Als eerste interview – in hopelijk een lange reeks – heb ik de eer en het genoegen om Simonne Welvaert aan het woord te laten. Simonne is 87 en de oudste vrijwilligster in AZ Sint-Lucas. Ze zet zich al 34 jaar in voor het ziekenhuis.  Ik ontmoet haar in de ziekenhuisbibliotheek, straat 98.

“Op mijn 53^ste  sloten wij de deuren van onze zelfstandige beenhouwerij in Wondelgem. En daar was het dan een zee van tijd om te doen waar je zin in hebt. Eindelijk rustig een tasje koffie drinken, zonder dat de winkelbel stoort.  Eens shoppen, een terrasje doen. Maar ik miste de actie, het contact met de klanten en de daarbij horende babbel.  Het zat me zo diep dat ik op een dag het verhaal van mijn verveling aan “Teleonthaal” voorlegde. Waarom doe je geen vrijwilligerswerk, suggereerde de telefoniste. Je kunt helpen in een bejaardenhuis of  in een ziekenhuis. Dat laatste klonk me als muziek in de oren en ik stapte onmiddellijk naar de “Groene Briel”.   De juiste keuze!

Met de kwaliteiten van een commerçante

Ik werkte afwisselend en ook soms tegelijk in de geriatrie en de ziekenhuisbibliotheek. Op de geriatrie werkte ik op zondagnamiddag. Een thermometer geven, als eens een pan steken en vooral een luisterend oor zijn en geduld hebben. Ik ben ook altijd in voor een grapje en dat is ontspannend voor de meeste mensen. Ik heb de beste herinneringen aan de vele babbels met de patiënten en de waardering van het personeel. 

Maar na wat bloeddrukproblemen besliste ik om voortaan nog enkel in de ziekenhuisbibliotheek actief te zijn. Dat leunt eigenlijk goed aan bij mijn kwaliteiten als commerçante. Op mijn eerste tour kon ik in de eerste kamer al een boek afgeven.  Je moet een boek ook wat kunnen presenteren nietwaar.  Als je je aanbod kent, dan kan je ook goed advies geven. En ik lees zeer graag,  dus dat is goed meegenomen.

Zes teams staan op maandag, woensdag en vrijdag in voor de boekentoer. Ze wisselen om de twee weken. Goedele, Antoine en ik gaan op woensdag met de boekenkar naar straat 64, 68, 72 en 74. Twee van ons bezoeken de kamers en een blijft bij de kar om de uitgelezen boeken terug in te voegen.  

We hebben een schoon assortiment boeken met zowat alle genres. Maar we zouden wel nog meer romantische boeken en strips moeten hebben. Biografieën, reisgidsen en kijkboeken vallen erg in de smaak.  Ook strips zijn populair. Ze vragen niet zoveel concentratie, lezen gemakkelijk en snel. Dikke boeken hebben geen succes, daarvoor blijven de mensen niet lang genoeg meer in het ziekenhuis. We hebben ook grootletterboeken en Engelse en Turkse boeken.
De boeken worden bij het Rode Kruis gratis ontleend. Jaarlijks wordt de collectie vernieuwd.

De belangstelling voor de bibliotheek blijft groot. We kunnen soms zo’n 80 boeken per tour bedelen. Maar natuurlijk hebben we concurrentie van de televisie en de laptop.
Je moet een boek ook wat kunnen aanpraten. Op een zekere dag had ik een biografie van Eddy Wally mee. Die werd gretig afgenomen, maar hier en daar voelde ik wat terughoudendheid. Sommige mensen vinden Eddy wat kitscherig. Maar ik zei dat het een levensverhaal is als een ander en zo kon ik toch heel wat mensen over de brug trekken. Het werd een topper.
In elk boek zit een kaartje met de naam van de persoon, het kamernummer en de ontleendatum. Als de boeken uitgelezen zijn, halen we ze de week daarna op en bij ontslag moeten de ontleende boeken op de dienst worden afgegeven. Maar spijtig genoeg gebeurt dat niet altijd.

We zijn zeer discreet. Bij het binnengaan van de kamer voel je onmiddellijk de sfeer.  Vaak zeg ik iets grappigs om het ijs te breken. Als ze open staan voor boeken dan begin ik een en ander te presenteren. Maar soms hebben ze geen nood aan leesvoer en zijn ze gewoon blij dat ze hun verhaal eens kunnen doen en dat er iemand luistert. De meesten vinden het een  prachtige service en bedanken ons voor het bezoek.  Om ons te “duvelen” durft er wel eens een vragen naar seksboeken.

“Vrijwilliger, dat is mooi “

Het is ongetwijfeld goed bedoeld als mensen zeggen “vrijwilligerswerk, het is mooi dat je dat doet”. Maar eigenlijk denk ik daar zo niet over.  Ik heb zelf heel veel aan dat engagement en krijg er veel voor terug. Zo heb ik hier al enorm veel fijne mensen leren kennen zowel collega’s vrijwilligers als verpleegkundigen. Ik loop hier ook geregeld vroegere klanten, buren en kennissen tegen het lijf.  Ik voel me nuttig en gewaardeerd. En dan vergeet ik nog de feestjes en andere verwennerij voor de vrijwilligers.   “Simonne, zo’n commerçante, gratis werken dat kan toch niet,” hoorde ik in het begin. Ik word natuurlijk niet betaald, maar ik krijg wel vriendschap, al eens een compliment, een dankjewel en nog zoveel meer. Ge kunt toch niet alle dagen een kop koffie gaan drinken op de Korenmarkt.”

Ondertussen heeft collega Antoine de doos pralines geopend. Iedereen tast eens in de doos en dan vertrekt het drietal op boekentour. Ze kunnen allemaal zeker 10 jaar liegen over hun leeftijd.  In beweging blijven houdt jong!

Interview: Viviane Venneman

20-02-2019 om 12:01 geschreven door Pikuurtje

 De dood als inzicht in het leven.

“Bij mijn geboorte kreeg ik de naam Maria. Als je die naam opsplitst in de Romeinse letter M voor duizend en laat volgen door aria, dan lees je ‘duizend aria’s’.  Zo wil ik leven, dankbaar voor de duizenden dagen die me gegund zijn en waarvan ik ieder moment wil zien als een aria.”
Daarmee is meteen de toon gezet. Mijn gesprekspartner Maria (Mieke) Geldhof is een muziekliefhebster met een spirituele levensinstelling. Ze is waakvrijwilligster in het ziekenhuis.

Mieke was verpleegkundige. Ze gaf ook les aan zorgverleners. Als jong meisje is ze gebeten door het podium. Ze doet aan ballet, speelt piano en droomt van een carrière als actrice. Eens gehuwd, gaat ze naar het conservatorium Woordkunst studeren. Omdat haar stem te hees wordt bevonden, stopt ze vroegtijdig met de opleiding. Maar de communicatievaardigheden komen haar later goed van pas als leerkracht en nu bij het geven van voordrachten. Mieke heeft drie kinderen en zes kleinkinderen, allemaal jongens. Na het overlijden van haar man is ze gestopt met werken en verder gegaan als vrijwilligster. Ze schreef teksten voor de Elisabeth Kubler-Ross stichting*, zette mede voor de Federatie van Palliatieve Zorg de spirituele en existentiële zorg op de kaart, was vrijwilligster in de gevangenis en stond 9 jaar op de Palliatieve eenheid van AZ Sint-Lucas. Vandaag is ze waakvrijwilligster in het ziekenhuis en geeft vormingen voor mantelzorgers, vrijwilligers en voordrachten rond het natuurlijke stervensproces.

Waken, een zinvolle tijd

Het is de pastorale zorg die de waakvrijwilligers oproept. Mieke: “Soms zit ik alleen, maar soms zit er ook familie of vrienden bij de stervenden. De ene keer is waken in stilte aanwezig zijn, de andere keer is het een gesprek.
Sommige elementen in het stervensproces zijn voor de bezoekers zo verontrustend en onbekend, dat de herinnering eraan het rouwproces kan belemmeren. Daarom vind ik het belangrijk te duiden wat er zich afspeelt. Maar het allerbelangrijkste is dat je zelf rust uitstraalt. 
Als verpleegkundige heb ik veel met de dood te maken gehad. De kennismaking met de  Spirituele Stervensbegeleiding via het Boeddhistisch Tibetaanse boek van ‘Leven en Sterven’ van Sogyal Rimpoche heeft mij een inzicht bijgebracht in de fysieke loslatingsprocessen en een spirituele visie.  Het biedt mij perspectief van iets dat groter is dan dit leven. Het is mijn overtuiging dat de dood niet het einde is, maar een terugkeer naar waar we vandaan komen.  Het geboorte- en stervensproces hebben veel overeenkomsten. Net als een vroedvrouw het kind opvangt, mag ik de stervende tot aan de grens begeleiden, de rest is overgave….
Waken is voor mij vaak ook een meditatie. Stil worden en gewoon kijken. Communiceren met het hart. Uit het boeddhisme heb ik ook geleerd hoe ik de mens in zijn totaliteit kan benaderen. Dit noemt men tonglen, een lange weg om te oefenen, maar zo zinvol bij het waken.”

De geschenken van de stervende

Als waakvrijwilliger neem je een engagement op waar emoties sterk spelen. Mieke: “Er is uiteraard verdriet, maar het kan ook zo schoon zijn. Een dame was stervende, nog bewust maar zeer onrustig. Ze had me toevertrouwd dat ze niets meer verwachtte na de dood. Ik zag een foto staan van haar man en vroeg haar of ze geloofde in de liefde die ze gekend had. Ze vertelde over haar mooie relatie. Ik legde de foto in haar handen en ze werd rustig. De angstgedachte had plaats gemaakt voor een liefdesgedachte.
Een man was angstig omdat hij niet meer kon praten. Hij trok zijn lade open en daarin lag een prent van Jezus. Ik vroeg of ik mocht bidden met hem. We hebben dat samen gedaan. Wat is bidden anders dan zich in de stilte van uitgesproken woorden verbinden in het onzegbare. De intensiteit van de verbinding in het zijn. De tranen liepen over ons beider wangen. 
Dat zijn geschenken van de stervenden aan de levenden. Dat vergeet ik nooit.
Omgekeerd is vergeven een van de mooiste geschenken die wij aan onszelf en de stervenden kunnen geven in functie van het bewustzijn. Ik probeer niet te oordelen. Dit is in het dagelijks leven niet altijd evident. Iedereen heeft de kwaliteit van liefde en goedheid in zich, dat is mijn uitgangspunt. Een aartsmoeilijke opdracht.”
“In een bepaald jaar ben ik in mijn persoonlijk leven getroffen door acht overlijdens, waaronder mijn man en mijn schoondochter. Die gebeurtenissen hebben een groot impact gehad op mij. Maar de beleving heeft me ook kracht gegeven en geïnspireerd voor mijn verder leven. Loslaten van ‘hebben’, bewust bezig zijn met het ‘nu’, tijd nemen voor de verwerking van emoties. Mijn aangeleerde ademhalingstechnieken hebben mij ook heel erg geholpen. Door je te concentreren op je adem doorbreek je je angstgevoelens. Ik raad iedereen aan om die vaardigheid aan te leren en te blijven oefenen zodat het een automatisme wordt waarop je kunt terugvallen.”

Sterven leert je veel over het leven

“Het proces van loslaten leert je veel. Elk moment wordt kostbaar als je de vergankelijkheid van het leven van dichtbij ervaart. Dus verlies je tijd niet. Weg is weg. ‘Aan alle streven, zul je sterven.’ Geef tijd aan wat echt betekenis heeft en kijk met afstand naar wat men tijdelijk in bezit heeft. Neem ook tijd om jezelf beter te kennen. Word je eigen leermeester, dat is je beste leraar. Neem tijd om relaties op te bouwen. Mensen zijn belangrijk, ze hebben je iets te leren, het zijn de spiegels, de onontgonnen gebieden in jezelf. Ik ben heel dankbaar voor die verworven inzichten rond leven en sterven. Ik deel ze graag met anderen in vormingen voor stervensbegeleiders.” 
Het kunstwerk ‘mens’ inspireert Mieke ook om gedichten te schrijven.* Ze is momenteel bezig aan een nieuwe bundel. 

(*)
Elisabeth Kubler-Ross wordt internationaal erkend als de pionier en autoriteit op het gebied van stervensbegeleiding en verliesverwerking.

Interview: Viviane Venneman

20-02-2019 om 00:00 geschreven door Pikuurtje

 Als je een dame wilt interviewen, kies je best - een voor haar - aangename plaats
 uit. Een klasserestaurant leek mij een aangewezen  plek, maar...door de 
 overheid opgelegde besparingen, bleek dit geen goed idee te zijn.
 Het enige wat mij door de directie kon aangeboden worden, was de keuken van de
 sociale dienst op straat 66 van het ziekenhuis. 
 Aangezien ik een hekel heb aan te laat komen, trok ik tijdig naar de mij ongekende
 locatie. In de sober ingerichte keuken wachtte mij een uiterst aangename
 verrassing: een charmante dame met een stralende glimlach bij een kopje koffie en
 twee speculaasjes. De vlugge blik die ze op haar uurwerk wierp, vertelde mij dat ze
 blijkbaar ook erg gesteld was op stiptheid en het waardeerde dat ik ook op tijd was.
 Het zat dus snor!. Maar...was zij het wel, die ik mocht interviewen?
 Voor alle zekerheid dus maar even mekaars badge gecheckt, kwestie van niet in
 onaangename situaties te belanden.
 Zij was het: Viviane Venneman!
 Ik concludeerde meteen dat haar naam, met de v-alliteratie, het allemaal heeft om
 het helemaal te maken in de interviewwereld.
 Ik ondervond ook meteen dat zij een 'veel-vertellende-vrijwilligster' is en dat zij
 blijkbaar ook in de wieg gelegd is om te fungeren als ideale reporter voor site.
 
 Viviane blijkt na haar studie 'secretariaat twee-talig' een carrière van vierenveertig
 jaar uitgebouwd te hebben bij drie verschillende werkgevers: bij UCO, bij het
 toenmalige Gemeentekrediet (later Dexia en nog later Belfius) en bij de stad Gent.
 Bij UCO, het textielbedrijf uit Gent dat zich in 1974 specialiseerde in de fabricage
 van denim, de stof voor spijkerbroeken, wist Viviane een spijkerbroek mét inhoud
 aan de haak te slaan: haar man Luc.
 Na zeven jaar had Viviane echter voldoende orderboeken van jeansbroeken gezien
 en maakte zij de overstap van de verkoopafdeling voor de Noord-Europese landen
 bij UCO naar de nog veel grotere bankwereld.
 Het Gemeentekrediet sloot haar in de armen en zou haar, ondanks de
 naamveranderingen, niet meer loslaten tot zij in 2010 besloot - door familiale
 omstandigheden - een job te zoeken dichter bij Wondelgem en ze solliciteerde
 resoluut en zonder schroom bij de stad Gent.
 Vermits Viviane tweeëndertig jaar in de communicatiewereld van de bank gezeten
 had, zowel interne als externe, twijfelden ze in de Stroppenstad géén ogenblik om
 haar in dienst te nemen. Zo werd ze nog vijf jaar lang communicatie-coördinator.
 Ze werd dan ook verliefd op de stad en samen met haar man Luc verhuisde ze in
 2015 naar een appartement vlak bij het ziekenhuis op de Blaisantvest.
 Toen ze op 1 april 2016 met pensioen ging, stond het reeds vanaf maart vast dat zij
 zou gaan werken als vrijwilligster in ons Sint-Lucas ziekenhuis en...hoe zou het
 anders kunnen...op de dienst communicatie.

19-02-2019 om 00:00 geschreven door Pikuurtje