POORT VAN HASPENGOUW-TOCHT.

IRIS KORTESSEM.

VLIERMAAL.

Vliermaal in Haspengouw, op het grondgebied van Vliermaal liggen eveneens de gehuchten Eggertingen, Grimmertingen en Hullertingen. Als je in oude geschriften gaat lezen kom je te weten vanwaar Vliermaal komt. “Het achtervoegsel -maal duidt op een plaats van samenkomst voor rechtspraak, terwijl vlier betrekking zou hebben op een vlierstruik waaronder deze samenkomst plaats zou hebben gevonden.” De eerste schriftelijke vermelding van Vliermaal dateert uit 1297 als 'Fliedermael'. Het dorp was sinds de 13de eeuw een onderdeel van het graafschap Loon. Er was een schepenbank en een lokale rechtbank in Vliermaal. In 1297 werd er door de graven van Loon een gouwrechtbank gesticht. Men kon hier beroep aantekenen tegen vonnissen uitgesproken door de Hasseltse schepenen. De zeven schepenen van Vliermaal vormden in het gehele graafschap het hof van beroep in alle criminele gedingen. Onze wandeling begint aan het Vlierhof. We wandelen de velden in en daar hebben we een zicht op de oude brouwerij De Es. Verder door het veld en we zien KASTEEL HOOGVELD, het werd gebouwd door de familie Du Vivier in het begin van de 19e eeuw. Het werd eind 19e eeuw door brand verwoest. Het jaartal 1892 op de windvaan zou verwijzen naar het jaar dat het, door huwelijk, in bezit kwam van de familie De Ghelin. François Julien Joseph Marie Fontaine de Ghelin heeft het kasteel herbouwd in een stijl met elementen uit de neo-Vlaamse Renaissancestijl. Kasteel Hoogveld ligt op een heuvel van ruim 100 m hoog, vandaar de naam. Het wordt omringd door een kasteelpark, dat echter slecht werd onderhouden. In de nabijheid ligt de Hoogveldkapel, welke omstreeks 1900 in opdracht van François de Ghelin werd gebouwd, op de plaats van een oudere kapel. Ook het restant van WINDMOLEN HOOGVELD bevindt zich nabij het kasteel. Iets verder dan de windmolen. Deze beltmolen fungeerde als korenmolen. Tegenwoordig is van deze molen slechts de romp nog aanwezig, welke dienstdoet als woonhuis. De molen is gelegen op de Kukkelberg, en ligt 102,5 meter boven zeeniveau. Ze werd gebouwd in 1857, nadat een aantal watermolens op de Mombeek werden opgeheven. In 1908 werd de molen al onttakeld. Daarna was nog een tijdlang een rosmolen in de molenromp gevestigd om het graan van het Kasteel Hoogveld te dorsen. Ook werd de romp ingekort. Wat nog overbleef, brokkelde geleidelijk af. Vanaf 1966 werd de romp weer opgemetseld, en er werden kantelen op de rand aangebracht. De romp werd als dancing ingericht. De molenberg werd afgegraven, zodat de gangen met steunberen, die naar de molen leidden, nu bloot kwamen te liggen. We wandelen verder door het prachtige landschap van Haspengouw; velden, weilanden en bomen afwisselend in het landschap. Wat later komen we in het natuurreservaat EGGERTINGEN is een natuurgebied in vochtig-Haspengouw dat zich bevindt langs de Lerebeek en de Mombeek, en dat ongeveer 46 ha groot is. Het is gelegen ten zuiden van Vliermaal en is vernoemd naar het gelijknamige gehucht. Het wordt beheerd door Limburgs Landschap. In dit gebied komen verschillende bodemtypes bij elkaar, zoals zandgronden en vochtige, voedselrijke bodems. Naast moerassige gebieden zijn er ook stukken typisch Haspengouws bos. Het geheel ligt ingeklemd tussen intensief beheerde landbouwgebieden. We wandelen verder door de velden en wandelen naar Zammelen maar eerst krijgen we nog een prachtig zicht op het dorp Gors Opleeuw. Dan komen we in Zammelen, hier in de streek woont onze Haspengouwse trots “De DAS” nu we door het mooie landschap van Zammelen wandelen komen we zo in Gors Opleeuw. We komen op het plein en hier hebben we verschillende monumenten. Het Kasteel van Gors is het belangrijkste kasteel van Gors-Opleeuw. Het heeft een U-vormige kern uit de 17e eeuw dat aan drie zijden omringd was door grachten. Het kasteel werd volledig verbouwd in 1820 in laatclassicistische Empirestijl. De ronde toren dateert uit 1923. Het kasteel werd in 1986 beschermd als monument. De bijbehorende kasteelhoeve werd in 1865 afgebroken en even verderop opnieuw opgebouwd naar de oude plannen. Ook de hoeve werd in 1986 beschermd. De dorpskom van Gors-Opleeuw zelf werd beschermd als dorpsgezicht in 1986. Voor de kerk op het dorpsplein staat een vierkante neogotische dorpspomp uit 1845. In 1905 werd ze van Tongeren naar Gors-Opleeuw verhuisd. De Rijschool of Manège uit de tweede helft van de 19e eeuw behoorde oorspronkelijk tot het kasteeldomein van Gors. We verlaten Gors Opleeuw en wandelen zo naar Guigoven. We zien voor ons Het Kasteel de Donnea (1801-1802) Een voorloper van dit kasteel bestond al in de 18e eeuw. In 1801-1802 werd het huidige woonhuis gebouwd. Het ligt centraal in het symmetrische, U-vormige complex, gekenmerkt door een Franse bouwstijl en mansardedaken. De zijvleugels zijn dienstgebouwen, eveneens onder mansardedaken die wellicht nog uit de 18e eeuw stammen. Feitelijk kijkt men, vanaf de hoofdweg, tegen de achterkant van het kasteel aan. Dit komt, omdat de weg, die vroeger vóór het kasteel langs liep, verlegd werd. De vier vensters van de zijvleugels zijn voorzien van timpanen, waarop allegorisch stucwerk is aangebracht, elk voorstellende een van de vier jaargetijden in de vorm van hoornen des overvloeds. Naast het woonhuis bevindt zich een hoevegebouw, dat zijn huidige vorm in 1839 heeft verkregen, maar mogelijk een oudere kern heeft. We wandelen nu richting De Sint-Quintinuskerk is een neoromaans bouwwerk uit 1850. En in de zaal is de controlepost waar we even rusten om dan weer verder te wandelen. Wat verder komen we langs de Kerkhofkapel op de oude begraafplaats. Boven de ingang is er een stenen kop ingemetseld, mogelijk een Apollokop van Romeinse oorsprong, afkomstig uit de vroegere, afgebroken parochiekerk. Volgens de overlevering bestond er tot in de 19e eeuw een gebruik waarbij communicanten stenen naar dat afgodsbeeld gooiden om het heidendom af te zweren. Weer wat verder en daar krijgen we en een prachtig beeld van Het Rood Kasteel (17de–19de eeuw), deels in Maaslandse renaissancestijl. Het kasteel, dat reeds in de 13e eeuw werd vermeld, was oorspronkelijk een waterburcht. De gracht om de burcht, die werd gevoed door de Mombeek en een naburig bronnetje, werd in de 19e eeuw gedempt, op de huidige vijver na. De burcht werd zwaar beschadigd tijdens de oorlogen in de tweede helft van de 16e eeuw. Vanaf de 17e eeuw tot en met de 19e eeuw werd het kasteel meer en meer omgebouwd tot een kasteelhoeve zonder militaire functie. Het kasteel is een U-vormig gebouw. De voorgevel is gedeeltelijk in Maaslandse renaissancestijl. Er is een poorttoren met ingesnoerde naaldspits tussen het woongedeelte en de stallen. Het benedengedeelte van deze poorttoren is in kalksteen en stamt uit begin 17e eeuw; de rest in baksteen en is 18e-eeuws. Hier is ook een beeld ingemetseld waarvan de oorsprong niet bekend is. Het woonhuis is uit 1619 en vormt het oudste deel van het huidige kasteel. Hier wandelen we verder door het landschap en zo wandelen we terug Vliermaal binnen waar deze wel prachtige wandeling eindigt.