MIDWEEKWANDELTOCHT.

WSV DE VELDLOPERS.

GULPEN.NL.

Het dorp zelf ligt aan de zuidzijde tegen de Gulperberg (157 m) aan gebouwd. De berg is een uitloper van het Plateau van Crapoel dat hier steil eindigt. Verder zuidelijker liggen op de hellingen van het plateau enkele bossen: het Dunnenbos, het Wagelerbos en daarachter het Schweibergerbos. De noordzijde van het dorp is op de zuidhelling gebouwd van de Beversberg, waarnaast de Dolsberg (161 m) ligt. De plaats zelf ontleent haar naam aan het riviertje de Gulp, dat dwars door het centrum van het dorp loopt en het dorpsgezicht typeert. Wij vertrekken met de wandeling voorbij het gezellige pleintje aan de Gulp. Op het oude kerkhof staat de oude kerktoren van het dorp. Een romaanse toren die waarschijnlijk uit de 11e eeuw dateert en het enige nog bestaande deel is van een middeleeuwse dorpskerk. Gezien haar bouw (muren van 1,5 tot 2 m dikte) en haar ligging heeft zij waarschijnlijk oorspronkelijk tevens als verdedigingstoren gediend, waar ook de plaatselijke bevolking bij dreigend gevaar haar toevlucht kon zoeken. We klimmen het dorpje uit langs de 'Hoeve wijngaard', hoeve van baksteen met speklagen uit de 17e-18e eeuw. Dan verder gaan we verder en wandelen de natuur in langs prachtige bossen en holle wegen. Hier en daar staan prachtige vakwerkhuizen, toch zo mooi, kan ervan genieten om ze te bewonderen. We wandelen nu Stokhem binnen. Hier verschillende valwerkhuizen en de oude waterput. Verschillende wegkruizen op deze wandeling. Verder gaan we een stuk langs de Geul, hier is d e natuur op zijn best prachtige zichten en mooie hoekjes. Langs de Geul bewijzen dat hier bevers wonen, de afgeknaagde bomen heel typische voor bevers.  Langs de rivier langs smalle paadjes en in de helling plekken waar hollen zijn die nu dienen als schuilplaats voor vleermuizen. Verder tot in Engwegen. Hier een prachtige Schotse Hooglander met prachtige horens wat een pracht dier weet verder tot in Schin op Geul.  Langs het bronzen beeld van Wim Sonneveld tot aan de rust. Hier weer veel boerderijen en huizen waarvan vele met muren van mergel en vakwerk. Prachtig! Dan wandelen we het Gerendal binnen een prachtig natuurreservaat met bossen, weilanden heuvels en dalen. Midden in het veld een boerderij in mergel en een veldkruis tussen twee oude bomen. We bevinden ons hier redelijk hoog en hebben en prachtig zicht op Wijlre en beneden op de Geul  de watermolen “Molen van Otten” met zijn dubbel waterrad. Weer verder wandelen we nu terug naar Gulpen. We komen langs de boerderij van Heezel. Hier gebeurde het volgende:

Op 27 november 1941, ’s avonds rond een uur of half negen, vloog een Engels vliegtuig over boerderij De Heesel in Gulpen. Na een dag hard werken op het land, waren Sjef Roumans (40), Wiel Roemans (18), Harry Frijns (52) en Sjeng Frijns (19) de koeien aan het voeren in de stal. Ze liepen naar buiten, hoorden het gefluit van een vallende bom dat gevolgd werd door een enorm klap. De bom sloeg 35 meter van de boerderij in. De enorme luchtdruk die hierbij ontstond drukte alle vier de mannen dood. De boerderij werd flink beschadigd door de klap. De 6 kinderen die samen met hun moeder in de boerderij waren, bleven wonderwel ongedeerd.

Door het plaatsen van het kruis met de herdenkingsplaquette zullen voorbijgangers van de restanten van de boerderij voortaan weten welke ramp zich hier op 27 november 1941 voltrokken heeft. We blijven even staan aan het kruis, ongelooflijk wat hier voorgevallen is en het landschap is hier zo prachtig. We moeten verder en wandelen terug Gulpen binnen. Langs de plaket van de Synagoge.

Rond het midden van de achttiende eeuw vestigden de eerste joden zich in Gulpen. Aanvankelijk ondervonden zij veel tegenstand van de plaatselijke bevolking en waren er herhaaldelijk incidenten, waarbij de joden het slachtoffer dreigden te worden. In 1786 waren er genoeg volwassen mannen om godsdienstoefeningen te kunnen houden in een privé-woning. In 1818 werd Gulpen erkend als Bijkerk onder de Ringsynagoge Eijsden, waarna er in 1823 een synagoge gebouwd werd. De kinderen kregen les in de plaatselijke joodse school, die in 1875 een nieuw schoolgebouw in gebruik nam. De joodse gemeenschap van Gulpen was rond 1870 op zijn grootst. De joodse begraafplaats lag aan de Rijksweg te Gulpen. De gemeente telde een mannen- en een vrouwenvereniging, beide opgericht als begrafenisgenootschap. In de laatste decennia van de negentiende eeuw liep de joodse bevolking van Gulpen zo hard achteruit, dat de gemeente omstreeks 1900 met de eveneens kwijnende gemeente van Vaalssamengevoegd werd. In 1935 werd de naam van de joodse gemeente officieel Gulpen-Vaals. Tijdens de Duitse bezetting zijn alle joden uit Gulpen-Vaals naar Polen gedeporteerd en daar vermoord. Na de oorlog hebben zich noch in Gulpen, noch in Vaals weer joden gevestigd. Van de synagoge aan de Kiebeukel (destijds Kippenheuvel), die voor de oorlog al in slechte staat was, was na de oorlog alleen het entreegedeelte nog gedeeltelijk intact. Het gebouw is jarenlang in gebruik geweest als stal en als kaasmakerij. Later werd op deze plaats een woonhuis gebouwd. In 1947werd de joodse gemeente officieel bij die van Maastricht gevoegd. De joodse begraafplaatsen in Gulpen en Vaals worden tegenwoordig onderhouden door de plaatselijke gemeente. In mei 1989 werd aan de Kiewegracht een joods oorlogsmonument onthuld. Ook op de joodse begraafplaats bevindt zich een klein gedenkteken. De grafstenen op de begraafplaats in Gulpen zijn geïnventariseerd in het Stenen Archief.

Nog even en we zijn terug op ons vertrek waar we nog even met enkele wandelvrienden, Andre en Nicolle en Kin en Volker, na genieten van onze wandeling in Gulpen.