Orchidee: De lievelingsbloem van mijn echtgenote.

" Four score and seven years ago our fathers brought forth on this continent, a new nation, conceived in Liberty and dedicated to the proposition that men are created equal.
Now we are engaged in a great civil war, testing whether that nation, or any nation so conceived and so dedicated, can long endure. We are met on a great battle-field of that war. We have come to dedicate a portion of that field, as a final resting place for those who here gave their lives that that nation might live. It is altogether fitting and proper that we should do this.

But in a larger sense, we can not dedicate - we can not consecrate - we can not hallow - this ground.  The brave men, living and dead, who struggled here, have consecrated it, far above our poor power to add or detract. The world will little note, nor long remember what we say here, but it can never forget what they did here. It is for us the living, rather, to be dedicated here the unfinished work which they who fought here have thus far so nobly advanced. It  is rather for us to be here dedicated to the great task remaining before us - that from these honored dead we take increased devotion to that cause for which they give the last full measure of devotion- - that we here highly resolve that these dead shall not have died in vain - that this nation, under God, shall have a new birth of freedom - and that government of the people, by the people, for the people, shall not perish from the earth."

Vertaling:
"Zevenentachtig jaar geleden brachten onze voorvaderen op dit continent een nieuwe natie voort, gecreëerd in vrijheid en gewijd aan de gedachte, dat alle mensen als gelijken zijn geschapen. Thans zijn we in een grote burgeroorlog verwikkeld, die deze en elke andere natie op de proef stelt of deze toewijding en gedachte kunnen blijven bestaan. Wij zijn hier bij elkaar op een groot slagveld van deze oorlog. Wij zijn gekomen om een deel van het slagveld te wijden als een laatste rustplaats voor hen, die hun leven gaven voor deze vrijheid. Het is erg gepast, dat wij dit met elkaar zo doen. Maar in een groter verband kunnen we deze grond niet wijden  noch heiligen. De eerzame burger, levend of dood, welke hier gevochten heeft, heeft deze grond meer dan geheiligd ten opzichte van onze brute kracht. De wereld zal zich deze gebeurtenis  niet lang herinneren, noch wat we hier zeggen, maar het kan nooit vergeten wat zij hier hebben gedaan. Voor ons levenden moeten we de gedachtenis aan het onvoltooide werk, dat zij hebben verricht, in herinnering houden. Voor ons levenden geldt eveneens, dat wij hun taak moeten voltooien, ter nagedachtenis aan hen die hun leven lieten, opdat zij niet tevergeefs zijn gestorven en onze natie een nieuwe geboorte van de vrijheid zal beleven, opgedragen aan God, en dat de regering van de mensheid, voor de mensheid en door de mensheid niet van de aarde zal verdwijnen."

Gettysburg is de plaats waar de grootste slag in de Amerikaanse Burgeroorlog (1861-1865) plaatsvond en voor een ommekeer zorgde.

Deze oorlog kwam voort uit een conflict tussen de noordelijke en de zuidelijke staten van Amerika. Er zijn meerdere oorzaken aan te voeren, die tot dit conflict aanleiding gaven:

Ten eerste de spanning tussen de federale regering en de deelstaten; ten tweede de tegenstellingen tussen het industriële noorden dat protectie wenste, terwijl het zuiden, waar veel katoen werd verbouwd, vrijhandel voorstond en tenslotte de slavernij, waarop de hele economie van het zuiden  gebaseerd was.

Toen Abraham Lincoln in 1860 met alleen de stemmen van de noordelijke staten tot president werd gekozen, scheidden de zuidelijke staten zich af onder de naam Geconfedereerde Staten en kozen Jefferson Davis tot hun president.

President Lincoln stuurde troepen naar het bedreigde Fort Sumter voor de haven van Charleston in South Carolina. Daarop beschoten de zuiderlingen dit fort en veroverden het en daarmee was de burgeroorlog een feit.

In de eerste jaren boekten de noordelijke staten weinig overwinningen door de verdedigende strategie van de zuidelijke staten. Na weer een nederlaag van het noorden in 1863 besloot generaal Robert Lee van de zuidelijke staten zijn verdedigende tactiek te wijzigen in een aanvallende en door te stoten naar het noorden. Hij trok met zijn legers naar Pennsylvania , waar hij op de legers van het noorden stuitte bij het plaatsje Gettysburg, in die tijd een klein gehucht met 2400 inwoners. De legers ontmoetten elkaar in een vallei met twee heuvelruggen, waar gedurende drie dagen een hevige strijd plaatsvond met uiteindelijk de noordelijke staten als winnaar, voorzover je van een overwinning kunt spreken, want de verliezen aan beide zijden waren erg groot. Toch betekende deze slag een ommekeer in de burgeroorlog en wonnen de noordelijken steeds meer terrein en op 26 april 1865 capituleerde de laatste zuidelijke generaal.

Abraham Lincoln had in 1863 de slavernij afgeschaft middels een militaire maatregel, die in 1865 werd gevolgd door een amendement op de grondwet, waarbij de slavernij voorgoed verdween. Na de oorlog kon de balans van de slachtoffers worden opgemaakt: het aantal doden bij de noordelijken was 360.000 man en bij de zuidelijken 258.000 man……

In geen enkele oorlog daarna zijn meer slachtoffers onder de Amerikanen te betreuren geweest !

Vijf dagen na de capitulatie werd Abraham Lincoln neergeschoten in een schouwburg, waarbij hij getroffen werd door een kogel in zijn achterhoofd. Hij overleed de dag erna…….

Gettysburg is thans een Nationaal Monument, waar het slagveld intact is gebleven, waar vele monumenten een blijvende herinnering vormen aan de Slag bij Gettysburg.
Deze zijn door de verschillende staten gefinancierd.

Ik plaats er een tweetal op de volgende twee bijdragen op deze dag.

Op weg naar Lancaster County in Pennsylvania, zien we de zwarte koetsjes, zoals afgebeeld op 28.01.2006, met een razende vaart over de weg rijden. Grappig is de reflecterende driehoek achterop hun koetsjes. Daarmee worden we geconfronteerd met de levenswijze van de Amish ( dit woord wordt uitgesproken als ‘Oo-miesch). De Amish verbieden het bezit van een auto, gebruiken geen elektriciteit en ook een telefoon zul je niet in de huizen aantreffen.

De mannen dragen allemaal een baardje. Voordat zij in het huwelijk treden, scheren zij zich en na het huwelijk laten zij hun baard staan. Zij gaan gekleed in zwarte pakken.

Vrouwen dragen eenvoudige kleding zonder juwelen of sieraden en hebben altijd een wit kapje op hun hoofd.

Kinderen dragen dezelfde kleding in de kleuren blauw of zwart en meisjes spelen met poppen zonder een gezicht. Amish zijn namelijk - op grond van een bijbeltekst- tegenstanders van het reproduceren van menselijke beelden en houden zich daarom ook verre van televisie, bioscoop en fotografie.

De Amish voorzien in hun onderhoud door het bewerken van het land en de verkoop van agrarische producten en souvenirs voor de toeristen. Hun boerderijen en landerijen zien er zeer verzorgd uit. Toch kunnen ook zij hun negentiende eeuwse leefwijze niet geheel blijven volhouden, al wegen ze wel heel bewust af wat ze wel of niet willen binnenhalen.

Wie tegenwoordig een bezoek aan de Amish brengt, zal er melkmachines, hydraulische pompen, kunstmest, een gekoelde melkopslag aantreffen. Dit wordt mogelijk gemaakt door elektriciteit op te wekken via accu’s en generatoren. In huis gebruiken ze echter gaslampen.

Hoewel ze zelf geen auto’s mogen bezitten, laten ze zich graag door anderen met de auto naar de markt of familieleden brengen. Eigenlijk een contradictio in terminis, maar dat is dan één van hun compromissen.

Tijdens ons bezoek hebben we een boerderij van de Amish bezocht en werden we door een Amishvrouw rondgeleid. In de woonkamer troffen we een aantal houten banken aan en er werd ons verteld, dat er die zondag een gebedsdienst zou worden gehouden. De Amish hebben geen kerkgebouwen, maar komen tweewekelijks samen in een van de woonhuizen, waar dan de banken en boeken naar toe gebracht worden.

Vanaf een jaar of zestien mogen Amish een paar maanden tot een paar jaar leven als de gemiddelde Amerikaan. Dit wordt rumspringa genoemd. De Amish schamen zich soms wel voor het wilde en ongecontroleerde gedrag van vooral de jongens. Maar toch geven ze hen die vrijheid heel bewust: zij raken hun wilde haren kwijt en kunnen daarna een bewuste keuze maken. In de praktijk blijkt het dat 85 tot 90 procent van de jongeren na de rumspringa ervoor kiest zich weer bij de Amish aan te sluiten en worden zij gedoopt. Zoals bekend kennen de Amish geen kinderdoop.

In het dorpje Kitchen Kettle Village zijn allerlei producten en souvenirs van Amish te koop.

De wortels van de Amish liggen in Zwitserland in de beweging van Wederdopers – Anabaptisten – die in 1525 opkwam als een radicale afscheiding van de Reformatie. De Wederdopers doopten elkaar als volwassenen, nadat zij als baby’s al in de katholieke kerk waren gedoopt. Zij werden daarom te vuur en te zwaard bestreden door zowel katholieken als protestanten.

Om de vervolging te ontlopen trokken de Wederdopers naar afgelegen gebieden om daar als landbouwers in hun onderhoud te voorzien.

In 1693 scheidde zich een groep af onder leiding van Jacob Amman en zij noemden zich de Amish naar de achternaam van hun leider.

(De andere groep werd later bekend als de Mennonieten, genoemd naar de Nederlander Menno Simons.)

In de 18^e eeuw werden de Amish door William Penn uitgenodigd om in zijn kolonie Pennsylvania te komen werken als landarbeider. Hoewel er aan het eind van de negentiende eeuw nog maar zo’n tienduizend Amish over waren, is hun aantal sindsdien gegroeid tot 182.000, verdeeld over 23 staten. Het merendeel woont echter in Pennsylvania, Ohio en Indiana. Die groei is enerzijds te verklaren vanuit hun geloof: Zij doen niet aan geboortebeperking en gemiddeld heeft elk gezin daardoor zeven kinderen. Anderzijds hebben zij de scheiding tussen hun gemeenschap en de rest van de samenleving weten te handhaven, al zijn zij wel bereid zich creatief aan te passen aan de veranderende wereld om hen heen door compromissen te sluiten.

Op de foto: Hét vervoermiddel van de Amish
(Wordt vervolgd)

In een historisch straatje in Philadelphia bleek een oud postkantoor te zijn, waarop wij werden geattendeerd door onze reisleider. Als je daar namelijk je brieven en kaarten laat voorzien van een postzegel, dan krijg je een speciaal poststempel met de handtekening van Benjamin Franklin. (zie kopie van een enveloppe)

Dat brengt me weer terug bij deze staatsman, die echter meer pijlen op zijn boog had dan het beroep van drukker en later politicus.

Reeds als kleine jongen vond hij de zwemvliezen uit. Hij maakte ovalen houten plankjes, die hij met zijn handen vasthield door een gat in elk plankje te maken, waar zijn duim doorheen kon. Hij kon op die manier sneller zwemmen.

Waar hij vooral bekend door is geworden zijn de experimenten met elektriciteit. De termen positief, negatief, batterij, lading, plus en min zijn van hem afkomstig.

Tijdens een onweersbui in juni 1752 doet hij de beroemde, maar ook levensgevaarlijke vliegerproef. Hij vermoedde al, dat de bliksem een elektrisch verschijnsel was en dat wilde hij bewijzen door aan te tonen, dat een metalen voorwerp de bliksem geleidt. Hij bond een metalen sleutel aan een vliegertouw van hennepvezels en bracht de vlieger omhoog. Toen de bui bijna voorbij was, werd het touw plotseling strak gespannen. Franklin hield zijn hand bij de sleutel en kreeg een flinke schok. Voor hem gelukkig was het geen blikseminslag, maar het gevolg van het spanningsverschil tussen de aarde en de wolken, dat gewoonlijk de oorzaak is van de bliksem.

Dit bracht hem op het idee om gebouwen te beschermen door een metalen staaf op het dak te plaatsen, wat het begin was van de bliksemafleiders, zoals wij die nu kennen.

Doordat hij zonder bril weinig zag, werd hij het beu om steeds van bril te wisselen als hij iets van dichtbij of veraf wilde zien, zaagde hij nauwkeurig de twee lenzen door de helft en zette de beide helften boven op elkaar in één montuur. De bifocale bril deed zijn intrede !

Een bijzondere man, deze Benjamin Franklin!

De eerste Europeanen, die zich in dit gebied vestigden waren Zweden en Nederlanders. De Engelse koning Karel II schonk dit gebied in 1681  aan William Penn, die er een kolonie voor de 'Quakers' stichtte. Pennsylvania betekent eigenlijk het "land van de wouden van Penn "  (Silva is het Latijnse woord voor woud)

De hoofdstad is Harrisburg, maar deze stad is overvleugeld door Philadelphia, de op één na grootste stad aan de oostkust van de verenigde Staten.
Philadelphia kent meer historie dan welke andere Amerikaanse stad ook.
In 1776 werd in de Independence Hall (zie foto) door 13 staten aan de oostkust de onafhankelijkheid uitgeroepen door ondertekening van de Onafhankelijkheidsverklaring, waarmee de Engelsen hun heerschappij over deze gebieden uit handen moesten geven. Na die ondertekening werd Philadelphia de hoofdstad van de Amerikaanse natie gedurende de periode van 1790 - 1800.

Pennsylvania is ook bekend vanwege de Amish, die er leven en de Slag bij Gettysburg, maar daarover later meer.

Benjamin Franklin werd geboren in de Amerikaanse stad Boston en was de vijftiende van zeventien (!) kinderen. Zijn vader was kaarsenmaker en zeepbereider van beroep in Boston.
Doordat het gezin zo groot was, moest hij zijn eigen weg in de wereld zien te vinden. Toen Benjamin 10 jaar was moest hij zijn vader helpen in de zaak.
De jonge Benjamin blijkt een echte boekenwurm te zijn en hij besteedt het weinige zakgeld, dat hij ontvangt, aan boeken.

Vanaf zijn twaalfde werkt hij in de drukkerij van zijn broer James en soms mag hij een boek lenen uit de winkel, die bij de drukkerij hoort, onder voorwaarde dat hij het de volgende ochtend weer netjes terug legt. Vaak leest hij daardoor het grootste gedeelte van de nacht.

Hij bekwaamt zich verder in het drukkersvak en begint - na een ruzie met zijn broer - in Philadelphia een eigen zaak en een eigen tijdschrift, de Pennsylvania Gazette.

Toen hij voor een tijdje in Londen woonde, kreeg hij belangstelling voor diplomatie en probeerde de relaties tussen de Amerikaanse kolonie en Engeland te verbeteren.
Hij speelde later een belangrijke rol bij de grondlegging van de Verenigde Staten.  Als medeopsteller van de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring en de Amerikaanse grondwet, die in Philadelphia tijdens de Constitutional Convention werd aangenomen, is hij bekend geworden als politicus. 
Maar..... hij heeft ons meer nagelaten. Daarover later meer

Dit beeld zal voor altijd op het netvlies van onze generatie blijven staan.

Fotografeer nu voor later......
Hoe waardevol foto's na verloop van tijd blijken te zijn toont deze foto uit 1996 wel. Vanaf The Empire State Building met tele-instelling Manhattan zo dicht mogelijk  naderbij getrokken, waardoor de Twin Towers van het World Trade Centre  duidelijker in beeld kwamen.
Wie had ooit kunnen vermoeden, dat vijf jaar later die verschrikkelijke ramp de geschiedenis zou ingaan als de grootste terroristische aanslag ooit........

Rechts van de Twin Towers is in de verte het Vrijheidsbeeld nog juist te zien.

Wat veel mensen niet weten is het feit, dat ook The Empire State Building eens door een vliegtuig is geraakt.

Het was op 28 juli 1945, vlak na het einde van de Tweede Wereldoorlog, toen Luitenant-Kolonel William F. Smith met een Boeing B-25 van zijn huis in Massachusetts naar Newark vloog, dat net buiten New York ligt.Daar zou hij zijn commandant oppikken, maar in de mist maakte Smith een navigatiefout. Met een snelheid van driehonderd kilometer per uur vloog hij over Manhattan en de bommenwerper boorde zich
daarna in de 79e verdieping van de Empire State Building. Hij moet het gebouw op zich af hebben zien komen, want het vliegtuig had net een wanhopige klim ingezet. Behalve Smith en zijn twee inzittenden kwamen nog elf mensen in het gebouw om het leven.

Net als bij de aanslag op het WTC was het probleem niet alleen de inslag (een gat van 5,5 bij 6 meter), maar vooral ook de brand, die veroorzaakt werd door exploderende brandstoftanks. Na de restauratie van het gebouw werd op de noordwestelijke hoek een stuk metselwerk onafgewerkt gelaten ter nagedachtenis aan de doden.

Het is maar hoe je het bekijkt. Wij stonden in 1996 op het platform van The Empire State Building en dan zie je wolkenkrabbers vanuit een heel ander perspectief. Zo gezien, lijken ze immers helemaal niet zo hoog te zijn.
Het lijkt wel of de gebouwen met Legosteentjes zijn gebouwd........

Maar, zoals gezegd, wij stonden dan ook  boven in de Empire State Building, dat lange tijd met zijn 381 meter  het hoogste gebouw ter wereld was.
Op 22 januari 1930 is met de bouw begonnen en ruim een jaar later, op 1 mei 1931, was het gebouw klaar. Een enorme prestatie van de bouwers !
Het raakte zijn status van hoogste gebouw kwijt door de bouw van het World Trade Centre met de Twin Towers in 1972, tot de terroristische aanslag op 11 september 2001 het WTC in de as legde. Het is niet meer het hoogste gebouw ter wereld, maar wel van de stad New-York.
Het gebouw heeft 102 verdiepingen en met een drietal liften bereik je uiteindelijk de 86e verdieping, waar het platform je een prachtig uitzicht biedt op Manhattan.
Je kunt ook gaan lopen, maar dan moet je wel 1860 trappen oplopen!!

De Niagara-watervallen bezochten wij in 1996 tijdens een rondreis in het Noordoosten van de USA en Canada.
Deze drie watervallen behoren tot de grootste en misschien ook wel de bekendste watervallen ter wereld. Ze vormen gedrieën de grens tussen de Verenigde Staten van Amerika en Canada. De hoogte is ongeveer 60 meter, maar het is juist de breedte van deze watervallen, die ze zo uniek maakt. Vooral vanaf de Canadese kant zijn ze heel goed te zien.

Bij de waterval staat de Skylon, een hoge toren die bovenin een restaurant herbergt, waar we de lunch hebben gebruikt. Vanuit dit ronddraaiend restaurant heb je een prachtig uitzicht op de watervallen. Op bijgaande foto de waterval aan de Amerikaanse kant, gefotografeerd vanuit dit restaurant. Helaas waren de ruiten niet erg schoon.

Aan de Canadese kant kon ik de waterval tot op een paar meter benaderen en de videobeelden, die ik daarvan heb gemaakt, vormen ronduit een prachtige herinnering aan ons bezoek aan deze waterval.

Ook de boottocht met 'The Maid of the Mist', die ons tot dicht langs de watervallen bracht, was een belevenis die we niet graag hadden willen missen. Iedere passagier kreeg een plastic regenpak om je te beschermen tegen de mist van regendruppels en dat bleek inderdaad nodig te zijn.
Op de foto zie je zo'n bootje rechtsonder varen.

Vandaag een laatste bijdrage over bezienswaardigheden in Californië, namelijk Death Valley National Park.
Dit park ligt in het zuidoosten van Californië en doet haar naam eer aan, want het is het laagst gelegen, heetste en droogste gebied van de Verenigde Staten. Het park is al sinds 1933 een nationaal monument, maar in 1994 kreeg het de status van Nationaal Park.

Het regent er heel weinig met 4,4 cm per jaar. Dit komt doordat het gebergte in het westen de meeste wolken de doorgang belemmert en dus kan de zon volop in dit gebied schijnen. Dat leidt in de zomer soms tot temperaturen van 49 graden Celsius. Ik heb gehoord dat de grondtemperatuur eens is opgelopen tot 88 graden Celsius !
Tijdens de Gold Rush trokken goudzoekers door deze streek naar Californië en velen kwamen om door de hitte en droogte, vandaar de naam Death Valley.

Bij het plaatsje Badwater ligt het laagste punt van onze aarde, namelijk 86 meter beneden de zeespiegel.
In het park ligt een bezoekerscentrum in de oase Furnace Creek, waar je middels een videofilm kunt zien, dat je in deze doodse omgeving toch nog veel planten- en dierenleven kunt tegenkomen.

Het Goudkantoor is gebouwd in 1635 al heette het gebouw destijds het Collectehuis. Het was een belastingkantoor voor Stad en Ommelande. De huidige naam stamt uit de periode van 1814-1887, toen het pand werd gebruikt als Waarborgbureau voor Goud- en Zilverwerken. Hier werden gouden en zilveren voorwerpen gekeurd en van een merkje voorzien.

Na 1887 heeft het gebouw meerdere functies gehad, zoals voor, tijdens en na de oorlog als Scheepvaartmuseum, VVV-kantoor. Tijdens de bouw van het 'nieuwe stadhuis' deed het dienst als stadjershuis of informatiedesk voor de gemeente Groningen.

Het Goudkantoor is gebouwd met markante gevels in de Hollandse Renaissancestijl. Deze bouwstijl was vroeg 17e eeuwse Groninger architectuur. Opvallend zijn de schelpvormige motieven boven deuren en ramen, vermoedelijk afkomstig van een beeldhouwer uit Bremen. In onze stad zijn meerdere van deze motieven op oude panden aangebracht.
In het begin van de vorige eeuw werd het pand eigendom van de gemeente Groningen, die onmiddellijk het provinciewapen in de gevel liet vervangen door het wapen van de stad Groningen.

Na een grondige bouwkundige restauratie is het pand in zijn huidige vorm als café-restaurant ingericht. De motieven op de muur zijn origineel 17e eeuws. De kleuren aan de buitenzijde van het Goudkantoor (rood, oker, goud en blauw) zijn middels kleuronderzoeken van de verfresten op de stenen vastgesteld.

Op de gevel treffen we de Latijnse spreuk "Date Caesari quae Caesaris "aan, wat letterlijk vertaald 'Geef de keizer wat des keizers is', betekent.
Deze spreuk stamt nog uit de tijd van het innen van de belastingen.

Vooral het centrum van Groningen heeft tijdens de laatste oorlogsdagen van Wereldoorlog 2 veel te lijden gehad. Prachtige Middeleeuwse en achttiende eeuwse panden aan de noord- en oostzijde van de Grote Markt waren totaal verwoest. Ook de Waagstraat, een straat die in het verlengde van de Herestraat naar de Grote Markt leidde, werd totaal verwoest. (zie foto)

Wonder boven wonder bleef het zeventiende eeuwse Goudkantoor gespaard als enig pand in de straat/hoek Grote Markt. Daarover meer in de volgende aflevering.

Duidelijk zijn op deze recente opname de karakteristieke gele kleuren te zien op het bovenstuk van de toren.

Zoals beloofd zou ik nog terugkomen op de Der Aa-toren, die in het centrum van Groningen aan de Vismarkt staat, achter de Korenbeurs.(zie 15.01.2006)
Bij de toren hoort ook de  Der Aa-kerk.

Rond 1200 werd in dit stadsdeel begonnen met de bouw van een kapel voor de schippers en kooplieden, die zich aan de oevers van de Aa hadden gevestigd. Deze Romaanse kapel werd in 1248 verheven tot parochiekerk, gewijd aan Onze Lieve Vrouwe en de Heilige Nicolaas, de beschermheilige van de schippers.

In 1594 werd in Groningen de Hervorming ingevoerd en nadat de Roomse beelden waren verwijderd werd in deze kerk de eerste hervormde eredienst gehouden.

De toren werd in 1671 door de bliksem getroffen, waardoor de bovenbouw van de toren en een deel van de kerk werden verwoest. In 1718 kwam de nieuwe toren klaar met een bovenstuk naar ontwerp van de stadsbouwmeester Allert Meijer.
Enkele jaren geleden werden tijdens een restauratie de oorspronkelijke gele kleuren op de toren aangebracht.

Wonen in het Boterdiep.

Zo lijkt het wonen op water nu niet bepaald op enigszins behelpen. Menig walbewoner zou er jaloers op kunnen zijn ....
Deze foto maakte ik bij het Boterdiep, waar meerdere woonboten langs de vaste wal liggen.

De Noorderhaven is eveneens ontstaan na de ontmanteling van de vestingwerken van de stad Groningen en vormde daarvoor de vestinggracht rond de stad. De Noorderhaven stond vroeger in open verbinding met de zee via het Reitdiep. Tegenwoordig ligt deze haven vol met allerlei typen schepen, die o.a. worden bewoond door kunstenaars. De rondvaartboot, waarmee je de stad vanaf het water kunt bezichtigen,  heeft hier maar nauwelijks doorvaart.
In deze haven werd voorheen veel graan gelost, wat nog te zien is aan het pakhuis midden op deze foto. Ook dit pakhuis is verbouwd tot appartementen.

Wat ik ook probeer, het lukt me niet om een aanklikbare foto te realisren, kijk daarom op de recente bijdrage,

Op bijgaande foto enkele schepen uit de historie van Groningen bij een ondergaande zon in een historische omgeving. Dit soort schepen komt eens per jaar in de zomer naar Groningen en deze worden dan opengesteld voor het publiek, dat in grote getale naar deze schepen komt kijken. Enkele bewoners van deze schepen, zoals deze op de foto, overwinteren in de stad en hebben hun ligplaats aan het Lage der A, waar de Drentsche Aa haar intrede doet in de stad.

Het Lage der A kende in het verleden ook vele pakhuizen, waarvan er nog een paar op deze foto zijn te zien. Zij worden niet meer als zodanig gebruikt, doch zijn verbouwd tot appartementen.

Op de achtergrond is de A-toren te zien, geschilderd in de originele kleuren. Over deze kerk en toren later meer.

De Drentse Aa is de enige beek in Nederland, die grotendeels zijn oorspronkelijke meanderende loop heeft behouden. De oorsprong van deze beek ligt in de provincie Drente (vandaar de naam) en stroomt via het Hoornse Diep langs het Paterswoldse Meer naar de stad Groningen. Straatnamen als Lage der A en Hoge der A , A-straat en A-kerkstraat herinneren nog steeds aan deze beek. Ook de Der Aa-kerk en -toren zijn er naar genoemd. (Zie ook de volgende bijdrage op dit blog)

Het stroomgebied van de Drentsche Aa ligt in het Nationaal Beek- en Esdorpenlandschap dat eveneens de naam Drentsche Aa heeft. Het gebied ligt in de driehoek Assen - Gieten en Glimmen. Het is een uniek landschap en een bezoekje waard !

Groningen was in het verleden de derde binnenvaartstad van Nederland, maar is dat nu al lang niet meer. De stad kent echter nog steeds de namen van de havens: Noorderhaven , Westerhaven, Oosterhaven en Zuiderhaven.

De Westerhaven, ontstaan na de ontmanteling van de vestingwerken in 1882, was oorspronkelijk een deel van de vestinggracht. In 1962 is deze haven gedempt en na een aantal jaren te hebben gefungeerd als parkeerplaats, verrees er enkele jaren geleden een nieuw winkelcentrum en het eerste Nederlandse Stripmuseum.

In de jaren '50/'60 heerste er in deze haven een grote drukte tijdens de suikercampagne in de herfst. De haven lag toen vol met kleine binnenvaartschepen, gevuld met suikerbieten, afkomstig van de  kleigebieden in de provincie Groningen. Zij wachtten op hun beurt om door te varen naar de toenmalige Friesch-Groningse Suikerfabriek ( thans Suikerunie), die zich de grootste van Europa mocht noemen en dat tot op de dag van vandaag nog steeds is.

 Op internet ontdekte ik deze oude prent van de Westerhaven. Het meest links gelegen water vormde de Westerhaven. Via twee sluizen kon naar de suikerfabriek worden gevaren.

Groningen kent een aantal kanalen, waarin het toegestaan is in woonboten te wonen. Op bijgaande foto een beeld van het Winschoterdiep. Dit gedeelte wordt niet meer gebruikt  voor het doorgaande scheepvaartverkeer. De bouwsels verschillen nogal van elkaar qua opbouw en inrichting, maar de bewoners zouden hun woonboot, ondanks enkele beperkingen,  toch niet willen ruilen voor een woning op de vaste wal.

Een laatste blik op Monument Valley.

Nog een foto van dit interessante gebied.

Tijdens onze rondreis in het westen van de USA brachten wij ook een bezoek aan Monument Valley, die in vele Westerns als achtergronddécor dienst deed en nog steeds daarvoor wordt gebruikt, gezien het unieke karakter van dit gebied.
Om dit gebied nader van dichtbij te kunnen bewonderen, maakten wij een safari in een oude open bus (het jaartal schat ik op de jaren vijftig, zestig), die werd bestuurd door een vrouwelijke Navajo-Indiaan. Zij heette ons welkom in haar 'Cadillac' en startte de motor van de bus na enkele mislukte pogingen. Zij bleek echter een geroutineerde chauffeuse en vertelde tijdens de rit iets over de zeden en gewoonten van de Navajo-Indianen.

Monument Valley ligt midden in het enorme gebied van het Navajo Indian Reservation. Een gebied dat op een hoogte van 1700 meter ligt en eigenlijk geen vallei is, maar een woestijnachtig gebied met zijn typische, sterk geërodeerde roodgekleurde zandsteenrotsen. Ook dit gebied werd miljoenen jaren geleden omhooggeduwd tot zijn huidige hoogte en door erosie spoelde in de loop der tijden zo'n 300 meter zand en zacht gesteente weg en ontstonden de huidige vormen, maar..... de erosie gaat nog steeds verder en op den duur (wie weet hoeveel eeuwen dit nog zal duren) zullen ook deze verdwijnen.

Op de foto neemt mijn vrouw een  Spire, ook wel Monument genoemd in ogenschouw.

Deze foto van de X-Scream vond ik op internet. Mij niet gezien !

Las Vegas is gesticht op een waterplaats op de route naar Zuid-Californië. De eerste bewoners waren de Mormonen en in 1864 werd Fort Baker ingericht door Amerikaanse troepen. De echte ontwikkeling kwam pas goed op gang na de aanleg van de spoorlijn in 1905 en dank zij de liberale wetgeving op enkele controversiële punten als de huwelijkse staat en het legaal gokken. De stad werd welhaast synoniem voor alles wat in de rest van het land verboden was. Je ziet dan ook op diverse plekken in de stad de huwelijkskapelletjes, waar je in een vloek en een zucht in het huwelijk kunt treden.
De belangrijkste bron van inkomsten vormen de Casino-hotels langs de kilometerslange 'Strip'. Wij logeerden in het casino-hotel 'Circus Circus' , een rond gebouw  met een capaciteit van een paar duizend kamers en diverse casino's . Tijdens een rondleiding in de stad bezochten wij o.a. het casino-hotel 'Venetian' , een verzameling van nagebouwde Venetiaanse panden, zoals bijv. het Dogenpaleis, die tezamen het hotel en casino bevatten. Dwars door dit gebouw is een waterweg aangelegd met bruggetjes, waardoor 'echte' Venetiaanse gondels en gondeliers met paartjes rond varen. Onvoorstelbaar, maar echt waar. Ook de Eiffeltoren ontbreekt niet op de Strip.

"s Avonds hebben we Downtown nog een indrukwekkende lasershow aanschouwd met veel lichteffecten en muziek, een gebeurtenis die ik op video kon vastleggen.

Een bezienswaardigheid is de Stratosphere Tower, onderdeel van het gelijknamige casino-hotel. De toren is 350 meter hoog met een observatieplatform op 300 meter hoogte. Deze hoogte bereik je met de lift in 30 seconden (!). Bovenop deze toren bevindt zich een Roller Coaster en de Big Shot. Met de laatste kun je je laten lanceren met een snelheid van 70 km. per uur tot een hoogte van 50 meter om daarna langzaam te zakken en opnieuw gelanceerd te worden.....
Nieuw is de X-scream, een achtpersoons wagentje, waarmee je op 300 meter hoogte buiten het gebouw wordt gebracht, hangend boven de Strip.........

Hoodoo is de benaming voor een natuurfenomeen, dat vooral in Bryce Canyon National Park te zien is. Het zijn hoge verticale zuilen van zand en calcium carbonaat. In het zandmengsel zitten verschillende mineralen, zoals geel en rood ijzer, die voor prachtige kleuren zorgen. De hoodoos zijn gevormd uit een relatief zachte, halfharde rotssoort.
Dit gebied was tussen de 65 en 40 miljoen jaar geleden een verzameling van zoetwatermeren. Rivieren voerden uit de omliggende hooglanden ijzer en kalkhoudend sediment naar de meren. Door de bezinking van mineralen gedurende miljoenen jaren ontstond er een rose-rode formatie, die door wetenschappers wordt betiteld met de naam Claronformatie. Doordat het gebied ,dat ook deel uitmaakt van het Coloradoplateau , omhoog geduwd werd ontstonden er trapvormige plateaus. Erosie door water zorgt er voor dat de zachte lagen verdwijnen en de hoodoos hun huidige vormen krijgen. Dit proces van erosie gaat nog steeds door en daardoor worden de hoodoos ook steeds smaller tot ze uiteindelijk afbreken.
In het park worden ook nog regelmatig fossielen van dinosaurussen aangetroffen, dieren die miljoenen jaren geleden in dit gebied vertoefden.

Als ik een keuze moet maken welke canyon ik de mooiste vind, dan gaat mijn voorkeur uit naar deze canyon.

Facultatief konden wij tijdens deze excursiereis een vlucht met de helikopter boven de Grand Canyon boeken en dat hebben we ons niet laten ontgaan. Tenslotte kom je hier toch maar eens in je leven, nietwaar ?
Het had trouwens meer voeten in de aarde dan we van tevoren konden bedenken.
Aangekomen bij het heliplatform, waar een viertal heli's stonden, werden we bij de balie ingecheckt en ......gewogen!  Naderhand bleek waarvoor dat nodig was. In de heli namen namelijk vier personen plaats en deze werden naar gewicht ingedeeld. Mijn vrouw kreeg daardoor een daalders plekje naast de piloot, terwijl nog twee medepassagiers en ik in de ruimte achter de piloot moesten plaatsnemen, ieder op zijn door de piloot aangewezen plaats. Op die manier werd er dus een evenwicht geschapen in de heli.

Nu is vliegen ons niet vreemd, maar in een heli hadden we dus nog nooit gezeten en dat alleen is al een belevenis. We waren een behoorlijk eind verwijderd van de Grand Canyon en het duurde dus even voordat we boven de canyon kwamen en konden we genieten van het uitzicht. Vroeger werd er ook dóór de canyon gevlogen, maar dat mag tegenwoordig niet meer.
Vanuit de cabine heb ik alles gefilmd en mijn vrouw maakte vanaf haar plaats foto's. Pas als je deze canyon vanuit de lucht ziet valt je de grootsheid van dit natuurwonder op,

Zoals op bijgaande foto is te zien is de canyon aan de bovenkant vlak als een hoogvlakte en dat verwacht je niet als je beneden bent. Het zwarte randje rechts heb ik laten zitten, want dat is namelijk de rand van het raampje waardoor mijn vrouw fotografeerde.

De Grand Canyon is een zeer brede en diepe kloof in het noorden van de Amerikaanse staat Arizona, niet ver van de gokstad Las Vegas. In de loop van miljoenen jaren heeft het water van de Coloradorivier deze kloof in de bodem ingeslepen. Deze extreme erosie werd mede mogelijk, doordat het gebied, waarin de kloof ligt steeds verder omhoog kwam. Even een paar getallen, die de grootsheid van de Grand Canyon illustreren. De canyon is ongeveer 435 km. lang (vergelijk de afstand tussen Amsterdam en Parijs)  en variëert in breedte tussen 15 en 29 km. De grootste diepte is 1600 meter!

De wanden van de canyon zijn roodachtig gestreept, waardoor de verschillende bodemlagen goed zijn te zien.
De eerste Europeaan die deze canyon in 1540 zag , was een Spanjaard luisterend naar de naam Garcia López de Cárdenas, die dit gebied in dat jaar verkende. Lang voor die tijd werd de canyon al bewoond door Indianen, die hun nederzettingen in de wanden van de canyon bouwden. Momenteel schijnen er nog steeds zo'n 500 Indianen te leven.

Het Grand Canyon National Park  was een van de eerste nationale parken in de USA, dat in president Roosevelt een groot voorvechter vond voor het behoud van dit gebied. Helaas bezochten wij deze canyon op het midden van de dag, wat voor het fotograferen en filmen minder gunstig was, want juist tegen zonsondergang schijnen er prachtige kleurschakeringen te zijn. Wij waren hier met een reisgezelschap en dan heb je je te houden aan de planning van de reisleider.

Wel hebben mijn vrouw en ik nog een helikoptervlucht boven de Grand Canyon gemaakt en ik kan je wel vertellen, dat dit een belevenis is, die wij niet graag hadden willen missen. Daarover later meer .

Nog een foto van dit palmenbos, die ik  van boven vanaf de rotsen heb genomen.

Vandaag besluit ik de reeks over Kreta met een foto van het unieke palmenstrand van Vai. Dit strand is vooral bekend geworden doordat hier destijds de opnamen voor de Bounty-TVreclame  hebben plaats gevonden. Het strand is wit en de zee diep blauw, omzoomd door de groene palmen. Een paradijs op aarde......
Het palmenbos is een beschermd natuurgebied, aangezien dit soort palmen alleen hier in Europa voorkomt.

Het Preveliklooster is alleen te bereiken via de weg, die langs de steile hellingen van de Kourtaliotiko-kloof loopt.

Het Preveliklooster aan de Lybische Zee stamt waarschijnlijk uit 1594, het jaartal dat in de luidklok van het klooster is gegraveerd. De monniken van dit klooster hebben eeuwenlang een grote rol gespeeld in de strijd tegen de Turkse overheersers. Die rol bestond uit het verlenen van onderdak aan individuen en groepen, die een veilig onderkomen zochten, maar ook uit het recruteren van rebellen, die  zij van wapens voor-zagen. Tevens diende het klooster als uitvalsbasis voor een vlucht naar de bergen van zuid-Kreta, die niet door de vijand waren veroverd.
Pas in 1913 na de vereniging met Griekenland konden de monniken zich weer wijden aan hun geestelijke en sociale taak.

Het klooster heeft in de Tweede Wereldoorlog, tezamen met de omliggende dorpen,  een belangrijke rol gespeeld in het verlenen van onderdak aan Geallieerde soldaten ( Engelsen, Nieuw-Zeelanders en Australiërs), ondanks de waarschuwingen voor harde represailles door de Duitse bezetters.
Het gelukte Australische soldaten om contacten te leggen met een Britse onderzeeër, die hen in staat stelde om naar het Midden-Oosten te ontsnappen. Een tweede missie werd verraden aan de Duitsers, maar toen deze bij het klooster kwamen,  was iedereen al geëvacueerd. De Duitse bezetter haalde toen alle goederen uit het klooster, vernietigde het meubilair en bracht ook grote schade toe aan de gebouwen. Thans is het klooster een monument, dat alleen via de Kourtaliotiko-kloof is te bereiken.

Foto: Een deel van het Preveliklooster

Als je Kreta bezoekt, ontkom je er niet aan om ook de Samariakloof tenminste te zíen, er dóór te trekken is afhankelijk van je conditie.
Als je een ervaren trekker bent en geen ernstige gezondheidsproblemen hebt, dan zal het wel lukken om de 18 km lange kloof door te wandelen. Als je flink doorstapt duurt de wandeling tussen de vier en zeven uur !

Wij hebben alleen het begin van de kloof bewandeld om een idee te krijgen van de natuur in dit gebied. Er zijn hier unieke dieren- en plantensoorten, die echter alle bij wet zijn beschermd. Zelfs een bloem plukken mag niet!
Sinds de kloof in 1962 tot Nationaal Park werd uitgeroepen zijn er geen inwoners meer in de kloof. Zij werden gedwongen om te verhuizen. Hun huizen staan er nog wel en worden bewoond door de bewakers van het Nationaal Park.
Het smalste deel van de kloof is de 'Sideroportes' oftewel de 'Ijzeren Poort'. Hier kun je beide kanten van de 300 meter hoge rotsen tegelijkertijd met je handen aanraken !
De rivier, die door de kloof stroomt kan bij hevige regenval in de lente en herfst erg gevaarlijk zijn . In 1993 kwam hier een aantal wandelaars om het leven, toen ze door de rivier werden meegesleurd naar de zee......... 

In 1996 maakten wij een georganiseerde rondreis op het Griekse eiland Kreta. Onze ervaring door de jaren heen is toch wel, dat je tijdens zo'n rondreis door de reisleiders naar de mooiste plekjes van een land, streek of plaats wordt geleid en waaraan je zelfs zonder voorinformatie met plezier kunt deelnemen. De rondreis begon in Chersonissos en vandaar reisden we eerst naar de oostkust om vervolgens via de zuidkust, het middengedeelte en de westkust  langs de noordkust weer terug te keren naar Chersonissos.

De reisorganisaties, waarmee wij gereisd hebben, leverden alle zonder uitzondering ervaren gidsen, die zowel zeer goed op de hoogte waren van de historie, de zeden en gewoonten en de cultuur van het land, als de actuele ontwikkelingen en bij de verschillende bezienswaardigheden een goede toelichting konden geven.

Op bijgaande foto film ik de hoogvlakte in het midden gedeelte van Kreta in de buurt van Ano Viannos.
Mijn linkerarm zat tijdens die vakantie in het gips, daar ik in de winter van 1995-1996 in de sneeuw uitgegleden was en daarbij mijn pols brak. Gelukkig kon ik tijdens die rondreis  nog wel fotograferen en filmen, zodat de beelden bewaard zijn, waarnaar we nog met plezier kijken.

Beelden houden herinneringen vast en ontlokken vaak uitroepen als : "Weet je nog wel, dat...." en dat is dan de kracht van foto's en film!
In mijn condoleances aan de nabestaanden van overleden vrienden en kennissen memoreer ik vaak, dat foto's en films de katalisator kunnen vormen om het verlies van een dierbare te  verwerken.

Daarom : FOTOGRAFEER en/of FILM VOOR LATER !

Dat voorkomt gevoelens als: "Had ik nu toch maar...." Doen dus !

Agios Nikolaos is een kustplaats aan de Golf van Marabello op ongeveer zestig kilometer ten oosten van Heraklion. Het is de hoofdstad van het district Lashiti met een inwonertal van plm. 20.000 mensen.
In het Nederlands betekent Agios Nikolaos  Sint-Nicolaas, die ook de beschermheilige was van de zeelieden. Tijdens een van zijn pelgrimstochten heeft hij namelijk eens een zeeman van de dood gered.

In het stadje zelf  is eigenlijk niet zoveel te doen, maar het is  wel een uitstekende basis om andere plaatsen te bezoeken, zoals Elounda en Spinalonga, waarover ik al eerder schreef.
De grootste trekpleister van Agios Nikolaos is het Voulismeni Meer, wat eigenlijk 'het verdronken meer' betekent. Dit binnenmeer met een diepte van ongeveer 65 meter was oorspronkelijk gevuld met zoet water, totdat men er een binnenhaven voor de plaatselijke vissersboten van maakte, met terrasjes langs de kade.

" Als man en vrouw willen scheiden dan moet ze het hare hebben, dat ze meegebracht heeft naar de man, en van de opbrengst de helft, als dat uit haar eigen vermogen voorhanden is, en van dat wat ze verwierf door werken de helft, wat het ook is..."

Nee, dit is geen zinsnede uit ons Burgerlijk Wetboek, maar is te lezen in het ODEON (zie foto)  in Gortys. In het opnieuw opgetrokken bakstenen gedeelte van het Odeon op de achtergrond heeft men na opgravingen stenen tafelen met daarop het stadsrecht van Gortys in een muur gemetseld. Dit stadsrecht stamt uit rond 500 jaar v. Chr. en doet bijna modern aan, maar dat is slechts schijn, de uitvoering lag in handen van de familie.

Het is geschreven in het Grieks en het bijzondere is, dat de eerste regel van rechts naar links is geschreven en de volgende regel van links naar rechts . De derde regel weer van rechts naar links enz.

Bijna alle 'paragrafen' gaan over eigendomskwesties, en  gaan over huwelijk en familie, slaven of justitie, erfrecht of straffen.
Alle maatregelen waren erop gericht bezittingen binnen de familie te houden. Zo moest bijv. een erfgerechtigde dochter trouwen met de broer van haar vader (!) om het bezit binnen de eigen familie te houden......

Wat ook opvalt is het verschil in de behandeling van mensen:
Wie een slaaf of slavin onteert, moet honderd stateren
betalen;
Wie zijn eigen  slavin onteert moet twee stateren betalen.

Het ODEON, dat hier op de foto is te zien,  was in de Oudheid een overdekte muziektempel.

Vanavond rond negen uur is de 1000ste bezoeker aan mijn blog geregistreerd! En dat al zo vroeg in het nieuwe jaar ! Helaas kan ik de bezoeker niet traceren, maar als je rond bovenvermelde tijd op mijn blog bent geweest, is de kans groot dat jij de 1000ste bezoeker of bezoekster was!
Op deze plek breng ik een groet aan al degenen, die in de afgelopen drie  maanden één of meerdere malen een bezoek aan mijn blog hebben gebracht. Ik hoop, dat deze contacten ook in het nieuwe jaar gecontinueerd worden op weg naar de 2000!

GORTYS is na Phaestos de op één na bekendste oude ruïne van Zuid-Kreta. Gortys ligt in de buurt van het dorpje Agioi Deka, wat de Tien Heiligen betekent, en was vroeger een heel belangrijke stad. In de Romeinse Tijd was Gortys de hoofdstad van de provincie Kreta.

Deze stad is in die tijd op een oud kerkhof gebouwd en het eerste wat je ziet als je binnenkomt is de Basiliek van de Heilige Titus.(zie foto) Titus was hier door Apostel Paulus achtergelaten om het Christendom te verbreiden en  werd later de eerste bisschop van Kreta.

De teller staat op 990 !

Mijn teller staat op 967  en de bezochte pagina's op 4444 !
Helaas heb ik de 1000 bezoekers in 2005 niet gehaald, maar desondanks vind ik dit toch een bevredigend resultaat!

Het vuurwerk knalt nog hier en daar, maar het meeste is nu toch wel verschoten en verknald. Vooral het laatste woord is hier op zijn plaats, want als we de berichten mogen geloven is er weer voor miljoenen omgezet in deze branche. Miljoenen, die naar mijn mening  beter aan andere doeleinden hadden kunnen worden besteed, maar ja, wie ben ik om hier een oordeel te vellen......
Ik wens alle bloggers, familie, vrienden en mijn koorleden een voorspoedig 2006 toe op deze eerste dag in het nieuwe jaar. Ik hoop, dat al jullie wensen in 2006 zullen worden vervuld, maar bovenal wens ik ieder een goede gezondheid toe !