LENTETOCHT.

LOONSE TSJAFFELEERS.

KERNIEL.

Vandaag wandelen we in ons eigen stad. We vertrekken met onze wandeling vanuit Borgloon via de Fruitlijn naar Colen en zo naar de startplaats van de wandeling in Kerniel.

Kerniel behoorde tot de bezittingen van de graven van Loon, vanaf 1366 tot de Bisschoppelijke Tafel van Luik. In 1739 werd Kerniel, samen met Rullekoven, door Prins-bisschop George Lodewijk van Bergen verpacht aan de Barones van Mettekoven. De Sint-Pantaleonparochie was oorspronkelijk een kwartkerk van Gorsleeuw. Ze werd vóór 1279 al afgescheiden van genoemde parochie, waarvan de pastoor echter tot 1487 nog het patronaatsrecht bezat. In 1439 werd te Kerniel het Kruisherenklooster van Colen opgericht. Vanaf 1487 kwam het patronaatsrecht aan dit klooster. Aan de spoorlijn van Sint-Truiden naar Tongeren bezat Kerniel een station dat van 1879 tot 1957 dienstdeed. Het spoor verdween in 1970-1971. Vandaag is deze spoorweg “de fruitlijn” een fietspad. Kerniel was steeds een landbouwgemeente. Geleidelijk aan verschoof de agrarische bedrijvingheid naar de fruitteelt. Er waren enkele brouwerijen en een stroopfabriek. De laatste is de Stroopstokerij Coenen aan de Nielstraat 21 uit omstreeks 1860. Een tweede stroopstokerij van omstreeks 1900 bevindt zich aan Rullecovenstraat 136-1438. Vanaf 1963 wordt ook de wijnbouw bedreven.

We wandelen Kerniel uit via de Heuvelstraat naar Gors Opleeuw. Gors-Opleeuw is een kastelendorp met vier kastelen op haar grondgebied en met een goed bewaard gebleven oude dorpskom. Vandaag komen we er drie tegen op onze wandeling. We wandelen Gors Opleeuw binnen en dalen af naar ons eerste kasteel.

Kasteel van Opleeuw:

De oudst bekende Heer was Jan van Opleeuw (2e helft 13e eeuw). De familie Van Opleeuw bleef in bezit van de heerlijkheid tot 1469, waarna ze kwam aan de familie Van Mettekoven, welke tot eind 18e eeuw de eigenaar bleef. Begin 19e eeuw kwam het kasteel, door huwelijk, in bezit van Baron de Woelmont, in 1905 werd het verkocht aan de familie De Grady, en in 1908 verkocht deze het door aan M. Cassalette, een Duits officier. Na de Eerste Wereldoorlog werd het goed daarom door de Staat in beslag genomen en verkocht aan het consortium Bernheim & Cie. Zo kwam het nog in handen van diverse eigenaars. In 1971 kwam het aan de huidige eigenaar. De oudst bekende afbeelding toont een U-vormig, 17e-eeuws kasteel in Maaslandse renaissancestijl met tegenover de open zijde van de binnenplaats een neerhof, via een ophaalbrug met het kasteel verbonden. Dit kasteel werd in 1694 nog geplunderd door Franse troepen. Omstreeks 1744 werd dit kasteel ingrijpend verbouwd. Het bestond sindsdien uit een centrale vleugel met twee korte zijvleugels. Ook het neerhof werd verbouwd: Er werd aan de kasteelzijde een vleugel toegevoegd en de bestaande vleugels werden herbouwd in classicistische trant. De oorspronkelijk aanwezige Franse tuin verdween. Begin 19e eeuw, vermoedelijk niet lang nadat Baron de Woelmont het in zijn bezit kreeg, werd de oostelijke vleugel van het kasteel afgebroken en ontstond een T-vormig complex. In het tweede kwart van de 19e eeuw verdween ook de omgrachting. Een tuin in Engelse landschapsstijl werd aangelegd. Aan de dienstgebouwen werden twee halfronde vleugels in neoclassicistische stijl toegevoegd. In 1874 ten slotte werd het classicistische kasteel afgebroken en vervangen door het huidige, neobarokke, gebouw. De oppervlakte van het park werd sterk verkleind.

De huidige eigenaar heeft het park heraangelegd en een aantal restauraties uitgevoerd waardoor dit een prachtige plek geworden is.  De wijngaard Clos d'Opleeuw (1 ha) ontleent zijn naam aan de volledige ommuring, die dateert van ± 1840.  En was een deel van het kasteel. We wandelen verder en dalen af naar het centrum van het dorp. Hier komen we op een bijzondere plek met kerk, kasteel en plein.

Kasteel van Gors

Dit kasteel was de verblijfplaats van de Heren van Gorsleeuw, achtereenvolgens de geslachten Van Leeuw (13e eeuw), Van Gelinden (14e-15e eeuw), Van den Bosch (1436 - 17e eeuw), Van Bodbergen (1639 - 1701) en De Copis (1701 - 2e helft 19e eeuw). Daarna kwam het door huwelijk in bezit van het geslacht d'Aspremont-Lynden, en in 1917 ging het over op Bauduin de Beaufort, welke stierf in 1960. Vervolgens deed het kasteel van 1967-1973 dienst als restaurant, waarna het verkocht werd aan een particulier. Hoewel het bestaan van de Heren van Gorsleeuw terug te voeren is tot de 13e eeuw, zijn er op de plaats van dit kasteel geen resten van een dergelijke ouderdom aangetroffen. Het oudste gedeelte betreft een 17e-eeuws bouwwerk in Maaslandse renaissancestijl. Het betrof een U-vormig omgracht gebouw. Omstreeks 1820 werd het door baron De Copis verbouwd tot een classicistisch geheel. Een deel der grachten werd gedempt en een ander deel werd omgevormd tot een vijver. Een nieuwe zuidgevel werd gebouwd, naar ontwerp van M. Raskin, en ook de zijvleugels werden door nieuwe gebouwen vervangen. In de 2e helft van de 19e eeuw werd het 17e-eeuwse kasteel afgebroken en in 1923 werd tegen de noordelijke gevel een ronde toren gebouwd. Van het 17e-eeuwse kasteel resten nog de kelders en een kern van een deel van het gebouw.

Langs het kasteel de kasteelhoeve, de bakhuis en de paardenschool.

Oorspronkelijk had het kasteel een neerhof, bestaande uit twee parallelle vleugels. Deze werd omstreeks 1820 afgebroken en vervangen door een U-vormige hoeve ten zuiden van het kasteel, aan de straatweg gelegen. In de loop van de 19e eeuw werd deze geleidelijk uitgebreid tot een gesloten hoeve. Boven de inrijpoort bevindt zich een duiventil.

Monumentaal bakhuis uit begin 19de eeuw, gerestaureerd in 1988 naar ontwerp van B. de Schaetzen. Vleugeldeur met halfrond bovenlicht waarin houten roeden; rechthoekige hardstenen omlijsting uit midden 18de eeuw, van hergebruikt materiaal; fraai gesculpteerde sluitsteen in régencestijl; geprofileerde posten. In het witgekalkte interieur twee gepikte bakovens, lampnis en mutsaarden berging. Bakstenen tongewelf; twee trekijzers verankerd in de buitengevel.

Manege uit derde kwart 19de eeuw, oorspronkelijk behorende tot het kasteeldomein. Monumentaal gebouw. Oorspronkelijk witgekalkt bakstenen gebouw; gepikte plint; hardstenen lijst; gevelsteen met voorstelling van een steigerend paard. Steunberen aan de beide zijkanten. In de voor- en de achtergevel telkens een halfrond raam met metalen roedeverdeling. Rechthoekige poort in vlakke hardstenen omlijsting met schamppalen.

Op het plein een Neogotische, gietijzeren pomp van 1845, een voormalige stadspomp van Tongeren, in 1905 naar hier overgebracht.

Vierkante pomp met aan elke zijde een gotische nis met accoladevormige spitsboog en twee vierpassen; bekroning met kanteelachtige boord en centraal een gestileerde knop. Draakvormige tuit en klein gehoekt bassin. Beschilderd in rood en groen.

We wandelen nu voorbij het kasteel en het plein en wandelen de straat in langs het park van het kasteel. Waar we de vijver met eiland zien en de enige bewaarde folly van het park: een hoge, ronde bakstenen ruïnetoren, gebouwd boven een ijskelder, die uitzicht bood op de omgeving en ingeplant is op het hoogste punt van het goed. Tegenover het park de kapel van Gors Opleeuw we wandelen verder eerst klimmen we een deel en dan dalen we af naar ons derde kasteel. Al vanop het hoogste punt van de wandeling zien we het kasteel en de kasteelhoeve, we dalen verder af.

We komen aan de gesloten hoeve Oude Winning, gesloten hoeve uit de 18de eeuw met latere verbouwingen. Witgekalkte bakstenen gebouwen rond een gekasseid erf met centrale mestvaalt. Aan de overzijde van het erf een monumentale dubbele dwarsschuur van vakwerk met bakstenen vullingen, gedateerd 1810 op de linkse poortlatei. In de beide lagere, laterale vleugels, stallen van baksteen met muuropeningen uit de tweede helft van de 19de eeuw; latere uitbreidingen aan beide buitenzijden.

Wat verder komen we aan de Kasteelhoeve: Gesloten hoeve uit de 18de eeuw met latere verbouwingen. Het oudst bewaarde deel rond het erf is de dwarsschuur aan de overzijde; het jaartal 1820 boven de poort verwijst vermoedelijk naar de fase van verstening. Rechts, recentere dienstgedeelten; links, achterbouw van nummer 40, onder andere rechthoekige uitbouw van een neogotische kapel. Rechts van de hoeve een apart gelegen bakhuis in vakwerk met versteende vullingen uit de eerste helft van de 19de eeuw; zadeldak (Vlaamse pannen). In het park ligt het Kasteel Haagsmeer:

Voormalig jachtpaviljoen van circa 1890; sterk verbouwd in 1958 met ordonnantie uit deze periode. Was waarschijnlijk oorspronkelijk het woonhuis van de hoeve nummer 39. Het oudste gedeelte is een torenachtige constructie onder tentvormig dak (leien). Het  mooi Engels park met enkele merkwaardige bomen, onder meer accacia en beuk. Maar heeft grote schade geleden door de storm van verleden jaar en vele van de oude bomen zijn omgewaaid en beschadigd spijtig.

Nu verlaten we Gors Opleeuw en steken de steenweg over en keren terug naar Kerniel waar onze wandeling eindigt.