Het blad met alle handtekeningen van de inspecteurs en anderen van het Stoomwezen waar Wim in zn Storktijd mee te maken had.
Als afscheidscadeau kreeg Wim van zijn collegas een officiële vergunning van de dienst voor het Stoomwezen als vervoerbare Alleskenner , registernummer 421056,---(was ons tel. nr.) ten behoeve van Holvrieka aan de Kapt. Grantstraat in Emmen met de volgende kwalificaties:
Werkdruk hoog Inhoud in liters __ na de sauna vele Middellijn van de aanvoerpijp __ 30mm ( bierfles) Druk in de aanvoerpijp in bar __ zie boven Aantal veiligheidskleppen __ 1 Plaats van de veiligheidskleppen __ boven de romp Middellijn van de klepopening __ grote mond Lengte van de hefboomsarmen in mm __ te kort voor goed volleybal Gewicht van de hefboom in kg __ minimaal 90 kg Aantal schijven __ één blok Het gewicht: --middellijn __ 800 --hoogte __ 1800 -spoed __ zeer groot --dikte draad ( rond of vierkant) __ niet bekend
Het toestel is voorzien van diverse bierpompen Het toestel wordt clandestien gestookt.
Materiaalgegevens:
Hoofd - bijzonder Romp - fors Heup - na reparatie hersteld Armen - lang Benen - stevig Voeten - coasters
Minstens 27 jaar geleden tijdens hun alternatieve sinterklaasviering van de groep kwaliteitsdienst in de Pijpenbuigerij. Wim- ja die met die Vader Abraham baard en pilotenbril- is zn cadeautje aan het uitpakken òf zn geld aan het tellen. Zie je ook de gewone typemachine en oude telefoon? Naast hem de zonet nog voor Zwarte Piet spelende Piet de Jager. Daarnaast Arie van Dooren, Jack Monteiro en dan Diny, de secretaresse. Er was ook nog een Henk Kornegoor, een droogkomiek. Hij had het voordeel dat hij een mondje Frans sprak, altijd handig als er Belgen uit het zuiden op bezoek zijn. Hij wilde ze eens iets uitleggen over op welke manier hij naar Stork kwam, wees naar buiten naar : "Aahh.... avec cette voiture du peuple", waarmee hij natuurlijk zn kevertje bedoelde. Bovendien had hij een zwak voor een speciaal soort hond: een Welsh Springer Spaniel. Hij raakte niet over de formidabele karaktereigenschappen van deze hond uitgepraat. Het was een geweldig, maar intiem afscheid- april 1983- toen Wim destijds naar Emmen vertrok. Piet was al erg ziek, maar kwam met sonde en al naar ons huis samen met de andere jongens om Wim alle goeds te wensen. In het begin kwamen we nog geregeld in Hengelo, vaak nog zakelijk bij Stork, en tegelijk om Bertus en Marijke op te zoeken. Jack zei op een keer: "Als je daar in Emmen iets voor mij weet ? Laat het me weten". En zo gebeurde het een paar jaar later. Piet is diezelfde zomer overleden. Henk Kornegoor een aantal jaren ook totaal onverwacht, heb ik begrepen. En Arie, zoals ik al vertelde ging ook mee naar het noorden naar de NAM.
Ons allereerste uitje ging naar Zwolle. Wim had me gestrikt om naar de film te gaan. Ik had toen al kunnen weten dat zijn interesse in oorlogsfilms blijvend zou zijn. De Overval was een Nederlandse film die in de afgelopen 2e WO speelde en over een overval van het verzet ging. Dat ging er mee door. Nu kan ik ze niet meer waarderen en al helemaal geen misdaad- of van die vechtfilms. Wanneer Wim naar zon knokfilm kijkt beweegt zijn hoofd met iedere klap die er gegeven wordt mee. Maar ja . na die film volgden er meer en de wandelingen in Molecaten langs het Mierenpaadje en de Mariaboom deden de rest. We gingen zelfs eens met de motor die kant op. We kwamen langs een slagboom. Daar moesten we onderdoor. De ketting ging eraf en we zagen ons dat hele stuk al terug lopen. We kwamen weer bij de slagboom. Wim hield de motor weer schuin om hem er onderdoor te krijgen en raad eens wat? De ketting zat er weer op. We hebben heel wat tochtjes gemaakt op die motor. Hij wilde mij ook wel leren motorrijden. Mama moest het eens weten Oohh! Maar nadat ik rakelings langs een slootkant scheerde met Wim achterop, was het gebeurd met de les. Hij heeft de schrik nog in de benen. Wanneer Wim op zee zat werd er nog wel eens misbruik van die motor gemaakt. Henry ging er eens mee naar ds Nawijn om het briefje met psalmen en gezangen voor het tekstbord in de kerk op te halen. Gesnapt! Ik meen dat hij 50 boete moest betalen. Moeder was des duivels, niet alleen op Henry, maar ook op die agent die wist dat boete betalen voor hen heel lastig werd. Tja als een agent in Hattem die DKW125 motor zagen rijden en Wim zat er niet op dan wisten ze het wel!
Nee.... Wim en voetbal is geen combinatie. Nadat hij de eerste keer met het Kwaliteitsteam van Stork en met voetbalschoenen geleend van Dick Lettink, hinkend van het veld kwam werd hij gepromoveerd tot coach. Hij bezwoer nooit meer een voetbal aan te raken. Volgens hem waren het een stelletje onbenullen waar ze tegen moesten.... Nee Wim hield zich verder bij volleyballen. Dat hij hiermee ook twee keer z'n enkelbanden verdraaide en uitrekte telde blijkbaar voor hem minder zwaar. De eerste keer was hij maanden uit de roulatie en moest tot slot als revalidatie iedere dag zwemmen. Voor voetbal heb je meer mensen nodig, maar de Kwaliteitsdienst was een hele club. Links achteraan herken ik Gerrit van Dam. Tweede van rechts bovenaan Hans Horsselenberg. Dan Gerrit Smeitink en Ab Meirik. En natuurlijk Wim links vooraan. Het is nog in Wim z'n baardloze tijd, dus voor 1977. Toen we van onze vakantie uit Auvergne thuiskwamen had hij dus een bescheiden baard. Toen hij mèt bescheiden baard weer bij Stork verscheen keek Scheffer, de directeur hem aan en zei:"Dat ding gaat er af". Dat moet je nou echt niet tegen Wim zeggen. Ook moeder van der Kolk bekeek het met afgrijzen:"Doot dat ding d'r toch af". Hij is er al 30 jaar niet echt afgeweest. Eén keer wilde ik dat hij hem heel kort maakte om te kijken hoe het stond. Ik schrok er van. In 30 jaar heb je wel een ander gezicht gekregen.... beetje onderkin en zo. Nee hij mocht weer iets langer.
Toen de kamer aan de Dorpsweg nog uit een zit- en een eetkamer bestond, was er een bovenraam met glas in lood er tussen. En daar stonden wel 15 flesjes met drank in alle kleuren van de regenboog. De kleuren werden in de loop der tijd steeds lichter. Ik verdenk er een paar van dat die ervan gesnoept hebben en weer bijgevuld met water. Wim had ze ooit meegebracht ergens uit Italie, net als een kamelenzadel ,gekocht van Alie die ook balletje .balletje speelde in Suez, een tegeltje uit Pisa, houten poppen en rotan stoelen uit Indonesië en een olifantentafel uit Afrika.. Ik heb me laten vertellen dat het telkens groot feest was als Wim weer terug kwam van een reis. Hij bracht van alles voor ze mee. Iedere reis begon met zeeziekte. Het gekke was dat het al in de trein begon. Nou als dat dan niet tussen de oren zit!? Later zou het nog erger worden. Toen we getrouwd waren en hij vanaf de Eierdijk richting bus liep kon hij nog net de eerste rij coniferen halen. Hij kreeg in die eerste tijd ook verkering, nou ja verkering? Het was een meisje dat binnen de Hattemer grenzen alleen keurig Nederlands sprak, maar zo gauw ze weer in de buurt van Putten, haar thuisland, kwam overging op het Veluws dat toch ook in Hattem gesproken werd. Haar ouders hadden een klein boerderijtje en verder werkte haar vader in een fabriek. Toen moeder en Ben er een keer op bezoek kwamen stelde haar vader voor om allemaal maar even mee te helpen hooien op het land, des te eerder waren ze klaar! En over de gehaktballen die ze aten waren ze nog niet uitgepraat toen ik in beeld kwam. Alles werd daar gekookt en geweckt. Wim heeft ze nooit door de keel kunnen krijgen. De verkering nou ja verkering was toen al uit. Wim had haar ooit eens gevraagd wat hij voor haar mee zou brengen. Toen stelde ze een bontjas voor. Dat had ze nou niet moeten doen. Hij werd op tijd wakker.
Het team voor de volleybal van de Kwaliteitsdienst van de Ketel- en Apparaten Bouw mocht er zijn. Stoomwezen èn Kwaliteitsdienst waren aan elkaar gewaagd. Deze avonden waren bedoeld om de onderlinge band te versterken. En .. de aanhang mocht mee en altijd was het gezellig. Boven van l. naar r. Gerrit Smeitink (jao... ene van Smeitink uut Hengel van de Zelhemse weg)- chef Kwaliteitsdienst KAB, Ab Meirik- kwaliteitsgedelegeerde, dan twee vergeten namen, maar waarschijnlijk van de afd. niet- destructief onderzoek. Onder van l. naar r. Jack Monteiro- administratie Kwaliteitsdienst, Gerrit? , waarschijnlijk controleur in het magazijn en Wim van der Kolk. Ik denk dat hij hier al Chef Afname is. Arie werkte toen nog niet bij Stork denk ik. Het zal hier ong. 1978-79 zijn.
Nadat Wim bij Stork weg was volgde Jack hem na een aantal jaren richting Holvrieka.. Het ging bij Stork erg slecht in die tijd en Holvrieka zat juist verlegen om een administratieve kracht die Pietje Precies is en bovendien alles van fabricageboeken weet. Tja en Wim wist hem te strikken. Nadat Holvrieka enorm ingekrompen is en geen complete biertanks meer aflevert doet Jack- lach niet- de hele kwaliteitsdienst in zn eentje. Hij is ook al aan het afbouwen en zn afscheidsfeestje heeft Wim al meegemaakt. Het werd een complete reünie van de voormalige Holvrieka -kwaliteitsdienst
Wim z'n groepje van de Afname bij de Kwaliteitsdienst van de Ketel- en Apparatenbouw-KAB-afd Pijpenbuigerij Stork maakte overal een feestje van. Hier wordt sinterklaas gevierd. Piet de Jager als zgn zwarte Piet en Arie van Dooren met de mijter als sint.
foto: uit de collectie van Arie
Terwijl ik een foto aan het zoeken ben van de Machinistenschool in Zwolle kom ik op een site terecht waarvan me de taal bekend voorkomt. Bovendien laat hij bekende namen vallen, zowel over de leraren op school: Kip - Oh.., roept Wim al Kippe van Diek, als ook over schepen waar hij op gevaren heeft èn over Stork. Daar blijkt hij net als Wim ook in de Kwaliteitsdienst gewerkt te hebben. Het was even zoeken, want zijn naam bleef beperkt tot een kreet van de conciërge Nieuwenhuize, die door de jongens liefkozend Joepie genoemd werd. Die had blijkbaar een goed geheugen voor namen en gezichten. Als hij te laat kwam riep Joepie nl met een Zwols accent: Van Doorn, waagrom zijn wij te laat? En kreeg meteen een briefje mee voor de directeur. Toen ik Wim er bij geroepen had kwamen we een foto tegen waar de onze bekende Arie van Dooren op stond met de titel: Its me. We herinnerden ons ineens deze site die we doorgestuurd hadden gekregen van Arie. Hij had gelijk door te zeggen dat Stork voor deze functies in de Kwaliteitsdienst graag WTKs aantrok om de inspecteurs van Stoomwezen, Kema, TÜV e.d. te begeleiden bij de inspecties in de Ketelmakerij en de Pijpenbuigerij. Deze mensen hadden vaak zelf gevaren en 'spraken dezelfde taal'. 'Buiten Buis zat zelfs nog in de examencommissie van het Zeevaartonderwijs. Er was nl bij het Stoomwezen nog een Buis. Die deed meer berekeningen en werd de binnen- Buis genoemd. Wim kon uitstekend met deze buiten-Buis opschieten en ook privé bleven we contact houden nadat we naar Emmen waren verhuisd. Het bronzen plaatje van die oude Storkketel uit 1906 heeft hij aan deze Buis te danken. Arie is tegelijk met Wim van baan veranderd in 1983. Terwijl wij met onze drie opgroeiende teeners naar Emmen en Holvrieka vertrokken ging hij met Ria en baby Jorg ook naar het noorden om bij de NAM te gaan werken. Dat doet hij nog steeds. Pas kregen we nog een leuke mail met de vraag of Wim nog interesse had in wat fotos uit hun Storktijd. Natuurlijk had die dat. En baby Jorg? ....Die vaart nu als WTK net als zijn vader vroeger.
Buiten Buis met op de achtergrond de volleyballers van het Stoomwezen.
Een man met charisma was het...deze heer Buis van het Stoomwezen. Doordat hij zijn werk als inspecteur van het Stoomwezen meestal door heel Nederland verrichtte werd hij de BuitenBuis genoemd. Er zat op kantoor nl nog een Buis: de BinnenBuis. Om de banden tussen de Kwaliteitsdienst van Stork en het Stoomwezen nog wat te versterken werd er eens per jaar iets georganiseerd. Meestal werd er eerst gevolleybald en daarna gekegeld en lekker gegeten. Als ik het goed heb viel een smash van Wim eens zo hard uit dat de BinnenBuis de hele avond met een dikke neus gelopen heeft. Wim regelde de organisatie en in die hoedanigheid kreeg hij eens als dank dat bronzen plaatje van BuitenBuis dat op één van de eerste Storkketels zat, een persoonlijk cadeau. Z'n baas heeft man en macht in het werk gesteld om dat plaatje in z'n bezit te krijgen. Hij vond dat zoiets op een directiekamer hoorde. Wim niet. Het hing pal achter hem als hij aan z'n bureau zat en toen hij zou vertrekken naar Holvrieka was dat het eerste dat hij inpakte. Zelfs toen deed die directeur nog via via een slinkse poging. Het bronzen plaatje hangt nog steeds op een ereplaatsje... op de schoorsteenmantel.
Klas 1 WP van de Machinistenschool, de latere MSvS, in Zwolle. Het is even zoeken, maar Wim zit net links achter de zesde van links van de onderste rij. De beroemde Jan Pap die ook al bij hem op de chr. LTS in Elburg zat zit tweede van rechts vooraan. In het midden staat een blonde jongen met zo'n klein vlinderstrikje voor. Dat is degene die van z'n pa die zeilboot zou krijgen. Ach.... het verleden begon helemaal weer voor Wim te leven bij het zien van deze foto. Met Wim Harwig was natuurlijk ook al heel wat gepraat over hun vaartijd. Die is heel wat later gaan varen en had de pech dat hij en de oude en de nieuwe motoren van z'n schip in de stagetijd moest tekenen en beschrijven.
In de tijd die hij doorbrengtt op de Machinistenschool in Zwolle, begint hij zich wat sterker een mening te vormen. Terwijl vader van der Kolk al doodziek is zitten er jongens bij hem in de klas die geweldige cadeaus krijgen als ze maar overgaan. Eentje wordt er zelfs een zeilboot beloofd. Dat doet iets met hem. Zijn vader overlijdt kort daarop en hij wil al van school af om werk te zoeken, maar gelukkig zijn dokter van Haeringen en consorten er nog en helpen Wims moeder met raad en daad. Nee Wim moet vooral zijn school afmaken. Dan besluit hij om ipv landmachinist te worden te gaan varen om wat meer te kunnen verdienen. Bovendien is er een eter minder aan tafel wanneer hij op zee zit. Er moet wat op het spaarbankboekje komen om als het nodig zou zijn moeder te ondersteunen. Het is nooit zover gekomen. Dat was moeders eer te na. Wim vindt wiskunde ook een boeiend, maar moeilijk vak. Hij heeft een leraar die al pratend het hele bord vol schrijft. Wanneer iemand dan opmerkt dat hij het er niets van begrijpt, zegt hij :Ik snap niet dat jij er niets van snapt. En begint opnieuw te schrijven. Een leraar voor gymnastiek is zo klein dat je hem amper in zn grote Amerikaanse slee kon zien zitten. Ze plegen nog wel eens binnen zijn gehoorsafstand een opmerking te maken van: Hebben jullie dat ook gezien? Er kwam hier net een grote slee langs, maar daar zat niemand in! Volgens mij heeft hij steeds een goede band met de concierge. Als hij op het laatste moment komt aangesjeesd is het net of die op hem wacht en na hem gaat de deur op slot en moet de rest zich melden als laatkomer. Het blijkt een behoorlijke studie en gelukkig slaagt hij na een schoolexamen en voor het staatsexamen dat verplicht is. Hij heeft zijn VD-voorlopig diploma-. En dan... is het tijd om te gaan varen. Als een soort vakantie gaat moeder Siet eens met de jongens op de fiets naar Borculo, naar hun ome Gerard en tante Riek. Broer Gerard was leraar aan de Mulo en heeft hen uitgenodigd. Onderweg maakt moeder Siet een vreselijke val, heeft haar hele gezicht geschaafd en is bont en blauw. Ze hebben er geen prettige herinneringen aan. Oom Gerard heeft een speciale humor. Als ze gaan eten legt hij bv bij de jongens een stokje op het bord met de mededeling dat ze nu op een houtje kunnen bijten. Ze kunnen het niet waarderen. Als we weer eens in de buurt komen zoeken we het huis nog wel eens op en komt altijd dat houtje weer ter sprake.
Over de tijd op die Lts in Elburg heb ik hem weinig horen klagen. Wim was mager in die tijd. Hij at zn moeder de oren van de kop, nam 12 sneden brood mee naar school en at s middags nog de resten op van de andere jongens. Tussen de middag gingen ze een enkele keer ook wel eens een kroketje proberen. Je deed een kwartje in zon automaat en trok dan je favoriete vakje open. Op een keer hadden ze een kwartje dat weer terugkwam rollen terwijl het vakje al opengemaakt was. Dat was een meevaller. Die gebruikten ze nu telkens om een extraatje tussen de middag te krijgen en warempel telkens kwam dat gekke kwartje weer terug. Een wonder in barre tijden, want het was een koude winter. Dat ging een hele tijd goed totdat het zomer werd en één van hen het kwartje gebruikte om een ijsje van te kopen. Het is lang geleden, maar als die lts tijd ter sprake komt, begint Wim nog steeds over die sukkel van een Jan Pap. Hij was erg trots op zijn eerste werkstuk (een presentje voor Kerst) een schemerlampje van bewerkt metaal en zon perkamenten kapje er op. Hij heeft altijd bij moeder van der Kolk op een mooi plekje gehangen. Toen ze naar Zorgcentrum De Bongerd ging en de restanten verdeeld of opgeruimd moesten worden, zei Wim:Ik hoef helemaal niks als ik alleen mijn schemerlampje maar terug krijg.
Die lagere van Heemstraschool was geen onverdeeld genoegen voor Wim. Je zult het niet geloven, maar hij zat het liefst vooraan. Achteraan kreeg hij allerlei rare ideeën , hij was gauw afgeleid, zat meisjes aan hun vlechten te trekken en carbid in inktpotjes te doen. Op een keer ging meester Aartsen, inderdaad de broer van oom Sjoerd, de klas uit. Die was immers het Hoofd der School en kreeg wel eens telefoon. Het was een statige verschijning die wat uit de hoogte de menigte kon overzien. Hij kon wel prachtig vertellen. Hij droeg meestal een roodbruine jas en een bolhoed met wandelstok. Heel oneerbiedig werd hij wel Aadje Rooiepoep genoemd. Tja... Hattem hè! Wim heeft het eens gepresteerd om diens bolhoed op te zetten voor de klas, zijn wandelstok te pakken en als een echte Charlie Chaplin dat ding rond te draaien. Hij heeft zelfs meester van Dalfsen zo het vel onder de nagels vandaan gehaald dat die driftig werd en hem zon pak rammel gaf dat ze ome Anton, die conciërge was, riepen met de woorden: Van der Kolk, kom gauw ze slaot oew neave hartstikke dood! Aan de andere kant was hij zo betrouwbaar dat juist hij enveloppen met geld naar het postkantoor moest brengen. Ze waren er zeker van dat hij zo hard hij kon heen en weer liep. Na de lagere school werd het de Chr. LTS in Elburg. Die was net nieuw opgericht en vader van der Kolk wilde deze school hierdoor ook steunen. s Zomers werd er gefietst de neus op het stuur. s Winters ging Wim met de bus vanaf Hattemerbroek. Eens begon zn fles karnemelk in het bagagerek van de bus te lekken, drup..drup.. drup.., precies op de pet van een kapitein van het leger die op weg was naar de Willem de Zwijgerkazerne in Wezep. Die brulde een paar keer:Van wie is die tas? Maar toen niemand en zeker Wim niet reageerde, greep hij de tas en wilde hem meenemen toen hij uitstapte. Terwijl hij bij het uitstappen zijn eigen tas voor zich hield en Wims tas achter zich, kon die nog gauw zijn tas grijpen voor de deur zich
We hebben al vaak Hattem laten zien aan familie, buren en vrienden. Iedereen is steeds onder de indruk van zon mooi gerestaureerd en origineel gebleven Hanzestadje. De Gasthuissteeg waar de jongens op straat voetbalden is opgeknapt. Zelfs Robin heeft het balkon gezien waar de jongens gevaarlijke capriolen uithaalden. Vroeger woonde er aan het eind van de steeg de bekende familie Meussie. Eigenlijk heetten ze de Weerd, maar dat zei niemand. Eén van de oudere meisjes heette Ale. Daar hadden de jongens van der Kolk wel ontzag voor. Toen de Meussies eens aan het voetballen waren in de steeg kwam de bal toevallig bij Wim voor zn voeten. Hij schopte hem expres de verkeerde kant op, maar toen was de beer los of toen haj een schaop ant drieten. Ale werd woest en kwam regelrecht op Wim af. Die ging er als een haas vandoor en Ale achter hem aan. Ze heeft hem de hele binnenstad laten zien. Uiteindelijk wist hij te ontsnappen, maar wanneer hij aan Ale denkt gaan de rillingen hem nog over de rug! In 1956 zijn ze verhuisd naar de Dorpsweg, nu net buiten de poort. Vader Gerard heeft dat net niet meer meegemaakt. Wel heeft hij de voorbereidingen getroffen. Moeder van der Kolk wilde dat er een fatsoenlijke scheiding tussen de huizen kwam. Op de bovenverdieping was die er nog niet. Vader Gerard vond dat eigenlijk niet zo nodig. Je moest als Christenmensen toch goed met elkaar onder één dak kunnen leven! t Is maar goed dat moeder van der Kolk dat niet zag zitten. Met tante Hennie onder één dak wil nog wel, maar dan wel met een goede scheidingsmuur.
Diligence bij de viering van 650 jaar stad Hattem in 1949
Wims moeder wilde niet onderhouden worden door de diaconie en pakte alles aan. Ze verzorgde behalve de kerk zelf ook begrafenissen en meerdaagse vergaderingen, met hulp van de jongens. Zelfs Henry en Ben hadden hun aandeel. Henry ging dan bv rond met rollen pepermunt e.d. Dat werkt natuurlijk ook vertederend ...zo'n witkoppie die ook op zijn manier z'n best doet. Hij werd door z'n lichte haar in die tijd Kees genoemd door de jongens van tante Marie. Wanneer op Koninginnedag de vier muziekcorpsen, zoals de gewoonte nu nog steeds is, door Hattem trokken kwamen ze om de beurt op Dorpsweg 4 een kopje koffie halen. De kopjes werden meteen in een teil heet water omgespoeld en voor de volgende groep gebruikt. Moeder verkocht ook koffie , thee en cacao bij mensen aan huis en bracht in de hele binnenstad van Hattem de Zwolsche Courant rond. De jongens hielpen waar ze konden. Het was al een hecht gezin, maar nu werd het een eenheid. Ze kreeg kleren van bevriende relaties. Wim droeg de drollenvanger af van huisarts, tevens huisvriend, van Haeringen. Deze had er alles aangedaan om vader Gerard weer op de been te krijgen, maar in die tijd was er geen kruid gewassen tegen niervergiftiging. Hij betaalde uit eigen zak nieuwe dure medicijnen als laatste redmiddel, maar het mocht niet baten. Met sinterklaas kwam er onverwacht een heel pakket met cadeautjes. Toen dokter van Haeringen eens langs kwam waren de jongens natuurlijk enthousiast en lieten hun nieuwe speelgoed zien. De dokter rolde zo het kleed op om samen met ze de autootjes uit te proberen. Zon auto heb ik ook, zie je dat Piet, zei hij . Zo weten ze wie er achter deze actie zat. Zelf kreeg ze nog heel mooie jurken van een onderwijzeres die hetzelfde postuur had als moeder van der Kolk. Het stond haar geweldig. Zo kwam ze op een keer koffie verkopen bij een vaste klant die vertelde: Ie-j hoeft niet weer te kommen. Zo neudig heb ie-j et niet, want ie-j hebt mooiere klere an as ik.
Misschien was ik inderdaad aan de jonge kant om te betrekken bij het afscheid nemen van papa Hendrik Jan. Toch vind ik het goed er het tegenwoordig veel opener mee omgegaan wordt. Het is toch prima als een kleinkind een mooie tekening als afscheid mag maken en vooral dat er met hen over gepraat wordt. Toen bij onze buren vroeger een opa overleed wisten de kinderen niet waar opa gebleven was. Tot één van hen had ontdekt waar hij opgebaard stond op de boerderij en de anderen zijn geheim vertelde:Ik wette waor opa is in een grote holten kiste. Hij had het ontdekt en voelde zich heel gewichtig. Nu maken we begrafenissen mee waar de kleinkinderen allemaal als ze het willen een rol hebben al is het nog zo klein. Veel beter! Toen Wims vader Gerard erg ziek was en niet weer beter zou worden waren de andere jongens uitbesteed bij familie. Alleen Wim was thuis gebleven en zat vaak bij het bed van zn vader. Op een gegeven moment stuurden ze hem er op uit. Hij moest ook maar eens even weer naar het bos met zn vrienden. Zo gebeurde het. Op een gegeven moment, zo vertelde hij zelf, voelde hij dat hij weer naar huis moest en heeft de hele weg rennend afgelegd. Hij kwam de kamer in, zn vader zuchtte een keer en was overleden. Net of hij op hem gewacht had. In Hattem was het de gewoonte dat de mannen van de naaste familie achter de begrafeniskoets liepen. Zo liep 16 jarige Wim daar met zn ome Jan. Het ergste was eigenlijk nog dat de begrafenisondernemer hem toevoegde:Nu moet jij maar goed voor je moeder zorgen.
Het was feest in Hattem, wanneer in het voorjaar de koeien van de Hattemer boeren naar de Hoenwaard werden gebracht naar de gemeenteweide, in de volksmond Homoet genoemd. Van te voren werd het jongvee dat voor het eerst meeging gebrandmerkt. Daar moesten de kinderen natuurlijk ook bij zijn. De scholen hadden die dag gewoon vrij en de kinderen gingen achter de koeien aan naar de gemeenteweide op de uiterwaarden van de IJssel. Later gingen de boeren die in het stadje woonden ook naar de Homoet. Hun nieuwe boerderijen werden ook op een verhoging gebouwd voor het geval dat het water toch erg hoog zou worden s winters. Daarvoor woonden de meeste boeren in de smalle steegjes van Hattem. Die waren zo smal dat een hooiwagen er net doorheen kon. De familie van der Kolk woonde in het begin in de Gasthuissteeg. Daar zijn alle vier jongens ook geboren. Wim vertelde dat hun buurman van t Land ook zon stadsboer was. Wanneer ze bij hen achter in kwam en op de deel, stond er naast de deur een bezem. Wanneer je er binnenkwam vloog de haan je vanaf de hanenbalken steeds aan. Die bezem moest je dan even omhoog steken zodat de haan daardoor mis vloog en je niet bezeren kon. Ik moet er toch niet aan denken. Ook bakker de Graaf was een buurman. Er zijn heel wat sokken en broeken gedroogd in de bakkerij als de jongens van der Kolk met hun natte plunje niet thuis durfden komen. Ome Jan van der Kolk en tante Marie woonden met hun vijf jongens ook in de binnenstad boven hun schoenenzaak. Gezamenlijk werd er door de jongens ook heel wat afgestruind buiten Hattem. Als er eens een feestje is wordt het meteen een reünie met sterke verhalen. Weet ie-j nog wel dat Piet aover de sloot sprong en zei: Vooruit dat kun ie-j ok en dat Gerrit net met de hakken in de sloot zat en Wilhelm natuurlijk met beide peute d'r midden in?
Vader Gerard was de goedheid zelve, behalve wanneer ze aan zn zondagse wandelingetje of fietstochtje kwamen. Nu wilde het geval dat moeder van de Kolk ook een mooie stem had en met een groepje onder leiding van meneer Dijkema na de kerkdienst ging zingen bij het orgel. Gerard vond dat alleen goed als dat niet langer dan een half uur duurde. Meestal liep dat wat uit de hand en verscheen er een nijdige Gerard bij het orgel:Ik kom Siet halen, een half uur is een half uur! Er werd gezegd dat hij dan zo kwaad was dat hij zijn gebit bijna van nijd uitspugde. En Siet ging mee. Ze woonden eerst in de Gasthuissteeg achter de kerk in de Achterstraat waar vader Gerard koster van was. Maar met vier jongens -en geen kindernevendienst zoals nu- bleef er altijd een thuis om op te passen en op te ruimen. Vanuit de kerk had je ook nog eens precies zicht op het bovenhuis met balkon van de familie. Zo zag moeder Siet ,en zij niet alleen , een paar van de jongens ondeugd uit halen. En zag het gebeuren dat Wim en Piet eens om de beurt Ben aan zn handen over het balkon lieten zakken om te kijken wie dat het langste vol kon houden. Ze zat zich al te verbijten en ziet gelukkig Gerard met omgeknoopte theedoek het balkon op komen. Die grijpt de theedoek en slaat de beide ondeugden links en rechts er mee om de oren. "Was ie dan niet bange Ben", vroegen we Ben later toen het spektakel eens ter sprake kwam. "Welnee", zei Ben. "Piet zei gewoon: D'r gebeurt niks met oe, want ik heb oe goed vaste"! Een favoriet spelletje was ook om over de rand van het balkon te balanceren met een bezem als stok. Ze hadden een paar dagen tevoren een man bewonderd die op deze manier al balancerend over een gespannen draad tegen de kerktoren was opgelopen. Ach... ze hebben het allemaal overleefd. Hun buurman, de dominee, had ook zo'n stel muiters. Die liepen zo over het dak van hun huis. Wanneer die eens gewaarschuwd werd over de capriolen van zijn kroost gaf die alleen als antwoord:"Ja, ja ... het zijn me van zulke dakhazen".
In 1940 was het middenstuk van de IJsselbrug bij Zwolle vernield door de Nederlanders zelf om zo de Duitsers tegen te werken. In 1943 was die weer hersteld. Zolang werd er een veerdienst onderhouden. In 1945 vóór de Bevrijding werd die opnieuw opgeblazen door de Duitsers. De vernieuwde "oude" IJsselbrug was in 1947 weer hersteld. Nu is er immers alweer een nieuwe, grotere om het verkeer op de autoweg sneller te kunnen verwerken.
Moeder van der Kolk geboren en getogen in Wapenveld had een tante, tante Geert. Dat moet een lelijk iemand geweest zijn. Ben was altijd bang voor haar. Ze had steeds zon zwarte stola om en een zwarte muts. Ben griezelde er van. Hij vond haar er uit zien als een heks en schreeuwde moord en brand wanneer hij als klein jochie met moeder mee moest naar tante Geert. Moeder was natuurlijk flauw van dat gejammer en had er het volgende op gevonden. Ze zette de fiets met Ben in het zitje tegen het huis van tante Geert, vlakbij het raam. Als je mooi blijft zitten hoef je niet mee naar tante Geert, was de afspraak. En Ben koos voor het zitje, maar niet langer dan een kwartier.
De oorlog ging zeker niet onopgemerkt aan Hattem voorbij. In de meidagen aan het begin van de oorlog moesten alle Hattemer gezinnen geëvacueerd worden. Ze woonden immers zo dicht bij de brug over de IJssel en lopend gingen de meeste richting Wezep. Ook Wims moeder met Wim die pas een paar maanden oud was ging op pad met de kinderwagen die onderin volgestouwd was met de noodzakelijke dingen. In Wezep verbleef ze bij een gastgezin tot na de overgave en toen kon ze pas weer terug. Wims vader bleef achter om hand- en spandiensten te verrichten en om de vliegtuigen in de gaten te houden het zgn. Luchtalarm. Daarvoor moest hij het dak op, een koude klus. Hij had, net als zijn broers aanleg voor jicht en dit heeft hem geen goed gedaan.
Vader van der Kolk hielp ook mee op het distributie kantoor. Hij kon op deze manier gemakkelijker aan extra bonkaarten komen voor onderduikers. Die bracht hij dan op de fiets met Wim voorop weg. Het toen nog schriele kereltje was helemaal ingepakt met bonkaarten. Ook de kan met verf - hij was immers schilder- had een dubbele bodem en werd gebruikt voor dit soort werk.
De IIsselbrug ging er toch aan tegen het eind van de oorlog. De Duitsers lieten die springen. Ik heb me laten vertellen dat Bé de jongste broer van moeder bij hen was en bij de open deur om de hoek naar buiten keek. Op dat moment was moeder van der Kolk de gang bij de trap aan het dweilen en een ogenblik later zaten links en rechts van haar de granaatsplinters in het hout. Wim was toen ongeveer een jaar of vier en zag het vanaf de trap gebeuren en heeft er lang last van gehad. Om hun gram te halen aan het eind van de oorlog hebben de Duitsers een bus vol gevangenen, mensen uit het verzet, in een bus gezet en overal langs de weg werden er een paar neergeschoten. Er is nog steeds een gedenkplek aan de Gelderse Dijk tussen Hattem en de IJsselbrug.
PvdA, CHU, AR.... of toch maar eens een keer boer Koekoek
Opnieuw een stap naar links, in dit geval, in de familie. Opa Harwig mèt baard en hoed. Jammer dat ik hem niet beter gekend heb. Ik vraag me alleen af of hij deze reclame plakkaten bij z'n huis aan de Insulindelaan had hangen. Als je achter in Linde woont heeft dat natuurlijk voordelen maar een nadeel is dat je ook veel mist. Ja ik wist wel dat hij een PvdA man, vroeger dus SDAP, was. Ook oom Jaap was een echte P vd A aanhanger. De kerk daar had hij niets mee. Ik heb begrepen dat bv ds Buskes ook de Pvd A toegedaan was, maar vroeger was het toch gewoon dat de Hervormden voor de CHU stemden, de Gereformeerden voor de AR en de RK leden waren vaak toch lid van de KVP. Hoewel de Christelijke partijen nu zijn samengegaan heeft dat allang niet meer te maken met een kerkgenootschap. Pa heeft één keer anders gestemd dan de CHU en dat was op de Boerenpartij, op Koekoek. Het bleef bij die éne keer. Wanneer er weer een verjaardag op komst was verzuchtte mama wel eens:Ik hoppe maor dat ze et niet aover de politiek gaot hemmn vanaovend. Oom Jaap verdedigde de opvattingen van deze partij vol vuur. En ok niet aover de kerke, kwam er achter aan. Opa Bijenhof kon daar met enthousiasme over hebben, maar dan meer over 'wat r in de biebel steet'. Toen we jonger waren en op tijd naar bed moesten lag ik wel eens mee te luisteren met het oor op de vloer waar je door het houten plafond mee kon luisteren. 't Ging d'r soms hen. Maar altijd in een goede sfeer. Op zondag ging het bij ons op de Boomgaard 3 kanten op: opa ging trouw naar de dienst. Wij regelmatig naar de Hervormde kerk, aansluitend vaak koffiedrinken bij de Aartsens waar heel even, maar zeker niet te lang over de preek gepraat werd. En Riek Antink, ons meisje voor dag en nacht, ging elke zondag naar de Gereformeerde Kerk. In later tijd sloten oom Wim en tante Janna zich aan bij een soort Pinkstergemeente bij Huib Visser aan huis in Warnsveld. En ook dat kwam nog wel eens aan de orde op zon avond. Het aardse slijk werd verfoeid door oom Wim. Zo zie je maar weer. Geen mens is hetzelfde.
Hendrik Jan zal 20 of 21 geweest zijn toen hij Belijdenis van het Geloof aflegde in de NH kerk. Diny wist te vertellen dat deze foto bij die gelegenheid was genomen, in zien annemmerspak. Je werd immers aangenomen als officieel lidmaat van de kerk. Ik weet dat ze meest naar Ruurlo naar de kerk gingen omdat daar ene ds Boschma predikant was, een goede vriend van opa. Ook de catechisatie die daaraan vooraf ging zal hij gehad hebben bij deze dominee. Hij was op geloofsgebied heel serieus. Toen hij na het ongeluk met die motor zo ernstig gewond in het ziekenhuis lag had hij toch met mama erover hoe ze de kinderen zou moeten opvoeden. Mama vertelde me dat hij, zo ziek als hij was, vond dat ze in elk geval moest proberen om ze bij de kerk te houden. Opa Eggink had zich uit laten schrijven bij de NH kerk omdat hij het met veel dingen niet eens was. In de oorlog vond hij de houding van de kerk veel te laks. En van opoe en opa Bijenhof weten we dat die gegrepen waren door een christelijke groepering die ik voor het gemak maar de Zuid Afrikaanse Broeders zal noemen. Deze mensen reisden twee aan twee net als de apostelen vroeger van de ene gemeente naar de andere en leefden van giften en gaven. Ze hielden samenkomsten bij mensen thuis en als er geen voorganger was deden ze om de beurt zelf hun woordje. Eens per jaar hadden ze een conferentie in Ede waar opa trouw heen ging. Hij kocht er op zn ouwe dag nog een slaapzak voor. In hun liederenbundel stonden mooie verzen, een beetje de stijl van Johannes de Heer. Als ik ze zou horen kan ik zo weer meezingen. Opa ging bij ons in Linde de buurt wel eens in en opoe Lettink zei eens: Hee kan et nog better vertellen as n dominee. Vader Hendrik Jan had hier genoeg van gezien en hield zich dus aan de gewone NH kerk. Ook Coba die eerst ook met opoe en opa mee ging net als Rika, Hermien en Wim, keerde terug en ging met Hendrik Jan mee. Ook Hermien volgde haar Sjoerd en Willem zijn Janna. Later vertrouwde opa Bijenhof me toe:Maor ze is wel edeupt, net as Rika. Hij bedoelde de volwassen doop.
De volgende reactie kreeg ik van Johan Aartsen. Erg bedankt voor deze aanvulling Johan. En het doet erg goed dit allemaal te horen.
Hallo Hetty,
Even een aanvulling op jouw verhaal betreffende de zagerij op het Medler. In 1970 kreeg ik kennis aan Marijke Ribbers en sinds 29 juni 1973 is zij mijn vrouw. Zolang mijn schoonvader Albert Ribbers de zagerij heeft gehad vanaf 1946 tot eind jaren zeventig hing de foto van jouw vader prominent boven de houtkachel in de kantine van de zagerij. Toen vader Ribbers zijn bedrijf sloot gaf hij mij de ingelijste foto van jouw vader met de woorden: "Zorg er voor dat deze foto bij een van de twee dochters van Hendrik Jan en Coba terecht komt". De foto heb ik toen naar Dinie en Ben Wagenvoort gebracht. Vader Ribbers sprak altijd met respect over Hendrik Jan Eggink.
p.s. Nog heel lang kwam oom Bram Eggink een aantal malen per jaar op zaterdagmiddag op het Medler om hout te kopen voor zijn Doe het zelf winkel ( ik geloof ) in Amsterdam . Hij reed in die tijd met een rode pick up auto. Nadat de auto was volgeladen met hout werd er uitgebreid koffie gedronken bij vader Ribbers.
Hetty, ik stop met dit verhaal. Bedankt voor je verhaaltjes.
Het moet in ieder geval na kerst 1945 geweest zijn. Voor de kerst herinner ik me dat papa Hendrik Jan een konijn aan het villen was aan het plafond van het keukentje op De Haar. Hij trok het vel zo van boven naar beneden van het arme beest af. Ik vond het zo eng dat ik zittend op schoot bij opoe of mama, telkens de handen voor mijn ogen deed en er dan toch stiekem tussen de vingers door probeerde te kijken. Papa had opgerolde overhemdsmouwen en zon vestje aan met puntjes aan de onderkant. Hij had een strook lichter haar. Als ik mn ogen dichtdoe zie ik het als een filmpje voor me. Het zijn de enige bewegende beelden die ik van hem heb. Ergens net voor nieuwjaar moest hij s avonds nog gauw even op en neer naar zijn zagerij op het Medler. Inderdaad in de haast. Er stond in het donker een legervoertuig onverlicht geparkeerd aan de kant en gedeeltelijk op de weg , een militair met zijn vriendinnetje hielden daar hun retraite. Het licht van zijn motor haperde ook wat. Zo ontstond de botsing die hem twee gebroken armen en een been, een hersenschudding en inwendige kneuzingen bezorgde. Net toen het de goede kant met hem op leek te gaan en oom Sjoerd voor het eerst wat zakelijke paperassen voor hem meebracht naar het ziekenhuis in Zutphen, overleed hij plotseling op 9 januari 1946 aan wat een trombose genoemd werd. Ik herinner me allemaal ruggen met donkere jassen voor me die allemaal naar het kamertje van opoe en opa gingen en ik wilde ook mee naar papa, maar ik werd vastgehouden overstuur en verder weet ik alleen nog de woorden: Kom maar bij opoe kom maar bij opoe. De zagerij werd meen ik overgenomen door zijn eerste knecht en ik meen te weten dat dat Ribbers was, de vader van Arie, de man van o.a. de Achterhoekse Spreukenkalender en Marijke waar later neef Johan Aartsen mee trouwde. Maar steeds heeft de zagerij de naam van zijn oprichter gedragen: H.J.Eggink
"Hendrik Jan had altied haost, vertelde Joop. "Altied vlot kommn en ok vlot weer weg. Bie-j Boskamp had de weg dr naor toe een bochte. En in die bochte ston een busken. Daor mos ie-j altied ummehen. Maor neet Hendrik Jan met zien motor. Den nam de weg binnendeur. In plaatse van links um et busken ging hee rechtdeur rechts dr van en dan hup oaver de sloot. Wet ie-j Diny hef ok altied haost", voegt hij er aan toe. Den is ok al wel es te passe ekommen in eur haost. Tante Jo vertelde al jaren terug dat Hendrik Jan toen hij bij hen op "Top" even langs kwam daar ook met zn motor wegstoof en hoog tegen een draad opvloog die daar gespannen was om het paard op het erf te houden. Hij was met een smak helemaal onderuit gegaan, stond ogenblikkelijk weer op, zette de motor recht en ging er met dezelfde ronkende haast weer vandoor. Dus dit verhaal van Joop verbaasde me niks. Ik denk als Hendrik Jan nu jong geweest was dat hij misschien wel motorcoureur was geworden.
Wet ie-j wel dat tante Hanna ok goed was met fotograferen? En dat ze ze ok zelf ontwikkelen en afdrukken? Ik wist niet wat ik hoorde. In de jaren 20 en 30 zelf fotos ontwikkelen? Jao, zei Joop aan de telefoon, zee nam ze zelfs in een soort raemkes met naor et land en lei ze daor neer en iedere keer kek ze of ze al goed waarn. Tante Hanna was dus ook zon uitvindster in die tijd. Ik wist wel dat ze heel goed kon naaien, maar dit was weer iets nieuws. Nu snap ik ook dat een aantal fotos wat flets zijn, maar daarom niet minder interessant. Het vertelt ons over het leven van een bijzonder gezin, het gezin waarvan onze vader deel uitmaakte.
Pas had ik neef Joop aan de telefoon. Ze waren in Valthe en wilden even langs komen als we thuis waren geweest, maar ja.. we zaten toen net in Amsterdam. Volgende keer beter hoop ik. Hij klust nog steeds met oude vliegtuigen in Lelystad en ook oom Bram komt daar nog steeds, hoewel dat tegenwoordig wat minder voor het werk maar meer om de sfeer gaat. Mag toch op zijn leeftijd? Als jongste van de 10 kinderen is het de enige waarvan ik een foto tegenkwam in een jurk. Dat was vroeger handiger tot de kleintjes zindelijk waren. Het was nog de tijd van wasteil en wasbord en hooguit een wringer. Ik herinner me dat opoe Bijenhof vertelde dat er vroeger tantes bij hen op bezoek kwamen met wijde zwarte rokken en knipmuts. Wanneer ze dan buiten waren en ze moesten heel nodig lieten ze zich gewoon wat in het gras zakken en klaar was Kees, nou ja Clara. Ze droegen voor het gemak toen geen onderbroeken. En dit is em dan: Abraham Eggink. Voor ons oom Bram.
In september 1942 trouwden Coba en Hendrik Jan. En ze gingen op huwelijksreis. De beide families hadden veel kennissen en vrienden. Vooral de Egginks hadden mede door opa's interesses vrienden door het hele land. Dus de huwelijksreis ging o.a. naar Ophemert èn Hilversum. Samen op de motor! Ja gezellig. Ik heb geen idee wat mama aanhad op die motor. Vast geen leren pak!
Hendrik Jan trouwde er bij in zoals dat heette... bij de fam. Bijenhof. En vanuit Ophemert stuurden ze naar opa en opoe op De Haar de kaart met deze geruststellende boodschap.
Beste ouders, Maandagavond 7 uur. We zijn sinds 3 uur hier bij de fam. Stap in Ophemert. We kregen opgebakken aardappelen en zoo meer. Tot op heden vol lof en dank voor de wijze die de menschen aan ons besteden. Morgen gaan we naar Hilversum. Woensdag komen we weer thuis. Alles gaat voorspoedig en we genieten volop. Gisteren een zéér zware preek gehoord. Met vergis heb ik de jas van Wim en Wim allicht de jas van mij te pakken. Hartelijke groeten Uwe Coba en Hendrik Jan.
Op weg met de brugklassen naar ons brugklaskamp in Borger maakten we altijd een stop om de kinderen te vertellen over wat hier gebeurd is. Nadat de Duitsers bij een razzia net het laatste kippenhok, waar Joodse mensen verborgen waren, bij boer Albertus Zefat vergaten te controleren werd er toch een andere schuilplaats gezocht. Het werd een hol in de bossen bij Valthe Wanneer je op de titel klikt kom op de site van het OPDC een school voor speciaal onderwijs en als je naar beneden scrollt naar febr 2005 vertelt een leerlinge over een excursie naar dit onderduikershol.
Het is misschien vreemd, maar de laatste weken komen toevallig allerlei verhalen over de 2e WO boven. Ik sprak iemand van de vrouwengroep Passage van Zuidbarge en die blijkt zich als Joodse de hele oorlog te hebben moeten verstoppen onderduiken. Haar moeder overleed zelfs in die tijd. Ze waren op een gegeven moment in de buurt van Gorssel bij een boer en ze hoorden deze boer aan iemand vertellen dat hij Joden in huis had. Vader nam zn kinderen ogenblikkelijk mee en groef een hol ergens in het bos en sinds die tijd leefden ze van wat er voor het grijpen lag alles wat groeide brandnetels, gras, bladeren, bessen.. Ziek werden ze en kregen van die bolle hongerbuikjes die je nu alleen op tv ziet als er een hongersnood in Afrika is. Aan het eind van de oorlog kwamen ze bij vrienden van de moeder terecht in de buurt van Hattem. Die liet ze de onderduikplekken zien van zijn eigen onderduikers, ergens tussen het hooi. Daar hebben ze weer echt gewoon voedsel kunnen eten. Vader en kinderen hebben overleefd, maar vraag niet hoe! Zoiets slaat diepe wonden. Vandaag vertelde ik een goede vriendin over ons plan om met Rick een dag of 10 naar Normandië te gaan omdat hij zo bezig is met D-day en alles wat met 1940- 45 te maken heeft. Rick heeft net zaterdag het Dagboek van Anne Frank gekocht en wil ook binnenkort het Achterhuis gaan zien in Amsterdam. Zij wilde dat nu ook wel eens gaan doen samen met haar man .. naar Normandië. Tot nu toe was dat te moeilijk vanwege de herinnering aan haar vader die samen met een hele groep anderen gefusilleerd is. Dat was een soort represaille als reactie op de landing in Normandië. Afschuwelijk! De verhalen van Jan Harwig kwamen ook deze week boven tafel. Een week waarin je gaat beseffen dat we geluk hebben om in een vrij land te leven.
Mies op makke Fannie.
