Twee kinderen, hand in hand,

op wandel langs de beek,

wat vragen, wat vertellen zij,

daar langs de waterkant?

Of is 't hun al gelijk?

Beseffen zij zelfs niet

dat weer de blauwe lente naakt?

Zijn zij een prins te rijk

die, wat er ook geschiedt,

zich nergens om al zorgen maakt?

Ben ik ze voor gegaan,

reeds langs datzelfde pad,

het schijnt een eeuwigheid geleën

en bleef reeds iemand staan

die toen al heimwee had

en zwijgend dacht: waar gaan zij heen ?

               André Demedts

(uit 'Na jaar en dag' , 1986)

foto schilderij 'Namiddag aan de Leie'  van Emile Claus

07-04-2006 om 14:45 geschreven door bernard

De Gavergids, lentenummer 2006 bijdrage van Patrick Meuris

André Demedts als dichter

Op 8 augustus 2006 zou romanschrijver, dichter, essayist, recensent, redenaar en

cultuurpoliticus André Demedts 100 jaar geworden zijn. Ter gelegenheid van die

verjaardag besteden we in de vier nummers van de Gavergids jaargang 2006 telkens

aandacht aan een ander aspect van Waregems veelzijdige ereburger. In dit eerste nummer

komt de poëzie van André Demedts aan bod, mede naar aanleiding van de feestelijke

poëzieavond op 17 februari jl. in de Sint-Bavokerk van Sint-Baafs-Vijve.

André Demedts debuteerde met de gedichtenbundel Jasmijnen (1929) in een humanitair-expressionistische stijl, maar evolueerde geleidelijk naar een vrijere, mijmerende bijna prozaïsche vorm en taal. Achtereenvolgens publiceerde hij de bundels Geploegde aarde (1931), Vaarwel (1940), Daarna (1968), Verzamelde gedichten (1976), De Jaargetijden (1979) en Na jaar en dag (1986). In 1995 werd zijn volledige poëtische oeuvre gebundeld in Verzamelde Gedichten.

In Demedts' gedichten (en romans) is, aldus G.J. van Bork, een constant zoeken te zien naar de factoren die het menselijk geluk bepalen, aanvankelijk pessimistisch, later spiritueel (katholiek) geïnspireerd en berustend, conform zijn motto dat we de ons toegemeten tijd moeten gebruiken om gelukkig te zijn. Jooris Vanhulle merkt naast de weemoed en milde levensaanvaarding vooral drie kenmerken op: de vrije, natuurlijke vorm, waarbij het gedicht eerder een belijdenis is dan een taaiexperiment, de grote visualiteit en concrete natuurbeschrijving, en Demedts' liefde voor zijn streek en taal (het Nederlands).

De bekendste gedichten van André Demedts zijn allicht Lof van mijn land en Gelegenheidsvers, beide uit de bundel Vaarwel (1940), die we eerder al publiceerden in het Demedtsnummer van de Gavergids (1995 nr. 2). Hier kozen we drie iets minder bekende maar daarom niet minder mooie of interessante gedichten: De wilde kerselaar, een opvallend fysiek en bitter verhaal, Mijn moedertaal, een ode aan het Nederlands, en Op wandel, een lichtvoetige mijmering over het leven en de opeenvolging van de generaties.

Patrick MEURIS

Bronnen

•              André Demedts, Verzamelde Gedichten, Davidsfonds / Clauwaert, 1995, 271 p.

•              G.J. van Bork, 'André Demedts', in: Schrijvers en dichters, Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse

Letteren, biografieënproject I, 2003-... (www.dbnl.org/tekst)

•              Jooris Vanhulle, 'De poëzie van André Demedts', inleiding bij poëzieavond 100 jaar André Demedts, Sint-Baafs-Vijve, 17 februari 2006.

Met dank aan Patrick Meuris van de Gidsenkring Waregem. Op de volgende bladzijden van het lentenummer 2006 van De Gavergids vinden we de gedichten ‘De Wilde Kerselaar’, ‘Mijn Moedertaal’ en ‘Op Wandel’.

06-04-2006 om 11:09 geschreven door bernard

 Gaston Durnez  in Tertio 22/02/2006 

Doorkijker : André Demedts

,,’k Heb Lieze weergezien.

 Zij stond stil in de regen.

 Toen ik haar riep

bewogen haar oren verrast…”

Noem André Demedts in een ouder poëzieminnend gezelschap en er zal wel iemand zijn die de eerste regels van zijn Gelegenheidsgedicht opzegt. Wie het nooit op school heeft geleerd of geen verstokte verzenlezer is, zal er wel even bij opkijken. Pas na de volledige strofe zal hij beseffen, dat Lieze geen wonderlijk met de oren wenkende vrouw is, maar een paard dat de dichter tot diepzinnige weemoed inspireert.

Demedts, de boerenzoon, had iets met paarden. Hij voelde zich eigenlijk alleen thuis in de natuur

“Er is alleen mijn land,

mijn land dat blijft,

om in te liggen

als het leven zelf verloren drijft”

en de paarden maakten daar onafscheidelijk deel van uit. Hij had ze lief,

,,lijk al wat ruig en sterk is en gemeend’’.

●

De naam Demedts zal dit jaar nog wel meer te horen of te lezen zijn, hoop ik. In West-Vlaanderen wordt de viering van zijn honderdste geboortedag voorbereid. Op 8 augustus 1906 is het een eeuw geleden dat hij in Sint-Baafs-Vijve ter wereld kwam als afstammeling van een oud boerengeslacht. Na zelf een tijd lang de ouderlijke hoeve te hebben ‘begaan’ – zoals dat in zijn taal wordt gezegd –, heeft hij in het onderwijs ‘gestaan’ en is ten slotte hoofd van de toenmalige gewestelijke radio-omroep Kortrijk geworden. Ondertussen was hij een zeer bedrijvige literator die zowat 75 publicaties op zijn naam heeft, in diverse literaire genres. Niet minder omvangrijk was het werk dat hij voor en achter de schermen van de culturele wereld presteerde, niet het minst in de sociale sector. Want hij vergat ook nooit dat hij een leidende rol had gespeeld in de Katholieke Arbeidersjeugd (KAJ).

Demedts overleed in 1992 na een lange ziekte op 86-jarige leeftijd. Sindsdien is het rond zijn naam stil geworden in het paarse Vlaanderen. Een paar gedichten zitten nog in ons volksgeheugen: ,,Klein broertje heeft gebeden om deze Kerstdag wit te zien’’ en ,,Zwanen, zeg je, zijn er nog zwanen?’’…

●

Ik lees nog vaak in zijn verzenboeken vol mannelijke melancholie en christelijke levensaanvaarding-ondanks-alles. Toch, als ik aan hem denk, zie ik hem altijd eerst als de ‘biechtvader’ van velen. Wie raad of troost nodig had, kon bij hem terecht. Hij luisterde en gaf bedachtzaam in enkele zinnen zijn mening. Zo was hij ook als inspirator voor menig initiatief. Bekend is het verhaal hoe hij de piepjonge onderwijzer Jozef Deleu uitnodigde voor een vrijblijvende bespreking over een ideetje van hem: een algemeen cultureel tijdschrift dat Zuid en Noord zou verbinden. Deleu heeft er Ons Erfdeel van gemaakt en Demedts werkte daar bescheiden aan mee en gaf adviezen als ze werden gevraagd, zonder ooit de handen van zijn vrienden te binden.

●

In de loop der jaren kreeg hij enkele mooie literaire onderscheidingen en werd hij tot lid van de Academie gekozen. Toen hij al 84 was en ziek, ontving hij zijn belangrijkste lauwerkrans: de staatsprijs voor een schrijverscarrière. Het is niet niks, maar alleen al als voorman en inspirator uit de tijd van voor de Vlaamse culturele zelfstandigheid had hij meer verdiend. Ik kan mij er nog altijd in opwinden dat Leuven zijn invloedrijke houding in de strijd om de splitsing van de universiteit is vergeten. Onder meer daarom had hij later, bij de eindelijk Vlaamse universiteit, als een van de eersten in aanmerking moeten komen voor een eredoctoraat. Jammer dat dit niet kan worden hersteld. Of is het mogelijk iemand postuum doctor honoris causa te maken?

●

Een van mijn ontroerendste herinneringen aan die vaderlijke man heeft te maken met onze samenwerking. Op een mooie dag, in de sterke jaren van De (oude) Standaard, mocht ik hem vragen, of hij kronieken wilde schrijven voor De Standaard der Letteren. Hij aanvaardde onvoorwaardelijk, zonder naar een honorarium te informeren. Er was geen trouwer en stipter medewerker dan hij. Precies op de afgesproken datum lag ’s morgens zijn keurig getikte bijdrage op de redactietafel. Over zijn inzicht en oordeel kon natuurlijk worden gediscussieerd, maar altijd toonde hij eerbied voor het gepresteerde werk en liet hij de besproken kunstenaar in zijn waarde. Later, in de grote crisis van de dagbladonderneming, in 1976, trad hij zonder aarzelen toe tot de kring van beschermheren die de principes van een christelijke, democratische, Vlaamsgezinde krant wilden helpen waarborgen. Zij hebben de evolutie niet kunnen tegenhouden, maar dat heeft de zieke Demedts niet meer echt gezien.

30-03-2006 om 12:28 geschreven door bernard

In het kader van het André Demedtsjaar brengt het Brugse Scola Gregoriana het Catalaans mysteriespel “De tribus Mariis” (De drie Marias) in de Sint-Laurentiuskerk in Wielsbeke.  Het XIIe eeuwse manuscript is afkomstig uit de kathedraal van Vic, gelegen in Catalonië tegen de Spaanse Pyreneeën. Hierin wordt het drama van de drie Marias bezongen en uitgebeeld die het graf van de Heer komen bezoeken en het lichaam willen balsemen. Ook twee engelen en de tuinman, die Christus blijkt te zijn, komen in het stuk voor. Voor het eerst verschijnt hier echter, en dit 100 jaar vroeger dan waar ook in Europa, een niet-bijbelse figuur voor. Het is een koopman, een personage gegrepen uit het dagelijkse leven, bij wie de drie Marias onderhandelen en Maria Magdalena één gouden talent dient te betalen voor de balsem.

De Scola Gregoriana werd gesticht in 1970 door Roger Deuwe, die het koor nog steeds leidt.  De kathedraalorganist schaarde toen een aantal zangers om zich heen om wekelijks de hoogmis in de Sint-Salvatorkerk op te luisteren. Die kern groeide uit tot een Scola, die zich intens bezighield met de studie van het Gregoriaans. Al vlug werd het koor internationaal gekend en worden ze gevraagd naar grote Europese muziekfestivals.

Zo werd opgetreden in het Festival du Mosan, de Bregenzerfestspiele, het Festival "Musique en Bourgogne", het Festival van Avignon, het Festival Estival de Paris, het Kirchenmusikfestival te Salzburg, de Spaanse Festivals van Santander, San Sebastian, Palma, Cuenca en Girona. Ook in Nederland, Engeland en Zwitserland trad de Scola op. Het koor verleent regelmatig zijn medewerking aan eucharistievieringen op radio en tv. Een aantal van haar audities werden uitgezonden door de VRT, de RTBF, France Musique, de Spaanse en de Baskische radio en tv.

De Scola heeft 4 cd-opnames op haar naam staan: Laudes Mariae, Puer natus est, Requiem en Resurrexi. Wat de stijl betreft heeft de Scola zich gericht naar het pionierswerk en de uitvoeringspraktijk van de monniken van Solesmes. Daarnaast heeft zij open oog voor de ontdekkingen en verantwoorde benadering van de gregoriaanse semiologie. De Scola stelt zich tot doel bij te dragen tot de herontdekking en vernieuwde appreciatie van de gregoriaanse muziek als een van de grote kunstschatten van de Kerk en basis van de West-Europese muziekcultuur. Zij ziet het gregoriaans niet als een in de loop der tijden gestolde kunstvorm. De Scola ziet de Gregoriaanse muziek als één van de grootste kunstschatten van de kerk, en de basis  van de West-Europese muziekcultuur. Na 25 jaar dienst in de Sint-Salvatorskathedraal verzorgt de Scola sedert 1996 wekelijks de hoogmis bij de paters Karmelieten in Brugge.

De opvoering van de historische Tribus Mariis gaat door in de Sint-Laurentiuskerk om 19.30 u. De toegangstickets kosten 8 Euro en zijn te bekomen bij de culturele dienst van Wielsbeke, tel. 056/67.32.50 of mailadres cultuur@hernieuwenburg.be

30-03-2006 om 12:21 geschreven door bernard

5-9-1993 : Cyriel Moeyaert over André Demedts op 46^e Frans-Vlaamse Cultuurdag in Belle

...Sinds André Demedts vorig jaar op 4 november 1992 gestorven is, is bij velen en zeker bij mij, het bewustzijn en het inzicht almaar gegroeid wat hij als grote uit ons volk betekend heeft. Van niemand in Vlaanderen kan meer terecht gezegd worden dat hij dat was, wat hij over Hugo Verriest schreef, nl. een LEVENWEKKER. André Demedts lijkt bovendien in veel opzichten op die grote voortrekker Hugo Ver­riest, niet alleen als streekgenoot, maar ook als kristen, als Vlaming, als Nederlan­der, als sociaal voelende en innemende persoonlijkheid.

Als letterkundige overtrof hij zelfs Verriest en terecht dichtte van Wilderode vorige zondag op de IJzerbede­vaart over hem, over z'n werk: „tachtigmaal z'n eigen boodschap, officieel mispre­zen door al wie, om die boodschap, hem niet lezen; gedreven, stout en Vlaams en sociaal!” (zie vorige bijdrage).

Maar vandaag wil ik vooral de nadruk leggen op zijn moeilijk te overschatten aan­deel in de opgang van ons volk, van Vlaanderen, voor wie hij het zwaarste wilde dragen om z'n vrijheid te zien voor onze dood! Maar z'n volk, dat was dat van de hele Nederlanden, van de Somme tot de Dollaert. Vooral groot was z'n aandeel als levenwekker in de Nederlanden in Frankrijk, in Frans-Vlaanderen.

Levenwekker zijn, dat deed André Demedts in z'n geschreven woord, z'n 80 boeken, in z'n honderden artikels, honderden voordrachten op 11-julivieringen, voor Davidsfonds- en andere afdelingen, in z'n vele mon­delinge en vooral schriftelijke kontakten.

Persoonlijk heb ik hem als scholier leren kennen in z'n.gedichten: „M'n Paarden" of ,,Klein Broertje heeft gebeden", waarin hij veel liefde vroeg voor Vlaanderen, „want het wordt zo dikwijls verraden".

Het feit dat hij samen met Luc Verbeke het Komitee voor Frans-Vlaanderen gesticht heeft, is van ontzettend groot belang. Het heeft zeker een andere, be­tere wending gegeven aan de taal- en cultuurontwikkeling in Frans-Vlaanderen. Van­daag zal dat weer duidelijk worden. Is het ook Demedts niet die Jozef Deleu er­toe bracht om met Ons Erfdeel van wal te steken, dat samen met Septentrion en het Jaarboek de Franse Nederlanden van ontzettend belang geweest is voor de herleving van onze gemeenschappelijke kultuur en het groeien van het eigen histo­risch bewustzijn in Nederland in Frankrijk?

Omdat André Demedts vooral hier, in deze regio (Frans-Vlaanderen) een zo belangrijke levenwekker geweest is, brengen we hem op deze plaats onze dankbare hulde. In die dankbare hulde betrekken we de hier aanwezige Mevrouw Demedts. We weten dat haar aandeel in zijn werk en z'n vruchtbare en aktieve dienstbaarheid niet te onderschat­ten was.

Cyriel Moeyaert

(Belle 5-9-1993)

23-03-2006 om 18:48 geschreven door bernard

Geruisloos is hij van ons heengegaan

na drie jaar sterven. In een beter leven

werd hem de eindelijke rust gegeven

die hij niet vond binst zijn bewust bestaan.

Hij was één van de velen, jaar na jaar

getrouw aanwezige aan onze zijde,

naamloze waker op de liefste weide

zonder aanmatiging of weids gebaar.

Wij zien hem nog, glimlachend en attent,

halfdichtgeknepen ogen, weinig woorden

alsof hij reeds de andere stemmen hoorde

vanuit ,,een land dat hij veel beter kent".

Voor zijn weerbarstig volk heeft hij geleefd

bij dag en nacht op rusteloze wegen

zijn toehoorders in zoveel zaaltjes tegen,

een man die rekenschap én toekomst geeft.

Nu blijven tachtig boeken, tachtigmaal

zijn eigen boodschap, officieel misprezen

door al wie, om dié boodschap, hem niet lezen.

Gedreven, stout en Vlaams en sociaal!

Zijn stoel staat leeg hier.Ons verdriet is groot.

Maar in zijn spoor kunnen wij niet versagen,

lief Vlaanderen ,, voor u het zwaarste dragen

én uwe vrijheid zien vóór onze dood "!

Anton van Wilderode

          Diksmuide 29-8-1993

23-03-2006 om 18:45 geschreven door bernard

Uit KFV-mededelingen, 20^e jg, nr 3, december 1992

Op 9 november werd in de mooie geklasseerde Romaanse St.-Bavokerk in St.-Baafs-Vijve, het geboortedorp van André o.l.v. pastoor V. Gesquière, een gebedswake gehouden waarop, naast de familie, vijfhonderd dorpsgenoten en vrienden van An­dré aanwezig waren. Ook Mgr. R. Vangheluwe, bisschop van Brugge en de heer O. Vanneste, gouverneur van West-Vlaanderen, woonden de gebedswake bij. Bur­gemeester Noël Demeulenaere sprak een mooi „In Memoriam" uit en namens de familie dankte de oudste zoon Prof. Dr. Maurits Demedts.

Op 10 november volgde dan de grootse uitvaartplechtigheid in de Kortrijkse St.-Rochuskerk. Zoals in St.-Baafs-Vijve was ook hier de kerk te klein voor de grote massa vrienden, kennissen, lezers, vereerders, literatoren, prominenten uit de po­litieke, geestelijke en culturele wereld, afgevaardigden van de vele verenigingen waarvan André lid was, erelid of ridder (o.m. 't Manneke uit de Mane) enz. We no­teerden de aanwezigheid van o.m. L. Van Velthoven, Mgr. Laridon, Mgr. De Kesel.

De bekende dichter Anton Van Wilderode ging voor in de concelebratie met de dekens V. Deschacht en G. Oost en nog een vijftal priesters w.o. onze voorzitter C. Moeyaert en pastoor G. De Clerck. Hij sprak een schitterende homilie uit en voerde ook het woord namens de Koninklijke Vlaamse Academie. Voor de vijftienhonderd deelnemers w.o. ook heel wat vrienden uit Frans-Vlaanderen en Nederland waren er bidprentjes te kort. Namens de B.R.T. bracht administrateur-generaal Cas Goossens hulde aan André Demedts, die van 1949 tot 1971 hoofd van BRT-West-Vlaanderen is geweest.

Een paar honderd deelnemers begeleidden daarna de familie en de afgestorvene naar St.-Baafs-Vijve waar de bijzetting gebeurde in de familiegrafkelder op het kerkhof.

Tot onze verwondering zagen we 's avonds geen enkel beeld over de uitvaart op onze TV-zenders. Terwijl we aan het kijken waren zagen we wel beelden van een rommelige en vervallende IJzertoren en hoorden we dat de toren volgens sommi­gen als officieel „Memoriaal" te katholiek en te rechts zou zijn... Daarmee dachten we dan toch weer aan André Demedts, lid van het bestuur van het IJzerbedevaart-komitee, als de ernstige, diepzinnige, ruimdenkende, verdraagzame katholiek, die torenhoog uitsteekt boven sommige eigentijdse, ideologisch minder-ruim georiën­teerde auteurs, die dank zij extraliteraire buitenissigheden met inhoudloos werk in de kijker lopen.

Volledigheids- en eerlijkheidshalve moeten we hier toch aan toevoegen dat André bij het overlijden zelf zowel door VTM als de BRTN op een passende wijze werd herdacht en dat TV2 op 12 november een mooie heruitzending bracht van ,, In de voetsporen van André Demedts", beelden van de plaatsen die hem inspireerden in zijn werk. Ook radio 1 en 2 en de meeste kranten en weekbladen hebben aan­dacht gewijd aan het afsterven, de begrafenis en de betekenis van onze dierbare vriend.

L.V. 

(met dank aan Luc Verbeke, stichter-secretaris en later nog voorzitter van KFV)

...VRT overweegt op 8 augustus 2006 een herdenking op Canvas met fragmenten uit het programma “In de voetsporen van André Demedts”, eventueel gecombineerd met rechtstreekse beelden van het culturele gebeuren op 8 augustus 2006 met toneelopvoering van “De levenden en de doden” op verschillende podia in de tuin van het André Demedtshuis.

23-03-2006 om 18:42 geschreven door bernard

Luc Verbeke in  KFV-mededelingen  december 1992

In memoriam

ANDRE DEMEDTS

° ST.-BAAFS-VIJVE 8-8-1906    -    † OUDENAARDE 4-11-1992

André Demedts, stichter, oud- en ere-voorzitter van het Komitee voor Frans-Vlaanderen, groot letterkundige, in 1990 bekroond met de Driejaarlijkse Staatsprijs, is na enkele jaren van ziekte en lijden in afzondering, stilletjes van ons heengegaan. Het afscheid gebeurde in de vroege morgen van een milde, zacht-zonnige herfstdag, in de Allerheiligen-week van de dodenmaand. Hoe vaak heeft hij die voor hem mooie herfsttijd in zijn werk niet beschreven of bezongen? En toen we samen in de wagen in die periode ergens op weg waren kon hij nooit nalaten te wijzen op de pracht van de natuur en de gevarieerde kleuren van de vallende blaren. Het was voor hem de tijd van de herinneringen, van het mijmeren, denken en dromen over het naderende afscheid. De tijd was voor hem heel kostbaar geworden, zei hij, want de dagen die voor hem lagen konden al worden geteld.

Uit enkele gedichten cite­ren we:

,,De herfst komt ras.

Bestaat er één zo stil gerucht

als van de blaren het gekraak onder mijn voet,

dat zoveel wakker roept?"

(Najaarslied)

Of:

„Herhaal dat ik moet sterven

en dat er een eind aan is,

geen beter rijm dan zwerven,

op leven, dan droefenis..."

(November)

Of nog:

,, 's Levens getijden

 komen en gaan,

streven en lijden,

 en eindelijk, alles aanvaardend,

zich innig verblijden,

voor alles voorgoed

heeft afgedaan''.

(Herfst)

Er ligt veel weemoed in die woorden maar ook aanvaarding en zelfs blijheid omdat de taak is vervuld na, zoals het voor hem is geweest, een leven „van streven en strijden" en ook van „lijden", niet enkel in de fysieke zin maar ook zoals hij het zelf zag „een lijden aan het leven" omdat men nooit metterdaad kan realiseren wat men droomt en nastreeft als ideaal.

Net na het huldejaar 1986 begonnen zijn sterke lichaam en zijn schitterende geest het te begeven. Het werd voor André een langzame aftakeling en een langdurig sterven. Het was zoals hijzelf had geschreven: „Sterven is een langzame sloping van onze lichaamskracht, verrijzen een langzame loutering van onze ziel" of nog: „Wij sterven reeds terwijl wij leven en wij verrijzen terwijl wij sterven".

André Demedts heeft een indrukwekkend oeuvre bijeengeschreven: poëzie, ro­mans, novellen, toneelstukken, hoorspelen, jeugdboeken, essays en artikelen maar even indrukwekkend daarbuiten was zijn niet-literaire bedrijvigheid in dienst van de medemens, in dienst van zijn Volk. Het hele werk van André Demedts is geken­merkt door een bestendige wijsgerige bezinning over de fundamentele bestaansproblemen, over de zin van leven en dood, de zin van ons werk, de zoektocht van de mens naar geluk, de droom om het welzijn en de culturele opgang van het Vlaamse Volk en het geluk voor iedereen te verwezenlijken.

… Dat moge al blijken uit de titel van zijn trilogie „Kringloop om het geluk" en de ti­tel van zijn laatste grote roman „Geluk voor iedereen". Dat geluk, dat in zijn christelijke visie wordt voltooid in de eeuwigheid, wenst hij zijn medemens toe, niet enkel individueel maar ook collectief d.w.z. voor iedereen. En zo komen we tot de soci­ale dimensie in zijn romans: een sociale bekommernis die ook al in zijn eerste dicht­bundel „Jasmijnen" doorkwam en zelfs al duidelijk was in het eerste gedicht dat hij op 18-jarige leeftijd in het tijdschrift „Pogen" van Wies Moens publiceerde: „Ge­bed voor Lenin". Een gebed voor het zieleheil van „een zoon van 't langverdrukte volk". (Pogen, 2e Jg. nr. 3, maart 1924).

Demedts neemt het altijd op voor de armen en verdrukten en hij spreekt zijn bewon­dering uit voor de strijders voor gerechtigheid, familie en volk, voor de werkers en zwoegers, de mannelijken, de moedigen en wilskrachtigen, voor de idealisten en onbaatzuchtigen, voor de machtelozen en de trouwen. Dat zijn voor hem „de leven­den" die hij stelt tegenover de materialisten, de profiteurs, de uitbuiters, de ver­raders en de ontrouwe machthebbers die voor hem ,,de doden" zijn, zoals duidelijk blijkt uit zijn grote roman „De levenden en de doden".

Bij het sociale motief sluit ook zijn volksverbondenheid in historisch perspectief aan. We verwijzen daarvoor naar zijn belangrijke vierdelige romancyclus uitgegeven on­der de samenvattende titel ,, De eer van ons volk", gegroeid uit de overleveringen van zijn eigen familie, opgetekend door zijn vader, en uit onze eigen nationale ge­schiedenis.

Demedts is echter méér geweest dan een heimatschrijver. Zijn verbondenheid met familie, land en volk, liet hij in concentrische kringen uitdeinen naar de hele mens­heid toe. Zijn boeren- streek- familie- en historische romans, bevolkt met intellectuelen, priesters, dokters, leidende figuren, worden aldus opgetild tot een algemeen menselijk, universeel niveau.

Zoals hij het heeft uitgedrukt in het gedicht „De Avondster" heeft hij ook altijd ge­probeerd om „in werk en strijd" hart en ziel uit te storten en „droom en daad", die ver uit mekaar kunnen liggen, nader bij mekaar te brengen. Hij heeft daarom zijn idealen willen concretiseren in een dagdagelijkse activiteit en inzet voor mede­mens en volk. Zijn Vlaamsgezindheid stoelt daarop en zijn levenslange strijd voor eigen taal en cultuur in het hele gebied waar die taal wordt gesproken: ons eigen Vlaanderen, Frans-Vlaanderen, Nederland en Zuid-Afrika. Hij was een taal-, cultuur- ­en volksnationalist maar dan niet in een partijpolitieke en ook niet in een staatspolitieke zin. Hij had een grondige afkeer van machtsmisbruik en oorlogen maar toch respecteerde hij de door militairen of door diplomaten van machtige mogendheden getrokken staatsgrenzen zoals hij ook alle wettelijk gezag, burgerlijk of kerkelijk, respecteerde. Staatsgrenzen beschouwde hij evenwel niet als eeuwig en voor taal en cultuur ook niet onoverschrijdbaar.

Met zijn veelzijdig talent heeft hij zijn volk gediend als auteur, als spreker en als wijs inspirator, die ook durvend en moedig optrad als hij dit nodig vond. Zo is hij met zijn gezag als schrijver radicaal en onverzettelijk opgetreden telkens als hij de Vlaamse rechten bedreigd zag. We denken hier aan zijn inzet voor Komen-Moeskroen (1962), zijn rol bij de splitsing van de Leuvense universiteit (1966), de verklaring i.v.m. met het Vlaamse karakter van Brussel (1976),  zijn houding bij het sluiten van het Egmontpakt (1978) enz.

Maar ook door zijn geschriften zelf heeft hij van jongsaf velen beïnvloed. We den­ken aan bepaalde gedichten van hem als „Vlaanderen" met de bekende slotver­zen „en schoon en goed willen we u maken/ en uwe vrijheid zien vóór onze dood". En wie kent niet zijn mooi gedicht „Lof van mijn land"?

We verwijzen naar zijn vele artikelen over Vlaamse voormannen en de Vlaamse Be­weging, naar zijn boek over Frans-Vlaanderen onder de titel „Uit ons eigen erf­goed" naar de in- en de uitleiding die hij schreef in mijn eigen boek „Vlaanderen in Frankrijk" enz. We denken ook aan de duizenden brieven en briefkaarten die hij schreef om mensen bij hun inzet te steunen en te bemoedigen. En hoeveel invloed heeft hij niet uitgeoefend door zijn drieduizend en meer (Wie zal ze tellen?) lezingen en voordrachten tot in de verste uithoeken van Vlaanderen, maar ook in het Walenland, Frans-Vlaanderen, Noord-Nederland, Zuid-Afrika of Zaïre. Hij sprak over allerlei onderwerpen en voor welk publiek ook maar het meest over het verleden, het heden en de toekomst van Vlaanderen of over de grote West­vlamingen in wier spoor hij stapte: Gezelle, Verriest, Rodenbach, Streuvels... of nog, en waarschijnlijk het liefst, over Frans-Vlaanderen...

In 1947-48 waren we samen, onder zijn inspiratie en met de medewerking van het Waregemse Kunstverbond en Davidsfonds, met de werking voor dat toen zo goed als onbekende en vergeten stuk van Vlaanderen begonnen. Elders heb ik uitvoe­rig over dit werk geschreven. Ik kan hier dus kort zijn. Ik ben ervan overtuigd dat Frans-Vlaanderen in de onbekendheid zou zijn weggedeemsterd als daar niet uit Waregem na de oorlog het eerste signaal was gekomen van André Demedts, die na een contact met Streuvels op het idee kwam om in 1948 een eerste ontmoeting met Frans-Vlamingen te organiseren.

Dat initiatief van André heeft mijn eigen leven een wending gegeven die ik vooraf niet had kunnen vermoeden. Als kind had ik hem vaak gezien in mijn geboortedorp, dat in zijn romans een centrale rol heeft ge­kregen. Als scholier had ik zijn poëzie en zijn eerste prozawerken verslonden. Als twintigjarige was ik als jonge dichter met hem bevriend geraakt. En voor de rest van mijn leven heb ik gewerkt om zijn droom te helpen realiseren: het voortleven en her­leven van onze taal en cultuur in Frans-Vlaanderen. Twintig jaar lang is André De­medts voorzitter geweest van het langzaam gegroeide Komitee voor Frans-Vlaanderen en tot zolang het in zijn mogelijkheden lag is hij als ere-voorzitter betrok­ken gebleven bij ons werk. Ontelbare keren zijn wij samen in Frans-Vlaanderen op toernee geweest.

Daar is enorm veel uit gegroeid: herleving van het Vlaamse en historische bewustzijn, cursussen Nederlands, allerlei cultuurdagen en ontmoetingen, toneel, tijdschriften... We mogen gerust zeggen dat zonder André Demedts er b.v. geen sprake zou zijn geweest van het bestaan van „Notre Flandre", of van „Ons Erfdeel" of van ,,KFV-Mededelingen" en ook niet van het tijdschrift „Vlaanderen". André Demedts heeft zijn stempel geslagen op het cultuurleven in Vlaanderen. Die blijft onuitwisbaar. We blijven hem gedenken, met dank ook aan zijn goede echt­genote Germaine die dat enorme werk van André mogelijk heeft gemaakt en hem tot zijn laatste uur tot stut en steun is geweest.

Luc Verbeke

(met dank aan Luc Verbeke voor toesturen van KFV-mededelingen van december 1992)

23-03-2006 om 18:35 geschreven door bernard

“KFV-mededelingen” , 33 ann., n° 4 de mars, avril, mai 2006, p. 2

Avant-propos

André Demedts. 1906-2006

° Sint-Baafs-Vijve, 8 août 1906

† Audenarde, 4 novembre 1992

En 1947, il fonda avec Luc Verbeke, le KFV (Comité pour la Flandre Française), pas encore officiel à l’époque, mais déjà en rapide essor et très actif. Il en assuma la présidence de 1947 à 1968 inclusivement, et en fut ensuite président d’honneur.

Il faudrait que 2006 soit une année Demedts, commémorant le centième anniversaire de sa naissance, et qu’elle ne le soit pas seulement à Wielsbeke, Waregem, Nieuport et Courtrai.

Demedts n’avait rien d’un poseur. C’était une personnalité et un visionnaire dont le regard transcendait toutes les frontières : aussi bien entre les conceptions de la vie qu’entre les Etats.

Fils d’une famille paysanne, il fut d’abord fermier et autodidacte dans ses temps libres, puis professeur au collège de Waregem (1921-1937) et de 1949 à 1972 directeur de Radio-Télévision Flandre occidentale, la future BRT2. En 1990, il fut lauréat du Prix Triennal d’Etat de Littérature. Son œuvre littéraire est indissociable de ses convictions et de son engagement concret en matière sociale, religieuse et de promotion de son peuple.

Demedts déploya son activité dans bien des domaines. Il pratiqua notamment la politique culturelle avant la lettre. C’était en outre un moderne au sens le plus noble du terme. Sa chaleur humaine n’avait d’égale que sa gentillesse.

L’influence de Demedts et son talent d’inspirateur s’exprimèrent indéniablement sur bien de terrains. Avec Luc Verbeke, pour qui il fut un mentor, il fonda en 1947 une cellule de travail pour la Flandre française, dont l’influence fut immense et dont on est loin d’avoir tout dit. Il fut aussi le père de la revue Ons Erfdeel (Notre Patrimoine), qui dut sa naissance et son essor aux objectifs et à l’activité du ‘Comité’ de l’époque.

Au cours de la cinquante-neuvième Journée culturelle de la Flandre française organisée par le KFV à Bailleul le 24 septembre 2006 – trois Flamands de France, lauréats du prix André Demedts, lui rendront hommage. C’est que Demedts a durablement marqué de son sceau le KFV : il lui a laissé pour consigne de fournir un travail concret, mais avec la prudence nécessaire, compte tenu du fait que la Flandre française se situe à l’étranger, que les préjugés et les méprises y sont parfois bien grands, par manque d’information correcte. Ce n’est pas moins le cas du reste de ce côté-ci de la frontière. Eviter les paroles grandiloquentes, les parades à drapeaux, pour s’adonner à un travail opiniâtre sur le terrain, en se gardant des illusions quotidiennes.

Ce labeur, nous le continuons sans désemparer… C’est ainsi que – faisant mentir les statistiques qui montrent que la plupart des associations de bénévoles tiennent tout au plus une trentaine d’années – le KFV fêtera en 2007 son soixantième anniversaire.

Dirk Verbeke

secrétaire du KFV / rédacteur en chef des KFV-Mededelingen

dessin à la plume de l’artiste flamand de France Jean-Claude Bottin

vertaling / traduction: Jacques Fermaut

http://home.nordnet.~fr/~jacfermaut

17-03-2006 om 16:15 geschreven door bernard

In het pas verschenen maartnummer van KFV-mededelingen vraagt Dirk Verbeke, secretaris van vzw Komite voor Frans-Vlaanderen en hoofdredacteur van KFV-mededelingen, uitgebreid aandacht voor het André Demedtsjaar 2006. Op de voorpagina van het nummer 4 van de 33^e jaargang van dit tijdschrift prijkt ook de beeltenis van André Demedts. De bladzijden 2, 3 en 4 zijn volledig gewijd aan André Demedts en het André Demedtsjaar. We geven u hier het ‘woord vooraf’ mee, dat staat afgedrukt op bladzijde 2 van dit nummer.

Woord vooraf / Avant-propos

ANDRE  DEMEDTS   1906 – 2006

° Sint-Baafs-Vijve, 8 augustus 1906

┼ Oudenaarde, 4 november 1992

In 1947 stichter, samen met Luc Verbeke, van het toen nog niet officiële maar vlug groeiende, actieve KFV. Voorzitter van het KFV van 1947 tot en met 1968, en dan erevoorzitter.

2006 zou een Demedtsjaar moeten worden, 100 jaar na z’n geboorte, en niet alleen in Wielsbeke, Waregem, Nieuwpoort of Kortrijk.

Demedts was geen poseur. Hij was een persoonlijkheid met visie, over alle grenzen heen: levensbeschouwelijke grenzen, maar ook staatsgrenzen.

Zoon uit een landbouwersgezin, eerst landbouwer en tussendoor autodidact, dan leraar aan het college in Waregem (1921-1937) en van 1949 tot 1972 directeur van Omroep West-Vlaanderen, de latere BRT2. In 1990 werd hem de Driejaarlijkse Staatsprijs voor Literatuur toegekend. Zijn literaire werk is niet te scheiden van zijn sociale, religieuze en volksnationale bewogenheid en zijn concrete inzet.

Demedts was op vele terreinen actief. Hij was o.m. een cultuurpoliticus avant la lettre. Demedts was bovendien modern, in de meest onbezoedelde bete-kenis van het woord. Demedts was ook een warme, goedhartige man.

De invloed van Demedts en zijn inspirerende kracht op velerlei terreinen is onmiskenbaar groot.  Samen met Luc Verbeke, voor wie hij een mentor was en trouwe vriend, startte hij een werking op voor Frans-Vlaanderen, die gevolgd werd door tal van initiatieven in, door en met de steun van het KFV, en die tot op vandaag op heel wat terreinen doorloopt of officieel werd. Hij was trouwens ook de vader van het tijdschrift Ons Erfdeel, dat ontstond en groeide uit de doelstellingen en de werking van het toenmalige ‘Comité’.

Op de 59e Frans-Vlaamse Cultuurdag van het KFV in Belle (Bailleul) - 24 september 2006 - wordt hulde gebracht aan Demedts door drie Frans-Vlaamse Demedtsprijswinnaars. Demedts heeft immers een blijvende stempel gedrukt op het KFV: concreet werken, maar met de nodige omzichtigheid, rekening houdend met het feit dat Frans-Vlaanderen buitenland is, en dat de vooroordelen, misvattingen ter plaatse maar ook aan deze zijde van de grens soms groot zijn, wegens een gebrek aan degelijke voorlichting. Geen grote of hoge woorden, geen vlagvertoon, maar ononderbroken veldwerk, wars van de waan van elke dag.

We ploegen voort… Op die manier - en wars van de statistieken die aantonen dat de meeste vrijwilligersverenigingen het hoogstens 30 jaar uitzingen - zal het KFV in 2007 z’n 60e werkjaar vieren.

Dirk Verbeke

secretaris KFV vzw / hoofdredacteur KFV-Mededelingen

(pentekening van de Frans-Vlaamse kunstenaar Jean-Claude Bottin)

17-03-2006 om 15:17 geschreven door bernard

Bijdrage van Hendrik Ghistelinck verschenen in Het Nieuwsblad en Het Volk op zaterdag 4 februari 2006

 “Vlaanderen  is  hem  dank  verschuldigd”

André Demedtsjaar krijgt vorm

De Waregemse heemkundige Bernard Delange onderneemt een ware kruistocht om de figuur van de Vlaamse literator en culturele voorvechter André Demedts (1906-1992), honderd jaar na zijn geboorte, te belichten. Hij maakte een website en coördineert het overzicht van alle feestelijkheden die dit jaar gepland zijn.in Wielsbeke, Waregem en Kortrijk.

Vooral Wielsbeke plant tal van festiviteiten met onder meer de poëzieavond met werk van Demedts op vrijdag 17 februari in de St.-Bavokerk. Maar ook Waregem wil zijn ereburger extra belichten. Uiteraard brengt de bibliotheek in augustus een ode aan de literator en in het H.-Hartcollege zijn ze hun leraar van toen niet vergeten. „Aan het huis waar hij enkele jaren woonde, aan de Vande Woestijnelaan of in de G. Gezellestraat, komt er allicht een gedenkplaat", verklaart Delange.

Pluralist

„Als Waregem wel eens de hoofdstad van Frans-Vlaanderen wordt genoemd, dan is dit te danken aan André Demedts en Luc Verbeke. In opdracht van het Waregems Kunstverbond organiseerden zij in augustus 1948 de eerste Frans-Vlaamse Begroetingsdag. Dit alles groeide nadien uit tot het Komitee voor Frans-Vlaande-ren (KVF), dat nu al bijna zestig jaar de Nederlandse taal en cultuur in Frans-Vlaanderen promoot en overeind houdt."

Niemand kende André Demedts allicht beter dan „bloedbroeder" Luc Verbeke. „Het was zeker niet simpel om in 1946 op te komen als promotor van de Vlaamse cultuur in Frans-Vlaanderen. André durfde het aan en was nadien voorzitter van het KVF van 1947 tot 1968". Demedts was zeker niet alleen een groot schrijver en dichter. „Hij was vooral een groot mens, die iedereen probeerde te helpen. En bovenal een consequent Vlaming en katholiek, maar met zeer veel respect voor ieders mening. Daarom waren er bij de opening van het Demedtshuis in Sint-Baafs-Vijve (1983) ook vertegenwoordigers uit alle politieke partijen aanwezig."

Het Komitee voor Frans-Vlaanderen brengt hulde aan Demedts tijdens de cultuurdag in het Franse Belle (september). „Drie winnaars van de Demedtsprijs lezen er voor uit zijn werk", besluit Verbeke.

Info: http://blog.seniorennet.be/adjaar

Foto Patrick Holderbeke van echtpaar André Demedts met dochter Hilde in de ouderlijke woning in november 1987.

07-03-2006 om 14:08 geschreven door bernard

Verschenen als Hotspot in Krant van West-Vlaanderen op vrijdag 27 januari 2006

Hij schreef literatuur die herkenbaar was voor ons

„Het is een traditie dat grote culturele en andere figuren speciale aandacht krijgen in het 100ste jaar na hun geboorte. Die weinige keren dat ik André Demedts heb meegemaakt als 'cultuurpoliticus' hebben op mij een enorme indruk gemaakt." Dat zegt Waregemnaar Bernard Delange die met de lancering van een heuse Demedts-website zijn steentje hoopt bij te dragen tot een succesvol activiteitenjaar rond deze veelzijdige cultuurman die 14 jaar geleden overleed.

Bernard Delange is net als Lucien Delange  – Luciens grootvader was Bernards overgrootvader -  lid van de Juliaan Claerhoutkring. Ze hebben zich voorgenomen in dit speciale jaar de figuur van André Demedts te bestuderen. „Daarvan zal een en ander te zien zijn in onze tweejaarlijkse uitgave 'Leiesprokkels' die net dit jaar verschijnt. Er zal een serieus hoofdstuk aan hem gewijd zijn", aldus Bernard, die zich geroepen voelde het trekpaard te spelen om de activiteitencarrousel op gang te trekken. Dat probeert hij te doen met websites (zie onderaan) die als bedoeling hebben de persoon André Demedts honderd jaar na zijn geboorte opnieuw in de actualiteit te brengen. Ze houden tevens een oproep in voor iedereen die dit jaar een activiteit plant rond André Demedts om ze via de website kenbaar te maken.

Bescheiden en gedreven

“Begin de jaren '80 heb ik het geluk gehad hem te ontmoeten bij onder andere een voordracht van het Davidsfonds, de inwijding van een ereteken voor Peter Benoit aan het Damberd in Desselgem en bij een Frans-Vlaamse cultuurdag in Waregem. Zoals bij velen zijn zijn bescheidenheid en gedrevenheid mij altijd bijgebleven. André Demedts sprak je niet alleen letterlijk maar ook figuurlijk aan. Hij stimuleerde iedereen die hij tegenkwam tot cultuurstudie. Zijn opname bij de eeuwwisseling in de lijst van de honderd verdienstelijkste figuren van de eeuw getuigt van een duidelijke erkentelijkheid van de bevolking voor zijn werk”, gaat Bernard Delange verder in zijn betoog.

School ver van huis

„Ik ben geboren in februari 1935. De tijd dat ik naar de lagere school ging werd veel voorgelezen uit werken van André Demedts”, vertelt Lucien Delange. „Zo herinner ik me bloemlezingen uit gedichten als 'Witte kerstdag'. Van 1947 tot 1949 zat ik in het pedagogisch instituut Sint-Jozef in Zwijnaarde en een van de leraars las elke dag een stukje voor uit het boek ‘Ik wil een dappere kerel zijn’. Dat was een jeugdroman zoals André Demedts er wel meerder schreef, telkens onder het pseudoniem Koen Lisarde. 'Ik wil een dappere jongen zijn' is het verhaal van een jongen die in een school terechtkomt ver van huis. Eigenlijk kon je het perfect toepassen op onze situatie van toen. Het was heel herkenbare literatuur.”

Heilig-Hartcollege

André Demedts verhuisde in 1938 naar Waregem, waar hij op dat moment al een jaar leraar Nederlands en geschiedenis was aan het Heilig Hartcollege. Lucien Delange : „Ik ben in het college terechtgekomen het jaar dat hij naar de toenmalige NIR-BRT Radio West-Vlaanderen is overgestapt om er directeur te worden. Hij was iemand die zijn lessen beheerste. Hoewel hij geen hoger diploma had, mocht hij vanwege zijn bakken literaire kennis toch in de hogere leerjaren lesgeven. Leerboeken waren overbodig. Moet het nog gezegd dat hij ook een bijzonder goed spreker was... In het college ben ik nooit iemand tegengekomen die niet met lof over de persoon André Demedts sprak."

'In de voetsporen van...'

Er zijn zo van die momenten die Lucien Delange altijd zullen bijblijven. „In   1966  woonde  ik  in Den Aert zijn benoeming als ereburger van Sint-Baafs-Vijve bij en in 1978  was ik toehoorder van een spreekbeurt in een organisatie van onze KWB en KAV. Ze hadden hem gevraagd om in het kader van het ‘Jaar van het dorp’ te komen vertellen  over   Sint-Baafs-Vijve. Prompt kwam er een telefoontje vanuit Brussel : cameraploegen van de BRT wilden beelden schieten voor de veelbekeken reportage  ‘In de voetsporen van … André Demedts’.  Die beelden werden nog eens uit het archief gehaald als ondersteuning voor het bericht van zijn overlijden in 1992.“

Ieders mening telde

Volgens Bernard Delange was ook verdraagzaamheid een van zijn bijzondere kenmerken. „Hij was een overtuigde katholiek, maar bij de opening van het cultuurhuis met zijn naam in Sint-Baafs-Vijve op 30 september 1983 waren onder andere politici als Marc Galle (socialist), Karel Poma (liberaal), Hugo Schiltz (Volksunie), Daniël Coens (christendemocraat), provinciegouverneur Olivier Vanneste en vertegenwoordigers uit Denemarken, Nederland, Frans-Vlaanderen en Zuid-Afrika van de partij. Er waren ook heel wat kunstenaars en schrijvers aanwezig waaronder Gerard Walschap.”

Lucien Delange : „Een ander bewijs dat hij openstond voor ieders mening was het feit dat hij bij de uitreiking van de Krijnprijs in 1942 optrad als promotor voor het werk van Louis-Paul Boon. Demedts bundelde enkele van diens losse krabbels tot de roman  'De voorstad groeit'. Het leverde Boon de Krijnprijs op.”

(TVW)

Oproep aan Vlaams minister van Cultuur Bert Anciaux

„André verdient postzegel"

Het ligt ook in de bedoeling van Bernard Delange dit jaar mee te werken aan heemkundige bijdragen over André Demedts in de jaarboeken van De Gaverstreke Waregem en Leiesprokkels Wielsbeke.

Een ander initiatief ketste jammer genoeg af. „In november 2004 diende ik een aanvraag in bij de dienst Filatelie van De Post om André Demedts in 2006 te eren door hem op te nemen in het uitgiftebeleid van dit jaar", wil Bernard Delange nog kwijt. „Het project kon op de steun van onder andere Vlaams minister-president Yves Leterme en de burgemeesters   Georges  Lambrecht (Wielsbeke), Yolande Dhondt (Waregem) en Stefaan De Clerck (Kortrijk) rekenen. Desondanks vonden we geen gehoor bij de bevoegde diensten. Misschien kan Vlaams minister van Cultuur Bert Anciaux alsnog zijn dankbaarheid tonen voor hetgeen André Demedts presteerde voor de Vlaamse cultuur", klinkt het enigszins ontgoocheld.

(TVW)

http://andredemedtsjaar.telenetblog.be

07-03-2006 om 13:31 geschreven door bernard

Verschenen in Het Gouden Blad op 17 januari 2006 in rubriek “Met een Waregemnaerke op schoot”

Persmedewerker en heemkundige Bernard Delange zit in de praat­stoel van het Waregemnaerke en vertelt waarom 2006 voor hem een belangrijk jaar is. "We mogen 2006 zeker als het André Demedtsjaar bestempelen. Het is immers een traditie dat grote culturele figuren speciale aandacht krijgen tijdens hun honderdste geboortejaar. De Waregemse ereburger André Demedts hoort daar zeker bij. Kortrijk, Waregem en Wielsbeke, de plaatsen waar hij leefde en werkte, dra­gen daarbij enige verantwoordelijkheid. Jammer genoeg mislukte een tussenkomst van de burgemeesters van deze gemeenten om in 2006 een postzegel te laten aanmaken rond de figuur van Demedts. Maar we geven de moed niet op. In Wielsbeke hebben ze trouwens reeds een prachtig programma voor dit feestjaar uitgewerkt dat aanvangt met een concert op 26 januari in de St.-Bavokerk en een poëzieavond op 17 februari, waarop Jo Decaluwe (Arca) gedichten van Demedts zal voordragen. En ik twijfel er niet aan dat de stad Waregem, het H.-Hartcollege, de stad Kortrijk en het Komitee voor Frans-Vlaanderen diverse plannen smeden om deze grote Vlaming en innemende man de eer te geven die hem toekomt."

Heemkundige bijdrage

Jo De Mets is bezig met het schrij­ven van een ruime heemkundige bijdrage rond de figuur van André Demedts voor het Jaarboek van Geschied- en Heemkundige Kring De Gaverstreke. "Want de banden tussen Waregem en de familie Demedts dateren al minstens uit de 16e eeuw. Een voorvader van Demedts was toen officier van Poteghem en zijn familie woonde dan ook in de Vierschare van deze Heerlijkheid. André zelf werd geboren op 8 augustus 1906 op de hoeve "Den Elsbos" in Sint-Baafs-Vijve en was daar nadien ook werkzaam als landbouwer. Hij woonde vijftien jaar in Waregem van 5 september 1938 tot 24 juli 1953, eerst in de Karel Vande Woestijnelaan en daarna in de Guido Gezellestraat. Hij was leraar aan het H.-Hartcollege (1937-1949). Toen hij al directeur was van de West-Vlaamse radio-omroep, verhuisde hij naar de Condédreef in Kortrijk. Hij stierf op 4 november 1992. Dat hij in alle kringen gerespecteerd werd, bleek onder meer tijdens de opening van het André Demedtshuis, op 30 sep­tember 1983. Onder de aanwezigen waren onder meer de ministers Marc Galle (SP), Karel Poma (PVV), Hugo Schiltz (VU) en Daniël Coens (CVP). Er waren delegaties uit Denemarken, Nederland, Frans-Vlaanderen en Zuid-Afrika. Zijn opname in de lijst van de figuren van de 20^e eeuw en de honderd meest verdienstelijke Vlamingen getuigt dat de mensen hem zeker nog niet vergeten zijn."

Leidersfiguur

Achter de beminnelijke, eenvoudige persoon van Demedts stak vooral een sterke leidersfiguur, die zich gans zijn leven onvermoeibaar heeft ingezet voor de Nederlands­talige cultuur. "We zouden hem een cultuurpoliticus kunnen noemen, waarin we het onderdeel 'politicus' dan invullen als een voorbeeldig werker en begenadigd inspira­tor", verklaart Delange. "Hij was een rechtlijnig en helder denker die, gedreven door het algemeen belang van alle geledingen van de bevolking en met visie op de toe­komst, de juiste beslissingen nam. Hij stond, samen met zijn vriend Luc Verbeke, ook aan de wieg van het Komitee voor Frans-Vlaanderen (KVF)."

 Trendbestendig

Demedts was zeker geen man die om het uur van gedacht veranderde. "Hij was een principieel man. Voor zijn culturele verdiensten verwijs ik ondermeer naar de biografie door Rudolf Van de Perre. Demedts was zoveel meer dan een veelzijdig en succesrijk schrijver-dichter, ondermeer in 1990 onderscheiden met de driejaarlijkse Staatsprijs. Hij werd gewaardeerd door alle lagen van de bevolking, omdat hij voor elkeen begrip, respect en een luisterend oor had voor hun bekommernissen en dagelijkse sleur. Als landbouwer, leider bij de kajotters, cultureel stichter en promotor, leraar, directeur, schrijver-dichter, causeur, criticus en cultuurpoliticus (en we zijn nog onvolledig) nam hij het voortouw om de belangen te verdedigen van zijn volk. Hij nam altijd zijn verantwoordelijkheid, ook op het lokale vlak. Zo was hij vanaf 1947 voorzitter van de letterkundige afdeling van het Kunstverbond in Waregem, op voorwaarde dat zijn jonge vriend Luc Verbeke hem als secretaris zou bijspringen. De ver­gaderingen in het kleine lokaaltje in Vaders Woud zouden later leiden tot het ontstaan van het KVF."

Oproep

Bernard Delange twijfelt er niet aan dat zijn oproep niet in dovemans­oren valt. "We openden een site om informatie te bezorgen over dit André Demedtsjaar. Laat dit een oproep zijn tot alle organisatoren die een activiteit plannen in het kader van het André Demedtsjaar. De informatie die mij wordt door­gespeeld, plaats ik onmiddellijk op de site. Ik hoop ook dat heel wat 11 juli-vieringen in het teken van André Demedts zullen staan. En misschien kan de stad Waregem aan de woningen in de Vande Woestij­nelaan en/of de Guido Gezellestraat een bord aanbrengen dat herinnert aan de Waregemse periode van onze ereburger", besluit Delange hoopvol.

Info: http://blog.seniorennet.be/adjaar    en http://andredemedtsjaar.telenetblog.be

Ook rubriek Demedts op http://wareber.linkoverzicht.be

05-03-2006 om 00:00 geschreven door bernard

We zijn twee maand ver in het jaar 2006, dat we ook het André Demedtsjaar mogen noemen. Voor een eerste evaluatie van het herdenkingsjaar vinden we misschien wel de beste omschrijving in de titel “André Demedtsjaar krijgt vorm”, die op zaterdag 4 februari boven een krantenartikel van Hendrik Ghistelinck staat in de weliswaar regionale bladzijden van Het Volk – Het Nieuwsblad. In het artikel staat ondermeer ook de poëzieavond met werk van Demedts aangekondigd, die doorging op vrijdag 17 februari in de Sint-Bavokerk te Sint-Baafs-Vijve. De stijlvolle poëzieavond in zijn geboortedorp was een eerste hoogtepunt in dit nog jonge André Demedtsjaar.

De gemeente Wielsbeke en hier vooral de Stichting André Demedtshuis was heel goed voorbereid op het Demedtsjaar en kon reeds met de jaarwisseling een fraai uitgegeven evenenementenkalender en dito affiche presenteren onder de noemer “100 jaar André Demedts”. Een overzicht van het cultureel hoogstaande aanbod met dertien optredens en acht tentoonstellingen kunt u vinden in onze bijdrage “Uitgebreid programma in kader van André Demedtsjaar in Wielsbeke” van 6 januari op deze website.  Het publiek kon reeds genieten van twee klassieke concerten en de poëzieavond en voor zondag staat nog een koffieconcert geprogrammeerd. Na de poëzieavond in de Sint-Bavokerk ontvingen de zowat 150 aanwezigen een stijlvolle publicatie in vierkleurendruk met de gedichten van André Demedts en de kunstfoto’s die op de achtergrond werden geprojecteerd. Het boekje wordt nog te koop aangeboden in het André Demedtshuis, waar trouwens ook nog een collectie van boeken over en van André Demedts te bekomen zijn.  

André Demedts is ook ereburger van Kortrijk en daar acht men hem volgens de persnota ‘een heel belangrijk figuur’.  Hij heeft er gestudeerd, gewerkt als directeur van de radio-omroep en gewoond. Met een uitgebreide boekenstand wil de Kortrijkse stadsbibliotheek dan ook haar steentje bijdragen aan 100 jaar André Demedts. De bibliotheek toont al de belangrijkste werken van André Demedts gepaard met een overzicht van Demedts’ volledige oeuvre.  De boekenstand met het overzicht van het oeuvre van André Demedts (deels uitleenbaar) bevindt zich vooraan in de volwassenenafdeling van de centrale bibliotheek, Leiestraat 30 in Kortrijk.

Ook in Waregem, waar hij woonde van 1938 tot 1952 en leraar was aan het H.-Harthandelsinstituut, werd André Demedts als ereburger aangesteld. Het André Demedtsjaar al daar al uitgebreid aangekondigd in de pers en er staan dit jaar nog een aantal activiteiten in op stapel.  Voor het H.Hartcollege en –Handelsinstituut, waar André Demedts een geliefd leraar was, konden we hier al een voordracht, de samenstelling van een boekje door leerlingen en een André Demedtstentoonstelling tijdens het derde trimester aankondigen. De bibliotheek volgt met een tentoonstelling en een begeleidende activiteit in augustus. Op 18 augustus belicht Jooris Van Hulle de figuur Demedts als literator. Waregem werkt ook aan een erfgoedwandeling en in dit kader wordt een gedenkplaat aan het huis, waar hij hier woonde, een blijvende herinnering aan zijn verblijf in Waregem. Het zit er ook dik in dat De Zingende Sterren dit jaar een bewerking brengen van “Te veel van het Goede”, een toneelwerk van André Demedts, dat trouwens in december 1961 in Waregem werd opgevoerd in regie van Bert De Wildeman door Kunst en Eendracht.

Daarmee zijn we al aan de te verwachten activiteiten. Ook in Nieuwpoort, waar ze André Demedts destijds eveneens de titel van ereburger hebben toegekend, zijn ze hun ereburger niet vergeten. We weten al van een literaire avond over André Demedts door het Davidsfonds op 29 september 2006 om 20 u. in het Cultuurhuis in Nieuwpoort.  Het Davidsfonds maakte reeds melding van het André Demedtsjaar in zijn ledenblad Omtrent, dat verschijnt over 60.000 exemplaren. Voor het mei-nummer wordt een uitgebreide bijdrage over Demedts aangekondigd.  Op 22 februari publiceerde Tertio in zijn rubriek ‘Doorkijker’ een  bijdrage van Gaston Durnez met als titel “André Demedts”.  Vermelden we hier ook de Demedts-bijdragen van streekradio Rfw in het programma  ‘De Wakkere Wekker’ van zondag 19 en 26 februari. Ze brachten hierin een uitgebreid interview met Griet Delanghe van het André Demedtshuis en de 90-jarige kranige mevrouw André Demedts. 

We mogen hier zeker de hulde niet over het hoofd zien van het Komitee voor Frans- Vlaanderen. In KFV-mededelingen hebben we trouwens onze oproep tot een André Demedtsjaar gelanceerd (ook verschenen  als eerste bijdrage op deze webstek). Onmiddellijk kregen we van secretaris Dirk Verbeke al de mededeling dat op zondag 24 september 2006 in het Frans-Vlaamse Belle (Bailleul), ter gelegenheid van de 59^e Frans-Vlaamse Cultuurdag, een hulde aan André Demedts wordt ingelast door de drie Frans-Vlaamse Demedtsprijswinnaars : Jacques Fermaut, Francis Persyn en Sandrine Demange van het Huis van het Nederlands in Belle.

Tenslotte komen we terug bij de Stichting André Demedts, die nog heel wat activiteiten plant in het kader van het Demedtsjaar. Een hoogtepunt wordt zeker de activiteit op 12, 13 en 14 augustus met ondermeer de theaterproductie “de levenden en de doden” naar André Demedts in een regie van Anton Cogen in de vorm van een ES-battement op podia rond het André Demedtshuis.  Op zondag 17 september volgt daar een erfgoedhappening rond het André Demedts wandelpad en in diezelfde periode is er nog tentoonstelling van kunstenaarsboeken van kunstbedrijven.

Een andere belangrijke datum voor het André Demedtsjaar wordt zondag 26 november met de de uitreiking in Kortrijk van de André Demedtsprijs door de Marnixring. Bij de muzikale omlijsting wordt rekening gehouden met de voorliefde van Demedts voor componist Grieg en voor woordkunst. Voor deze website plannen we dit jaar nog tientallen bijdragen om de betekenis van André Demedts terug op te roepen als auteur, kunstenaar, cultuurpromotor, cultuurpoliticus, leraar, landbouwer, directeur, sociaal ingestelde persoonlijkheid, Vlaming en groot-Nederlander, …  Suggesties hiervoor of passende bijdragen zijn welkom.

03-03-2006 om 05:52 geschreven door bernard

Op zondag 5 maart om 17 uur presenteert de vzw Stichting André Demedtshuis in de reeks koffieconcerten opnieuw een niet te missen topconcert in de stemmige romaanse Sint-Bavokerk te Sint-Baafs-Vijve (Wielsbeke). Op het programma staan twee prachtige en romantische composities. Het virtuoze Spirale Piano Trio brengt het "Trio Elégiaque" van Tchaikovsky en het eerste pianotrio van Mendelssohn.  Het internationale trio kreeg onlangs van Philippe Herreweghe en De Filharmonie van Vlaanderen nog de titel "Jong Talent" toebedeeld.
 

Het Spirale Piano Trio bestaat uit drie jonge musici van vier verschillende nationaliteiten: de Roemeense pianiste Monica Florescu, de Armeens-Russische violist Arman Simonyan en de Russisch-Cubaanse cellist Mackim Fernandez Samodaiev. Het trio trad reeds op in concertzalen als het Paleis voor Schone Kunsten en het Flagey te Brussel, de Bijloke in Gent, het National Center of Arts in Mexico City, e.a.

Hun talent wordt erkend door grote musici als Jozef de Beenhouwer, Igor Oistrakh en Hans Mannes. Het Spirale Trio nam deel aan Meestercursussen Kamermuziek met Thomas Kakuska, lid van het Alban Berg Kwartet, met het Altenberg Trio en het Florestan Piano Trio. Het verrijkt zijn repertoire, dat muziek uit alle genres van klassiek tot hedendaags omvat, steeds verder.

Het trio is laureaat van het Tremplins Festival 2003. Sedertdien toert het trio elke zes maand doorheen Mexico. In 2004 werd hun optreden in het Staatstheater "Esperanza Iris" uitgezonden door de nationale televisie van de staat Tabasco waarbij ze zeer enthousiast onthaald werden door zowel het publiek als de pers. In het programma 100 jaar André Demedts in Sint-Baafs-Vijve brengt het Trio:

Felix  Mendelssohn – Bartholdy – Pianotrio nr 1 OP.49 in D klein.

Pjotr Iljitsj Tchaikovsky – Trio elegiaque Op  50 in A klein.

Ticket: €8, reservatie: Culturele Dienst Wielsbeke, tel. 056 67 32 50, francesca@hernieuwenburg.be. Na het concert wordt een drankje aangeboden in het André Demedtshuis en is er gelegenheid tot een informele babbel met de artiesten.

Tentoonstelling in Demedtshuis

In de tentoonstellingsruimten van het André Demedtshuis in Sint-Baafs-Vijve kunt u in maart kennismaken met het werk van Renaat Meersman (keramiek) en Joke Demeyere (glaskunst). Hoofdthema in het werk van Renaat Meersman (Wakken, 46 j.) is de vragende mens. Hij toont het onzekere, twijfelende individu dat in de verwarring van de hedendaagse tijd op zoek is naar houvast. Zijn innerlijke visie vertolkt hij met geabstraheerde figuren, die wezenloos voor zich uitstaren. Bij voorkeur maakt Renaat Meersman gebruik van pure materies en experimenteert hij met verf, kleur en techniek.

Joke Demeyere (Kortrijk, 43 j.) studeerde af aan Sint-Lucas Gent als meester in de beeldende kunst met optie driedimensionale vormgeving - glaskunst. Sinds 1985 is zij lerares glastechnieken aan het Technisch Instituut St.Joris te Menen. Haar creativiteit combineert ze met de eis van ambachtelijke perfectie. Het materiaal waar Joke Demeyere van uit gaat is het Franse mondgeblazen plaquéglas, waarbij twee glaslagen over elkaar heen geblazen zijn. Het flinterdunne blauwe email leent zich uitstekend om d.m.v. zandstralen met zandkorrels onder hoge druk gedeeltes weg te halen. Voor haar glazen kommen in ‘pate de verre’-techniek (in vorm gesmolten glas) gebruikt zij kristalglas van Val St. Lambert.

Het André Demedtshuis is open op vrijdag, zaterdag en zondag.

28-02-2006 om 06:49 geschreven door bernard

De poëzie-avond André Demedts vorige vrijdagavond in de Sint-Bavokerk van zijn geboortedorp Sint-Baafs-Vijve mag om meerdere redenen bijzonder geslaagd genoemd worden. Het was een stijlvolle avond met een voordrachtkunstenaar die gedichten van André Demedts bracht in het unieke kader van geprojecteerde sfeerbeelden binnen het Romaanse kerkje. De organisatoren van de Stichting André Demedtshuis en de Leeskring Foum vonden ook een ruime belangstelling voor dit evenement in het kader van het André Demedtsjaar.  De zowat 150 geïnteresseerde aanwezigen, waaronder ook mevrouw A. Demedts, waren achteraf ook vol lof over deze stijlvolle  poëzieavond.

Jooris Van Hulle gaf toelichting bij de poëzie van Demedts. Jo Decaluwe bracht een selectie uit zijn gedichten. Fotokring Focus uit Geraardsbergen projecteerde passende kunstfoto’s op de achtergrond. Leen Debode (klarinet) en Arthur Toth (viool) zorgden voor de passende muzikale omlijsting. De aanwezigen kregen op het eind van de voorstelling een kunstzinnige publicatie in vierkleurendruk met de gedichten die op die avond werden gebracht en met de kunstfoto’s die op de achtergrond werden geprojecteerd. Ze konden ook achteraf napraten met de artiesten in het nabijgelegen André Demedtshuis, waar hen een drankje werd aangeboden.

Het André Demedtsjaar is met deze poëzieavond waardig op gang gebracht.  Wielsbeke zelf plant benevens het programma van de Stichting André Demedtshuis nog op 12, 13 en 14 augustus is er om 18 en om 20 uur de theaterproductie ‘De levenden en de doden’  naar André Demedts in een regie van Anton Cogen in de vorm van een ES-battement op podia rond het André Demedtshuis. Op zondag 17 september 2006 is er een erfgoedhappening rond het André Demedtswandelpad.

20-02-2006 om 14:48 geschreven door bernard

De regio Waregem-Wielsbeke beschikt nog over een streekradio met een ziel. We bedoelen dat Radio Fiasco nog een echte streekradio is, die aandacht heeft voor het plaatselijke gebeuren. Elke zondagvoormiddag van 9 tot 12 uur biedt het programma DE WAKKERE WEKKER uitgebreide informatie over wat er in de regio Waregem-Wielsbeke te beleven is op cultureel, sociaal, sportief, politiek, volks, … gebied.  Het André Demedtjaar komt daar de volgende zondagen 19 en 26 Februari ook uitgebreid aan bod.

Zondag 19 Februari is er aandacht voor de reeds geplande activiteiten, dit in een gesprek van Jo De Groot met Griet Delanghe van de Cultuurdienst van Wielsbeke. Op Zondag 26 Februari is er een exclusief gesprek van Jo De Groot met de weduwe Mevrouw André Demedts. Het wordt ongetwijfeld een historische uitzending, die André Demedts opnieuw volop in de actualiteit brengt. Wellicht wordt het een stimulans voor de nationale zenders om dit voorbeeld te volgen…

De erkende streekradio Rfw is te beluisteren op frequentie 107,3  in de regio Waregem-Wielsbeke. Tom Vanhoutte staat in voor de presentatie van dit programma en Lucien De Bels zorgt voor de interviews in de Waregemse regio. De inbreng voor Wielsbeke wordt verzorgd door Jo Degroot. In samenspraak met Stad Waregem kunnen alle verenigingen ook hun activiteiten gratis in het infoblok laten opnemen. De opname loopt voor een ganse week 5 x per dag. Informatie kan per brief opgestuurd worden aan Radio RFW, Markt 20 te 8710 Wielsbeke of per email aan info@rfw.be.

17-02-2006 om 16:24 geschreven door bernard

Mijn moedertaal

Wat is er mooier dan mijn taal,

mijn moeders erfenis,

waarin ik ademhaal

en zij met mij verbonden is,

zo lang zij leeft;

mijn moedertaal in vreugd en leed,

die eeuwen lang gegroeid,

het al in zich bewaart,

in dicht en lied steeds openbloeit

en woorden geeft

aan wat ons al bezielen mag,

het zij in vreugd of leed

ons wezen openbaart,

al zeggend, wat niet ieder weet,

of heeft beleefd.

         André  Demedts

13-02-2006 om 17:58 geschreven door bernard

Een volgende activiteit in het kader van het André Demedtsjaar in Sint-Baafs-Vijve is een poëzieavond met gedichten van André Demedts. Deze avond is een coproductie van de Stichting André Demedtshuis en Leesclub Forum. De selectie van de gedichten gebeurde door  Jooris van Hulle, classicus en recensent voor o.m. Leesidee, Vlaanderen en Poëziekrant. Regisseur-acteur Jo Decaluwe gaat een vijftiental gedichten van André Demedts voordragen.  Tijdens de voordracht in de Sint-Bavokerk worden dia’s geprojecteerd met werk van Stefaan Brodelet.

De avond wordt muzikaal omlijst door Leen Debode (klarinet) en Artùr Tóth (altviool). Het zijn twee jonge virtuoze musici, die ondermeer beide laureaat waren aan het Koninklijk Muziekconservatorium te Gent. Ze waren reeds te gast in de Sint-Bavokerk met het Chu Trio. Dit ensemble ontstond in 2000 aan de Universiteit voor Muziek van Graz (Oostenrijk), waar ze samen studeerden.

Jo Decaluwe is ere-docent aan de RITS-Erasmushogeschool in Brussel en was te zien in vele theater- en televisierollen. Na zijn studies als regisseur en acteur werd hij in 1968 meteen directeur van het toonaangevende en eigentijdse Gentse Arcatheater. Decaluwe opteerde enkele jaren later (tijdelijk) voor een nieuwe naam, Nationaal Eigentijds Teater (net), die werd kracht bijgezet door een verhuizing naar een nieuwe ruimte in de St.-Widostraat. Na 34 jaar gaf hij de fakkel aan jongeren door. Nu leidt hij met jeugdig gemoed Theater Tinnenpot in Gent (zes zalen).

De diaprojectie wordt gebracht door Stefaan Brodelet van het Centrum Het Centrum voor Beeldexpressie vzw (kortweg CvB). Dit  werd opgericht op 27 juni 2001, als een fusie van de Federatie van Arbeiders Foto- en Kinokringen (FAFK), de Nederlandstalige Amateurcineasten van België (NAB) en de Vlaamse Federatie van Fotokringen (VFF).

Het CvB telt momenteel bijna 5000 aangesloten leden, zowel cineasten als fotografen, die voor de overgrote meerderheid ook zijn aangesloten bij een van de ruim 300 lokale film- of fotoclubs, verspreid over gans Vlaanderen.  De organisatie wil in Vlaanderen hét aanspreek- en steunpunt zijn voor al wie, in groepsverband of individueel, niet-beroepsmatig actief is of wil zijn op het vlak van film, fotografie, video en multimedia. Daarnaast wil CvB een belangrijke promotor zijn van de universele beeldtaal.

De poëzieavond in het kader van het André Demedtsjaar 2006 gaat door op vrijdag 17 februari om 20 u. in de Sint-Bavokerk in Sint-Baafs-Vijve. Tickets kunnen bekomen worden aan 8 Euro bij de Culturele Dienst in Wielsbeke tel. 056/67.32.50, cultuur@hernieuwenburg.be.

Volgende gedichten van André Demedts komen aan bod :

Mijn moedertaal

De wilde kerselaar

Het kerkhof

Zomer

De vijver

Paasleliën

Het oude huis

Kijk ik neer…..

De paarden

Mei

De wilde pruimelaar

De vlakte

Geen heerlijker geel

Vriesganzen

Lof van mijn land

13-02-2006 om 17:52 geschreven door bernard

(Uit interview van Rudolf Van de Perrre door Gaston Durnez in De Standaard 10/11/1984)

Wie kunnen we over André Demedts beter aan het woord laten dan dichter en essayist Rudolf Van de Perre, die in 1984 een uitvoerige studie over zijn leven en werk uitbracht (Rudolf Van de Perre, André Demedts, Stichting Mercator Plantijn Antwerpen). We vonden nog een interview naar aanleiding van het verschijnen van dit boek terug door Gaston Durnez in De Standaard der Letteren van 10 november 1984, waaruit we hier graag letterlijk citeren. Rudolf Van de Perre is de broer van de kunstschilder en Rubens-kenner Harold Van de Perre, van wie de treffende tekening is die we hier in dit blog gebruiken om André Demedts in herinnering te houden.

Volgens Rudolf Van de Perre is de bedoeling van zijn boek de persoonlijkheid van André Demedts als mens èn als schrijver op te roepen zoals ze spreekt uit zijn werk, uit zijn veelvuldige aktiviteiten en publikaties. Meer dan zeventig boeken heeft hij daartoe gelezen of herlezen. De honderden in tijdschriften en kranten verschenen artikels van Demedts heeft hij terzijde  moeten  leggen: die zouden een studie apart vragen. De essentie ervan ligt trouwens vervat in zijn boeken.

“SCHRIJVEN is voor André Demedts in essentie opheldering van het levenslot. Daar ligt het zwaartepunt van zijn betekenis. Ik ken geen auteur bij ons die zo diepgaand bezig is met de meest fundamentele vragen van ons bestaan en die daar ook bevrijdende en verrijkende antwoorden op geeft. Veel van die gedachten heb ik in mijn studie over hem geciteerd, omdat ik ze én als illustratie én als bloemlezing wou gebruiken van de onuitputtelijke rijkdom die Demedts als mens te bieden heeft. Anderdeels ken ik bij ons weinig auteurs met een zo uitgesproken sociaal engagement.

Demedts schrijft in naam van de vernederde en de verdrukte mens. Zijn aanklachten tegen verdrukkers en tegen vormen van onrechtvaardigheid zijn vaak ongemeen striemend. Soms denk ik: Wat voor zin hebben steriele diskussies over rechts en links („what's in a word"?) als ik dit proza lees?  Demedts heeft uitgesproken gekozen voor de (nood)lijdenden, maar zijn sociale bekommernis is ingegeven door een oprechte evangelische inspiratie, die rechtvaardigheid, menselijkheid en naastenliefde voorhoudt. En dan is er nog het ontroerbaarheidsgehalte van zijn werk. Zijn personages spreken aan door hun diep doorleefde menselijkheid. Ik geloof dat autenticiteit het belangrijkste kenmerk van zijn werk is. Ieder woord is als het ware met bloed geschreven."

Paradoksaal

„André Demedts treedt uit mijn studie naar voren als een grote en paradoksale persoonlijkheid", vertelt Rudolf van de Perre. „Eensdeels is er zijn aangeboren melancholie, zijn lijden aan het leven, zijn existentiële weemoed, die hem afkerig maakt van mensenmassa's en het kleinmenselijk gedoe. Anderdeels is daar zijn sociale bekommernis, zijn engagement, zijn oeverloos medelijden met de menselijke staat en met de zwakkeren in de gemeenschap, zijn streven naar een gemeenschappelijk geluksideaal. Dat komt niet alleen tot uiting in zijn woorden, in zijn literair werk, maar ook in zijn daden. Wie het biografisch overzicht doorneemt, zal versteld staan over de onoverzichtelijke reeks van zeer verscheiden aktiviteiten die hij heeft verricht, ten bate van de kulturele en sociale ontvoogding van ons volk.

Treffend vind ik wat hij zelf ergens heeft geschreven over de met hem verwante schrijver Abel Coetzee: eenzaamheid èn sociale gezindheid behoren tot de basisstruktuur van zijn wezen en het is juist de échte eenzaamheid die hem dichter bij de mensen brengt".

In de loop van zijn studie, waar hij meer dan twee jaar aan gewerkt heeft, vond Rudolf van de Perre over het algemeen de bevestiging van het vertrouwde Demedts-beeld, maar ontdekte ook nieuwe of zich duidelijker profilerende facetten. „Om te beginnen: de grote eenheid tussen leven en werk, ook binnen het werk zelf. Heel zijn oeuvre zou je moeten lezen als één koherent geheel, dat de verschillende genres overstijgt. Hetzelfde ideeëngoed is evenzeer aanwezig in zijn proza, poëzie, toneel, als in zijn kritisch werk. Dat uit zich ook in de vorm. In zijn proza ontmoet je heel wat lyrische momenten, in zijn poëzie heel wat epische. Het heeft dan ook geen zin je af te vragen wie nu de beste Demedts is, de dichter of de prozaschrijver. Heel zijn werk is een symbiose, ik zou geen keuze willen maken."

Vergeestelijking

-          Is er ook geen sterke autobiografische inslag in zijn werk?

-          Inderdaad. De persoonlijkheidsstruktuur van Demedts vind je volledig terug in zijn werk. Met dien verstande, dat hij zich tot en met de roman Kringloop om het geluk tot op zekere hoogte identificeert met  zijn hoofdpersonages, daarna met het ideeëngoed dat ze vertolken. Verder werd ik sterk getroffen door de toenemende metafysische draagwijdte, die    met de hoofdtematiek in zijn werk — de problematiek van het geluk — verbonden is.

-          Is hij werkelijk zo zwaarmoedig en pessimistisch als men altijd hoort zeggen?

      - Ja, maar van meet af is er  ook het geloof in een diepere  zingeving  van het  bestaan.  Demedts is ervan overtuigd dat er zich in de mensheid  een langzame groei naar vergeestelijking voltrekt, al kan  dit nog eeuwen duren. (In die  optiek is zijn werk zelfs een il- lustratie van de evolutiemystiek van Teilhard de Chardin). Als basis voor een gemeenschappelijk geluk, stelt hij een rechtvaardiger wereldorde als conditio sine qua non. Op het individuele vlak gelooft hij in de zin van het lijden, dat zijn hoogste bekroning vindt in het persoonlijke offer. Dat is een motief dat eveneens van bij het begin, zij het eerst sporadisch, aanwezig is, maar zich geleidelijk en in een steeds explicieter vorm ontwikkelt. Het in elkaar overvloeien van al deze elementen rond de centrale tematiek van geloof, lijden en offer heeft me het meest getroffen.

-          Sinds lang ben ik ervan overtuigd, dat André Demedts het slachtoffer is van zijn bekendheid als figuur die in het Vlaamse kulturele leven een belangrijke rol heeft gespeeld. Hij is zó bekend, dat men hem  eigenlijk...niet of maar slecht kent. Voor sommigen is hij zelfs een symbool geworden waar ze zomaar in het wilde weg mogen tegen aanschoppen...

-          Ja,   een  aantal   mensen spreekt over hem een (geringschattend) waardeoordeel uit zonder zijn werk te kennen of (goed) te lezen. Ik wil hem als schrijver niet  groter maken dan hij is. maar ik ben ervan overtuigd dat een roman als De levenden en de doden, die ik naar vorm en inhoud als zijn beste werk beschouw, niet misstaat in de Europese literatuur. Was dat boek geschreven door Langasser of Andres bijvoorbeeld, dan zou het ver buiten onze grenzen vermaard zijn geweest. Naar aanleiding van een zijner jongste werken, Geluk voor iedereen heeft Albert Westerlinck gezegd, dat er bepaalde bladzijden in voorkomen die alleen maar door een groot auteur geschreven kunnen worden. Dergelijke bladzijden komen in zijn boeken vaker voor.

Ontvoogding

-          Bent u even lovend over de criticus?

-          Als Demedts alleen maar zijn kritische en essayistische studies had geschreven, was hij   uit  onze  literatuur  niet meer weg te denken. Wij wachten bv. nog altijd op een studie die de gelijkenis kan doorstaan  “De Vlaamsche Poëzie sinds 1918”, daterend uit 1945.

-          Behoort de mening over zijn stroef taalgebruik ook tot de misverstanden
-          Het taalgebruik is zeker niet de sterkste zijde van zijn schrijverschap, maar er is een grote afstand tussen zijn eerste en zijn latere werken. Het heeft geen zin hem te blijven vastpinnen op boeken die meer dan vijftig jaar geleden werden geschreven. Bij eventuele herdrukken worden ze door hem grondig hertoetst. Kenmerken van zijn kritisch werk en van de vele gedachten in zijn proza zijn precies de helderheid en gevatheid van formulering. Zoals hij Teilhard heeft samengevat, zullen het hem maar weinigen nadoen. Wie André Demedts leest, moet ook weten dat bij hem het wat belangrijker is dan het hoe. Anders zou hij geen schrijver zijn geworden.

-          Er wordt hem ook wel eens enige eenzijdigheid in zijn exploratie van het leven verweten.

-          Welke auteur kent geen beperkingen? Nu is het wel zo, dat bv. het seksuele een eerder geringe rol speelt in zijn werk. Ik heb in mijn boek ergens verklaard  waarom. Demedts is altijd zichzelf gebleven, heeft nooit toegegeven aan een bepaalde mode of aan de vraag van de lezer.

Ten slotte is heel zijn oeuvre toegespitst op de ultieme vragen omtrent de laatste van leven en dood. Daaraan is een aantal andere dingen ondergeschikt. Welke auteur bij ons is op die wijze doorgedrongen tot de kern van die problematiek? Ik denk bv. alleen maar aan zijn visie op een van de moeilijkste vragen die we kennen: de zin van het lijden. Graag citeer en bevestig ik (nog eens) de woorden van Albert Westerlinck, die herhaaldelijk heeft getuigd: Demedts is een van de oorspronkelijkste en diepste naturen die ik in mijn leven heb gekend.

-          Is de letterkundige Demedts ten slotte denkbaar zonder zijn flamingantische betekenis?

-          Heel zijn werk is eigenlijk een pleidooi voor de kulturele ontvoogding van ons volk, een pleidooi voor het geven van kansen aan de begaafden uit ons volk, ongeacht uit welke klasse zij afkomstig zijn. Demedts, als goede leerling van Hugo Verriest, heeft altijd op de eerste plaats geloofd in de adel van de geest.

GASTON DURNEZ 
(DS 10-11-1984)

09-02-2006 om 16:53 geschreven door bernard