45. WINTERWANDERUNG.

MARSCHFREUNDE KELMIS.

KELMIS – LA CALAMINE.

Dit jaar een echte winterwandeling in Kelmis. Nog veel sneeuw en het is fris maar de zon schijnt volop met een hel blauwe lucht. Prachtig! Kelmis ligt op enkele kilometers afstand van de Duitse stad Aken en eveneens dicht bij de Nederlands-Limburgse plaats Vaals. Het grenst aan het drielandenpunt met Nederland en Duitsland. De aanwezigheid van een zinkmijn heeft voor een verhoogde concentratie zink in de bovengrond gezorgd. Hierdoor kennen Kelmis en Moresnet op enkele plaatsen een opvallende zinkflora. De Geul werd voor de zinkwinning gebruikt. Tevens ligt een groot gedeelte van het Belgische deel van het Preusbos op het grondgebied van de gemeente Kelmis. De naam "Preusbos" betekent overigens "Grensbos" in het lokale Platdietse dialect. Al vlug verlaten we het dorp. En wandelen de natuur in het golvend landschap bedenkt met een laag sneeuw is nu zo mooi dat het genieten is. We wandelen naar De Eyneburg

De enige burcht in de bergen van het Geuldal die nog is overgebleven en die in de volkmond “Emmaburg” wordt genoemd, is een van de zeldzame bergburchten in het hertogdom Limburg. De majestueuze bouw van de burcht begint aan de linkeroever van de Geul. De uitstekende toren of de wachttoren merkt men reeds van ver op. De naam Eyneburg of Eyneberghe stamt af van een familie met deze naam, die dit landhuis in de 13e eeuw bezat. Zo is er onder andere sprake van Theodor von Eyneberghe, kanunnik in Sint Servatius in Maastricht in 1260 en Hermann von Eyneberg in 1285.

Alleen spijtig dat de burcht er elke jaar meer en meer verloederd het is zo een waardevol erfgoed. We wandelen verder en lopen een eind over de GrenzRouten.

Op de GrensRouten beleeft u het landschap, de cultuur en de geschiedenis van de Drielandenregio. Of u nu wandelt door het open heggenlandschap in Oost-België, langs de oude beuken aan de historische "Landgraben" (oude aardewal op de grens), door het prachtige Geuldal of over de heuvels in het Limburgse Heuvelland – u kunt hier uw grenzen verleggen!

Weer verder komen in Neu-Moresnet, bij het binnen gaan van de gemeente twee bijzondere plekken, er staat een treinwagon die de vereniging geplaats heeft om het rijke spoorweg verleden niet te vergeten, en een monument welke herinnerend aan twee bijzondere dingen die in Kelmis waren. De deelgemeente Kelmis vormde, vanwege de aanwezigheid van de belangrijke zinkspaatmijn Vieille Montagne aldaar, onder de naam Neutraal Moresnet tussen 1815 en 1919 een neutrale zone of condominium tussen het Koninkrijk der Nederlanden (later België) en Pruisen. Als gevolg van het verdrag van Versailles werd het gebied een Belgische gemeente onder de nieuwe naam Kelmis/La Calamine (naar kalamijn, een andere naam voor zinkspaat of smithsoniet). Neutraal Moresnet is een bijzondere geschiedenis toch even vertellen.

Neutraal Moresnet of kortweg Moresnet was een dwergstaatje met een oppervlakte van 344 hectare[1][2] (ongeveer twee keer zo groot als het huidige dwergstaatje Monaco). Het lag ongeveer zeven kilometer ten zuidwesten van Aken. Moresnet bestond van 1816 tot 1920 en grensde aanvankelijk aan het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden en Pruisen. Na de onafhankelijkheid van België werden dat België en Pruisen en toen een deel van Limburg in 1839 Nederlands werd, ontstond op de Vaalserberg een vierlandenpunt. Na de nederlagen van Napoleon in 1813 en 1814 besloten de geallieerden tot een herindeling van Europa en werd het noordelijke deel van het Franse rijk onder Nederland en Pruisen verdeeld. Men kon het echter niet eens worden over het gebied rond Kelmis (La Calamine) waar zinkerts werd gewonnen, hetgeen van belang was voor de productie van messing. Dit leidde tot een bijzondere oplossing: er werd een gebied ingesteld dat onder gezamenlijk bestuur van Pruisen en Nederland kwam en een neutrale status kreeg – vandaar de latere naam Neutraal-Moresnet. De zinkertswinning in de groeve in de Altenberg stopte in 1895 en twee jaar later dienden de bewoners van Neutraal-Moresnet een verzoekschrift in om bij België aangesloten te worden ingeval er ooit een einde aan hun onafhankelijkheid kwam. In de Eerste Wereldoorlog werd het gebied, evenals België, door Duitsland bezet en uiteindelijk werd het op basis van het Verdrag van Versailles van 1919 bij België gevoegd

Wat verder komen we aan De Hammerbrücke is een uniek bouwwerk, dat in 1840 uitsluitend uit bakstenen werd opgetrokken. De brug strekt zich uit over het Geuldal, waarbij ze het Herbesthal met Aken verbindt en zo de eerste spoorwegverbinding van België met het buitenland mogelijk maakte. Enkele jaren geleden werd er een grondige restauratie uitgevoerd welke een prachtig resultaat opleverde. De 400 m lange en op een hoogte: 52 m overspant de vallei. Zo komen we in Moresnet. Het prachtige dorp dat overheerst word door de brug en enkele zeer mooie gebouwen. De kerk met plein is zo idyllisch. We wandelen iets verder en komen aan Het Kasteel Bempt .

De vroegere benaming van het kasteel is Bennelt. De naam is afgeleid van het Oudnederlandse woord Bempt (beemd; vochtige weide). De donjon is opgetrokken in een soort bruinachtig cement in een stijl die enigszins lijkt op neogotiek. Deze toren is in de negentiende eeuw gebouwd tegen een uit stenen opgetrokken gebouwtje uit het eind van de achttiende eeuw. Hier bevinden zich de verharde binnenplaats waarvan het koetshuis, de paardenstallen, de koestallen, en woongedeelten. Zij vormen het achterste en rechtergedeelte van dit gebouw. Recht er tegen over, iets verder naar achteren gelegen en achter een muurwerk van pilaren uit mergelstenen, vinden we het eigenlijke kasteel dat wordt omringd door grachten, die nog intact zijn, en waaroverheen een stenenbrug loopt die naar dit kasteel leidt. Naar het schijnt werd het kasteel aan het eind van de achttiende eeuw. of begin negentiende eeuw door brand verwoest. Dit zou do verklaring kunnen zijn voor de uit zeven vlakken bestaande en uit baksteen opgetrokken gevel. De met leisteen bedekte daken bestaan uit eenvoudige vlakken. De daken van de vleugelgebouwen zijn lager dan dat van het hoofdgebouw. Op de nok staan vier schoorstenen. Het geheel vormt een fraai bouwwerk met mooie proporties en is een harmonieuze geheel.

Nu nog een eind door het bos om zo terug op ons vertrek te komen. Een wandeling in een plek met heel wat geschiedenis. Prachtig!