|
LANDSCHAPSWANDELING HEKS.
LANGS BOERENERVEN.
REGIONAAL LANDSCHAP HASPENGOUW EN VOEREN.
Heks, een dozijn bescheiden dorpskernen en kerkjes, met vierkanthoeven en kastelen, verspreid over de heuvelachtige, uitgestrekte landerijen, doorspekt met vlekjesbos en fruitboomgaarden. Deze greenspot is een schitterende afspiegeling van Droog Haspengouw.
Een buitengewoon boerenland met uitgestrekte akkers en spaarzame bosjes die als koepels boven de horizon uitsteken. De landelijke sfeer van weleer vind je terug in de oude dorpskernen, omringd door monumentale kasteel van Heks als pronkjuweel. Vanaf een authentieke herberg in Vechmaal vertrekken de wandelingen. Wij wandelen en komen aan het kasteel Henisdaal. Van de Heerlijkheid Hinnisdael. Eertijds was dit een gehucht van Vechmaal, genoemd naar de bewoners van het ridderslot met boerderij.
Nu bestaat dit goed uit een in mergel opgetrokken herenhuis met opschrift Henisdaal en een oude hoeve met een vakkundig herstelde verdedigingstoren uit 1300. Dan gaan we verder en komen aan de Grotten van Hinnisdael. Deze Grotten dateren waarschijnlijk van voor de tijd der Romeinen. Ze maken een geheel uit met de mergel- en silexgroeven van de Jekervallei. Men vindt ze in dat dal ook terug in Sluizen, Boirs en Glaaien. De grotten bevinden zich te midden van een bosje. Daar bevindt zich de ingang van de "Grote Grot" of de grotten van Hinnisdael, zo genoemd naar de vroegere eigenaars. Daar men de grotten ook "kuilen" noemt, is het duidelijk dat de silex aanvankelijk aan de grond gewonnen werd. Pas later is men begonnen met de horizontale uitbating via gangen. Het landschap aan de kuilen is hiervan een treffend voorbeeld.
De grotten vormen drie groepen van onderaardse, tamelijke ruime gangen, uitgezaagd in de bovenlaag van de zachte Maastrichterse tufsteen, in de volksmond "mergel" genoemd. De ontginning van deze steen gebeurde al in de Romeinse periode. Men gebruikte toen reeds de mergel voor de onderbouw der houten huisjes. Sommmige gebouwen zouden nu nog dergelijke basisconstructies bezitten. Wellicht, maar dan in mindere mate, werd daar ook de mergel gebruikt voor de constructie van ganse gebouwen. Zo veronderstelt men dat de vroegere burcht of kasteelhoeve van Hinnisdael, die zich midden het grottengebied bevond op een diepe rechthoekige, inzinking van het reliêf, gebouwd werd met grote mergelblokken. Tevens werd de basiliek van Tongeren gebouwd met mergel uit de groeven van Vechmaal. Ook de onderbouw van onze huidige kerk bestaat uit mergelblokken, afkomstig van deze groeven. De laatste ontginnigsactiviteiten dateren immers van rond de tijd van de bouw van onze kerk. De mergel werd tevens gebruikt als teelaarde, vermits onze voorouders hun landerijen "mergelden" om de vruchtbaarheid van de bodem te bevorderen. De hellingen en flanken van de grotten, die nu met struikgewas en kreupelhout bebost zijn, werden in de middeleeuwen als wijnbergen benut.
Door de aanwezigheid van deze groeven en door de ligging vormt Vechmaal een belangrijke overwinteringsplaats voor de insectetende vleermuizen, naast nog tal van groot slapende vleermuissoorten als de snorvleermuis, de grootoor en de dwarsoor. Inderdaad , zo'n mergelgroeve vormt de ideale biotoop voor de vleermuis om de winter te overleven ; het is er rustig en er heerst het ganse jaar door een temperatuur die schommelt tussen de +7 tot 10°C en een relatieve vochtigheidsgraad tussen de 96 à 100%. Als de vleermuis rond oktober in zo'n mergelgroeve aankomt, daalt haar eigen lichaamstemperatuur tot deze van haar omgeving en haar hartslag van 600 tot 30 slagen per minuut. Door dit mechanisme zal ze veel minder van haar vetreserves gebruiken en zo de winter weten door te komen. In de winterslaap gestoord worden kan dan de dood betekenen omdat de vleermuis dan aan een grotere kadans gaat leven en de vetreserves uitgeput zijn alvorens de slaap beëindigd is. Omwille van de constante temperatuur kweekte men rond de jaren 1930-1940 tot de jaren 1950-1960 nog volop paddestoelen. Doch deze kwekerijen verdwenen definitief met de panische angst die de bevolking trof bij het ongeval van 23 december 1958 in het nabije Zichen toen de Roosberg instortte en 18 mensen er de dood vonden. De talrijke waterputten, in feite verluchtingskokers met een puntvormig deksel, getuigen hier en daar nog in het veld van de oude grotten in de ondergrond. Ook waren er verschillende andere ingangen in Vechmaal waarvan er enkele zijn ingestort of dichtgemaakt. Zo vindt men in dit deel van Vechmaal gangen genoeg onder de grond tot in de gemeenten Zichen-Zussen-Bolder, Valmeer, Kanne en andere...
We wandelen verder en komen zo aan het kasteel van Horne dat vroeger in het bezit was van de Tongerse Familie Bosch, wiens wapenschild nog steeds boven de ingangspoort van de kasteelhoeve prijkt. Het Kasteel van Horne werd reeds herhaaldelijk gerestaureerd, en is nu in het bezit van de kunstfamilie Gerbrand-Van Tijn.
De bijhorende hoeve dateert van 1743 en werd gebouwd door de familie Bosch. In dit witgekalkt complex werden in 1967 opnamen gemaakt van de film van Harry Kümel, "Monsieur Hawarden",naar een boek van Filip de Pillecijn. Vroeger bevond er zich nog de Kasino, een verdwenen huisje in de speciale Engelse stijl dat dienst deed als jachtwachtershuis, waar ook de seizoenarbeiders voor de bietenoogst logeerden. Het bijhorend bosje wordt Bosquet genoemd. Nog even en we zijn terug aan ons vertrek. Een mooie controlewandeling
Voor het fotoalbum de link volgen
|
