De laatste tijd wat aan het commentarieëren en beschrijven van de plechtige communieprentjes. Er is in de loop der jaren al heel wat verandering van decorum.
De eeuwwisseling 1900-2000 verspreidde heel wat onveteerbaar geestelijk voedsel voor de communican. De onvergetelijke mooie dag zal bij de meeste bijgebleven zijn ub het kroontje en de strik. Waarom? Het mooie zieltje dat met kaars en misboek naast de bidstoel moest staan om naar de jaren '20-'30 toe ook al een bedje kon lezen op zijn prentje voor de lieve ouders.
De theologie werd in Latijnse woorden opgelepeld en alleen door de humaniorastudenten vertaalbaar verwerkt.
Met de art deco werd de kunstzin wat opgetrokken. Saint Silpice voorbij werden kortere tekstjes geschreven en na het Concilie werd de symboliek van brood en druiven hoofdbestanddeel. Met de foto's werden meer beelden van de natuur en de onmiddellijke omgeving teken van het impact van de secularistie. Een klleine studie hiervan is bij ons bestelbaar.
Collega Jean Pierre van het museum in Noord Frankrijk stuurde ons een vraag.
Hij was van een ebzoker gebraagd welke congregatie dit bidsnoer waarvan hij de detaiul opstuurde zou kunnen gedragen hebben.
Een vraag waar we alleen met gissingen konden op antwoorden.
Het sluitstuk verwees naar een penning die we ook in onze verzamling hadden nl. van archiconfrerie van de Heilige Familie Jezus, Maria, Jozef.
Bij de illustratie lezen we Associalion de la Sainte Famille Jésus, Marie, Joseph.
In die buurt moet het zijn. Is dat de orde van de redemptoristen die ervoor bekend waren het model van de Heilige Familie te verbinden methet bidsnoer in hun predikatie. De bedenking is op de rand te algemeen om zeker te zijn.. De broeders en pater maristen wijzen eveneens in die richting. Ook bij de Nederlandse orde van de paters van Steyl merkten we sporen. De archiconfrerie van de H. Failie werd oospronkelijk gesticht in Luik en dan door Rome overgenomen.
De vele details geven iets weer van de mogelijke bindingen maar uitsluitel kunnen we niet geven.
We zoeken geïnteresseerden om te bouwen aan een groep die op alle manieren kan meewerken om de oecumene en de bijbel vooruit te helpen. We breken uit!
Dat is in onze branche soms heel eng, soms nogal belerend en precies of we verkapte kruistocht zouden willen, terug naar de traditionele devotie,...Juist dit willen we doorbreken..
Dat was in zijn tijd doenbaar, maar we kennen er te goed de overgebleven kwetsuren van. We kunnen deze methodieken best even on holt zetten. Pinksteren laten passeren om NIEUW te worden..
Weet jij een project waar we de schouders kunnen onder zetten om de vrede, de opwekking, de bevrijding van PASEN door alle christenen te doen herleven, zodat we elkaar erkennen en herkennen: zie hoe ze elkaar liefhebben, die mensen van de De Weg, de nieuwe hemel en de nieuwe aarde. Té algemeen? Inderdaad.
Als jee goed idee hebt neem contact dan gaan we erop af.
We hadden het indertijd over de communisten waar de mensen de religieuze diensten niet konden volgen. We vonden dat erbarmelijk. Terwijl we het aan het typen zijn en onze woorden aan het zoeken werd het nog duidelijker. We zijn niet geconfronteerd met communisten en toch geen paasdiensten life te volgen...
Smeken om erbarmen is ook al weer zo'n wereldwreemd element. Times they are changing.
En of? Witte donderdag een even zo vreemde omstandigheid. Het fameuse witte feest in de Goede Week.
Inderdaad omwille van het eucharistisch element en de viering van Jezus die de voeten van de apostelen was. En Petrus die roept zomaar als U dat wil, Heer. Met de inhoud van de psalm was me witter dan sneeuw..... Dat is nogal een start van de driedaagse... met het wit van het feest, maar ook met de onkreukbaar witte openbaarheid van iemand zal me verraden.
Inderdaad erbarming hebben we nodig want zo untouchabel, zo onkreukbaar, zijn we niet.
We krijgen af en toe nog voorwerpen aangeboden voor onze herbestemde verzameling devotionalia. Het stemt ons iedere keer weer weemoedig dat we mensen moeten ontmoedigen. Ons premuseum is noodgedwongen opgedoekt.
We vergeten uiteraard De Pelgrim niet. Jan, de verlossende hand, stouwt nog altijd verder zijn kapel vol in Scherpenheuvel en het http://www.museumvoorvolksdevotie.be/ in Kersbeek Miskom doet met veel goesting verder. Ze hielpen ons uit de nood.
Met dubbels zijn die mensen ook niet super gelukkig. Vandaar even een ander manoeuver.
We hebben een mis- en verspersboek van 1935 in de de aanbieding. Indien er iemand interesse heeft dan weten we waar je kunt aanbellen. Even mailing.... zolang de voorraad strekt (2 ex.). Enkel voor persoonlijk geïnteresseerden, we beloofde het niet aan verkopers te beschikken.
Afb. een paar van onze mooiste uitgeleverde stukken. Reeds in veilige handen: Het luciferdoosjes-kruis en de pre-kruisdood-clip kader.
't Is zover, morgen "vette dinsdag". Onze voorouders koppelden het begin van de vasten aan een aswoensdagviering. . In de kerkelijke context kreeg men vanuit de Bijbelse symboliek een askruisje. In zak en as was de vastenterminologie, het tenue van de boete en vasten.
Zak en as was rouw- en bekeringskostuum. As en stof waren vanuit de oude culturen reststoffen (niet helemaal nutteloos, cf. ook genoteerd bij erfenissen enz.) De offers werden verbrand tot er maar dat meer overbleef. De onderdanigheid aan Schepper, Bevrijder en Ultieme Baas resulteerden in opbranden. Niet de huidige burn out, maar toewijding, ervoor gaan, leven en nieuw leven 'boeten, herstellen'.. We hebben daar spijtig genoeg teveel de detail-ideeën rond "het versterven van het vlees" en het "kastijden van het lichaam" uit onthouden en niet de gang naar "verrijzenis", "nieuwe hemel en nieuwe aarde", "roate caeli et nuaes pluant justum", de "dauw uit de hemel en de buien van gerechtigheid".
In de symboliek noemde de mens zijn waardeloosheid tegenover de godheid "ik weet," zegt Abraham, "dat ik stof en as ben."
In de kerk las men op de asdag "gedenk o mens dat je stof en as bent en dat je tot stof en as zult terugkeren".
De pannekoeken op lichtmis zouden te maken hebben met de verering van het licht, de zon. Daar zijn we niet zeker van. We weten wel dat het Joelfeest van de oude Belgen het feest was van het licht, de brandende boomstam die een tijdje op de markt lag te branden (kersttronk).
Veertig dagen na Kerstmis. Lichtmis veertig dagen na de niet zo nauwkeurige datum van de geboorte van Christus trokken zijn vader en moeder naar de tempel, zoals trouwens alle echte gelovige Joden in die tijd. De voorvaderen die werden bevrijd uit Egypte wilden hun vrijkoop vieren door tortels (voor meer begoede mensen grote dieren) in de tmpel te offeren. Bij die gelegenheid gaven Simon en Anna, de oudjes uit de tempel, een song ten beste waarbij ze in Jezus de Messias zagen... Het Nunc dimittis nu nog in de kloosters (in het Latijn) gezongen...
In de loop der tijden zijn er de katholieke franjes de zuivering en het offeren van kaarsen bij gekomen...
Het licht van de bevrijding uit tonkere tijden wordt nu zeer zinvole onderlijnd in de kommentaren rond het feest. Het kan zeer bevrijdend zijn zoals de Amerikaanse dichteres het formuleerde to see and to be.. we moeten het licht ZIEN en het het licht ZIJN
In de nevel van de tijden geloofden onze voorouders nog in spoken.
Onlangs nog werden door slimme mensen vermaand dat we toch niet zo dwaas zouden mogen zijn van in spagghetti monsters (FSM Flying spaggheti monster), in goden te geloven.
Het gevaar dat mensen in fake news geloven is niet denkbeeldig.
Het was ons verleden nacht nog duidelijk.
Als de leugen maar genoeg verteld wordt. Eens wordt hij waarheid. We hoorden het uit Tromp zijn mond nog. Niet geloofd worden is ook een vorm van aandacht.
Geloof situeert zich in die boven-wereld die appeleert en oproept en stuwt. Mensen zijn vatbaar voor geloof. We Zijn kwetsbaar en ergens verwittigt de bijbel ons ook dat we ons niet mogen laten vangen. Wees waakzaam.
Misleidde mensen zijn stoorzenders. Daarom hebben we altijd al een kristische geest nuttig gevonden.. Dat ene beeld trof ons in de bewuste nacht op het kapitool. De vlag die blijkbaar naar Jezus verwees werd meegesleurd om stormender hand de wettige vergaderingen te vertroebelen!
We zien er dezelfde beweging als Gott mit uns.
Waarheid, in geest en waarheid, .. hoe sterk geloven we nog, welke spookbeelden van ons geloof worden nog als waarheid verkondigd. O kon 2021 ons verlichten, liefst niet in een verlichting die predikt dat de rede alle Blijde Boodschap zal vervangen door redenering, scannen om alles wat naar genade en vrede, broederlijkheid en verbinding wijst onder spookbeelden te registreren.
Dit is een beeld uit de bestorming van het kapitool
De edile is bekend. Het gingle bells verhaal kan je op de straatstenen niet meer kwijt. Trouwens we hebben alllemaal een luxueuser cottage dan het Kerstekind…
Sneeuwitte toegedekte velden zullen er volgens de klimaatrapporten niet meer zo vaak bij horen.
Wat de nieuwsmaker niet vergeten heeft is dat Kerst een warme kerst moet worden…
Hartverwarmend in knuffel-milieu is hot item. En daar zit concentratieverhoging in de curve….
Kerst wordt in coronasnit duidelijk in de herwaardering van het psychisch welgevoelen gekaderd.
In die kontekst word expliciet de aandacht gevestigd op de aandacht voor de eenzame, de single. Terecht.
Er is – en daar is niets tegen – meer aandacht voor de contactarmoede, de vereenzaming. Jammer dat men in de rand van deze nood vaak het idee wekt dat deze nood mede geremedieerd wordt door wat exclusieve accent te leggen op lekker tafelen en drinken… het goede leven je weet wel!
De kersttronk die men pleegt te serveren wijst op de Germaanse boom die op de marktplaats brandde om de komst van het licht en de aangroei van het zonnelicht te vieren. Verchristelijk werd dan toch schuchter verwezen naar de Hoofdfiguur: Jezus in zijn schamel voederbak….
Onze kleine meditatie brengt ons inderdaad de positieve connotatie Kerstmis moet de menselijke warmte naderbij brengen. In de hersenspinsels die me verder naar de kern brachten ontbrak naar mijn gevoel nog een associatie. We vinden voor het ogenblik minder de verwijzing die er vroeger vaker bij hoorde. Ze vonden geen plaats in de herberg.
Het zal voor de anti open grenzen-politiek geïnteresseerde als de te pas en te onpas binnengesmokkeld refreintje klinken. De vreemdeling… Maar beste eigen volk-eerst propagandist Jezus komt met Kerstmis met vrede voor alle mensen van goede wil en houdt ervan dat wij zingen: Nu zijt wellecome.
En het trof me als een beeld van wat de kerststal nu wel eens is…
er is geen plaats voor boodschappers van “vrede voor ALLE mensen van goede wil”
en soms is ons onthaal de kartonnen doos van ons consumptie excessen, zeg maar de plastiek waarmee we het opdrogende water dat al maar schaarser wordt vervuilen.
We trokken heel dikwils naar de Vlieberrgh-Sensie leergangen. Dat was dan onder de vakantie. Vervolmaken, ieder jaar om ons bij te werken en de nieuwigheden bijschaven. We voelden het aan als een luxe. Intens uren sessie volgen. Lastig, maar leutig.
Met Cor en ona hebben we bijna kosteloos professorale webinar in de luie zetel. Ja, twee dagen na mekaar KADOC en PARCUM, enz…. To the point religieus erfgoed en vandaag een Munchener proffesor over mythen.
CORONA heeft ook zijn ontdekkingen.
En wat hebben we bijgeleerd.
HEMELSBREED. De grote platformen gaan de subsidie fontein op de getrapte ambivalente toebedeling vernevelen. Positief is deverbredingwaar men de aandacht niet alleen bij de katholieke religie zal monitoren.
De seminar van vormingsplus had voor mij een veel belovende thema:mythen.
Immaterieel erfgoed dat al in vele kanalen toegankelijk is. De aanpak was qua formele en expliciete aanpak behoorlijk aansprekend gezien de gekozen mythes. Mijn voorkeur voor een bredere aanpak dan de Griekse mythen dreef me ertoe te willen dieper graven. Zijn grondstelling zette zich vast op het feit dat mythen expressies zijn van persoonlijke menselijke ervaringen… Persoonlijk ben ik er zeker mee eens het gaat om zijnsvragen. Al lokaliseerde zijn definitie zich wat te partieel. Hij koos als vertrekpunt de Griekse mythe.
Vanuit – ook een beperking – de religieuse invalshoek rond mythes gaat het volgens mij in mythes over het grensgebied tussen de voor – of bovenmetafysische vraag en de persoonlijke ervaring hic et nunc. M. a.w. het verwoorden van de articulatie van het “diesseits” en het “jenseits”.
Zo voel je het al hier is een gamma aan factoren, taalvormen, historische connotaties en culturen mee gemoeid. Erfgoed en tradities zijn doorweven van mythen of soortgelijke sproken en legenden. Het is verfrissend even een stortbad te laten over ons gaan om ons kritisch ontmythologisend bij te werken.
En we zouden nog dieper kunnen doortsoten de mythe kan zo inkleding krijgen met hedendaagse taalvormen.
Geplukte tekst. Sorry we willen de auteur honoreren, maar we zijn zijn naam kwijt.
Waarom gaat men vandaag de dag alles dubbelzinnig bekijken? Zal discriminatie verdwijnen omdat men Zwarte Piet, een folklore figuur, bant? Ik denk het niet. Men zou beter kijken naar het dieperliggend probleem. Ik ben geen socioloog en zal hier geen diepzinnige uitspraken doen of uitleg geven. Maar moest iedereen eens kijken wat hij als mens aan het probleem kan doen, zowel de blanke als de gekleurde medemens dan zou er “misschien” iets veranderen, niet door oude gebruiken en folklore verhalen te veroordelen of te bannen.
Een personage in de vorm van een zwarte man of duivelsgestalte bestond in de folklore al langer. Meestal heette hij Klaas, soms was er sprake van namen als Bullebak, Zwarte Man of Piet met de Pooten. Deze man was een vaak bontgeklede gestalte, voorzien van rammelende kettingen, het gezicht soms met roet zwart geschminkt of voorzien van een masker. Soms was hij verkleed als harlekijn en voorzien van belletjes. Hij gaf snoepgoed aan de kinderen, maar werd tevens opgevoerd als boeman om hen tot gehoorzaamheid te bewegen. De zwarte gezichtskleur werd tegelijkertijd in verband gebracht met de schoorsteen waardoor hij het snoepgoed naar beneden zou werpen. Het motief van Sinterklaas als boeman die stoute kinderen komt halen is onder andere te vinden in het gedicht Klaasje en Pietje van Hieronymus van Alphen uit 1778.
Rond 1800 verschijnt bij de Erven de Weduwe Jacobus van Egmont te Amsterdam een prentje met de titel De nieuwe Sint-Nicolaas-prent waarop volgens het begeleidende rijmpje naast een Sint-Nicolaas te paard diens knecht te voet is afgebeeld in deftige kleding (als een kaptein), aan wie de Sint opdracht geeft "te zoeken waar zoete of stoute kinderen zijn, die hij dan komt bezoeken". De afbeelding is geen specifieke beeltenis van de Sint, maar een ruiter te paard en een dresseur met zweep, overgenomen van de gravure L'Épaule en Dedans uit het paardrijschoolboek École de cavalerie, contenant la connoissance, l'instruction et la conservation du cheval uit 1733.
In 1836 schrijft de archivaris Laurens Philippe Charles van den Bergh voor het eerst over den zwarten knecht van St. Nikolaas. In al deze gevallen gaat het om literaire of artistieke verbeelding. Vanaf welk moment de personages van Sinterklaas en zijn zwarte knecht daadwerkelijk werden geënsceneerd, is onduidelijk. Verder is er ook de gelijkenis met de Noord-Duitse traditie van de "kerstman" op een wit paard (soms vergezeld door een helper), die op verschillende plaatsen in gezelschap was van "feeën". Dit waren mannen verkleed als oude vrouwen met zwarte gezichten.
De katholieke Amsterdamse schrijver en dichter Joseph Alberdingk Thijm (1820-1889) herinnerde zich in 1884 dat hij als 8-jarige bij een 'strooiavond' was geweest bij een Italiaans familielid van zijn moeder. De goedheiligman werd daar begeleid door Pieter-mê-knecht, een 'kroesharige neger' die cadeautjes uit zijn korf uitdeelde.
In deze fake news contekst en terwijl Haloween nadert hebben we uitgekiend hoe wein beperkte kring even in de anderhalve meter opstelling kunnen in gesprek gaan.
Het wordt een onderonsje. Dat is niet eens zo slecht. Het thema leent er zich toe om diep en rustig door te denken... Bubbels kunnen maar voorzover we ernaar toe gaan en zorgen voor elkaar bouwen we de solidaire sfeer op die er nodig is.
ONDER VOORBEHOUD uiteraard!
Bijgeloof verzamelt een diversiteit aan onzekerheden. Geloof is een overtuiging. Het zijn allemaal woorden waar we verwachten dat iedereen in vrijheid er zijn mening kan, mag en liefst persoonlijk gefundeerd over heeft....
4/11/2020 in De Bres Veurnestraat 15, Poperinge vooraf inschrijven.
We hielden ons bezig met kerken en kapellen in eigen stad te promoten.
Dat zijn er heel wat
Vooral de gevelkapelletjes verdwijnen zienderogen, maar niet alleùaam.
Op erfgoed: devotionalia en op de igen facebooks van de fusiedorpen staan nu meerdere kapelletjes als uitnodiging.
Poperingenaars en westhoekers.... now is the time! Sory we zijn ook al besmet. We moeten meer ons sappig westvlaams gebruiken.
We zouden toeristisch onze streek promoten, maar taalkundig Trumpvolgelingen worden of de foert van Engelsman omhelzen..
Bluuf dichte bie joen kot - er is zovele schoins te zien -an joen deure -in de stoppevelden - de wilde bloemen en hier en daar à kapelletje - met een beeldje of.. een ander kapelletje ùet een tafel en een mens van vlees en bloem om een goe pinte nieuw bloed op te doen met een mondje van 't leven te vertellen zowel an dien mens of aan dat beeld.....
Bij Histories lazen een nota over eenvervloekingsplaatjeuit de Romeinentijd in Tongeren. Hiermee waren we uiteraard geprikkeld om ook eens dit fenomeen uit te spitten.
Zoals de auteur beweert waren dergelijke loden plaatjes te zoeken in de vanzelfsprekende godsdienstige streaming van de toenmalige tijd. Het Midden oosten is de wieg van de stromingen - Grieken en Romeinen hadden hun eigen visie maar Egypte met zijn dodenboeken had ook zijn visie op de onderwereld.
In onze middeleeuwse formulering van de geboden is het tweede gebod zweer niet ijdel aansluitend op bovenal bemin God. Dat is de omzetting van de tweede zin van de decaloog. Er is maar één God en vereer enkel Hem. Als je de andere weg neemt dan ben je verdoemd, vervloekt, dan verkoop je je ziel aan de Satan.
Vervloekingsplaatjes brengen ons in de wereld van het oerwoud, fetisjen en amuletten. Op die God die kan verdoemen doen die vloekplaatjes beroep.
Hoe verlicht zijn we wel
De verlichting redt ons van het Vliegend-Spagghetimonster. We zijn dan vlug geneigd te denken op de ontvoogding. We zijn rationeler geworden. Corona heeft ons wel even doen nadenken.
Het probleem is hiermee gesitueerd, maar nog niet door en door bestudeerd. Daar zijn we wel mee bezig. We linken de studie aan de bezweringen. En daar waren er de vorige eeuw nog heel wat ijveraars voor. We duiken in de prentjes van Antonius van Padua, de medailles van Benedictus, het gebed tot de aartsengel Michaël en het exorcisme.
Onze eerste invalshoek was het decoderen, contextueel ontqluiten van de devotionalia.
Het is altijd een frustratie geweest dat de toevallige bezoeker of geïnteresseerde toeschouwer naar de bijklank van onze naamgeving onze site en onze werking plaatste bij de rommelmarkt fans.
Ja, Onzen Heertje is bij de huidige jongere generatie teveel ingevuld bij de ondoordachte verzamelaar. Omdat het oud is heeft het dan inderdaad in marktperspectief geldwaarde. Het historisch aspect is dan intermediair finantieel interesssant. Hoe dikwijls werden we gevraagd en hoeveel zou je daarvoor krijgen. Als de context ter sprake kwam dan was dat heel vaak om er bij te vertellen, dus bijkomstig, liefst met een portie sensatie... Neen het kapelletje van Onzen Heeres Boompje is niet onze kathedraal. Maar we weten wel dat de gemeente onder het kruis misschien daar hun tempel hadden. Dat verhaal komt dan wel eens aan bod.
Herijken
Daarom even herijken.
Onzen Heertje is de koosnaam die men voor de Heer gebruikte bij onze voorouders.
En wat wij zouden willen bijbrengen is Adonai, de Heer, JAHWE, dat is de onze rots van vertrouwen, het Licht dat voorgaat als pelgrimmerende opstandelingen naar de bevrijding....de vreugde va de Thora. Waar hebben we dat onlangs aangevoeld?
We zouden hier al onmiddellijk enkele psalmen moeten bijhalen.
Inderdaad daar zijn we mee eens er is nog een hele weg af te leggen. Met de statutenwijziging van de vzw leggen we de eerste steen.
