|
De omwereld (2)
***
Tijdens het fotograferen en het ontplooien van deze activiteit in de wijde wereld, kreeg ik de
gedachte, terug te keren naar huis. Weg van de wezenlijke nabijheid van mensen en dingen om
mijn waarneming van de 'omwereld' te creëren in de 'andere' wereld van het atelier :-)
Mixed media op karton (mixed media on cardboard) 58 x 83 cm.
Mixed media op karton (mixed media on cardboard) 58 x 83 cm.
Mixed media op karton (mixed media on cardboard) 58 x 83 cm.
Mixed media op karton (mixed media on cardboard) 58 x 83 cm.
Mixed media op karton (mixed media on cardboard) 58 x 83 cm.
Ik begrijp maar een klein stukje van de hedendaagse kunstwereld. Soms is het voor mij
overzichtelijk zoals in onderstaand stukje proza. Zonder snobistisch te doen vind ik het nog
interessant ook, en met mij misschien wel een klein aantal geïnteresseerden. Het is niet
noodzakelijk verder te lezen om de post van vandaag te begrijpen want de foto's spreken
voor zichzelf.
***
De nabijheid van de omwereld
Een van de grote vragen die Heidegger stelt is: kent de mens nog een omwereld, een 'tehuis',
een wezenlijke nabijheid van mensen en dingen, of wordt het uitgezet zijn in een onzekere
wereld zijn definitief lot? De enige arbeid die de mens verbindt met zijn natuurlijke omgeving,
is het handwerk. Heidegger rekent hierbij ook het denken en het dichten, als de omzichtige
omgang met de eigen, beproefde taal. Het is interessant om deze gedachte te toetsen aan
mogelijke functies van de kunst. Maar beide mogelijkheden om in wezenlijke nabijheid te
te blijven met de om-wereld verminderen meer en meer. Het authentieke 'provincialisme' van
Heidegger behoort ondertussen tot de geliefde programma's van de toeristische industrie:
een blokhut in het zwarte woud, (een weekje avontuur op La Palma, noot van mezelf). Het
handwerk werd folklore in het tegenlicht van de expansieve industrie. De robot is geen
sciencefiction meer, maar een concreet operationeel instrumentarium, dat het personeelsbestand
van een 'manufactuur' van honderd naar tien herleidt. Het handwerk beperkt zich tot
toetsenbedienig van de digitale computer.
Wat de beeldende kunst betreft, is het opmerkelijk hoe zij de teloorgang van het handwerk
op verschillende manieren compenseert. Zo is er bijvoorbeeld de vervanging van het utilitaire
handwerk (dienstbaarheid) door een kunstmatige herwaardering van het ambachtelijke. Niet
meer de ambacht 'om te' realiseren, maar het ambacht om het ambacht zelf. In zeker zin een
vorm van perversie. De vraag stelt zich echter of een dergelijke nabijheid van de om-wereld
geen toestand van vervreemding is. Daarnaast vindt men in de hedendaagse kunst de tendens
om de 'ambachtelijkheid' op een quasi rituele wijze uit te beelden. De ambachtelijkheid,
bedreven als ritueel, vormt een onderliggende kunstreligie. De kunst die haar oermoeder
viert. De kunst als sacralisering van het ambachtelijke, als perversie van de zuiver functionele
dienstbaarheid. De kunst kan eveneens als een vervreemding gezien worden, omdat haar
religie beoefend wordt door hogepriesters, voorgesteld als geniale kunstenaars, Indien ieder-
een zijn eigen religie had met een eigen dienstbaarheid aan de goden, zou de religie allicht
niet vervreemdend zijn. In tegenstelling tot de echte godsdiensten biedt de kunstreligie deze
mogelijkheid wel. Het zelf kiezen van zijn goden, het zelf bepalen van zijn eigen objecten
van bewondering, eventueel het zelf vervaardigen van deze objecten, in elk geval het zelf
organiseren van de wijzen van belijden van deze objecten van bewondering, het zich blijven
verwonderen over deze bewondering, eventueel met als gevolg de negatie van deze bewonder-
ing; dat alles en nog veel meer is een wezenlijke vorm van atheïstische kunst religiositeit.
Lees verder in het boek:
Tekens aan de Wand
Met als ondertitel: Hedendaagse stromingen in de kunstfilosofie
Geschreven door Willem Elias, doctor in de wijsbegeerte.
Uitgeverij VUBPRESS
|
