Vandaag is er een studie dag in Herkenrode over Erfgoed. Het eerste gedeelte gaat over het erfgoeddepot hoe dingen bewaard en hoe een fotoarchief aangelegd word. Voor het tweede gedeelte kozen we voor de rondleiding in de abdij en een bezoek aan het belevingscenter. Het is een pracht van een site aan worden nu de restauratie van de gebouwen al een heel stuk verder zijn. Even een korte wandeling langs de gebouwen. 

Het poortgebouw dateert van 1531. Het vormde de belangrijkste schakel tussen de abdij en de wereld. Het was in die tijd het enige gebouw dat communiceerde met de buitenwereld. De portier stond in voor de ontvangst van de gasten, opvang voor de pelgrims en bedeling van brood aan de armen. Het gebouw was ook een belangrijk economisch scharnierpunt waar contracten en pachtovereenkomsten afgesloten werden met bezoekers die de abdij niet mochten betreden. Het poortgebouw voldeed perfect aan alle eisen en is tot op vandaag het symbolische referentiepunt van de abdij naar haar omgeving. Nu wordt het gebouw gebruikt voor tentoonstellingen, lezingen en recepties. 

De portierswoning leunt aan tegen het poortgebouw en was het woonhuis van de knechten en het dienstpersoneel. De woning werd gebouwd door abdis Barbara de Rivière d’Arschot (1728-1744). De Stallingen: De stallingen van de abdijhoeve met het statige koetshuis liggen aan drie zijden van het neerhof. In de westelijke vleugel met het koetshuis is het bezoekersonthaal en het belevingscentrum ondergebracht. In de stallingen van de zuidelijke vleugel en de duiventoren zal Uitgeverij Clavis zich vestigen en er een bezoekerscentrum rond het kinderboek uitbouwen. 

In de monumentale tiendschuur uit 1656 werden de ‘tienden’ opgeslagen. De abdij had het recht verworven om een belasting te innen op de jaarlijkse oogst van landbouwgewassen en op vee. Die belasting, de ‘tienden’ genoemd, bezorgde hen een deel van de granen en andere gewassen van de pachters. Om dat op te slaan bouwde abdis Anna Katharina de Lamboy (1653-1675) de tiendschuur. Met een minimum aan investeringen en arbeidskracht stroomden daardoor elk jaar aanzienlijke hoeveelheden landbouwproducten naar de voorraadkamers van de abdij. Het 

Hier liggen de archeologische resten verborgen van het historische hart van de site. Met de kerk, het kloosterpand en de zusterverblijven was het de plek waar het ‘ora et labora’, het bidden en werken van de cisterciënzerzusters gedurende 600 jaar onafgebroken plaats vond. Met de archeologische opgravingen kwam de grootsheid van de verdwenen abdijkerk en de omliggende gebouwen opnieuw aan het licht. 

De bouwdatum van de sacramentskapel achter het koor van de verdwenen kerk geeft 1661 aan. Het is niet duidelijk of dit gebouw oorspronkelijk enkel een sacristie was met de benodigdheden voor de eucharistie of als een devotiekapel voor het Heilig Sacrament van Mirakel gebruikt werd. De Abdijmolen: Zelfredzaamheid was heel belangrijk voor de cisterciënzers. De abdij beschikte over een ambachtelijke zone met een watermolen, een bakkerij, een huidvetterij en een aantal werkateliers met verblijven voor het dienstpersoneel. Enkel de abdijmolen en het bescheiden huisje van de molenaar (het zogenaamde vissershuisje) zijn nog overgebleven. De 

De paardenstallen zijn gebouwd onder abdis Anna Katharina de Lamboy (1653-1675). Ze lagen toen langs de oprit die toegang gaf tot het abdissenkwartier. Men verzorgde er de paarden die gebruikt werden om de koetsen te trekken. 

Deze zone met onder meer de voormalige abdissenverblijven en het bijhorende landschappelijk park, de infirmerie en de sacramentskapel werden in 1972 gekocht door de Reguliere Kanunnikessen van het Heilig Graf. Zij richtten een gedeelte in als bezinningshuis en bouwden een nieuw klooster met respect voor de oorspronkelijke architectuur. 

Een bijzondere mogelijkheid werd ons geboden om het belevingscentrum te bezoeken. 

In het belevingscentrum in de stallingen met koetshuis krijg je in een authentiek historisch kader het verhaal van een van de eerste en vooral ook rijkste vrouwenabdijen in de Nederlanden.

Het verhaal volgt een chronologisch parcours door de boeiende geschiedenis van 600 jaar vrouwen op Herkenrode, in voor- en tegenspoed. Gedurende 600 jaar kenden de cisterciënzerinnen van Herkenrode afwisselend bloeiperiodes met economische rijkdom en een cultureel hoogstaand leven en moeilijke periodes, met oorlog, ziekte en geweld. De tijdlijn verbindt het verhaal van de abdij met de grote maatschappelijke gebeurtenissen en de lokale Limburgse verhalen. Het verhaal van de abdij stopt niet na deze 600 jaar, bij het gedwongen wegtrekken van de zusters. Ook de periode erna, waarbij industrie en landbouw de site verwonden, en de nieuwe start voor de abdijsite, krijgt een plaats in het parcours.

Met de audiogids ‘De abdis vertelt’ komt het verhaal helemaal tot leven. De abdis neemt je mee in haar tijd en vertelt over de moeilijke beslissingen die ze moet nemen, over het belang van Herkenrode als pelgrimsoord, over de aanwezigheid van een invloedrijke mecenas die veel mogelijk maakte voor de abdij, … Het is een verhaal vol emoties, dat je niet loslaat en je meesleept in de fascinerende leefwereld van een vrouwenabdij. Oorspronkelijk beeldmateriaal, ensceneringen, filmopnames met acteurs, klankdecors, realistische opstellingen en info- en opzoekkiosken, waar je op je eigen tempo ontdekt hoe het verhaal van Herkenrode in elkaar zit, maken van het bezoek een totaalervaring. Een unieke beleving: geëngageerd, aantrekkelijk en beklijvend. 

Het belevingscentrum is ook een uitnodiging om de vele plekken in Limburg te bezoeken waar Herkenrode haar sporen heeft achtergelaten. 

In de 16de eeuwse kelders van het klooster kan je via de tentoonstelling "900 jaar Orde van het H. Graf - Van Jeruzalem tot Herkenrode" kennismaken met de eeuwenoude geschiedenis van de Orde van het Heilig Graf. Gesticht in Jeruzalem in 1099 verspreidde deze religieuze Orde zich over heel Europa. De tentoonstelling geeft een boeiend beeld van de oorsprong, evolutie en invloed in Limburg en Hasselt. Je krijgt ook inzicht in het leven en de spiritualiteit van de Kanunnikessen van het H. Graf die sinds 1974 in Herkenrode wonen. 

De eenhoorn is een fabeldier, een kruising van een paard en een bok met een leeuwenstaart. Op zijn voorhoofd draagt het beest een enkele hoorn. Volgens de legende is een eenhoorn zo sterk, dat geen jager hem kan vangen. Maar als een maagd haar schoot opent en de eenhoorn legt zijn kop daarin, dan verliest hij zijn woeste aard en valt in een diepe slaap. In de christelijke beeldvorming is de eenhoorn zelfs het symbool van Jezus zelf. In familiewapens is de eenhoorn het symbool voor kracht en dapperheid, maar in het wapenschild van de abdij van Herkenrode verwijst hij naar de christelijke symboliek, de kuisheid en de maagdelijkheid. Vandaag staat de opspringende eenhoorn ook in het logo van de Abdijsite Herkenrode voor het herrijzen van de site in zijn tot de verbeelding sprekende glorie. 

Wij kunnen alleen beamen dat een bezoek aan de Abdijsite de moeite is en zeker het belevingscentrum.