LAMMERTOCHT.

WVT 93.

MARGRATEN.

Wandelvrienden Termaar organiseert de lammertocht. Zoals elk jaar vertrek in Margraten. Voor het grootste gedeelte is de route uitgezet in het natuurreservaat het Gerendal en het schitterende Geuldal. Bezienswaardigheden die men afhankelijk van de te lopen route, onderweg tegenkomt zijn: typisch voor deze streek, huizen en boerderijen opgetrokken uit mergel, meerdere kapelletjes en natuurlijk de snelst stromende rivier van Nederland, de Geul. De wandeling voert de deelnemers door het St. Jansbosch, de Biebosch, over de Cauberg en langs het Polferbos, de Sousberg en de Keutenberg. En in maart wandelen houdt tevens in dat de vergezichten extra weids zijn door het ontbreken van heiige lucht. De verwachting is dat de natuur óók dit jaar de organisatie niet in de steek laat, zodat de deelnemers aan de tocht kunnen genieten van de ontluikende begroeiing. In de centraal in het Gerendal gelegen schaapskooi, de rustplaats, is het weer lammertijd en we kunnen de pasgeboren lammetjes aanschouwen. We wandelen vanuit d estrat naar Scheulder; De plaats is gelegen aan de oude Romeinse heerweg en pelgrimsroute van Maastricht naar Aken. Al in de zevende eeuw trok men erlangs op bedevaart. In het dorp was vroeger een gasthuis, waar men destijds kon schuilen, de plaatsnaam is een verbastering van dit woord. Vroegere namen waren ook wel Schuiler of Schuller. Enkele historische boerderijen, deels gebouwd in mergelsteen, zoals Dorpsstraat 99 (1805), Dorpsstraat 60-62 (2e helft 18e eeuw), Dorpsstraat 64 (1800) en Dorpsstraat 56 (1815 en schuur van 1868). Welke prachtige boerderijen. We wandelen nu in het Gerendal betreft met name een ruim drie kilometer lang asymmetrisch droogdal, gelegen tussen het Geuldal in het noorden bij Schin op Geul en het plateau van Margraten bij Scheulder in het zuiden. Aan de oostzijde van het dal ligt een doorlopende en steile beboste kalkrijke helling. De bossen worden op enkele plekken onderbroken door soortenrijke kalkgraslanden met talrijke soorten orchideeën. Achter deze helling met heuvelrug ligt een klein dal met daarachter de Sousberg en de Keutenberg. Aan de westzijde van het Gerendal ligt onder andere het Sint-Jansbosch. Het grootste deel van het Gerendal, zo'n 225 ha, is eigendom van het Staatsbosbeheer. De kalkgraslanden op de hellingen worden deels begraasd door schapen, deels gemaaid. De bossen worden deels beheerd als opgaand bos, deels als hakhoutbos. Dat laatste bostype is relatief kostbaar qua onderhoud, maar lijkt veruit het meest op de historische situatie en herbergt kalkminnende plantensoorten die in als opgaand bos beheerde percelen op den duur verloren gaan. Controle in de schaapskooi waar er al enkele lammer geboren zijn. Wat verder zijn we in Sibbe; is gelegen op de rand van het Plateau van Margraten, een vruchtbaar lössplateau. Sibbe ligt op de kruising van de weg van Vilt naar IJzeren en de weg van Valkenburg naar Margraten. Met het gehucht IJzeren vormt het dorp een dubbelgemeenschap meestal aangeduid als Sibbe-IJzeren. Na IJzeren keren we terug naar Margraten. Bijzonder zijn de Zwingelputten. Een zwingelput of draaiput is een waterput met een (houten) opbouw (het puthuisje) waarin een katrol- of lier-mechanisme bevestigd is om water uit de grond boven te halen. Boven op de vaak stenen put werd een houten opbouw met dak gebouwd waarin een houten rol bevestigd werd waaromheen het touw gedraaid werd. Deze houten rol werd met de hand aangedreven door een grote zwingel, waarmee het water naar boven werd "gezwingeld". Zwingelputten komen onder andere veelvuldig voor in Nederlands Zuid-Limburg waar de meeste zwingelputten te vinden zijn in dorpen en buurtschappen die gelegen zijn op de hogere delen van het landschap. In dorpen waar men geen beschikking had over een beek werd dan een put aangelegd om toch water te hebben voor het vee, de was of het huishouden. De putten zijn vaak in gebruik geweest totdat de dorpen werden aangesloten op de waterleiding. Vanwege de cultuur-historische waarde zijn een aantal van deze putten bestempeld als rijksmonument. Zo komen we terug in Margraten waar deze toch wel mooie wandeling eindigt.