Toen opa een jaar of 93 was was er een uitgebreid interview met hem op de tv. Het programma Een ander mens waarin steeds een gesprek met bijzondere mensen te zien was, werd dit keer aan Johan Eggink gewijd. Bijzonder om te zien hoe hij helemaal zichzelf was.
Opa, al schrijvend, op zijn favoriete plekje in de keuken.
November 1974 overleed mijn vader. Deze winter zouden we niet naar Arizona gaan omdat we met Kerst nu thuis wilden zijn. We kregen zaterdags een telefoontje dat vader overleden was en de begrafenis zou pas op donderdag zijn. Ik kon het redden om er toch bij te zijn. Via Minneapolis, Boston en Londen kwam ik nee niet in Amsterdam, maar in Straatsburg aan. Vanwege de mist op Schiphol kon er geen vliegtuigen landen. Met veel moeite werd er een gepensioneerde buschauffeur gevonden om ons naar Amsterdam te brengen. Ik reisde samen met een Amerikaans echtpaar die die middag al op een legerbasis hadden moeten zijn en het was al 11 uur s avonds. Ze voelden zich compleet verloren omdat ze de taal niet spraken. Bij de informatie balie legde ik alles voor ze uit en er bleek een buschauffeur beschikbaar om ze naar die Amerikaase basis te brengen. Ik had mijn broer Bram al een paar keer gebeld vanaf het vliegveld, maar kreeg geen antwoord, toen ik plotseling een hand op mijn schouder voelde. Het was Bram die al voor de derde keer op Schiphol was. Hij bracht me naar Jo en Hendrik Jan Groot Nuelend. Het was ondertussen half 4 in de morgen. Bram ging terug naar Amsterdam en ik ging nog even wat slaap inhalen. Die middag werd de afscheidsdienst gehouden in de kerk in Barchem. Ds Barnard, tevens een goede vriendin van opa, leidde de dienst hoewel hij geen lid meer was van de NH kerk. Hij kon zich daar niet meer in vinden omdat hij vond dat de houding van de kerk tijdens de oorlog niet genoeg anti -Duits was geweest. Voor de dienst werd gevraagd wie een dankwoord wilde uitspreken na de begrafenis op het kerkhof en een dankgebed voor en na de broodmaaltijd. Iemand deed de suggestie dat de oudste- ik dus- dat het beste kon doen. Ik deed het, maar had er grote moeite mee. Tijdens de dienst was alleen het hoofd van mijn vader te zien achter glas. Je kon zien dat zijn lichaam niet gebalsemd was. Ik bleef nog een paar dagen bij de familie en toen ik naar huis ging kreeg ik een tape mee met een interview op tv waarin mijn vader als 95 jarige als een bijzonder mens en schrijver te horen was.
We waren nu in Leeuwarden, de hoofdstad van Friesland het eind van de Dairy Trip, aangekomen waar ons door de Friese Holstein Association een etentje was beloofd. Eenmaal aangekomen in het hotel moest de voorzitter ons vertellen dat het etentje niet door kon gaan, want het hotel zat vol met Spaanse stierenkopers. Die moesten ze zien bezig te houden. Die waren van plan om de volgende dag naar een grote Bull Show te gaan. Wij begrepen hun redenen, maar zij leken erg teleurgesteld dat we geen interesse hadden voor die Bull Show. Wij wilden liever naar een melkveehouderij, maar omdat al die boeren naar de Bull Show zouden gaan ware we wel verplicht om onze laatste dag ook hieraan te besteden. Die andere dag werden de Spaanse stierenkopers uitgebreid welkom geheten en een paar woordjes werden ook aan ons besteed. Ze vertelden dat het alleen voor fotografen fotos mochten maken, maar omdat John Kemp dat niet verstaan had en er bijzonder professioneel uitzag met twee toestellen om zn nek, maakte hij heel wat fotos. Eén van de bezoekers, een Holstein koeienhouder sprak Engels en toen hij hoorde dat we teleurgesteld waren omdat we vanwege die show geen Holsteiners meer zouden zien, nodigde hij ons uit om na de lunch achter hem aan te rijden naar zijn boerderij. We belden een stel taxis en we reden zo achter hem aan. Nadat we zijn kudde bewonderd hadden wilde hij ons zijn voedersilo ook nog laten zien, dus reden we met de taxis weer achter hem aan naar zijn boerderij. De taxis lieten hun motoren steeds draaien en toen ik de farmer vroeg waarom ze dat deden gaf hij ten antwoord:Dat is omdat ze betaald worden voor de tijd die ze rijden voor die rijke Amerikanen. De silos waren dezelfde als die wij in Amerika hebben en toen we weer terug waren bij het hotel bleek dit een kostbaar tripje te zijn geweest. Netty deed opnieuw goed werk toen ze bij het shoppen alles kon vragen voor haar medereizigster Onze stagiair uit 1955 Talsma was ook op deze laatste avond. De volgende morgen vertrok de groep naar Schiphol en bedankten ons uitgebreid voor onze hulp bij de gesprekken overal onderweg. Netty en ik stapten even later op de trein naar Zutphen waar zwager Gerrit Voortman al op ons stond te wachten. We zouden nog een maand in Holland blijven om familie en vrienden te kunnen bezoeken.
Op de website van de Wildenborch -- www.wildenborch.nl --is o.a te lezen dat de eerste bewoner de Roofridder Sweder Rodebaert van Wisch was in 1372. De latere familie Staring werd pas in 1780 eigenaar, de vader van de beroemde dichter Staring. Ook wordt er genoemd dat grote stukken van het landgoed gekapt, ontgonnen en verkocht zijn aan de pachters in 1907, zoals Herman beschrijft. Op de 40 jarige bruiloft van oom Martin en tante Catrien Kornegoor, die ook in De Wildenborch wonen zaten we naast een alleraardigst bejaard echtpaar. Ik wist dat meestal de hele buurt bij zo'n gelegenheid uitgenodigd werd en ik vroeg de aardige mevrouw. "Woont u ook in de Wildenborch?" "Wij wonen òp de Wildenborch", antwoordde ze. Even later maakte ze met haar man een dansje op de dansvloer. Zijzelf is een dochter van de laatste baron Staring. Dit kasteel is één van de weinigen die nog particulier bezit zijn
Het gebied in Holland waar ik geboren ben ligt dicht bij de Duitse grens . Daar zijn ook 8 kastelen. Tot 1907 woonden onze buren op kleine boerderijen van de kasteeleigenaren, de baronnen. Ze moesten werk voor die baron verrichten tegen weinig loon. In 1907 werd er veel van dat land verkocht aan die kleine boeren. Ook bos en laaggelegen weilanden werden verkocht, behalve het land vlak om het kasteel. Het hout van deze percelen was voor de verkoop al verkocht aan een houtverwerkingsbedrijf. Mijn ouders woonden net buiten dit gebied en mijn vader had deze bomen gekapt. Hierna werd het land zelf ook verkocht tegen een zacht prijsje, maar de mensen die hier altijd gewoond hadden konden dit extra stuk niet betalen. Mijn vader en een ongetrouwde oom wel en een laaggelegen weiland er bij ook. Mijn vader begon alle stronken er uit te spitten en te takelen. Daarna vulde hij de gaten met zand. Mijn oom deed toen het meeste werk op de kleine boerderij. Er werd mest op de nieuwe stuk grond gebracht, want kunstmest kenden ze nog niet. Toen de pachtbaas dat in de gaten kreeg vond hij dat niks en verzocht mijn ouders te vertrekken per maart 1908. Hij stuurde dat echter te laat en ze konden nog een jaar blijven. Samen met mijn oom maakten ze dit land klaar voor productie, bouwden een huis en met die laaggelegen wei hadden ze genoeg weiland voor het paard en de koeien. In deze tijd zijn veel landgoederen verkocht omdat de belastingen niet meer op te brengen zijn.
In Heidelberg maken ze het Wijnfest mee, veel lawaai en de film die ze wilden gaan zien was alleen in het Duits. De boot, waarmee ze de Rijn zouden gaan afzakken kan niet varen vanwege de mist en ze pakken de trein. Eenmaal bij onze bus gaan ze direct door naar Amsterdam, de hoofdstad van Holland net als het Washington DC van de USA. De Kalverstraat, Artis, de Bijenkorf hier kijken ze hun ogen uit. Herman vertelt verder over hun bezoek aan een melkveehouderij met Holsteiners, tevens kaasmakerij, in de polder. Een boerderij op de bodem van de voormalige Zuiderzee. Helemaal goed, bovendien zien ze een bedrijf dat ook suikerbieten verbouwde, die naar een suikerfabriek vervoerd worden. Deze boer heeft rode koeien met een witte kop: de Groninger Blaarkop, deels gebruikt voor de melk en deels voor het vlees. De boer had zn stier al voorgeleid, maar deze was ook al niet erg gesteld op vreemd volk. Hij keek heel gemeen. Herman stelde de man voor hem gauw weg te brengen voor hun veiligheid.
De Jersey koeien. Deze twee werden als hobby gehouden in de buurt van Harwich bij onze eerste camping wanneer we weer eens de oversteek maakten met de caravan.
De volgende plek die we bezochten was het Britse belastingvrije eiland Jersey, slechts 20 x 25 km groot. Het heeft een prettig klimaat, maar de enige buitenlanders die er mogen blijven zijn de dokters en leraren die door de eilandbewoners gevraagd worden. We bezochten een zuivelfabriek. Kleine trucks op batterijen zorgen voor vervoer van de zuivelproducten. Wanneer ze weer terug komen bij de fabriek worden de batterijen verwisseld. Dit bleek economischer dan dieselmotoren. We bekeken ook een paar kleine melkveebedrijven. De koeien en kalveren staan aan sticks met een touw en worden drie keer per dag opgehaald, twee keer om te melken en om 12 uur om water te geven. Een beetje gezin heb je hiervoor wel nodig. Het is handiger om op dit eiland zelf de zuivel te produceren dan alles per boot aan te moeten voeren.
Tijdens de tweede WO had Hitler een hele verdedigingswal gebouwd aan de wetzijde van het eiland. Hij had verwacht dat de invasie hier zou beginnen zo vlak voor de Franse kust. Ook zagen we boeren die zeewier van de kust ophaalden, op rekken droogden, maar ik kon niet uitvinden of ze dit voor voedsel of strooisel gingen gebruiken. Ik maakte heel wat fotos van deze mooie Jerseykoeien, zelfs van een 19 jaar oude Jersey koe die nog steeds melk gaf. De volgende dag gingen we per boot naar het eiland Guernsey, waar we met een bus naar een Guernsey farm gingen. Onderweg konden we een auto niet passeren op een erg smalle weg. Vier van ons stapten uit en tilden de auto verder aan de kant en we konden door. De Farm werd erg goed onderhouden Ook hier koeien aan sticks, zelfs een stier die niet erg vriendelijk naar ons vreemdelingen keek. Ik vroeg me af wat er zou gebeuren wanneer ie los kwam. De eigenaar was benieuwd wat wij van zijn koeien vonden vergeleken met de Guernsey koeien die we in de USA hadden. We wilden ze niet onderwaarderen, maar vertelden dat ze net zo waren als de Guernseys 10 jaar geleden bij ons omdat ze nu bij ons veel meer graan gevoerd wordt. Wanneer een boer hier op Guernsey stopte met farming gingen ze op die plek meestal groenten in de volle grond verbouwen voor Engeland omdat het klimaat hiervoor erg geschikt is.
Via Londen, weer met die wilde buschauffeur naar Heathrow, vlogen we nu naar Zwitserland waar we met een tegenovergestelde juist rustige chauffeur naar ons hotel werden gebracht.
Herman vertelt over het mooie landschap, de bergen, het rustiger verkeer vergeleken met Londen, de kuddes schapen op de weg waarvoor ze moesten wachten. Het valt hem op dat de meeste boerderijen van onbehandeld hout zijn gebouwd en laat zich vertellen dat wanneer het geverfd zou zijn dat er dan vocht zich zou ophopen en rotting veroorzaken. Hij ziet hoe er wordt gehooid en ziet alleen gras en klaver maar geen alfalfa, later alleen wat Luzerne klaver. Ze bewonderen de koeien met de bellen en zien zelfs oudere soldaten op oefening. Alle mannen moeten om het jaar op oefening tot hun 65e, hoewel ze nog nooit in oorlog zijn geweest. In het Simmenthal stopten ze ook bij een boerderij. Deze Simmenthaler koeien zouden meer melk geven dan de bruine Zwitserse koeien, die ze hierna gaan zien. De dames worden op die boerderij binnen ontvangen terwijl de mannen de kudde gaan bekijken. Omdat Netty Nederlands kan heeft ze heel wat vragen kunnen stellen en begreep ze de meeste antwoorden die in een soort Duits gegeven werden. Hij leek trots op haar te zijn. Het was alleen zo jammer dat chauffeur niet wilde stoppen wanneer ze onderweg een foto wilden maken, maar ja dat mocht lang niet overal. Wanneer ze s avonds laat in hun hotel aankwamen waren de winkels al gesloten. Dat spaart de mannen hun geld, vond de gids. Op een keer zagen ze twee roodbonte koeien die een wagen voederbieten trokken met het boerenechtpaar er bovenop. En al die kastelen die tegen de bergen aan waren gebouwd!
In 1971 zou er een reisje georganiseerd worden langs melkveebedrijven in Europa en ons Holstein Board moedigde ons aan om mee te gaan. Hoewel Netty er eerst niet zo veel voor voelde- misschien dacht ze nog aan die koude natte winter van 1965- haalden we haar toch over. Met een leuke groep dairy people vertrokken we en bij onze eerste stop in Preswick, Schotland, ontmoetten we onze gids Mr David Preese, een Engelsman. Schotland is prachtig en heeft een goed klimaat voor vee, mooie groene weiden, zelfs nu eind september. We bezochten hier een melkveebedrijf met Ayrshire koeien, hier de belangrijkste soort. Verder veel Shorthorn koeien, net zo dik als onze beefkoeien in Iowa en verder schapen veel schapen We zagen een geweldige demonstratie van een Schotse collie die het jongvee bij elkaar dreef. Ik merkte de afrasteringen op die uit muurtjes van stenen bestonden. Er werd nu eind september nog steeds gecombined en om de twee mijl kwam je een golfcourse tegen. Bij het volgende melkveebedrijf haalden ze per 1 oktober hun 70 Ayrshire koeien binnen voor de winter vanwege het lage proteïnegehalte van het gras en voeren ze s winters hooi en kuilvoer. De schapenfarmers kunnen dan hun schapen op de weilanden laten grazen. Dan waren ze in het voorjaar meteen van het oude gras af. Even later kregen we nog een demonstratie schapendrijven te zien door een herder met zn beide honden, bordercollies dit keer. Per vliegtuig ging het hierna naar Londen waar we naar een zuivelfabriek gingen voor een rondleiding. Hier werd melk gesteriliseerd en in pakken gedaan, die houdbaar zijn zonder koelkast. Hierna gingen we per bus naar een melkveebedrijf waar verschillende soorten koeien gehouden werden en onderling gekruist om de beste soort te krijgen. Dit bedrijf was van een zoon van een rijk parlementslid die aan het Iowa College had gestudeerd. Er werd tarwe gecombined, dat na die tijd gedroogd moest worden, net als de balen stro die er af kwamen, voor het opgeslagen werd. De gebouwen zagen er niet zo verzorgd uit als in Schotland en ze werkten met veel ingehuurd personeel. Daarom leek het me niet erg winstgevend. We waren niet erg onder de indruk van dit experiment.
Dat verkeer links is ook erg apart net als die dubbeldekkers. We hadden de hele tijd een zéér snelle wilde buschauffeur, zelfs in dat drukke verkeer. Die avond bezochten we een mooie show en de volgende dag gingen we nogmaals Londen in om de straat optredens, de schilderijen en al die mooie gebouwen te zien waaronder de beroemde Big Ben en de West Minster Abbey, de prachtige kerk die ook door Winston Churchill werd bezocht.
googlen op www.teye.nl brengt je op een prachtige reissite van Lies en Teye. Wanneer je nog geen vaste plannen hebt kun je je hier laten inspireren of gewoon in je stoel genieten van prachtige reisfoto's.
Hank en Irene tijdens hun bezoek aan de Boomgaard.
Na ons bezoek in 1965 aan Holland kwam er meer familie onze kant op. Ook Hein Eggink en Coba kwamen ons bezoeken , samen met Cobas zuster Hermien en haar man Sjoerd Aartsen die het Engels machtig was. Sjoerd was in Holland een top kleermaker die ook regelmatig naar Engeland ging o.a op zoek naar mooie stoffen. Nadat ze een poosje bij ons geweest waren namen we ze mee naar Berdena en Curtis Ackerman. Daarna gingen we ook naar Volga. Onderweg kwamen we langs een centrum met rijpaarden en Hein en Coba wilden stoppen om een paar fotos te maken, maar we werden in Volga verwacht en zouden op de terugweg een stop maken. Toen we in Volga aankwamen merkte Coba op:As wiele bi-j ons zo wied mot riejen dan bu'w minstens in Rusland. Op de terugweg stopten we bij de rijpaarden ranch. De eigenaar was leraar. Hij liet ons een paar snelle rijpaarden zien, één paard werd in de herfst gebruikt om buffels bijeen te brengen die verkocht waren. Er was maar één paard in de buurt van Rapid City, Zuid Dakota, dat sneller was dan de buffels. Deze leraar liet ons ook zien hoe je een jong veulen kon leren aan de teugel te lopen door die lijn die hij in zn hand hield, terwijl hij ook het halter touw vast had, langs het achterste van het veulen te houden. Wanneer het veulen dan niet wilde volgen zou het touw strak trekken en het veulen zou achterover vallen. Wanneer dat een paar keer gebeurd was zou het dan gemakkelijk volgen.
Moet ik eens met Sara proberen Zou het ook bij Shetlanders werken? Herman was de jaartallen even kwijt, want hij dacht dat ze in 1969 bij hen waren, maar het was echt 1975 vlak nadat ze 25 jaar getrouwd waren op 10 februari 1975 en net voordat Henk en Anneke zouden trouwen in juni. Oom Sjoerd heeft zich ook verdienstelijk gemaakt door voor Netty een paar mooie rokjes te maken. Het viel ze op dat Herman veel naar de tv keek en dat Netty erg druk was om hen alles naar de zin te maken. Ieder morgen bakte ze bv. brood. Mama was helemaal weg van haar, zo hartelijk als ze was. De heenreis was niet zonder slag of stoot verlopen. Op Schiphol kregen ze voor het opstijgen al een lekke band en moest het opstijgen afgebroken worden. Daardoor misten ze in Chicago de aansluiting op ik meen Sioux Falls, zodat ze een nacht op het vliegveld van Chicago moesten wachten. Ze waren na die tijd zo vol van alles wat ze meegemaakt hadden dat ze er nog lang over vertelden.
In 1971 woonden Hank en Irene in El Paso, Texas, dichtbij de Mexicaanse grens. We zochten hen daar op. Hank liet me een enorm melkveebedrijf zien die de Price Dairy werd genoemd. Ze molken daar 1150 koeien met goedkope mankracht. Eén gekleurde man was de hele dag bezig om balen hooi te voeren en sleepte die met een muildier voor de koeien langs en wanneer de lading op was haalde hij nieuwe. Dit muildier was zo getraind dat hij telkens een stukje verder liep, uit zichzelf stopte en ook weer verder ging. Er werd overal vandaan met grote trucks ook nog kuilvoer gebracht. Veel melkveebedrijven verhuisden in die tijd naar Texas omdat daar wegens een tekort aan melk de melkprijzen zo goed waren en de arbeidskrachten goedkoop. Later zou er een overschot aan melk komen en werd de melk weer naar noordelijker staten vervoerd, zelfs naar Iowa. We brachten zelfs een bezoekje aan Mexico. Op de terugweg vanuit Mexico werden de autos zo grondig geïnspecteerd dat we daar maar een auto huurden. Het vlees was er goedkoper dan in Texas. Er waren veel bedelende kinderen en in de winkels moest je afdingen. We waren nu in Mexico en kochten wat souvenirs.
Herman 15 Familiefoto in 1965 bij hun bezoek aan Holland
De familiefoto die steeds boven Hermans bureau heeft gehangen. Wanneer je goed kijkt zie je dat de eigen kinderen links staan en de aangetrouwde- de kolde kante- rechts. Alleen tante Heintje ontbreekt. Mama neemt de plaats van Hendrik Jan in. Op de voorgrond opa tussen Herman en Netty in. Van links naar rechts: Dika, Mies, Bram, Hanna, Coba, Jo en Jan, Jantje, Hendrik Jan Gr. Nuelend, Koos Middelkoop, Hendrik Kettelarij, Gijs van Veld huizen, Hein Eggink en Gerrit Voortman
Een foto gemaakt voor vertrek vanaf het ouderlijk huis in Barchem naar Schiphol. Mocht je je afvragen wat opa daar om z'n nek draagt? Dat is een verrekijker!
Eind november was de oogst klaar en wat later bracht Harold Nettie en mij naar het vliegveld. Op Schiphol werden we weer afgehaald door mijn familie. Zij zouden ons naar mijn broer Jan en zijn vrouw Jantje brengen die samen met mijn vader op hun boerderij woonden. Nettie kreeg nu de kans om mijn hele familie te ontmoeten die ze nog nooit gezien had. In de tijd dat we er waren is er een groot familie portret gemaakt met bijna de hele familie. Die foto hangt nog steeds boven mijn bureau. Mijn moeder was al jaren daarvoor overleden. Jan stelde voor op de fiets langs de familie die dichtbij woonde te gaan, maar daar waagden we Nettie niet aan die nog nooit gefietst had. We gingen lopen en verder met de auto. Onze zwager Hendrik Jan Groot Nuelend was veekoopman voor de Coöp in Vorden. Hij ging iedere week naar Friesland om Holsteiners te kopen voor de boeren in de Achterhoek. Hij kende veel Friese boeren en daarom hadden ze hem gevraagd voor Friesland. We hadden in 1954 een stagiair gehad uit Holland, uit de buurt van Leeuwarden, genaamd Talsma, net een maand nadat Harold terug was uit Korea. Die wilden we graag opzoeken. We spraken met hem af op de markt in Leeuwarden. Op die dag nam Hendrik Jan Groot Nuelend ons mee naar die veemarkt. Daar wachtte Talsma ons op. We zaten daar een tijdje in een café waar de koop bezegeld werd. Ook de vader van Talsma was er, een soort bemiddelaar die moest bemiddelen wanneer er problemen bij de verkoop tussen koper en verkoper ontstaan waren. We merkten op dat de lucht van alcohol in zon café verschrikkelijk voor ons was omdat we dat niet gewend waren. In Friesland was het Holstein vee geregistreerd in het Friese Stamboek, en werd nu ook zuidelijker aangekocht. Oorspronkelijk werd er zuidelijker meer het roodbonte vee gefokt omdat die meer vlees zouden hebben. De Holsteiners hebben een hogere melkproductie. Daarom werden die nu ook daar meer gehouden. Bij Talsma thuis werden we erg gastvrij ontvangen. Ze hadden een baby die in een onverwarmde kamer boven sliep en voor de voeding en verwisselen van de luiers naar beneden gehaald werd. Toe Nettie vroeg waarom de baby in een onverwarmd kamertje lag, antwoordde de moeder dat je daar sterke babys van krijgt en dat ze ook wel in de kinderwagen buiten staat, zelfs als het iets sneeuwt. We reisden ook wel per trein, bezochten Netties familie in Ede. Ik was er in 1929 en 1946 ook geweest, maar ze waren erg blij dat Nettie als eerste van de Amerikaanse tak van hun familie hen opzocht.
Ze maakten op 3 maart ook ons huwelijk mee. We trouwden in het mooie oude stadje Hattem. Samen met opa en Jan en Jantje maakten ze de hele dag mee. Ook overdag waren zon beetje alle ooms en tantes aanwezig.
Toen Luella en Harold 10 jaar geleden in Nederland bij Ben en Diny waren, vertelde Luella dat Netty het zo koud had gevonden in de winter in Nederland en dat ze er nooit meer in de winter naar toe zou gaan
Herman 13 Meetings voor de Creamery, Church en de Holstein Association
Herman bezocht meerdere meetings voor hun Creamery omdat de directeur vliegangst had. Eens vloog hij naar Des Moines waar ze hem aan het eind van de middag weer zouden oppikken om op tijd voor het melken thuis te zijn. Hij had beloofd te zullen melken, want Harold was een 15 mijl verderop aan het mais planten. Vanwege een storm kon er echter niet gevlogen worden. Dit werd hem thuis niet in dank afgenomen! Netty had op en neer moeten rijden om Harold te waarschuwen en hij had het mais planten niet af gekregen. Ze beleefden ook eens een spannend moment toen op weg naar een meeting één van de motoren van het vliegtuig uitviel. Daarop maakten ze na overleg op het vliegveld van Des Moines een extra lange landingsbaan vrij. Na dat gesprek met het vliegveld werd het helemaal stil in het vliegtuig. Dons vrouw vertelde later: "Wanneer één van de kinderen met melk knoeit dan maakte hij er een toestand van-- he almost blows the roof--, maar als het gevaarlijk wordt dan valt hij stil."... Het was verdacht stil geweest.
Een andere meeting werd gehouden in Miami Beach in Florida. Netty had hier ook wel zin in en mocht mee op kosten van de zaak. Eenmaal aangekomen was haar koffer zoek en omdat ze alleen de kleren bij zich had die ze aan had zou er wat nieuws gekocht moeten worden. Dat leek Herman niks. Die was heel erg blij toen s avond die koffer nagebracht werd. Die zondag maakten ze een kerkdienst mee aan de kust, gewoon in de buitenlucht. Ze liepen met blote voeten over het strand van de Atlantische Oceaan en Herman maakte zelfs een foto van Netty met de voeten in de golven. Dit was voor beiden een mooi uitje. Een aantal jaren werd ik gekozen als president van de Iowa State Holstein Association en in die positie moest ik ook vele meetings bezoeken, ook van andere soorten koeien. Drie keer ging ik naar de Nationale Annual Holstein Meeting, de eerste keer in Washington DC. Netty ging hier niet mee naar toe. Om de aandacht te trekken hadden ze een Holstein koe binnen een afrastering op het gras voor het hotel gezet. Er was één man bij die er voor zorgde en vragen van het publiek beantwoordde. Toen ik er dichtbij stond kwamen er een paar dames langs die vroegen of deze koe ook melk gaf. Het antwoord was:Yes. Toen vroegen ze of ze ook melk van deze koe konden kopen. De man vertelde dat de melk eerst naar de Creamery moest voordat het verkocht kon worden. Toen vroegen ze: Is this cow happy? De verzorger antwoordde:I dont know. Toen zei de ene dame tegen de ander: The cow is switching its tail, so it must be happy for when a dog switches his tail it shows the dog is happy. Als ze het mij hadden gevraagd, zou ik gezegd hebben dat die koe alleen de vliegen wegslaat. Hier zag ik pas echt hoe weinig stadsmensen weten over koeien.
1960 De trip naar Californië.
Als ouderling van de Melvin Reformed Church was ik gevraagd om naar de speciale synode van de East Sioux Classis te gaan in Santa Anna in Californië. Samen met Fred van den Oever van de West Sioux Classis en zijn vrouw gingen Netty en ik er heen. De beide vrouwen zouden hun familie bezoeken terwijl wij de meeting van de synode bezochten. We bezochten eerst familie van Fred in het noorden van Californië. Terwijl hij ons aan zijn nicht voorstelde als mr en mrs Herman Eggink, maakte die opmerkingen als Jij kunt iedereen wel wat wijsmaken. Het bleek dat dit ook een Egginks familie was. Die avond kwam de hele familie opdraven, want de Egginks familie uit Iowa was er. Je ziet er net uit als één van ons, zei haar zuster. Jammer het was toch niet zo, maar we hebben het erg leuk gehad. Hierna brachten we onze vrouwen naar hun familie en gingen samen naar de synode meeting. Het was niet iets bijzonders dit keer. Ik hoorde verschillende mensen over Knotts Berry Farm praten en toen ik weer bij Netty en haar familie was vroeg ik er naar. Daar wilden we jullie net mee naar toe nemen, zeiden ze. We gingen uit eten en zo kregen we een mooie avond. We zagen witte paarden een postkoets trekken die overvallen werd door boeven die weer door de politie gepakt werden. Op de terugweg namen we de zuidelijke route en stopten bij de grote Hoover Dam en later in Las Vegas, Nevada, een grote gokstad. Er was een speciale feestdag en langs die straat waren allemaal gokplekken en er waren heel wat kleine gevangeniscellen opgesteld langs de straat. Toen we door die straat liepen ontdekten we onze dominee in zon jail, die verkeerd geparkeerd had gestaan. Gelukkig had ik de auto ergens anders geparkeerd. Ik heb ook maar een munt in zon gokapparaat gegooid zodat ik nu kan zeggen dat ik gegokt heb.
De trip naar Seattle
Een jaar later gaan we samen naar Seattle, Washington voor de National Annual Holstein Convention. Naar Washington DC was Netty niet mee geweest, maar nu kon ze mee om haar oom op te zoeken. Mijn oude vriend Bosma had wel zin om mee te gaan om ook familie te bezoeken in die buurt. We bezochten veel vrienden en op Labour Day namen we ze mee naar de beroemde World Tower die net het jaar er voor gebouwd was voor de World Fair. De grote toren was zo hoog dat je over de hele stad Seattle kon kijken en het bewoog zo langzaam in het rond dat je precies in een uur rond was. Zondags in de kerk wees onze vriend een zoon van Bert Kaemingk aan, met wiens broer Arnold ik in Holland zo goed bevriend was. Op de terug weg pikten we onze vrienden Mr en mrs Lou Bosma weer op en bezochten samen hun vrienden in Montana. We bleven een weekend en hebben nog sneeuwballen gegooid in het Yellowstone Park. Dit was een bijzonder en mooie trip!
Deze Bosmas maakten ons ook enthousiast om Nederland weer te gaan bezoeken, maar Netty had nog nooit gevlogen en was daar wat anstig voor. Ik zei dat eens tegen Don Gregg en die stelde voor om met ons vieren naar een zuivelmeeting te gaan in Minneapolis. Zo kon Netty er vast wennen om te vliegen. Hope Gregg kwam Netty in de winkel tegen en haalde haar over. Het werd een prachtige vlucht met mooi weer en nu durfde Netty het aan om mee naar Nederland te gaan.
Het huis bij de farm van Herman en Nettie in Sibley. Nu woont achterkleindochter Amanda er.
Oom Herman bracht eens een pakje naainaalden voor ons mee. Het was zo'n relatiegeschenkje van zijn zaadleverancier.Vanwege het vliegtuigje vond ik het hier wel bij passen. Toch leuk! Ik gebruik ze nog steeds!
Een Creamery, ..nee niet in Iowa, maar de Union Mills Creamery in Oregon in de eerste helft van de vorige eeuw.
Een aantal boeren wisselden van de Creamery (zuivelfabriek) van Sibley naar die van Sanborn, omdat Sanborn werkte met vaste melkboeren, die de melk ophaalden. Daarom werden er in Sanborn nieuwe melkboeren aangenomen. Eén van hen was Don Gregg, een jonge man die in Sioux City in een fabriek had gewerkt die vaccins tegen cholera, een dodelijke ziekte bij varkens, produceerde. Maar Donald was net getrouwd en wilde weg uit die bloedbusiness en nam een melktruck over van iemand die er mee wilde stoppen. Later werd hij onze melkboer, omdat de onze een farm begon. De melkboeren moesten de gevulde kannen optillen en in een van de andere melkbussen op de truck schenken. Maar Don Gregg was een kleine magere man en het was moeilijk voor hem om die zware kannen boven op de andere melkbus te tillen. Op een dag toen hij het meeste al opgehaald had stopte hij om onze melk op te halen. Hij was te ziek om die zware kannen op te tillen en vroeg of ik hem wilde helpen. Hij moest nog naar een paar andere boeren en vroeg me om met hem mee te willen gaan. Bij de Creamery zou hij zijn vrouw bellen om hem op te halen. Ik ging met hem mee en ontdekte dat hij bij één farm die melkkannen zelfs helemaal van de andere kant van de farm moest halen en er het hele erf mee over moest sjouwen. Ik zag dat je voor een melkboer een sterke flinke man nodig had. In 1955 of 1956 ontdekte ik dat Don Gregg in zn vrije tijd een markt voor cottage cheese ontwikkeld had tot in Cherokee toe. De zuivelfabriek kocht een nieuwe truck voor hem om de cottage cheese te kunnen afleveren. Ik was best trots op mijn kleine melkboer met zon grote ambitie.
De Sanborn Creamery had een vooruitstrevende manager, Mr Alvin Baldwin. Hij kreeg het voor elkaar om veel boeren uit de buurt van Sibley over te halen hun melk aan hen te leveren. Op een jaarlijkse meeting van de Coöperatieve Creamerys ontdekte ik als secretaris dat onze directeur zich zowel door de Association in Mason City als door onze eigen Creamery liet betalen voor de onkosten. Omdat onze manager vond dat ik het voor me moest houden vertelde ik niets aan de andere bestuursleden. In 1957 zou onze bestuursmeeting in de winter gehouden worden. Er werd verteld dat onze directeur op een visvakantie in Canada was met andere andere directeuren van de State Brand Creamerys. We hadden echter een groot probleem met onze melkboeren. Ze staakten voor hoger loon. Eén van hen was op de meeting en vroeg om een redelijke verhoging. We realiseerden ons dat ze er recht op hadden en we boden ze ¾ van wat ze vroegen. Daar gingen ze mee akkoord en ze gingen weer aan het werk.
Op onze volgende meeting was mr. Wheeler, onze directeur, weer aanwezig en leek zeer boos over de salarisverhoging van de melkboeren. Voor de meeting begon schreef hij op een groot schoolbord het bedrag dat we hiermee verkwist hadden. Hij vond dat die salarisverhoging teruggedraaid moest worden anders zou hij aftreden. Daar schrokken een aantal van, maar niemand durfde wat te zeggen. Eindelijk diende ik een motie in dat we zijn aftreden zouden inwilligen en ik kreeg bijval en unaniem stemden we in met het aftreden van deze directeur. Hij ging kwaad weg.. Daarna praatten we als bestuur met de manager. Hij had veel problemen veroorzaakt, maar beloofde beterschap. Toen dat echter uitbleef stelde ik hem onder vier ogen voor zelf te vertrekken en dan zou ik het bestuur voorstellen om 3 maanden salaris door te betalen, maar dat weigerde hij. Hierna diende ik de motie in om hem te ontslaan met doorbetaling van 3 maanden. Er werd gestemd: 4 voor en twee tegen. Die twee tegen beschuldigden me van een groot probleem omdat we zo gauw geen andere gediplomeerd manager zouden kunnen vinden. Omdat niemand een geschoold manager wist stelde ik voor om onze melkboer Don Gregg te benoemen. Hij had in zijn eentje een grote afzetmarkt van cottage cheese ontwikkeld, waaraan hij werkte nadat hij iedere dag de melk opgehaald had. De Creamery had immers zelfs een nieuwe truck voor hem gekocht om alle producten te kunnen afleveren. Niemand had een beter voorstel en zo werd Don Gregg voor drie maanden benoemd op proef. Voordat de drie maanden om waren was iedereen zo vol lof door alle verbeteringen dat hij net zo lang als manager mocht blijven als hij wilde. Van 1957 tot 1963 ontwikkelde zich deze Creamery van een noodlijdende fabriek tot de grootste Creamery van Iowa. Het meeste hiervan hadden we aan Don Gregg te danken. Deze reisde veel om de verkoop te bevorderen en vroeg daarom het bestuur om een nieuw één motorig vliegtuig te kopen om grotere afstanden te kunnen afleggen. Dat werd toegestaan. Een paar jaar later werd deze ingeruild voor een tweemotorig vliegtuig om veiliger te kunnen reizen. Omdat ik als secretaris ook vaak naar meetings moest van zowel de Creamery als ook de American Dairy Association en andere aan de melkveehouderij gerelateerde meetings maakte ik ook vaak gebruik van dit vliegtuig dat door één van onze medewerkers gevlogen werd. Zo kon ik steeds diezelfde dag weer thuis zijn.
Omdat ik erg geïnteresseerd was in de Coöperatieve samenwerking op het gebied van graan en zuivelproductie werd ik lid van de Allendorf Elevator. Ik wilde ook wel een functie in het bestuur van de Creamery. Dat lukte na een jaar en ik bleef dat doen, meest als secretaris. Er werd iemand aangesteld als manager die gestudeerd had in zuivelproductie. Iedereen die eerste klas melk wilde leveren om gebotteld te worden moest de melk elektrisch koelen en nieuwe melkkannen aanschaffen. Onze melk werd getest en goed bevonden en ik ging nu elke morgen naar Sibley om onze gekoelde melk weg te brengen.1949-1950. Toen wat later de kartonnen melkpakken in zwang kwamen werd de melk weer gewoon bij de boeren opgehaald. Onze jongens Harold en Charlie werden ouder en we breidden onze melkveestapel uit. Er werd een nieuwe stal bijgebouwd, maar toen dat door de ingehuurde timmerlui niet goed lukte vroeg ik in wanhoop advies aan Ed Borgman.
Ed Borgman, één van onze buren, was vroeger op school een ondeugende jongen en werd regelmatig gewaarschuwd door de onderwijzers om beter zn best te doen, vooral met rekenen, maar Ed dacht wanneer ik tegen die tijd nog steeds niet goed rekenen kan trouw ik gewoon met een schooljuffrouw. Maar hij trouwde een flink boeren meisje . Later zou hij zichzelf aanleren hoe hij zn plannen moest tekenen. Toen ik hem eens hielp met mest uitrijden bracht zijn vrouw onze lunch buiten, waarschijnlijk om de mestlucht buiten de deur te houden. In die paar minuten lunchpauze pakte Ed een stuk karton en tekende me zn plan voor het bouwen van een grote schuur om machines in te zetten. Later zou hij die grote schuur precies zo bouwen als hij getekend had. Hij bleek een groot talent hiervoor te hebben. In zijn werkplaats ging hij allerlei werk doen voor zichzelf en anderen. Later zou hij een splinternieuw huis bouwen in Sibley en verhuurde hij zn farm aan een jong stel tegen een gedeelte van de opbrengst. Een tijdje daarna zou hij zijn farm aan een andere jongeman verhuren, maar die bleek alcoholist te zijn . Ed vertelde me dat hij er geen problemen mee had om mee te helpen zn kruidenier te betalen, maar dat hij niet van plan was voor de whisky en dat hij die boerderij wilde verkopen. Toen ik dat hoorde vertelde ik dat die farm wel iets voor Harold zou zijn en daar had Ed wel oren naar. Harold ook, maar omdat hij nog niet zoveel geld had om het hele bedrag te kunnen lenen kochten we de boerderij samen. Na zijn huwelijk zou hij er met Luella gaan wonen.
In december 1952 ging Harold in militaire dienst en moest ook naar Korea. Charlie ging ook in dienst, maar na een korte tijd training in Missouri viel hij bij de veldtraining een aantal keren flauw. Hij bracht nogal wat tijd door in ziekenhuizen, maar de doktoren konden geen oorzaak vinden. Hij verliet de militaire dienst zonder enig financiële ondersteuning, hoewel hij van te voren goedgekeurd was. Dit flauwvallen kwam een paar keer terug toen hij overbelast was bij bepaald werk, maar herstelde helemaal. Eind 1954 kwam Harold uit dienst en huurde land voor zichzelf en hielp mij ook mee. Na zijn huwelijk met Luella ging hij op die van Ed Borgman gekochte farm wonen en bouwde een groot melkveebedrijf op. Er werd een grotere tractor gekocht en een mais plukker en sheller, waarmee Harold ook bij andere farmers kon werken. De John Deer tractor was helemaal populair. Voor de Massey Harris die Harold had willen inruilen had de dealer geen enkele belangstelling, maar wel voor de oudere John Deere van mij. Dus ruilde ik die van mij om voor de Massey Harris van Harold. Deze heb ik zonder mankementen gebruikt tot aan mijn pensionering in 1969.
Tijdens het bezoek van oom Herman werd deze familiefoto gemaakt. Middenachter naast mama staat Herman.
Ik bezocht ook familie van mensen die ik kende, de moeder van Mynard Brouwer, de Bakers in Oost Groningen en de Stellingwerfs in Friesland. Ook zij vertelden over de verschrikkingen van de oorlog toen Hitler hier aan de macht was, de kerkklokken die gestolen werden, het bombarderen van treinen. Ik besefte de tragiek van dit alles en het tekort aan kleding. Mijn jongste broer had niet willen onderduiken en werd gedwongen in een fabriek te gaan werken in Zuid Duitsland. Die fabriek werd 2 keer gebombardeerd en toen de oorlog afgelopen was had hij alleen de kleren die hij aanhad. Daarom gaf ik hem mijn 15 jaar oude trouwpak. Ik reisde eens per trein toen iemand mij vroeg waar ik vandaan kwam omdat ik anders gekleed was. Ik vertelde hem dat ik uit Iowa kwam. Hij kwam uit Winterswijk en ik dacht ineens aan de dominee Strakt van Sanborn, die familie in Winterswijk had. Een andere dominee uit onze buurt die ook eens op doorreis in Winterswijk kwam, had de familie niet kunnen vinden. Deze man zei dat zijn vrouw ook bij de familie Strakt hoorde. Ik gaf hem toen een briefje met het adres van deze dominee Strakt uit Sanborn , die me later toen ik terug was heel dankbaar bleek, want dankzij dit briefje had de Winterswijkse familie contact met hem op genomen. Ik bezocht er nog meer maar had niet genoeg tijd voor iedereen. Toen mijn vader me met Jan per taxi naar Schiphol brachten vond ik het zo jammer dat mijn moeder me niet met het vliegtuig kon zien vertrekken.
Toen iedereen zat steeg het vliegtuig op. Een paar meisjes die dichtbij zaten merkten op dat ze hoopten dat deze vlucht beter zou worden dan de heenreis. Ze vertelden dat er toen na New Foundland motorproblemen waren opgetreden en ze terug moesten keren naar New Foundland voor reparatie. Toen ze uiteindelijk op Schiphol wilden landen wilde het landingsgestel niet naar buiten komen en moesten de piloten blijven vliegen tot alle brandstof op was. De landingsbanen werden vrijgemaakt en brandweer en ambulances wachtten tot ze landden in een laag schuim. Het liep allemaal zonder schade of gewonden af. Toen ik ze vroeg wanneer ze uit New York vertrokken waren bleek dat op 1 juli te zijn. En op de vraag of ze zich het nummer van het vliegtuig konden herinneren bleek dat dezelfde te zijn als die waar ik 4 dagen later zou instappen. Niemand van ons wist waarom er indertijd 2 dagen vertraging was en zouden ze het verteld hebben, dan betwijfel ik of iemand van de 99 passagiers die vlucht genomen had. Deze reis ging voorspoedig en via Shannon, en New Foundland kwamen we in de buurt van Boston. Daar ging de piloot lager vliegen en ik zag autos rijden en boeren aan het werk. Ik had wel zin om de rest van de reis ook per vliegtuig te maken en vroeg om informatie, maar de stewardes die voor me zou informeren kreeg heet water over haar handen en ging met brandwonden als eerste van boord na de landing. Ik kon na de landing geen informatie krijgen en reisde 24 uur per trein naar Sanborn waar Netty met Berdena me van de trein haalde.
Weer thuis Eenmaal thuis werd me op verschillende samenkomsten gevraagd om over mijn bezoek aan Europa te vertellen. Ook degene wiens familie ik opgezocht had vertelde ik over de armoedige toestand van hun familie en Nederland en het gebrek aan alles. Een aantal ging daarop ook naar Nederland om hun familie te steunen. We hadden geluk dat een paar dagen nadat ik terug was de varkensprijzen behoorlijk stegen en we konden een heel stel varkens afleveren. De oudere man die op de farm geholpen had de jongens goed geholpen. Ondertussen ging Harold naar de Highschool. De Highschool in Sibley had hem al geaccepteerd, maar omdat de schoolbus naar Sibley het te ver weg vond probeerden we hem op de school in Melvin te krijgen. Door tijdelijk bij een buurman te wonen en mee te helpen kon hij die school bezoeken, want daarvandaan kon de schoolbus van Melvin hem ophalen. Onze andere kinderen zouden daarom later ook naar Melvin naar school gaan.
B John Deere die Herman in 1936 kocht. Met 4 paarden minder kon hij nu meer werk doen.
De John Deere 4010 kocht Harold en ruilde de oude B John Deere van Herman er voor in, omdat de dealer geen belang had bij zijn Massey Harris. Herman gebruikte toen verder de Massey Harris met veel plezier, terwijl die oude B John Deere de laatste jaren veel onderhoud nodig had gehad.
Een ouderling uit New York bracht me daarna naar het Zeemanshuis in New York. Daar probeerde ik de verschillende vracht maatschappijen om een plek te vinden op één van hun schepen naar Nederland, maar dit bleek onmogelijk. Daarom reisde ik teleurgesteld in 2 dagen per trein terug naar huis. Wel had ik bij het Rode Kruis aangeklopt om hulp bij mijn reis naar Holland. Ik was net thuis toen ik via het Rode Kruis vernam dat het inderdaad onmogelijk was per vrachtschip naar Europa te reizen, maar dat ze nog wel één plek in een vliegtuig kon reserveren. En zo gebeurde het. Opnieuw reisde ik die twee dagen per trein naar New York en ging wat sightseeing doen en s avonds naar Broadway. Het vliegtuig had vertraging en opnieuw had ik een dag om New York in te gaan. Met 99 man werden we bijna met onze bagage het vliegtuig in geduwd. Op New Foundland werd de crew gewisseld en konden we in een café snel ontbijten. De nieuwe bemanning had zon haast dat we al weer vertrokken voor iedereen klaar was. Daarna vlogen we naar Shannon, waar opnieuw een nieuwe crew kwam en bijgetankt werd. Opnieuw waren ze erg gehaast. Ze wilden de verloren tijd inhalen, maar niemand legde uit waarom ze zo n vertraging hadden opgelopen. Die nacht boven Engeland kwamen we midden in een vreselijk onweer terecht en degene die wat gedronken hadden moesten overgeven. Gelukkig was het licht uit en zag je het niet. We landden op Schiphol en een busje bracht ons naar het station.
Ik wilde naar Zutphen, maar vlak er voor moesten we stoppen want de IJsselbrug was opgeblazen door de Duitsers. We moesten onze baggage met handkarretjes over de loopbrug duwen. De bussen waren overvol en konden me niet meenemen. Daarom probeerde ik één van de twee taxis die Zutphen toen rijk was, maar omdat die niet op zandwegen wilde rijden vanwege een tekort aan banden, bedacht ik dat hij we wel naar mijn zuster in Eefde kon brengen. Ja, die Gerrit Voortman kende hij wel. Dat was een hele verrassing voor ze, want ze hadden er geen idee van dat ik zou komen. Ik vernam die dag dat mijn vader me de volgende dag naar Amsterdam wilde gaan om me op te halen. Ik vroeg Hanna waar Gerrit was, want ik dacht dat die me wel naar mijn ouders zou brengen. Hij was een buurman aan het helpen met hooien. Jonge Anton werd naar de buurman gestuurd om Gerrit te waarschuwen. Ik wist dat hij dat paard niet zou kunnen gebruiken, die was immers bij de buurman. Maar ik had een mooi jong paard in de wei ontdekt, pakte die bij de halster en zette hem vast in de paardenstal omdat ik dacht dat deze me wel naar huis zou kunnen brengen. Na een heerlijke maaltijd vroeg ik Gerrit om me naar huis te brengen. Dat werd moeilijk want dit jonge paard was bedoeld om mee naar de keuring te gaan en zou er na dit tochtje niet meer uitzien. Maar toen hij begreep hoe belangrijk het was wilde hij me wel brengen. Hij stapte met Hanna en jonge Anton in de vierwielige sjees. Meteen begon het jonge paard rondjes te lopen op het erf.Spring er gauw in, zeiden ze. Maar dat durfde ik eerst niet, omdat ik dacht dat hij op hol zou slaan. Eindelijk sprong ik er ook in en in gestrekte draf met het schuim op de bek ging het richting Vorden waar ik eerst Coba, de vrouw van mijn pas overleden broer Hendrik Jan bezocht.
Toen ik thuis aankwam vond ik mijn beide ouders op de bank voor het huis. Daarna gebruikte ik de fiets om gedurende de komende twee maanden mijn familie en vrienden op te zoeken, want reizen per trein en bus waren erg beperkt zo vlak na de oorlog. Maar voor dat eerste ritje moest ik wel mijn broers fiets lenen. Die had echter maar één goede band, maar had al wel een bon om een nieuwe band te kopen. De staat gaf ieder gezin de mogelijkheid één goede fiets te hebben met twee luchtbanden. Dus voor ik aan mijn rondreis begon stopte ik eerst bij Ben Boerle die als immigrant in Minnesota bij een getrouwde zuster gewoond had. Hij had daar gewerkt bij de aanleg van een nieuwe spoorlijn. Zijn vriendin was achtergebleven in Nederland en wilde niet mee. Daarom kwam hij terug en trouwde zijn lief. Voor hij zn rijwielshop begon had hij in een fietsenfabriek gewerkt. Hij heeft het nooit helemaal naar de zin gehad in dit overvolle Holland. Voor ik naar Amerika vertrok had hij me geadviseerd om niet veel Hollandse kleding mee te nemen omdat de Amerikaanse werkkleding er heel anders uitzag. Nu haalde hij voor mij op mijn broers bon een nieuwe fietsband en zette die op diens fiets. Zo begon ik aan de fietstocht, eerst naar mn oudste zuster Hanna en at daar mee. Daarna ging ik naar Zutphen. Daar kon ik met een bus meerijden naar de Steeg, waar mijn zus Heintje woonde die met Koos Middelkoop getrouwd was. De fiets ging er bovenop. We kwamen door een paar dorpjes en plotseling zag ik dat we De Steeg al voorbij waren. Ze vertelden me dat ik aan een koordje had moeten trekken voor een belletje. Maar de chauffeur stopte voor me en hielp de fiets er afhalen. Daarna moest ik de weg vragen naar de boerderij van Koos. Bij hen bleef ik s nachts slapen. De volgende dag fietste ik naar mijn jongste zus Mies, die met een jachtopziener Gijs van Veldhuizen in de Koninklijke bossen woonde, die voor het jachtgenot van prins Bernard en zijn vrienden moest zorgen. Hij moest zorgen dat er niet stiekem door anderen gejaagd werd en dat de wilde varkens bijgevoerd werden in de winter. Daar ze op een helling woonden sloeg ik vlakbij hun voordeur over de kop met mn fiets, maar werd gelukkig niet gewond, maar ik had niet in de gaten dat ik een klein notitieboekje verloor met alle namen en adressen van de mensen die ik wilde bezoeken. Ik bleef die nacht bij Mies en Gijs slapen en vertrok de volgende dag met de fiets naar Arnhem en vandaar met de trein naar Ede. Daar miste ik dat boekje pas. Daar stond ik dan in een stad met 20000 inwoners. Toevallig kwam er een bakkersjongen aan die ik vroeg naar de fam. Grootenhuis. Hij vroeg of ze ook kinderen met een handicap hadden en ja dat hadden ze. Hij wilde straks de weg wel wijzen. Hij moest alleen eerst zijn brood wegbrengen, maar toen ik hem 2 gulden gaf wilde hij het eerst wel doen. Ik werd warm ontvangen. Deze Grootenhuis had indertijd mijn schoonvader in 1929 naar mijn ouders gebracht. De volgende morgen bracht hij me naar de bus omdat Hanna een grote familiebijeenkomst had georganiseerd voor mij om te kunnen vertellen over ons leven in Amerika. Het bleek dat de bus overvol was èn geen fietsen mee wilde nemen. Grootenhuis vertelde toen dat hij wel eens op de fiets naar de Kranenburg was gefietst. Dat was verder dan Eefde. Ik besloot die 60 km ook te fietsen om in Eefde te komen. Bij Apeldoorn was er maar één brug aan de noordkant waar ik over kon en ging richting Beekbergen, waar een oom van me op een boerderij woonde. Die was erg blij me te zien en maakte een flinke lunch voor me. Het begon al donker te worden toen ik weer verder ging. Het laatste stuk moest ik lopen omdat het licht het niet deed en ik in het pikkedonker niet ergens tegen op wilde rijden. Doodop kwam ik om 9 uur s avonds bij de Voortmans aan.
In deze herfst op 11 november werden we getroffen door een sneeuwstorm. Een dag later zou de winkelier komen om de jonge kippen uit de bomen te pakken. De hanen zou hij krijgen in ruil voor de boodschappen die we nodig zouden hebben. Die nacht waren de meeste uit de bomen geblazen, sommigen dood en anderen half bevroren. Ook was veel vee in de weilanden gedood door deze storm. Er werd nu ook elektriciteit langs de weg aangelegd, maar onze landlord wilde dit bij ons niet laten aansluiten. Toen werd het tijd om een eigen bedrijf te kopen. Dat lukte met een lening en in 1942 verhuisden we naar de farm bij Sibley. Daar werd Berdena geboren en kregen we meteen veel bezoek uit de buurt. Die hadden allemaal gewacht met kennismaken tot de baby er was. De jongens gingen naar een school op 1,5 mijl verderop in Melvin. Harold molk elke morgen eerst 2 koeien en voerde de kalveren. Hierna had ik tijd om ze naar school te brengen. Het bleek ook dat ik veel voordeel had door mijn tractor en had iets uitgevonden dat ik zittend op de zelfbinder de tractor aan en uit kon zetten. Daardoor kon ik in mijn eentje veel meer werk verzetten dan anderen met meer man en hun paarden.
Tijdens de oorlog kregen we geen enkele brief van onze familie uit Nederland. De eerste brief die we daarna kregen stond dat mijn zuster Dina was verongelukt in een auto en motorongeluk. Het bleek dat mijn broer Hendrik Jan haar naar haar nieuwe baan zou brengen in Hilversum om bij een rijke familie te gaan werken. Ze waren even gestopt om naar de verkeersborden te kijken toen ze geschept werd door een auto met een slingerende trailer er achter.
Hendrik Jan was in 1942 getrouwd en had twee kleine dochtertjes en hij en Coba verwachtten de derde. Hij had een zagerij op het Medler en was daarnaast timmerman en meubelmaker. Ze wilden bij die zagerij gaan wonen, maar woonden vanwege de oorlog nog bij de ouders van Coba in Vorden. Hij gebruikte zijn motor om van huis naar zijn werk te gaan en op een mistige avond terwijl zijn koplamp het niet goed werkte botste hij op een stilstaande legerauto die onverlicht half op en aan de kant van de weg geparkeerd stond met een verpleegster en haar vriend er in. Hendrik Jan was zwaar gewond en werd naar het ziekenhuis in Zutphen gebracht. Coba bezocht hem dagelijks maar die dag zou Sjoerd Aartsen gaan met wat papieren van de zagerij, want hij begon al wat op te knappen. Toen een verpleegster bij hem kwam vertelde hij dat hij zich niet goed voelde. Adem maar even diep, zei ze. Hij deed dat en overleed plotseling. Het moet volgens de dokter een bloedprop geweest zijn die zijn hart blokkeerde.
Hierna besloot ik naar Holland te gaan om mijn familie te bezoeken. In juni 1946 was ik aan de beurt als ouderling van de kerk in Melvin om naar de jaarlijkse Synode meeting te gaan niet ver van New York. Ik maakte daarom plannen om na die meeting te proberen naar Holland te reizen. Intussen had ik een melkmachine gekocht. Ik zorgde voor een oudere man als hulp bij de boys, vroeg een nieuw paspoort aan en probeerde een plaats op een boot van de Holland- Amerika lijn te krijgen,maar dat lukte toen niet. Daarom besloot ik om na de meeting maar te proberen een plek op een vrachtschip te krijgen.
De meeting maakte veel indruk op mij. Ik trok veel op met een ouderling uit de West Sioux Classis. We vonden beiden dat het jammer was dat we onze vrouwen niet mee hadden gekund, maar in die tijd werden er nog geen vrouwen als ouderling gekozen. We werden ook uitgenodigd om een Quaker Service mee te maken. Daar gingen we met een paar heen. Om 9 uur gingen de deuren dicht en werd de Service uitgelegd. Geen zingen of preken, slechts een paar korte gebeden en stukjes schriftlezing. Geen collecte en verder werd er geen woord gesproken. Een vreemde ervaring , ik voelde me wat ongemakkelijk tijdens dit uur stilte en meditatie, maar je moet wel bewondering hebben voor deze anti- militaristische beweging. Ze helpen de armen en mensen in nood.
Een zelfbinder die door 4 paarden aangeduwd wordt, in Brule County--1930
Een foto van Garnard and Zola Ashley of Pukwana, S.D.
Herman vertelt verder over de geboorte van Charlie, over zijn extra werk voor de buren om een extra centje te verdienen, zijn aanstelling als deken en leider van een zondagschoolklas. Dit laatste zou hij 30 jaar volhouden. De farm werd uitgebreid. In 1933 ploegde hij 66 acre met vier paarden en een enkele ploeg. Hij beschreef zijn werk met de paarden en het temmen van een wilde bronco tot hij geschikt was voor alles. Ik ben onder de indruk van zijn kennis van het werken met en zijn liefde voor paarden en dieren in het algemeen. In 1934 ging het ze zo goed dat ze een radio kochten die op batterijen werkte. Die werden weer opgeladen met windenergie. De winter van 1936 was zo streng dat Netty en de jongens 6 weken lang niet van huis kwamen. De eieren en room die weggebracht moesten worden gingen via Andy Knocks en ze gebruikten de spoorlijn met een slee met paarden er voor. Ze moesten er eens af omdat er mensen van het spoor hun kant op probeerden te komen. Het was n.l. verboden om de spoorlijn te gebruiken. Herman en Andy probeerden over het veld te gaan, maar de hele boel kapseisde en Andy zat tot zn nek onder de sneeuw. Ze moesten de paarden aan de achterkant inspannen om de zaak weer los te trekken.
Na deze barre winter besloot ik tot het kopen van een tractor. Ik ruilde 4 paarden en de meeste van de machines in en omdat ik geen schulden bij de bank meer wilde hebben en bood ik ook twee flinke Hereford stieren aan de John Deere dealer. Zo kreeg ik behalve de John Deere tractor ook een 12,5 foot disk, een cultivator en een 12 inch dubbele ploeg en ontdekte dat ik met een kleine tractor meer werk kon doen dan met 4 paarden. Alleen voor het mais planten, hooien, dorsen en mais plukken had ik nog steeds een stel paarden nodig. Ik hielp een buurman die achterop geraakt was met mais planten en om mn paarden te sparen mocht ik naar huis zijn Model T coupé gebruiken. Maar onze jongens Harold en Charlie wachtten me vaak op. Onze creamophaler had daarvoor al eens gewaarschuwd dat ze op moesten passen voor vreemden. Toen ik die keer met die Model T coupé aankwam zetten waren ze vreselijk bang. Charlie, 3 jaar oud, ging er zelfs vandoor en ik moest hem vangen. Die middag vertelde ik Netty hoe bang de jongens waren geweest en stelde voor om een ritje met ze te maken, maar geen van beiden wilden mee.
Na die 6 weken dat Netty met de jongens opgesloten zaten door het barre winterweer voelde Netty zich niet goed en de dokter adviseerde een onderzoek in het ziekenhuis. Ze had een probleem met de schildklier, maar de dieper liggende oorzaak was psychisch (Herman noemde het: the nerves) en hij adviseerde dat ze er meer op uit moest. Daarom huurden we een meisje in voor het werk thuis en Netty ging de tuin verzorgen, de kippen en de kuikens en deed ook werk met de tractor. Na die vreselijk strenge winter volgde een vreselijk droge zomer met weinig oogst. In de herfst liet ik een bron boren voor water en liet er een windmolen opzetten. Gemiddeld over de jaren hadden we toch een goede oogst en we wilden een grotere farm.
Dat gebeurde in 1938. Er kwamen een paar koeien bij en 20 schapen die ik kocht voor 400 dollar. Er was nl een stuk land bij huis dat steeds vol onkruid zat. Daar wisten die schapen wel raad mee net als met de bloementuin! Ook hier hadden we goede buren en hielpen elkaar waar we konden. Mijn grote doel was om een echte melkveehouder te worden en kreeg hulp van mr John Struyk die in 1930 één van mijn getuigen is geweest toen ik Amerikaans staatsburger werd. Hij wist dat ik geïnteresseerd was in een goed stel Holsteiners en bood me een paar geregistreerde vaarzen aan tegen een redelijke prijs. Ik kocht ook een stier en die liep wegens gebrek aan een eigen plek gewoon los bij de koeien. Tot hij me op een keer wilde aanvallen toen ik de koeien uit de wei wilde halen. Maar onze trouwe hond was bij me en ik riep hem om de stier aan te vallen en dat deed hij door de stier in de achterpoten te bijten. Daar was de stier bang van en rende naar huis. Na die tijd had ik steeds de hond bij me en de stier had heilig ontzag voor hem en bleef op afstand. Toch vertrouwde ik hem nooit meer en verkocht hem in de herfst samen met de andere jonge stiertjes. Dit werd een goed jaar voor ons.
Op 6 december 1931 werd onze eerste zoon Harold geboren èn mijn vader kondigde aan dat hij de volgende zomer een half jaar bij ons zou zijn. Daar was ik erg blij om. Hij zou per boot en trein komen en ik had onze kruidenier van der Woude gevraagd telkens wanneer er een trein uit het oosten zou komen of hij wilde gaan kijken of vader er zou zijn. Maar mijn vader stapte in Hartley uit de trein, ontmoette de post bode die de post op kwam halen en die begreep waar hij naar toe wilde, nam hem mee en belde vanaf een farm naar ons huis. Netty was er echter niet maar mrs Knock had de boodschap gehoord over de gezamenlijke telefoonlijn en zo kon ik samen met buurman Knock mijn vader tegemoet rijden. Terug bij Knock maakten we eerst het castreren van de biggen af en gingen daarna naar onze farm. Deze buren spraken Duits en in deze zomer werden mijn vader en de Knocks vrienden.
Andy en ik werkten veel samen met planten en oogsten van de mais en vader hielp mee met alles, ploegen met 4 paarden, disken enz. We kregen veel bezoek en gingen zowel in Iowa als South Dakota op bezoek. Gelukkig kon Netty goed Nederlands, want mijn vader sprak noch begreep de Engelse taal. Wanneer we ergens op bezoek gingen vroeg hij steeds:Spreken ze daar Nederlands?Was dat niet het geval dan vroeg hij ons hem naar Andy Knock of Jim van Dyke te brengen. De buren van Dyke kwamen uit Groningen. Vooral was vader geïnteresseerd in de Levenkamp jongens. Ze waren ooit samen naar de zondagschool gegaan. Later zou Toon met mijn vader terug gaan naar Holland op familie bezoek.
Vader ging vaak met ons mee naar de kerk die s middags in Melvin gehouden werd omdat de ds s morgens in Bigelow preekte. Hij droeg steeds zijn zondagse pak mèt jasje. De meesten van ons deden die wel uit vanwege de hitte, maar hij weigerde in hemdsmouwen in de kerk te zitten. Wanneer het te heet werd bleef hij liever thuis. Op een zondag, zonder dat wij het wisten, zou er een ds Dijkstra preken, redacteur van de Volksvriend. We wisten dat vader erg onder de indruk was van zijn schrijven en Netty stelde voor hem alsnog op te halen. Hij ging mee en na de kerkdienst hadden ze een heel gesprek en werden vrienden. Later in Holland terug bleven ze corresponderen. Wanneer ds Dijkstra later naar Melvin kwam om te preken bleef hij vaak bij ons een nacht over. De jongelui die later veel bij ons over de vloer kwamen konden dat nou niet echt waarderen. Toen we eens een zondagschool picknick hadden- dat vond vader ook helemaal niks- heeft hij de hele middag houtjes staan hakken zodat wij de hele winter de keuken er van warm konden stoken.
Zn klompen die hij had meegenomen droeg hij steeds en bij het vaststampen in de maissilo waren ze van groot nut. De buren vertelden nog lang dat er nog nooit zo goed platgestampt was als toen vader het deed met zijn wooden shoes. Mijn vader was ook erg onder de indruk van de cream separator, die de room van de melk scheidde. De kalveren en zeugen konden direct de ontvette melk krijgen. Terug in Holland probeerde hij de boeren te interesseren voor dit fenomeen, maar dat was toen nog niet geaccepteerd.
Toen we eens samen buurman Hoogland bezochten zag ik een koekoeksklok hangen en zei zo dat ik dat een prachtige klok vond, te meer daar wij alleen een wekker hadden die ons vertelde wanneer we moesten opstaan. Vader moet dat hebben gehoord èn onthouden, want toen Toon Levenkamp terug kwam van zijn bezoek aan Holland bracht hij een koekoeksklok mee van mijn ouders en die doet het na 60 jaar nog steeds goed. Elke morgen trek ik de gewichten op en denk met liefde terug aan mijn ouders. Het werd iets heel speciaals voor mij en ik wil dat hij straks naar Charlie gaat als wij er niet meer zijn. Ook op onze 50-jarige bruiloft in 1980 kregen we een klok van onze familie uit Holland.
Ik had het idee dat vader wel in de USA had willen blijven als de rest van het gezin mee zou willen gaan, maar die hadden geen interesse. Ik heb nog een foto van vader met Harold, genomen in september.
Een hond is je beste vriend. Op onze huwelijksreis stopten we op de terugweg bij de Thed Kaemingks in Sioux Centre. Ik was in 1925 met hem mee gereisd. Ze vroegen of we al een hond hadden, want elke farmer had indertijd een hond. Er was een hond bij hen aan komen lopen, een cockerspaniël die waarschijnlijk bij de jacht was ontsnapt. Hij was bang voor schieten. Het zou hun huwelijkscadeau aan ons worden. Deze hond werd een deel van ons gezin en bleef meer da 12,5 jaar tot ze van ouderdom stierf. De hond was bang voor onweer. Dan verstopte ze zich onder ons bed. Toch werd het een goede waakhond. Wanneer ik de mest uit het weiland haalde kon ik het hek gerust open laten. Geen koe of varken kwam er uit. Zelfs onder etenstijd kon ik het hek gewoon open laten.
En zo begon ik met het kopen van de belangrijkste zaken voor een farmer, een paar koeien_ Holsteins_50 en 65 doller per stuk, een zelfbinder, een mest verspreider een paar paarden enz. Bovendien wat huisraad.
We hadden daar bij Melvin een geweldige buurman, Andy Knock . We hielpen elkaar zoveel mogelijk. Wanneer Netty en ik met de auto weggingen ging onze hond gewoon naar de buurman en wanneer hij ons terug zag komen rende hij vlug weer naar huis. Toen Andy dat vertelde raadde ik hem aan om de hond bang te maken wanneer hij nog eens zou komen. Toen de hond weer eens kwam bond Andys oudste zoon wat kleine blikken aan haar staart en pa Knock schoot in de lucht met zn buks. Die ging er toe gauw vandoor richting huis, maar kroop zich onderweg vast in een smalle duiker in de modder vlak bij de spoorlijn. Een andere buurman had dat gezien en reed met ons mee naar de hond. We riepen, maar ze jankte alleen maar terug. De schoolbus stopte en de kinderen vroegen wat er was en wij vertelden dat de hond vast zat en dat wij te dik waren om in die duiker te kruipen. Eén van de jongens van Andy Knock bood ik een kwart dollar als hij die duiker inging om de hond er uit te krijgen. Hij ging zich toen gauw omkleden en kroop in de modder in de duiker, maar kon niet met hond en al terugkruipen. Ik kon net bij zijn voet met mn hand en zo trok ik hem met hond en al naar buiten. De hond wilde nog geen stap zetten voor alle blikken van haar staart gehaald waren en rende toen in één streep naar huis. Nooit ging ze meer alleen naar buurman Knock. Ze werd een leuke speelkameraad voor de jongens en trok zelfs hun karretje. Een bijkomend voordeel was dat wanneer er zwervers langs de spoorlijn liepen die niet aan de deur durfden te komen want onze hond hield ze al grommend op afstand.
We begonnen ook kippen en varkens te houden. De kippen brachten we in de herfst naar de winkel. Daar konden dan ook eventuele schulden mee betaald worden. Van buurvrouw Knock kregen we een paar flinke broedhennen te leen en kochten goede eieren om er onder te laten uitbroeden. Die zomer hadden we verschillende hennen met kuikens. Op een nacht hoorden we een ongerust gekakel van de hennen en waren bang voor ongedierte. De volgende nacht lieten we onze hond met haar puppy vlakbij de kippen slapen. Die nacht hoorden we een vreselijk gevecht buiten en roken een nog verschrikkelijker stank. De hond had haar pup willen verdedigen en was in gevecht met een skunk en was helemaal onder gesproeid. We konden haar een hele tijd niet binnen hebben, maar hebben nooit geen last van stinkdieren meer gehad.
Herman bezocht meerdere meetings voor hun Creamery omdat de directeur vliegangst had. Eens vloog hij naar Des Moines waar ze hem aan het eind van de middag weer zouden oppikken om op tijd voor het melken thuis te zijn. Hij had beloofd te zullen melken, want Harold was een 15 mijl verderop aan het mais planten. Vanwege een storm kon er echter niet gevlogen worden. Dit werd hem thuis niet in dank afgenomen! Netty had op en neer moeten rijden om Harold te waarschuwen en hij had het mais planten niet af gekregen.
