Concentratie tijdens het Gebed


Iedereen weet wel dat we tijdens ons gebed concentratie nodig hebben, en dat dat erg belangrijk is. Maar zoals we in de praktijk vijf keer per dag merken, is dat niet altijd even makkelijk om dit ook inderdaad na te komen. Vaak vragen wij ons af: Hoe kunnen we onze concentratie tijdens het gebed verbeteren?

Deze les gaan wij proberen hierop een antwoord te geven, zodat je dat in de praktijk kunt gaan uitvoeren insha'Allah. Laten we eerst kijken naar voorbeelden van mensen die geen concentratie hebben:

In de tijd van de profeet liep er eens een man de moskee binnen, bad twee buigingen, en ging de profeet groeten, die tegen hem zei: "Ga terug, en bidt, want je hebt niet gebeden." De man ging inderdaad terug, en deed zijn gebed opnieuw, ging weer naar de profeet , die weer zei: "Ga terug en bidt, want je hebt niet gebeden." De man deed hetzelfde, kwam terug naar de Profeet Mohammed en voor de derde keer zei de profeet : "Ga terug en bidt, want je hebt niet gebeden." De man antwoordde verontwaardigd: "Bij degene die jou de waarheid heeft gezonden, ik kan niet beter dan wat u net heeft gezien!" De profeet zei: "Zeg Allahu Akbar, lees de Qor'aan, en buig, totdat je stabiel bent, sta weer op, totdat je stabiel bent. Kniel (soejoed) totdat je stabiel bent. Zit, totdat je stabiliseert, en kniel totdat je stabiliseert."

Hiervan leren wij dat wij rustig aan moeten bidden, dit zal onze concentratie verhogen, en niet dat juist tijdens het gebed de gekste dingen binnenschieten zoals "ik moet nog schoonmaken", "ik moet die nog bellen", "oh jah, dat moet ik tegen haar nog zeggen" en ga zo maar door

Omar ibn al-Khattaab (ra) zei: "Een man bidt 60 jaar, en geen enkele buiging wordt van hem geaccepteerd." De metgezellen vroegen: "Waarom?" Hij zei: "Het zijn slechts bewegingen wat hij uitvoert." Ibn Hanbal zei: "Er komt een tijd, waarin mensen bidden, maar zij bidden niet."

Gevreesd wordt dat dat inderdaad de tijd is waarin we nu leven, want hoe gaan wij in vergelijking met de metgezellen met ons gebed om? Het is meer iets voor ons, waar we vanaf moeten, hoe sneller, hoe beter?

De profeet zei: "Mensen die geen concentratie hebben in hun gebed, zij hebben er slechts de moeite aan overgehouden."

Dus wij die ons gebed zo mogelijk willen afronden, omdat we nog honderd-en-een dingen willen doen, hebben er eigenlijk niks aan, behalve dat we moeite voor niks hebben gedaan. Als er in de Koran wordt gesproken over het gebed, staat er nergens zoiets als: "Bidt!" Maar altijd: "?en onderhoudt het gebed?"(Surah al-Moezzamil, Ayah 20)

In het Arabisch, staat er 'wa aqimo assalaat', waarbij 'qim' inhoudt dat je datgene perfect maakt, je doet je best dat het er prachtig uit gaat zien, kwalitatief ook goed in elkaar zit, je onderhoudt het dus. Zo ook met het gebed, het moet perfect zijn, het moet prachtig zijn, wij moeten het onderhouden, de tijden in de gaten houden etc. en een maat voor de kwaliteit is onze concentratie, want hoe hoger je concentratie, des te beter jouw gebed.

Hoe onderhoudt de profeet zijn gebed? Kijk naar de volgende vertellingen van de metgezellen en de profeet : Hij, zei altijd: "Bilaal, ontspan ons ermee." Bedoeld wordt dus het gebed. Dus de profeet zag het gebed als een ontspanning voor hem en alle moslims om hem heen, in tegenstelling tot ons, wij zien het als een last, waar we zo snel mogelijk vanaf willen zijn, want anders mis je die film, of anders kom je daar te laat, of anders krijg je gezeur met die of anders ?

Hij zei ook: "Het allerliefste in mijn leven is het gebed." Stel jezelf eens deze vraag: Wat is het allerliefste in mijn leven? Jouw geld? Jouw vrouw, Jouw man? Helaas zullen slechts weinig van ons hetzelfde als onze boodschapper antwoorden. Moge Allah (s.w.t.) ons vergeven en ons op zijn pad leiden.

Rabi'a ibn Ka'b zegt: "Ik hoorde de profeet tijdens zijn buiging zeggen: "O Allah, mijn gehoor, zicht, hersens, botten en zenuwen zijn allemaal tot U gericht." Subhan Allah, alles bij de profeet , is bij hem tot Allah gericht, het toppunt van concentratie. Denk je eens in, als jij deze zin tijdens jouw gebed zou zeggen, spreek je dan de waarheid?

Je zou nu misschien denken dat alleen de profeet zo geconcentreerd tijdens zijn gebeden was, maar de metgezellen vertellen ons meer over gebeden van andere metgezellen (ra).

Soufiane at-Tawri: "Als je at-Tawri zag bidden, dacht je dat hij op dat moment zal overlijden!" Zo geconcentreerd was hij bezig met zijn gebeden, hij heeft de echte betekenis van de volgende overlevering begrepen: "Bidt het gebed van iemand die afscheid neemt." Dus afscheid van dit leven. Als jij wist dat het gebed wat je nu zal verrichten, jouw laatste gebed zal zijn: Hoe zal dat gebed dan zijn? Zal er ooit iemand zijn die zoiets over ons kan zeggen? Het ligt helemaal aan jezelf!

Sadam al-Asam, een grote islamitisch geleerde moge Allah (s.w.t.) tevreden met hem zijn werd ooit gevraagd: "Hoe bidt jij?" Hij antwoordde: "Ik bid alsof de Ka'bah voor mij staat, en de siraat (lijn waar we op de Dag des Oordeels overheen zullen gaan, hangend boven het vuur van de hel) onder mijn voeten, en het paradijs aan mij linkerkant, en het vuur aan mijn rechterkant, en alsof de engels des doods voor mij staat, en de boodschapper achter mij staat. Als ik Allahu Akbar zeg, dan weet ik dat er niemand groter is dan Allah (s.w.t.), en de Qor'aan lees ik uit het diepste van mijn hart. Ik buig verkleind, en doe mijn soejoed vernederd tegenover Hem, en richt me volledig tot Allah (s.w.t.), en groet daarna. En ik weet niet of mijn gebed is aanvaard of niet?"

Subhan Allah, al deze concentratie, en hij twijfelt nog aan zijn gebed of het wel of niet is geaccepteerd, en hij zit er ook erg mee. Stel jezelf de vraag na elk gebed, zal dit gebed van mij zijn geaccepteerd? Of: Welk deel van dit gebed is van mij geaccepteerd? De Profeet zei: "Een man bidt een gebed, en er wordt slechts de helft van geaccepteerd, of een kwart, of een achtste, of?." Hoeveel is van jou geaccepteerd? 100%? De helft? Een kwart?

Iemand anders die ook een bijzonder hoge concentratie tijdens het gebed had was: Omar ibn az-Zoubair. Deze man was de kleinzoon van Abu-Bakr (ra), zijn moeder was Asmaa' bint Abou bakr (ra), zijn tante Aicha (ra), de vrouw van de profeet . Omar had een gevaarlijke ziekte aan zijn been, waardoor zijn been geamputeerd moest worden. Ze stelden voor om hem te verdoven met verdovingsmiddelen, een drug, maar hij weigerde. Hij zei ik heb wat beters: Ik ga bidden, en wacht totdat ik in mijn soejoed ben, doe dan wat je wil. Omar (ra) begon aan zijn gebed, met een wonderbaarlijke concentratie, hij boog, stond weer op, en ging toen naar zijn soejoed, even later begonnen ze met een zaag(!!!) zijn been eraf te zagen en het enige wat ze van hem hoorden is: "Laa ilaaha illa Allah, Astaghfiro Allah, Alhamdolillaah, Allahu Akbar?."

En geen enkele schreeuw of iets dergelijks, zij gingen door, totdat het been ernstig begon te bloeden, waardoor ze met een pan heet water aankwamen, om het te verhelpen. Omar (ra) was toen buiten bewust zijn.

Toen hij wakker werd zei hij: "Bij Allah, ik heb niks gemerkt, totdat het hete water aan mijn been werd gezet." Maasha Allah!!! Geen woorden voor, hoe kan iemand zo ver weg zijn, zo dichtbij Allah, dat als zelfs je been wordt weghaalt, je er niks van merkt?!!??!!

Een laatste voorbeeld is Ali ibn abi-Taleb (ra). Als hij zich voorbereidde voor het gebed, tijdens zijn wassing, werd hij geel, en zo zenuwachtig, dat de metgezellen hem vroegen: "Ali, is alles goed met jou?" Hij antwoordde: "Weten jullie niet tussen wiens handen ik ga staan?"

((Hebben wij dit aspect eigenlijk wel door? Dat we tijdens het gebed voor Allah (s.w.t.) staan?))

De mensen die het gebed verrichten kun je onderverdelen in 5 verschillende categorie?n:

1. Hij die niet op tijd bidt, de wassing niet of slecht heeft verricht, de zuilen ervan verkeerd uitvoert, en geen concentratie heeft tijdens het gebed. Je kunt je wel indenken dat dit het slechtste niveau van een biddende is. Hij zal op de dag des oordeels ondervraagd worden naar de manier van verrichten van het gebed.
   
   
2. Bidt op tijd, goede wassing, de zuilen zijn ook goed, maar geen concentratie. Deze wordt op de dag des oordeels ook ondervraagt, maar minder streng dat de eerste, maar ook hij zal een straf ondervinden.
   
   
3. Bidt op tijd, wassing is perfect, de zuilen ook, hij is geconcentreerd, maar de duivel komt hem storen, dan doet hij zijn uiterste best om toch weer zijn concentratie terug te krijgen, en dat lukt, maar de duivel komt weer, weer wordt hij gestoord enz. Je zou kunnen zeggen dat deze persoon, met twee dingen tegelijk bezig is: zijn gebed, en een 'Jihad', dus hij doet zijn best om zijn concentratie terug te krijgen. Mogelijk verkeren de meesten van ons in veel van hun gebeden in een soortgelijke staat. Deze persoon, heeft voor zijn gebed een dubbele beloning: een voor zijn gebed, en een voor zijn 'Jihad'.
   
   
4. Op tijd, de wassing is goed, en de zuilen ook. De concentratie is constant, en perfect. Je zou zeggen dat dit de hoogste is, en waar zou de vijfde voor zou zijn? Dit is inderdaad een hoog niveau, het is erg goed om tijdens je gebed in zo'n staat te verkeren, hij wordt ook wel de dierbare van Allah genoemd. Maar er is meer:
   
   
5. Jouw hart is bij Allah (s.w.t.), en je bent helemaal niet meer op deze wereld aanwezig. Je bent volkomen bezig met jou gebed. Bij Allah (s.w.t.). Alleen jij en Allah, dit is wat de profeet bedoelde met: "Het allerliefste in mijn leven is het gebed."

Laten we naar ons zelf kijken. Hoe vaak per dag, halen wij nummertje 4? Hoe vaak per dag, maak je mee, wat de echte waarde is van deze vorm van aanbidding. Hoe vaak per dag maak je mee, wat deze belangrijke vorm van aanbidding, wat in de hemel verplicht is gesteld, inhoudt? En daar tegenover staat, hoe vaak per dag haal je nummer 1 en 2? En het moeilijkste: hoe vaak in je leven, heb je 5 meegemaakt? Nooit zeker. Wordt het niet eens tijd om je Imaan te vergroten, door kennis op te doen en jezelf zo nu en dan dwingen de Qor'aan te pakken, extra gebeden te verrichten en harder vechten tegen de saytaan. Doe eens je best om toch die ene keer nummer 5 mee te maken, de hele wereld achter je te laten en alleen jij en Allah (s.w.t.) te zijn. Want als jij dat 1 keer heb meegemaakt, zul je het nooit anders willen hebben.

En nu komt de belangrijkste vraag: "Hoe concentreer ik me op het gebed?" Er zijn vier dingen waar je je aan moet houden:

• Blijf ver van de zonden. Het is niet zo voor de hand liggend om dit als eerste punt te noemen, zou je denken, en wat het nut ervan is. Maar hopelijk wordt het duidelijk met het volgende voorbeeld: iemand die hard aan het leren is voor een tentamen, die graag wil dat hij het tentamen met een goed cijfer haalt. Hij zit naast een open raam, en buiten zingen de vogels, dat stoort hem, gooit een steen naar buiten, en gaat verder. De vogels komen terug, en beginnen weer vrolijk te zingen het stoort hem. Wat is de oplossing voor deze arme student? Het doet raam dicht en gaat er een eindje vandaan zitten, dan hoort hij de vogels niet meer. Zo zou je de zonden kunnen zien. Een hoek waar een storing vandaan komt, doe je dicht, daar neem je afstand van. Als je alleen maar bezig bent met het wereldse leven, wanneer kun je je dan concentreren op het gebed?

Wat houdt die tranen tegen? Het is absoluut niet zo dat jou hart te hard IS, maar jij hebt er zelf voor gezorgd, door de vele zonden, fouten en overtredingen waarvoor je geen vergeving hebt gevraagd. Toon berouw, en houd ermee op, en het zal zeker invloed hebben. Er ging een man naar Ibn Hanbal en zei: "Ik zet 's nachts mijn water klaar (voor de wassing), en heb de intentie om op te staan voor het fadjr-gebed, slaap vroeg, en toch kan ik niet opstaan." Ibn Hanbal zei: "Jouw zonden hebben jou zo zwaar gemaakt."

Zo zwaar dat hij niet meer voor het fadjr-gebed kan opstaan. Hij die het fadjr-gebed niet op tijd kan verrichten, zorg ervoor dat je zonden die je tegenhouden er niet meer zijn!

• Stel jouw lievelingshoofdstuk (Surah) uit de Qor'aan vast, leer het uit je hoofd, zoek de uitleg ervan op in een makkelijke tafseer (Suleyman al-Ashqar, Zubdat attafasier, of Ibn Kathier, Safwat at-Tafasier, voor hen die Arabisch kunnen lezen) en leer dat ook. Bidt dan met deze Surah in jouw Qiyyaam. Denk je eens in: zo'n mooi stuk wat je aan het lezen bent, en je weet wat je zegt, je begrijpt het helemaal, en je houdt er van midden in de nacht. Wedden dat je erg dichtbij nummertje 5 komt!?! Probeer het maar! In de Ramadan heb je ook meer concentratie, en de belangrijkste redenen daarvoor zijn: het vaak horen van de Qor'aan en minder zonden die je deze maand verricht, vriendelijk zijn tegenover je medemens, meer stilstaan bij verschillende zaken. Zorg ervoor dat je dit buiten de Ramadan ook doet, dat zal je helpen dichter bij Allah te komen te staan.
  
  
• Bidt gezamenlijk, dit versterkt jou band met de anderen, en geeft ook een mooie ontspannen sfeer in jullie groep. In de moskee is natuurlijk het mooist, maar thuis met je broers/zussen of kinderen kan natuurlijk ook.
  
  
• Het laatste, maar het belangrijkste punt: begrijp de echte betekenis en de waarde van het gebed. Wees je ervan bewust dat elke beweging van het gebed invloed heeft op je hart. Vanaf de wassing tot het eind. Kijk maar: De profeet zei: "Als een dienaar de wassing verricht, en zijn handen wast, verdwijnen de zonden uit zijn handen en tussen zijn nagels. Wast hij zijn mond, dan verdwijnen de zonden ook onder zijn tong. Wast hij zijn gezicht, verdwijnen de zonden zelfs onder zijn oogleden. Wast hij zijn hoofd, verdwijnen zijn zonden zelfs uit zijn oren, en als hij zijn voeten wast, verdwijnen ze ook van onder de nagels."

Dus alle (kleine) zonden die hebt verricht, worden van je weggewassen. Zelfs van de diepste hoeken. Als je de wassing gaat verrichten, houd dan vanaf vandaag altijd deze overlevering in je achterhoofd. Na de wassing zoek je de Qibla (met ons gezicht gericht naar Mekka) op: Laat jezelf niet alleen fysiek naar de Qibla gericht zijn, maar vooral met je hart. Volg de woorden van Ibn Hanbal op, en doe alsof de Ka'bah voor je staat. Daarna zeg je Allahu Akbar: Allah is het grootst, en dit herhaal je het hele gebed door.

Waarom Allahu Akbar, en niet bijv. Subhana Allah? Als je daadwerkelijk bij elke keer dat je dit uitspreekt, van de betekenis bewust bent: Allah is het grootst, dan heb je een veel kleinere kans om tijdens je gebed af te dwalen. Want voordat je bent afgedwaald, zeg je alweer Allahu Akbar. Hoe kun je aan iets anders denken, als Allah voor jou het grootst is, heb je iets beters dan Allah gevonden, waar je je meer mee bezig kan houden? En owee dat je liegt tijdens het gebed. Je zegt dat Allah de grootste is, en intussen ben je met iets anders bezig?!

Kijk naar de plaats van Soejoed. Waarom? Stel je voor, dat je bij een belangrijke koning of president op bezoek bent, en je staat voor hem. Dan ben je ook niet naar alle hoeken in de kamer aan het kijken. Maar nu sta je voor jou Heer!!! Dan kun je het ook niet maken om ergens anders naar toe te kijken. Reciteer Surah al-Fatiha. En blijf je ook hier bewust van wat je zegt.

"Alle lof zij Allah, de Heer der Werelden. De Barmhartige, de Genadevolle" Je dankt Allah, voor het feit dat je in staat bent het gebed te verrichten.

"Meester van de Dag des Oordeels." Wees ook hier ervan bewust van wat je zegt en bedenk je het moment dat je voor Allah (s.w.t.) staat, op de dag des oordeels

"U alleen aanbidden wij en U alleen smeken wij om hulp." Is er echt niemand anders waarop je rekent in dit leven? Hou dit bij

"Leid ons op het rechte pad, Het pad dergenen, aan wie Gij gunsten hebt geschonken - niet dat van hen, op wie toorn is nedergedaald, noch dat der dwalenden." Je vraagt Allah hier om je op het rechte pad te leiden. Hoop dan ook op verhoor van je smeekbede

De profeet zegt in een hadith Qudusi: "Als een dienaar tijdens zijn gebed Surah al-Fatiha reciteert, dan antwoord Allah (s.w.t.) hem:

• "Alle lof zij Allah, de Heer der Werelden. De Barmhartige, de Genadevolle" Dan antwoordt Allah: mijn dienaar heeft mij gedenkt.
• "Meester van de Dag des Oordeels." Dan antwoordt Allah: mijn dienaar is zich bewust van mijn macht.
• "U alleen aanbidden wij en U alleen smeken wij om hulp." Dan antwoordt Allah: dit is alleen tussen mij en mijn dienaar.
• "Leid ons op het rechte pad, Het pad dergenen, aan wie Gij gunsten hebt geschonken - niet dat van hen, op wie toorn is nedergedaald, noch dat der dwalenden." Dan antwoordt Allah: mijn dienaar heeft mij gevraagd, en ik zal hem schenken wat hij vroeg.

Toen Omar ibn Abd al-Aziz bad, hield hij korte stiltes na elke vers van Surah al-Fatiha. Zijn metgezellen (ra) vroegen hem naar de reden en hij zei: "Ik houd ervan om het antwoord van Allah te horen." Daarna lees je een Surah op. Velen van ons nemen de kortste soera, bijv. Surah Al-Ichlaas, om eerder klaar te zijn, maar als je je bewust bent van de grote betekenis van deze kleine Soera dan zul je er insha'Allah meer bij stil staan.

Je hebt drie soorten recitatie:

1. Alleen met je tong, waarbij je hart helemaal niet meedoet.
   
   
2. Eerst je tong, dan je hart. Dus wanneer je iets uitspreekt, dan voel je het ook.
   
3. Eerst je hart en dan je tong. Deze is Masha'Allah. Dus je bereidt je eigenlijk voor op wat je gaat zeggen: als er een vers komt die over het vuur praat, is je hart al in een staat van angst.

Dan komt de buiging, en je zegt drie keer "Subhana Rabiyya Al'adeem", Allah is de allermachtigste. En wel drie keer, want dan heeft het grotere kans dat ook je hart het verstaat en bewust word van wat je zegt. Ook hier zien we een link met "Allah is de grootste".

Bij het opstaan zeg je "Rabbanaa wa laka alhamd", Alle dank is aan u, O Allah. Waarom wordt er juist hier, op dit moment van het gebed, bedankt? Je dankt Allah (s.w.t.) hier voor het feit dat je weer op kon staan, want Hij heeft vele wezens geschapen die altijd op vier poten lopen, maar de mens heeft een betere schepping, het feit dat hij rechtop kan staan op maar twee benen. Daarvoor dank je Allah (s.w.t.).

Bij de soejoed, zeg je "Subhana rabiyya Ala'laa", Machtig zij Allah, de allerhoogste. Merk op dat je in deze situatie erg klein bent, jouw gezicht tegen de grond, dat doe je voor niemand anders dan Allah (s.w.t.), voel je ook klein, en dan voel je ook de macht van Allah (s.w.t.) over je, Hij, de allerhoogste. Daarom is het zo, dat in deze situatie aanbevolen wordt om smeekbeden te verrichten, omdat je weet dat je klein bent tegenover Hem, en daarom verhoort Hij insha'Allah jou smeekbeden. De Soejoed wordt twee keer verricht dit om jou nederigheid te benadrukken

Daarna komt de tahiyya, oftewel de groet, je zegt: "At-tahiyatoe lillaah." Dus gegroet zij Allah (s.w.t.). "Wa az-Zakiyaatoe lillaah. At-tayyobaatoe wa Assalawaatoe lillaah." Alle gunsten zijn aan Allah (s.w.t.). "Assalaamoe 'aleika ayyoha an-nabiyyoe wa rahmato Allahi ta'ala wa barakatoehoe." Hierbij groet je de profeet , daarna jezelf en degenen die met jou bidden: "Assalaamoe 'alayna wa'ala 'ibadi Allahi Assalihien" De groet gaat door naar alle moslims. Daarna komt de getuigenis: "Ashhadoe anna laa ilaha illa Allah, wan anna Mohammadan rasoeloellah." Ik getuig dat er geen God is dan Allah, en dat Mohammed zijn profeet is.

Dit herhalen we vijf keer per dag. Laten we vanaf dit moment ons best doen om daadwerkelijk te begrijpen wat we zeggen, en dat ook op ons laten inwerken, en wij vragen Allah (s.w.t.) om ons gebed dan te accepteren, Ameen.

Moge Allah ons helpen onze concentratie verbeteren, Ameen