Ik haalde in mijn bijdrages al enkele malen Magritte aan, waarbij hij je doet nadenken over zien en werkelijkheid. Waarnemen doen we met onze ogen en daar begint het al. Sommigen zien beter dan de ander, maar ook zien we dingen die er soms niet zijn. Denken we maar aan een wolk waarin we een gezicht zien. Onze (niet altijd perfecte) waarnemingen van het oog worden doorgeseind naar de hersenen die er dan een beeld van maken voor ons. Geraken we er niet uit, dan maken onze hersenen een alternatief wat het zou moeten zijn, ook al is het niet juist.
Denk maar aan de haartjes van de haas van Durer. Hij schilderde écht geen miljoenen haartjes en toch interpreteren we ze zo.

Zo kunnen schilders je ook misleiden. Het is te zeggen: je kunnen bepalen naar wat je kijkt op een schilderij, zoals bvb Henri de Braekeleer soms deed. Bij deze 'man in de stoel' heb je pas na een tijdje door dat de man een dwerg moet zijn. Je ogen worden eerst getrokken naar het gezicht en de grote hoed.

Hierbij in bijlage 5 voorbeelden van visuele illusies...
nr 1: een onzinnige tekst... en toch maak je er iets zinnig van.
Nr 2: lees de tekst hardop...
nr 3: zie je ook grijze bolletjes? ze verdwijnen als je ernaar kijkt en verschijnen dan elders
nr 4: kijk naar het punt in het midden en beweeg je hoofd dichter en verder van het scherm...
br 5: loopt de kat de trap op of af?

Bijlagen:
1.png (133.9 KB)   
2.png (29.2 KB)   
3.png (50.4 KB)   
4.png (123.7 KB)   
5.png (309.1 KB)   

Als je in Gent een rondleiding met een gids doet, is dit één van de vaste haltes die wordt aangedaan: Maria met de inktpot aan het Vleeshuis. Dan wordt wel één van de vele legendes verteld over het ontstaan, zoals een zekere Huibrecht die een dichtwedstrijd wou meedoen, maar geen inspiratie had. Zijn zus aanbadt Maria en floep...daar kwamen de gedichten.
Het beeldje wordt al vermeld in de 14de eeuw, maar wees gerust: hetgeen dat er nu staat is van na Napoleon. Eentje werd verwoest met de beeldenstorm en een tweede werd weggehaald door de Fransen. Maar voor de oorspronkelijke versie moete nwe naar Aardenburg.

Aardenburg, Sluis en Damme werden vanaf 1300 belangrijke handelssteden. Grote schepen legden daar aan en de goederen werden daar overgeladen op platboten richting Brugge. Dat bracht nijverheid mee, dus meer mensen en uiteraard moest daar ook de Kerk zijn plaatsje hebben. Zo werd rond 1294 het kapittel gesticht en een OLV kerk gebouwd met twee torens. Om aanzien te hebben (en dus volk te lokken, dus geld) had je ofwel relikwieën nodig of moesten wonderen gebeuren. Dat laatste gebeurde dus in Aardenburg. 
Echter in 1383 werd Aardenburg verwoest door een brand en werd de kerk heropgebouwd. Bij hun legende in Aardenburg had een ter dood veroordeelde die onschuldig was, Maria aanbeden. Zijn onschuld werd door Maria neergepend en de man kwam vrij.
Tussen pakweg 1300 en 1450 werd Aardenburg een zeer bekend bedevaartsoord. Daardoor verschenen diverse Maria's met een inktpot in verschillende steden in Vlaanderen, zoals aan het stadhuis in Brugge en dat van het Vleeshuis in Gent.En elk hadden ze hun wonderbaarlijk verhaal. 
Voor kleine vergrijpen werd ook vaak de straf uitgesproken om een bedevaart naar Aardenburg te doen. 
De bedevaartkoorts nam na 1450 af omdat Aardenburg in verval raakt door de verzanding van Brugge (net als Damme).
Eeuwen later werd dat volksverhaal terug opgerakeld door Guido Gezelle in zijn schrijfsels en was er een korte heropleving.
De voorstelling is oorspronkelijk dat Maria zit op een troon met de inktpot, met aan beide zijden twee kaarsen (de twee torens van de OLV kerk). Dat zie je aan het pelgrimsinsigne uit die tijd in bijlage. Echter in andere steden werd ze staande afgebeeld.

Met de toekomstige plannen om van het vleeshuis een fietsenstalling te maken, kunnen ze Maria misschien in de toekomst een velowiel geven...

Bijlagen:
insigne.png (345.1 KB)   

Een benaming dat we allang niet meer kennen. Een gortenteller was een gierigaard, een pietje-precies, vrek, een haarkliever...
Gort was wintergerst. Van de korrels maakte men gortepap. De korrels moesten dan 12 uur weken en nadien nog een uur koken. Het was een pap voor de gewone man in de middeleeuwen. 
Op het schilderijtje zien we dus een man die de korrels aan het tellen is. Voor hem hangt de wijsheidsspreuk: 

‘Sal ic den huisraet te rechten bestellen
Soo moet ick tgort self in den pot tellen

Verder zien we een haring en een tros uien, eveneens voedsel voor armelui. Gierigheid (avaritia) was één van de zeven hoofdzonden, naast ijdelheid, onkuisheid, afgunst, gulzigheid, wraak en gemakzucht.
Mensen hadden elkaar nodig om te overleven en wie gierig was stelde zich asociaal op in de gemeenschap.
Op de achtergrond zien we de vrouw toezien terwijl ze de kookpotten poetst. In de middeleeuwen werd dit gedaan met heermoes, bij ons beter gekend als paardestaarten.
Pieter Pietersz was één van de vele Antwerpse schilders die door de godsdienstoorlogen naar Nederland vluchtte. Hij vestigde zich in Amsterdam.

Een genretafereel van Caspar Netscher(1639-1684). Dat de scène niet echt is, wijst het gordijn bovenaan het schilderij. De dienstmeid brengt een brief met zwarte zegellak. Zwarte zegellak werd in de 17de eeuw gebruikt voor overlijdensberichten. We zien de dame naar de ongeopende brief kijken terwijl de dienstmeid die de brief brengt al aan het wenen is.

Wenen was al sinds de middeleeuwen een teken van zwakte. Een sterke vrouw die opgevoed was weende niet. Dat had veel te maken met de humorenleer in de middeleeuwen, ontleend aan de Romeinse geneesheer Galenus. Men ging er van uit dat gezondheid bepaald werd door de levenssappen. Als deze uit evenwicht waren was men ziek of zwak. In evenwicht was men gezond en sterk.

Die levenssappen die de gezondheid bepaalden waren:
-bloed (sanguinistisch): sloeg op het temperament energiek, zorgeloos, creatief, sociaal...
-gele gal (cholerisch): sloeg op het temperament opvliegend, ambitieus, egocentrisch,gepassioneerd
-zwarte gal (melancholisch): sloeg op het temperament neerslachtig, depresssief, wantrouwend, introvert...
-slijm (flegmatisch):sloeg op het temperament kalm, rationeel, tolerant, overpeinzend...
Dat was de reden dat men eeuwenlang aderlatingen deed, om het evenwicht te herstellen bij personen die ietwat uit de band sprongen. Zo ondergingen monniken in kloosters enkele malen per jaar een aderlating, die ze meestal zelf uitvoerden. Tranen wezen op onevenwicht van zwarte gal (melancholie) en daarvoor had men de remedie op luchtige teksten te lezen of goed gezelschap te zoeken om zijn zinnen te verzetten.

Maar op dit schilderijtje is er een klein detail. Je zou kunnen denken dat de dame haar dus sterk houdt omdat ze een goede opvoeding had en de dienstmeid weent omdat ze van gewone komaf is. In de zilveren schaal op tafel ligt de aanwijzing: een rood lintje was een symbool voor liefdesverdriet. En wie weent er? De dienstmeid. De suggestie op het schilderij is dus dat ze iets had met de heer des huizes...

We zien een vrouw op een stoel zitten, doende met een naaiwerk. Haar voeten staan op een stoofje. Bij haar staat een man die haar glimlachend geld aanbiedt. Hij probeert haar aandacht te krijgen met zijn hand op haar bovenarm.

Dit schilderijtje is een ietwat ander type genreschilderijtje dan we gewoon zijn. Veelal zijn de vrouwen wulps of meegaand in erotische voorstellen, maar hier zit ze onbewogen verder te naaien.
Naaiwerk was een symbool voor huiselijkheid en deugdelijkheid. Het feit dat ze hier niet geldbelust is of schijnbaar niet op het voorstel wil ingaan, toont een andere kijk dan op de luchtige, erotische taferelen die we gewoon zijn. Komt het doordat de schilder een vrouw is?

Misschien, hoewel Judith Leyster evenzeer de andere scènes ook schilderde, zoals dit.
In de jaren '90, met de opkomende emancipatie van de vrouw, legde men al vlug de link dat Judith Leyster een feministe avant la lettre was door deze uitbeelding. Dat is een visie die we hebben met het denken van nu. In die tijd was geld aanbieden aan een dame niet meteen om in bed te duikelen. De man kon evengoed goede bedoelingen hebben en zag hij de vrouw zitten als vrouw en toont hij een deel van de bruidsschat. Het stoofje aan haar voeten heeft hier ook niet meteen een erotische betekenis. Het kan eenvoudig betekenen dat ze beschikbaar was, dus ongehuwd was.
Bij interpretaties van schilderijen moet je dus heel goed opletten. En hoe meer je weet over de tijdsgeest van toen, des te meer kan je je interpretatie afwegen. Dat maakt iconografie zo interessant. Het is meer dan het schilderij alleen...

Watteau is vooral bekend om zijn taferelen van 'fêtes galante', taferelen van flirtrerige feestjes van de rijke klasse. Dit is er zo eentje van. De naam 'Vénitiennes' verwijst uiteraard naar Venetië, dat toen zowat het bordeel van Europa was. Als je enig aanzien wou hebben in de rijke klasse, moest je als jongeman op zijn minst een 'grand Tour' gemaakt hebben. Dit was een reis die gerust een jaartje kon duren en die veelal verliep via de as Parijs-Venetië-Rome-Napels. Bedoeling was om de wereld te leren kennen en kennis te maken met de culturen. Voor veel jongelui was het eerder een jaar boemelen, en het boemelcentrum was Venetië. Het aantal bastaarden en vondelingen waren dan ook niet te tellen. Het is in een dergelijk gesticht voor vondelingen dat Antonio Vivaldi muziekdirecteur was: de Ospedalia della Pièta. Het onderwijs voor die vondeling was op de duur beter dan in gewone scholen, zodat men mettertijd kinderen van rijke mensen moest weigeren.

Op dit tafereeltje draait het dus om verleiding. De dame in het midden was dan ook het toonbeeld: de gevierde actrice Charlotte Desmares die maîtresse was van de Philippe, Duc d'Orleans. Van hem had ze een bastaarddochter, Angelique de Froissy, die op haar beurt dan weer maîtresse zou worden van Lodewijk XV. Zie het als een familiebedrijfje dus...

De man links valt wat op door zijn rare kledij die uit de band springt. Dit was een vriend van Watteau, een collega schilder Nicolas Vleughels. Vermoedelijk wou Watteau geen aanstoot geven door de Duc d'Orleans te schilderen. Iedereen wist het wel, maar het mocht niet openlijk.

Wat ook symbolisch was, is de doedelzakspeler. In die kringen zou in werkelijk eerder een violist gespeeld hebben, maar de doedelzak had een erotische symboliek. Mogelijks is het een zelfportret van de schilder.
Een ander erotisch attribuut was de waaier die de zittende dame in de hand heeft. In die tijd was de waaier iets om flirterige signalen te sturen. De juiste blik en de benen van de waaier openen, was voor de goede verstaander al genoeg. Hetzelfde gold voor de zakdoek. 'Fêtes galante' waren eigenlijk samenkomsten waar de kunst van het flirten werd beoefend. En zolang het heimelijk gebeurde met de nodige galanterie, was van grensoverschrijdend gedrag geen sprake...

We zouden Avercamp de Hollandse Bruegel kunnen noemen. Hij was een Amsterdamse schilder die de werken van Bruegel leerde kennen en in die traditie vele winterlandschappen maakte. Het geeft aan hoe beroemd Bruegel was in zijn tijd en na zijn dood. Net als bij Bruegel tref je vaak mensen aan die hun behoefte aan het doen zijn. Op dit schilderij zie je er twee rechts doende...

Maar wat me vooral intrigeert is als je de twee schilders naast elkaar legt. Neem dit schilderij uit 1608 van Avercamp en een winterlandschap van Bruegel de jonge uit 1631. Wat meteen opvalt is de kleding van de mensen. Bij Avercamp zijn ze meer gekleed in Spaanse stijl en zijn ze veel rijker gekleed. Hieraan zie je hoe Nederland het rijke noorden werd met de kolonies en wij tijdens de Spaanse bezetting verarmden. En de gouden eeuw moest voor Nederland nog beginnen...

Iedereen maakt wel eens perioden mee dat het iets minder gaat. In veel gevallen is dit van tijdelijke aard en het rare eraan is: je komt er nadien sterker uit. Je hebt nu eenmaal duisternis nodig om licht te zien.
Maar wat als die perioden langer duren en het je geestelijk en zelfs lichamelijk aanvreet en aanvreet. Wat wanneer die donkere wolken een zuigend effect hebben en je meesleuren in een stroom waar je zelf nooit uitgeraakt. Wat als er geen licht volgt?
Liederen van Schubert zijn wondermooi, maar voor mensen in die donkere periodes gevaarlijk, omdat ze zichzelf in de liederen herkennen en eindelijk iets vonden dat hen begrijpt. Men voelt zich als 'thuiskomen'. En dat maakt het gevaarlijk. Dat is het aanzuigeffect waar ik van sprak.
Dat heb je ook met de schilderijen van Munch. Toen hij ongeveer dertig jaar was sloeg hij de weg in van het symbolisme en maakte hij een reeks schilderijen met de titel 'Melancholie'. Dit schilderij is eentje uit de reeks. Dergelijke schilderijen kan je maar maken als je in die toestand van duisternis verkeert. Die blik van de persoon, de kleuren, de lege omgeving rondom hem. Het gaat net zo diep in de ziel als de liederen van Schubert. Of om een hedendaags componist te noemen: DIT van Max Richter.

Het oogt vertederd. Een oud dametje dat tijdens het lezen van een boek ingedut is. Zo lijkt het vandaag althans. In de 17de eeuw was dit een moraliserend schilderijtje over de ledigheid van mensen.

Op haar tafeltje staat een kussen met haar kantkloswerk. Dat was teken van huiselijkheid en ijver. Het staat nu onaangeroerd. Daarnaast ligt de bijbel op de pagina van het boek Amos, waar vertelt wordt dat God de zondaars streng maar rechtvaardig straft. De kandelaar achter haar naast te beter is gedoofd. Het goddelijke is niet aanwezig.
Dat ze oud is, is geen reden dat ze ledigheid moet vertonen, zo oordeelde men in die tijd. Ze heeft al zo weinig tijd meer te leven en ze doet niks! Dat wordt aangetoond met de zandloper die achter het kantkloskussen staat.
En wij maar spreken van een welverdiend pensioen! Had het aan de Kerk gelegen...

Schilderen van reclameborden was in de 19de en 20ste eeuw soms een bijverdienste voor kunstschilders, denken we maar aan Henri Toulouse-Laurec of Adolfo Hohenstein, die onder andere de affiches van de Puccini opera's maakte.

Zo was ook Leo Marfurt een reclamekunstenaar en werd hij onsterfelijk met het Belga meisje.
In 1923 waren de gebroeders Vanderelst een tabakzaak begonnen. Ze brachten de sigaretten 'Belga' op de markt, een naam die na de oorlog vaderlandslievend klonk en een pakje kostte toen precies één Belga (munteenheid).

Voor hun reclame spraken ze Leo Marfurt aan, die ook al reclame geschilderd had voor het automerk Minerva. Als model hadden de broers een perfect model gevonden: bij hun bezoek aan de Schweppes-fabriek hadden ze de secretaresse Paula Colfs-Bollaert gezien, die als hobby soms model stond voor reclamedoeleinden. Leo Marfurt schilderde haar met zwarte hoed en gele boasjaal. Samen met het rode pakje had je dus de Belgische driekleur.
In 1935 spraken de broers de schilder René Magritte aan voor een andere versie, maar deze heeft nooit de bekendheid gehad als die van Marfurt.
Een vriendin van Paula, Angelina Saey, zou nadien ook model staan voor het sigarettenmerk Tigra (ze was in 1930 Miss België geworden en later zelfs Miss Universe. Ze werd in 1979 in woning vermoord aangetroffen. De zaak is tot op heden onopgelost.
Het orginele werk van Marfurt werd in 2017 verkocht voor 5200 euro. En de sigaretten Belga, dat later viel onder de holding Tabacofina, hield op te bestaan in 2014 en werd verkocht onder de naam Lucky Strike.

Dit is een minder gekend werk van Bruegel. Het is te zien in het Museum Mayer Van den Bergh in Antwerpen.
Spreekwoorden waren in Bruegels tijd heel in trek, denk maar aan zijn schilderij 'De Verkeerde Wereld'.
Dit is een collectie van twaalf eetborden die door Bruegel beschilderd zijn en spreekwoorden afbeelden. De randen moeten ooit zijn afgezaagd (waarop de spreuk vermoedelijk stond) en heeft men ze ingekaderd en de spreuk eronder geschilderd.
De afgebeelde spreuken zijn (van linksboven naar rechtsonder):

1. Ontydich tuyssc[hen] en droncken drincken Maeckt arm misacht den naem doet stincken

   Op een ongeschikt ogenblik dobbelen en zich bedrinken, brengt armoede, minachting en een stinkende reputatie.

2. Een placebo ben ick ende alsoo gesint dat ick de huyck alom hanch naeden wint

   Een hielenlikker ben ik en zo gezind, dat ik mijn huik hang naar de wind

3. In deen hant draghe vier, in dander waeter, Met clappaers en clappeyen houd ick den snaeter

   Ik draag in de ene hand vuur, in de andere water. Bij kletskousen en roddelaars houd ik mijn snater. 

4. Int slampampen en mocht my niemant verrasschen, Al quyt, sit ick tusschen twee stoelen in dasschen

   Bij het slempen kon niemand mij overtreffen, nu ik alles kwijt ben, zit ik tussen twee stoelen in de as 

5. Wat baet het sien en derelyck loncken, Ick stop den put als tcalf is verdroncken

   Wat baat het zien en deerlijk lonken? Ik demp de put als het kalf is verdronken 

6. Die lust heft te doen verlore wercken, Die stroyt die rosen voor de vercken

   Wie verloren werk wil doen, strooit rozen voor de varkens 

7. T' Harnasch maeckt my een stouten haen, Ick hanghe de kat de belle aen

   Het harnas maakt mij stoutmoedig, ik bind de kat de bel aan.

8. Myns naesten welderen myn herte pynt, Ick en mach niet lyden dat de sonne int waeter schynt

   De overvloed van mijn naaste doet mijn hart pijn, ik kan niet verdragen dat de zon in het water schijnt 

9. Crygel ben ick, en van sinnen stuer, Dus loop ick met den hooffde tegen den muer
    Kregelig ben ik en nors vanbinnen, dus loop ik met het hoofd tegen de muur 
10. My compt het mager, aen andere het vet, Ick vische altyt achter het net

    Mij valt het mager te beurt, aan anderen het vet, ik vis altijd achter het net.

11. Ick stoppe my onder een blau huycke, Meer worde ick bekent hoe ick meer duycke

    Ik verberg mij onder een blauwe huik, hoe meer ik mij verschuil, hoe bekender ik word 

12. Vat ick vervolghe en geraecke daer niet aen, Ick pisse altyt tegen de maen

    Wat ik ook onderneem, ik bereik het niet, ik pis altijd tegen de maan.

Dit was één van de mooiste beeldhouwwerken die op mijn reizen tegenkwam.
Het werd door Ettore Greco gemaakt in 2010 en is geplaatst in de tuin van het kasteel in Lacoste in Frankrijk. De kasteelruïne was in 2001 opgekocht en nadien gerestaureerd door de inmiddels overleden Pierre Cardin. Het kasteel was ooit eigendom van Markies  D.A.F. de Sade.
In dezelfde tuin staat trouwens een beeld van Markies de Sade, gemaakt door Alexander Burganov - zie bijlage).
Deze levensboom is een boomstronk die verandert in een man die geketend is.
Onder een stralende Franse zomerzon kan je er een uurtje bij mijmeren...
Op deze site vind je meer werken van de Italiaanse beeldhouwer.

Bijlagen:
sade.png (323.3 KB)   

Een stukje mythologie van de Antwerpse schilder Pieter Thys. Hij was leerling van Antony van Dyck en schilderde vooral altaarstukken, mythologische scènes en aristocratische portretten. Vandaag misschien ietwat minder gekend, maar zijn kunst mag er best wezen.

Dit werk stelt de Tijd voor in gezelschap van de godinnen van het lot. Tijd is voorgesteld als de oude man Kronos met de zeis (volgens de legende sneed hij met een sikkel de ballen van zijn vader af en wierp deze in zee, waaruit Aphrodite -of Venus- ontstond).
Bij hem staan de godinnen van het lot of de schikgodinnen, ook wel faten genoemd. In de Griekse mythologie is de godin Moira die over het leven van de mens bepaald. Ze bestaat in drievoudige vorm en wordt zo voorgesteld. Op het schilderij zie je:
-links: Klotho: de spinster die de levensdraad spint
-midden: Lachesis ,de verdeelster: zij meet de levensdraad, dus hoelang je mag leven
-rechts: Atropos, de onafwendbare: zij die de draad doorknipt als de tijd er is.

Bij de Romeinen kreeg Moira de naam Fata, wat lot betekent. Vandaar dat we spreken als iets 'fataal' is of het gezegde dat een leven aan een zijden draadje hangt...

'Lasciate ogni speranza, voi ch’intrate' (laat varen elke hoop, jullie die binnentreden)
Dit had normaliter bovenaan de poort moeten staan, maar Rodin, die 30 jaar aan de poort werkte,overleed en liet ze onafgewerkt achter.

De inspiratie voor de poort vond Rodin op zijn reis naar Italië. Daar had hij de oostelijke deur gezien van de doopkapel in Firenze van Ghiberti, gekend als de 'Paradijspoort'. Volgens een legende zou Michelangelo geroepen hebben toen hij de deur voor het eerst zag, dat het de poorten van het paradijs waren. Mooie legende, maar waarschijnlijker is de naam komt doordat de deur vroeger uitgaf op de begraafplaats die lag tussen de doopkapel en de kathedraal.
Vandaar dat Rodin een tegenhanger maakte die de naam 'hellepoort' kreeg. Voor de figuren op de poort had hij zich geïnspireerd op 'La Divina Commedia' van Dante. Oorspronkelijk was het een bestelling van de Franse regering en was ze bedoeld voor het museum van Toegepaste Kunst in Parijs (dat er nooit gekomen is).
Oorspronkelijk was Rodin van plan om chronologisch Dante’s reis door de hel af te beelden, maar al snel kwam hij er achter dat dit niet haalbaar was. Rodin koos er daarom voor om vooral de wanhoop, chaos en pijn van de hel te laten zien in talloze figuren die uit de deur naar voren kwamen. Vandaag zijn de bekendste beelden hier uit 'De Denker' en 'De Kus'. Maar in totaal had hij 186 beelden voorzien.
Het origineel gipsen model staat in he tMusée d'Orsay in Parijs. Daarvan zijn drie bronzen afgietsels gemaakt, die staan in het Rodin Museum in Parijs, in Philadelphia en in Tokio. Verder zijn daarvan nog veel kopieën gemaakt, zoals deze op foto in Zurich.

Wat doet een mens bij code oranje... een schilderijtje bekijken. Deze namiddag zat ik in te zoomen op dit schilderij en vroeg me eigenlijk af wat Rolin zou gedacht hebben als hij zijn bestelde schilderij onder ogen zag.

Maar vooreerst: wie was Rolin?
Hij was de rechterhand van Jan zonder Vrees en later van Filips de Goede. Hij was de advocaat geweest voor Jan zonder Vrees in Parijs, toen die beschuldigd werd van de moord op de Franse kroonprins. Rolin was getuige toen Jan zonder Vrees daarna de kop ingeslagen werd op de brug in Montereau door de Fransen (de brug zie je tussen de pilaren op het schilderij -Rolin liet een kruis plaatsen op de brug). Rolin deed nadien alle onderhandelingen met het buitenland en binnenland. Hij was de bedenker van de intriges die Filips de Goede zou uitvoeren. Denk maar aan de perikelen met Jacoba van Beieren en de 'plotse' dood van Michelle van Valois, Filips de Goede zijn eerste vrouw, nadat haar broer Jan zonder Vrees had laten vermoorden.
Rolin was zelf niet van adel, maar in alle onderhandelingen had hij de welstand van de Bourgondiërs voor ogen, maar ook zijn eigen rijkdom. Zijn kinderen liet hij uithuwelijken met edelen. Filips de Goede van zijn kant had liever personen van gewone komaf als vertrouwensman dan edelen. Denk maar aan Joos Vijdt, die gepromoveerd werd tot 'burgemeester' van Gent, nadat hij tolk had gespeeld in de kwestie met Jacoba.

En nu het schilderij:
-Rolin is geschilderd met een koele, agressieve en arrogante blik. Hij toont niet de minste nederigheid aan de Maagd. Hij kijkt haar star in het gezicht! Zij daarentegen straalt nederigheid uit door de ogen neer te slaan, wat het effect van agressiviteit van Rolin versterkt.
-De versieringen in de kantelen aan de pilaren: de verdrijving uit het Paradijs, de moord Kaïn en Abel, de dronkenschap van Noah. Allemaal taferelen die niet meteen verwijzen naar het hemelse.
-De vogels in de tuin: pauwen, verwijst wel naar zijn rijkdom, maar staan tevens symbool voor ijdelheid. Twee eksters: eksters staan symbool voor de praatzucht, het verklikken. En dan had ik het nog niet over dat piepklein duiveltje achter Rolin die op de pilaar gekneld zit.

Dit alles moet Rolin toch ook opgemerkt hebben als hij het werk onder ogen zag. Vandaar: wat zou hij tegen Van Eyck gezegd hebben over het schilderij? Of was hij verblind door de schoonheid van Van Eyck's schilderkunst? Misschien, maar die details moet hij ook gezien hebben. Net zoals miljoenen vandaag gaan zien naar het Lam Gods en iedereen van het Lam spreekt, terwijl het een ram is. De ram van het Gulden Vlies.

Het verhaal van Salome is wellicht gekend: ze danst voor Herodes (dans der zeven sluiers) en mag nadien een geschenk kiezen. In overleg met haar moeder vraagt ze het hoofd van Johannes de doper.
De scène is in de schilderkunst veelvuldig geschilderd, denk maar aan de versie van Caravaggio, Lucas Cranach of de versie van Rubens.
Alle versies zijn gruwelijk en theatraal. Tenzij deze versie van Corinth die wel op de lachspieren werkt...

Het schilderij leest als een verhaal als je de gezichten bekijkt. Salome is duidelijk gefocust op het kruis van de slaaf die de executie deed. Het wordt nog eens duidelijk gemaakt met haar vingers, waarmee ze de ogen van Johannes de doper mee opent.
De vrouw in het rood achter Salome heeft het door en heeft er plezier in. Ze lacht naar de slaaf en de slaaf zelf kan er ook om lachen. 
De slavin naast haar is er niet mee opgezet. Is ze de vrouw van de slaaf? Heeft hij een erectie of is hij groot geschapen? We zullen het nooit weten. Hoewel, kijk eens naar de hand van de slaaf achter zijn rug...

Om dit schilderij uit 1888 te begrijpen, moet je terug naar 600 v Chr bij de Oude Grieken. Aesopus, de Griekse dichter, schreef toen ongeveer 350 moraliserende verhalen, voornamelijk met dieren. De reden dat hij in zijn verhalen dieren menselijke trekken gaf, was omdat Aesopus een vrijgelaten slaaf was. Hij had hierdoor niet het recht om kritiek op de maatschappij te geven. Daarom gebruikte hij dieren.
Het is aan zijn verhalen dat veel dierenfabels in de renaissance zijn ontstaan, zoals 'Van den Vos Reynaerde' en later die van Jean de la Fontaine.
Het verhaal op het schilderij is als volgt:

Op een dag gingen vader en zoon met een ezel op pad. Vader wilde lopen en zette zijn zoon op de rug van de ezel. Zo gingen zij op weg tot zij mensen tegenkwamen die zeiden: ‘Zie daar de wereld op zijn kop. Die gezonde jongen zit rustig op de ezel, terwijl zijn arme, vermoeide vader nauwelijks vooruit komt.’
De jongen hoorde dit, schaamde zich en stapte af. Hij wilde dat zijn vader verder op de ezel zou rijden. Zo liepen ze voort. Even later hoorden ze: ‘Moet je dat zien. Wat een ontaarde vader, die zelf lekker op de ezel zit en zijn kind laat lopen.’
Na dit verwijt zei de zoon: ‘Kom, laten we samen op de ezel rijden.’ Zo vervolgden ze hun weg tot zij mensen tegenkwamen die zeiden: ‘Kijk, dat arme beest. Zijn rug zakt door onder het gewicht van hen beiden, wat een dierenbeulen.’
Daarop zei de jongen: ‘Laten we allebei te voet gaan, dan kan niemand ons nog verwijten maken.’ Zo liepen ze verder achter hun ezel. Tot voorbijgangers commentaar leverden: ‘Zie deze dwazen. Ze lopen in de brandende zon en geen van beiden denkt eraan op de ezel te gaan zitten.’

Vader richtte zicht tot zijn zoon en zei: ‘Tja, mijn zoon, hoe je je ook gedraagt, op- en aanmerkingen zullen er altijd in overvloed zijn. Volg daarom altijd wat je eigen hart je ingeeft.’

Wanneer we terugdenken aan grote figuren uit de geschiedenis, zijn we al vlug geneigd om in stereotiepen te denken. Etiketjes kleven op iemand. Van Gogh als zielig psychische patiënt, Schubert als triest persoon die een kort leven had, Mozart als giechelend ventje, Beethoven als het onbegrepen noest werkend genie...

Dat is ook zo een beetje bij Gérôme. Hij was in zijn tijd de best betaalde en beroemdste schilder in Frankrijk en zijn werken werden zelfs in Amerika verkocht. Hij werd gelauwerd bij het Légion d'Honneur. Hij schilderde veel historiestukken in een academische stijl (veelal historisch onjuist) die voor zijn tijd oubollig was. De impressionisten waren de modernen en werden toonaangevend. Dat succes dat Gérôme oogstte viel niet in goede aarde bij de impressionisten. Beiden konden elkaars bloed drinken en verwijten vanuit beide kampen waren nooit ver weg.

Dat maakt dat het beeld ontstond van Gérôme als nukkige oude conservatieve schilder die niet met zijn tijd meekon. 
En toch, als je dit schilderijtje van hem bekijkt, heb je meteen een ander beeld van hem. Hij maakte het op 78-jarige leeftijd. Er was een wedstrijd uitgeschreven voor reclameborden die zouden tentoongesteld worden op het stadhuis in Parijs. 
Hij maakt hier een woordspeling met 'chien' en 'cien' van opticien en signeert het werk op een oude manier in het Latijn zoals men in de renaissance deed 'JL GEROME BARBOULLAVIT ANNO DOMINI 1902', kwestie van een beetje zelfspot.

Dit humoristisch schilderijtje was halverwege de 19de eeuw razend populair. Een priester wandelt op een verlaten duinenweg en is verdiept in zijn bijbel. En dan zie je rechts achter de struiken dameskleren liggen, vermoedelijk van een vrouw die aan het baden is. Onwillekeurig heb je het vervolg voor ogen...wat zal de priester doen?

Je moet het schilderijtje zien in de periode dat een heuse 'oorlog' werd uitgevochten tussen katholieken en liberalen.

Maar eigenlijk gaf Confucius in 500 v Chr. reeds het antwoord: 'Ik moet werkelijk nog de man ontmoeten die meer ziet in deugdzaamheid dan in een mooie vrouw'

Met dit genretafereel haalde Greuze een maatschappelijk thema aan uit zijn tijd. Het was dan ook een groot succes op de Salon in 1761.
Het gaat over het huwelijk. In de betere klasse was het huwelijk een zakelijke verbintenis, een verstandshuwelijk. Bij het gewone volk trouwde men uit liefde of noodzaak.

Om het schilderij te begrijpen moet je het vertikaal in twee delen.
De rechterkant is de mannelijke, zakelijke kant: de man van de burgelijke stand die de verbintenis vastlegt, de vader die de bruidsschat ontvangt, het meisje dat argwanend naar de bruidegom kijkt of hij wel voldoende status heeft.

De linkerkant is de vrouwelijke,emotionele kant: een meisje huilt, de moeder neemt de hand van de bruid, een meisje achterin is stikjaloers omdat zij niet de bruid is, een jongen is nieuwsgierig wat gebeurt, en een klein meisje is kippen aan het voederen.

Op de voorgrond zie je de deugdzaamheid: de kip met de kuikentjes als symbool van moederschap en verwijst naar het maken van nakomelingen. Het eten en drinken wijst dat men voor zichzelf zal moeten zorgen en zal moeten werken.

Het decor is dat van een plattelandsgezin, maar niet van een gewone arbeider. Het zijn mensen van een iets betere klasse. De kast rechts is goed gevuld en toont de bezittingen, op het rek bovenaan staan een reeks broden. Het verwijst naar een zekere rijkdom, maar niet naar luxe.

Zelfs Diderot was opgetogen over dit werk en wel om de onderliggende toon in het schilderij. De schilder toont niet alleen het verschil qua huwelijk. Hij schildert ook het moraliserende: wanneer je een gewone man maar een beetje macht of rijkdom geeft, dat hij zich precies hetzelfde gedraagt als de rijke, die hij voordien verfoeide...