Diligence bij de viering van 650 jaar stad Hattem in 1949
Wims moeder wilde niet onderhouden worden door de diaconie en pakte alles aan. Ze verzorgde behalve de kerk zelf ook begrafenissen en meerdaagse vergaderingen, met hulp van de jongens. Zelfs Henry en Ben hadden hun aandeel. Henry ging dan bv rond met rollen pepermunt e.d. Dat werkt natuurlijk ook vertederend ...zo'n witkoppie die ook op zijn manier z'n best doet. Hij werd door z'n lichte haar in die tijd Kees genoemd door de jongens van tante Marie. Wanneer op Koninginnedag de vier muziekcorpsen, zoals de gewoonte nu nog steeds is, door Hattem trokken kwamen ze om de beurt op Dorpsweg 4 een kopje koffie halen. De kopjes werden meteen in een teil heet water omgespoeld en voor de volgende groep gebruikt. Moeder verkocht ook koffie , thee en cacao bij mensen aan huis en bracht in de hele binnenstad van Hattem de Zwolsche Courant rond. De jongens hielpen waar ze konden. Het was al een hecht gezin, maar nu werd het een eenheid. Ze kreeg kleren van bevriende relaties. Wim droeg de drollenvanger af van huisarts, tevens huisvriend, van Haeringen. Deze had er alles aangedaan om vader Gerard weer op de been te krijgen, maar in die tijd was er geen kruid gewassen tegen niervergiftiging. Hij betaalde uit eigen zak nieuwe dure medicijnen als laatste redmiddel, maar het mocht niet baten. Met sinterklaas kwam er onverwacht een heel pakket met cadeautjes. Toen dokter van Haeringen eens langs kwam waren de jongens natuurlijk enthousiast en lieten hun nieuwe speelgoed zien. De dokter rolde zo het kleed op om samen met ze de autootjes uit te proberen. Zon auto heb ik ook, zie je dat Piet, zei hij . Zo weten ze wie er achter deze actie zat. Zelf kreeg ze nog heel mooie jurken van een onderwijzeres die hetzelfde postuur had als moeder van der Kolk. Het stond haar geweldig. Zo kwam ze op een keer koffie verkopen bij een vaste klant die vertelde: Ie-j hoeft niet weer te kommen. Zo neudig heb ie-j et niet, want ie-j hebt mooiere klere an as ik.
Misschien was ik inderdaad aan de jonge kant om te betrekken bij het afscheid nemen van papa Hendrik Jan. Toch vind ik het goed er het tegenwoordig veel opener mee omgegaan wordt. Het is toch prima als een kleinkind een mooie tekening als afscheid mag maken en vooral dat er met hen over gepraat wordt. Toen bij onze buren vroeger een opa overleed wisten de kinderen niet waar opa gebleven was. Tot één van hen had ontdekt waar hij opgebaard stond op de boerderij en de anderen zijn geheim vertelde:Ik wette waor opa is in een grote holten kiste. Hij had het ontdekt en voelde zich heel gewichtig. Nu maken we begrafenissen mee waar de kleinkinderen allemaal als ze het willen een rol hebben al is het nog zo klein. Veel beter! Toen Wims vader Gerard erg ziek was en niet weer beter zou worden waren de andere jongens uitbesteed bij familie. Alleen Wim was thuis gebleven en zat vaak bij het bed van zn vader. Op een gegeven moment stuurden ze hem er op uit. Hij moest ook maar eens even weer naar het bos met zn vrienden. Zo gebeurde het. Op een gegeven moment, zo vertelde hij zelf, voelde hij dat hij weer naar huis moest en heeft de hele weg rennend afgelegd. Hij kwam de kamer in, zn vader zuchtte een keer en was overleden. Net of hij op hem gewacht had. In Hattem was het de gewoonte dat de mannen van de naaste familie achter de begrafeniskoets liepen. Zo liep 16 jarige Wim daar met zn ome Jan. Het ergste was eigenlijk nog dat de begrafenisondernemer hem toevoegde:Nu moet jij maar goed voor je moeder zorgen.
Het was feest in Hattem, wanneer in het voorjaar de koeien van de Hattemer boeren naar de Hoenwaard werden gebracht naar de gemeenteweide, in de volksmond Homoet genoemd. Van te voren werd het jongvee dat voor het eerst meeging gebrandmerkt. Daar moesten de kinderen natuurlijk ook bij zijn. De scholen hadden die dag gewoon vrij en de kinderen gingen achter de koeien aan naar de gemeenteweide op de uiterwaarden van de IJssel. Later gingen de boeren die in het stadje woonden ook naar de Homoet. Hun nieuwe boerderijen werden ook op een verhoging gebouwd voor het geval dat het water toch erg hoog zou worden s winters. Daarvoor woonden de meeste boeren in de smalle steegjes van Hattem. Die waren zo smal dat een hooiwagen er net doorheen kon. De familie van der Kolk woonde in het begin in de Gasthuissteeg. Daar zijn alle vier jongens ook geboren. Wim vertelde dat hun buurman van t Land ook zon stadsboer was. Wanneer ze bij hen achter in kwam en op de deel, stond er naast de deur een bezem. Wanneer je er binnenkwam vloog de haan je vanaf de hanenbalken steeds aan. Die bezem moest je dan even omhoog steken zodat de haan daardoor mis vloog en je niet bezeren kon. Ik moet er toch niet aan denken. Ook bakker de Graaf was een buurman. Er zijn heel wat sokken en broeken gedroogd in de bakkerij als de jongens van der Kolk met hun natte plunje niet thuis durfden komen. Ome Jan van der Kolk en tante Marie woonden met hun vijf jongens ook in de binnenstad boven hun schoenenzaak. Gezamenlijk werd er door de jongens ook heel wat afgestruind buiten Hattem. Als er eens een feestje is wordt het meteen een reünie met sterke verhalen. Weet ie-j nog wel dat Piet aover de sloot sprong en zei: Vooruit dat kun ie-j ok en dat Gerrit net met de hakken in de sloot zat en Wilhelm natuurlijk met beide peute d'r midden in?
Vader Gerard was de goedheid zelve, behalve wanneer ze aan zn zondagse wandelingetje of fietstochtje kwamen. Nu wilde het geval dat moeder van de Kolk ook een mooie stem had en met een groepje onder leiding van meneer Dijkema na de kerkdienst ging zingen bij het orgel. Gerard vond dat alleen goed als dat niet langer dan een half uur duurde. Meestal liep dat wat uit de hand en verscheen er een nijdige Gerard bij het orgel:Ik kom Siet halen, een half uur is een half uur! Er werd gezegd dat hij dan zo kwaad was dat hij zijn gebit bijna van nijd uitspugde. En Siet ging mee. Ze woonden eerst in de Gasthuissteeg achter de kerk in de Achterstraat waar vader Gerard koster van was. Maar met vier jongens -en geen kindernevendienst zoals nu- bleef er altijd een thuis om op te passen en op te ruimen. Vanuit de kerk had je ook nog eens precies zicht op het bovenhuis met balkon van de familie. Zo zag moeder Siet ,en zij niet alleen , een paar van de jongens ondeugd uit halen. En zag het gebeuren dat Wim en Piet eens om de beurt Ben aan zn handen over het balkon lieten zakken om te kijken wie dat het langste vol kon houden. Ze zat zich al te verbijten en ziet gelukkig Gerard met omgeknoopte theedoek het balkon op komen. Die grijpt de theedoek en slaat de beide ondeugden links en rechts er mee om de oren. "Was ie dan niet bange Ben", vroegen we Ben later toen het spektakel eens ter sprake kwam. "Welnee", zei Ben. "Piet zei gewoon: D'r gebeurt niks met oe, want ik heb oe goed vaste"! Een favoriet spelletje was ook om over de rand van het balkon te balanceren met een bezem als stok. Ze hadden een paar dagen tevoren een man bewonderd die op deze manier al balancerend over een gespannen draad tegen de kerktoren was opgelopen. Ach... ze hebben het allemaal overleefd. Hun buurman, de dominee, had ook zo'n stel muiters. Die liepen zo over het dak van hun huis. Wanneer die eens gewaarschuwd werd over de capriolen van zijn kroost gaf die alleen als antwoord:"Ja, ja ... het zijn me van zulke dakhazen".
In 1940 was het middenstuk van de IJsselbrug bij Zwolle vernield door de Nederlanders zelf om zo de Duitsers tegen te werken. In 1943 was die weer hersteld. Zolang werd er een veerdienst onderhouden. In 1945 vóór de Bevrijding werd die opnieuw opgeblazen door de Duitsers. De vernieuwde "oude" IJsselbrug was in 1947 weer hersteld. Nu is er immers alweer een nieuwe, grotere om het verkeer op de autoweg sneller te kunnen verwerken.
Moeder van der Kolk geboren en getogen in Wapenveld had een tante, tante Geert. Dat moet een lelijk iemand geweest zijn. Ben was altijd bang voor haar. Ze had steeds zon zwarte stola om en een zwarte muts. Ben griezelde er van. Hij vond haar er uit zien als een heks en schreeuwde moord en brand wanneer hij als klein jochie met moeder mee moest naar tante Geert. Moeder was natuurlijk flauw van dat gejammer en had er het volgende op gevonden. Ze zette de fiets met Ben in het zitje tegen het huis van tante Geert, vlakbij het raam. Als je mooi blijft zitten hoef je niet mee naar tante Geert, was de afspraak. En Ben koos voor het zitje, maar niet langer dan een kwartier.
De oorlog ging zeker niet onopgemerkt aan Hattem voorbij. In de meidagen aan het begin van de oorlog moesten alle Hattemer gezinnen geëvacueerd worden. Ze woonden immers zo dicht bij de brug over de IJssel en lopend gingen de meeste richting Wezep. Ook Wims moeder met Wim die pas een paar maanden oud was ging op pad met de kinderwagen die onderin volgestouwd was met de noodzakelijke dingen. In Wezep verbleef ze bij een gastgezin tot na de overgave en toen kon ze pas weer terug. Wims vader bleef achter om hand- en spandiensten te verrichten en om de vliegtuigen in de gaten te houden het zgn. Luchtalarm. Daarvoor moest hij het dak op, een koude klus. Hij had, net als zijn broers aanleg voor jicht en dit heeft hem geen goed gedaan.
Vader van der Kolk hielp ook mee op het distributie kantoor. Hij kon op deze manier gemakkelijker aan extra bonkaarten komen voor onderduikers. Die bracht hij dan op de fiets met Wim voorop weg. Het toen nog schriele kereltje was helemaal ingepakt met bonkaarten. Ook de kan met verf - hij was immers schilder- had een dubbele bodem en werd gebruikt voor dit soort werk.
De IIsselbrug ging er toch aan tegen het eind van de oorlog. De Duitsers lieten die springen. Ik heb me laten vertellen dat Bé de jongste broer van moeder bij hen was en bij de open deur om de hoek naar buiten keek. Op dat moment was moeder van der Kolk de gang bij de trap aan het dweilen en een ogenblik later zaten links en rechts van haar de granaatsplinters in het hout. Wim was toen ongeveer een jaar of vier en zag het vanaf de trap gebeuren en heeft er lang last van gehad. Om hun gram te halen aan het eind van de oorlog hebben de Duitsers een bus vol gevangenen, mensen uit het verzet, in een bus gezet en overal langs de weg werden er een paar neergeschoten. Er is nog steeds een gedenkplek aan de Gelderse Dijk tussen Hattem en de IJsselbrug.
PvdA, CHU, AR.... of toch maar eens een keer boer Koekoek
Opnieuw een stap naar links, in dit geval, in de familie. Opa Harwig mèt baard en hoed. Jammer dat ik hem niet beter gekend heb. Ik vraag me alleen af of hij deze reclame plakkaten bij z'n huis aan de Insulindelaan had hangen. Als je achter in Linde woont heeft dat natuurlijk voordelen maar een nadeel is dat je ook veel mist. Ja ik wist wel dat hij een PvdA man, vroeger dus SDAP, was. Ook oom Jaap was een echte P vd A aanhanger. De kerk daar had hij niets mee. Ik heb begrepen dat bv ds Buskes ook de Pvd A toegedaan was, maar vroeger was het toch gewoon dat de Hervormden voor de CHU stemden, de Gereformeerden voor de AR en de RK leden waren vaak toch lid van de KVP. Hoewel de Christelijke partijen nu zijn samengegaan heeft dat allang niet meer te maken met een kerkgenootschap. Pa heeft één keer anders gestemd dan de CHU en dat was op de Boerenpartij, op Koekoek. Het bleef bij die éne keer. Wanneer er weer een verjaardag op komst was verzuchtte mama wel eens:Ik hoppe maor dat ze et niet aover de politiek gaot hemmn vanaovend. Oom Jaap verdedigde de opvattingen van deze partij vol vuur. En ok niet aover de kerke, kwam er achter aan. Opa Bijenhof kon daar met enthousiasme over hebben, maar dan meer over 'wat r in de biebel steet'. Toen we jonger waren en op tijd naar bed moesten lag ik wel eens mee te luisteren met het oor op de vloer waar je door het houten plafond mee kon luisteren. 't Ging d'r soms hen. Maar altijd in een goede sfeer. Op zondag ging het bij ons op de Boomgaard 3 kanten op: opa ging trouw naar de dienst. Wij regelmatig naar de Hervormde kerk, aansluitend vaak koffiedrinken bij de Aartsens waar heel even, maar zeker niet te lang over de preek gepraat werd. En Riek Antink, ons meisje voor dag en nacht, ging elke zondag naar de Gereformeerde Kerk. In later tijd sloten oom Wim en tante Janna zich aan bij een soort Pinkstergemeente bij Huib Visser aan huis in Warnsveld. En ook dat kwam nog wel eens aan de orde op zon avond. Het aardse slijk werd verfoeid door oom Wim. Zo zie je maar weer. Geen mens is hetzelfde.
Hendrik Jan zal 20 of 21 geweest zijn toen hij Belijdenis van het Geloof aflegde in de NH kerk. Diny wist te vertellen dat deze foto bij die gelegenheid was genomen, in zien annemmerspak. Je werd immers aangenomen als officieel lidmaat van de kerk. Ik weet dat ze meest naar Ruurlo naar de kerk gingen omdat daar ene ds Boschma predikant was, een goede vriend van opa. Ook de catechisatie die daaraan vooraf ging zal hij gehad hebben bij deze dominee. Hij was op geloofsgebied heel serieus. Toen hij na het ongeluk met die motor zo ernstig gewond in het ziekenhuis lag had hij toch met mama erover hoe ze de kinderen zou moeten opvoeden. Mama vertelde me dat hij, zo ziek als hij was, vond dat ze in elk geval moest proberen om ze bij de kerk te houden. Opa Eggink had zich uit laten schrijven bij de NH kerk omdat hij het met veel dingen niet eens was. In de oorlog vond hij de houding van de kerk veel te laks. En van opoe en opa Bijenhof weten we dat die gegrepen waren door een christelijke groepering die ik voor het gemak maar de Zuid Afrikaanse Broeders zal noemen. Deze mensen reisden twee aan twee net als de apostelen vroeger van de ene gemeente naar de andere en leefden van giften en gaven. Ze hielden samenkomsten bij mensen thuis en als er geen voorganger was deden ze om de beurt zelf hun woordje. Eens per jaar hadden ze een conferentie in Ede waar opa trouw heen ging. Hij kocht er op zn ouwe dag nog een slaapzak voor. In hun liederenbundel stonden mooie verzen, een beetje de stijl van Johannes de Heer. Als ik ze zou horen kan ik zo weer meezingen. Opa ging bij ons in Linde de buurt wel eens in en opoe Lettink zei eens: Hee kan et nog better vertellen as n dominee. Vader Hendrik Jan had hier genoeg van gezien en hield zich dus aan de gewone NH kerk. Ook Coba die eerst ook met opoe en opa mee ging net als Rika, Hermien en Wim, keerde terug en ging met Hendrik Jan mee. Ook Hermien volgde haar Sjoerd en Willem zijn Janna. Later vertrouwde opa Bijenhof me toe:Maor ze is wel edeupt, net as Rika. Hij bedoelde de volwassen doop.
De volgende reactie kreeg ik van Johan Aartsen. Erg bedankt voor deze aanvulling Johan. En het doet erg goed dit allemaal te horen.
Hallo Hetty,
Even een aanvulling op jouw verhaal betreffende de zagerij op het Medler. In 1970 kreeg ik kennis aan Marijke Ribbers en sinds 29 juni 1973 is zij mijn vrouw. Zolang mijn schoonvader Albert Ribbers de zagerij heeft gehad vanaf 1946 tot eind jaren zeventig hing de foto van jouw vader prominent boven de houtkachel in de kantine van de zagerij. Toen vader Ribbers zijn bedrijf sloot gaf hij mij de ingelijste foto van jouw vader met de woorden: "Zorg er voor dat deze foto bij een van de twee dochters van Hendrik Jan en Coba terecht komt". De foto heb ik toen naar Dinie en Ben Wagenvoort gebracht. Vader Ribbers sprak altijd met respect over Hendrik Jan Eggink.
p.s. Nog heel lang kwam oom Bram Eggink een aantal malen per jaar op zaterdagmiddag op het Medler om hout te kopen voor zijn Doe het zelf winkel ( ik geloof ) in Amsterdam . Hij reed in die tijd met een rode pick up auto. Nadat de auto was volgeladen met hout werd er uitgebreid koffie gedronken bij vader Ribbers.
Hetty, ik stop met dit verhaal. Bedankt voor je verhaaltjes.
Het moet in ieder geval na kerst 1945 geweest zijn. Voor de kerst herinner ik me dat papa Hendrik Jan een konijn aan het villen was aan het plafond van het keukentje op De Haar. Hij trok het vel zo van boven naar beneden van het arme beest af. Ik vond het zo eng dat ik zittend op schoot bij opoe of mama, telkens de handen voor mijn ogen deed en er dan toch stiekem tussen de vingers door probeerde te kijken. Papa had opgerolde overhemdsmouwen en zon vestje aan met puntjes aan de onderkant. Hij had een strook lichter haar. Als ik mn ogen dichtdoe zie ik het als een filmpje voor me. Het zijn de enige bewegende beelden die ik van hem heb. Ergens net voor nieuwjaar moest hij s avonds nog gauw even op en neer naar zijn zagerij op het Medler. Inderdaad in de haast. Er stond in het donker een legervoertuig onverlicht geparkeerd aan de kant en gedeeltelijk op de weg , een militair met zijn vriendinnetje hielden daar hun retraite. Het licht van zijn motor haperde ook wat. Zo ontstond de botsing die hem twee gebroken armen en een been, een hersenschudding en inwendige kneuzingen bezorgde. Net toen het de goede kant met hem op leek te gaan en oom Sjoerd voor het eerst wat zakelijke paperassen voor hem meebracht naar het ziekenhuis in Zutphen, overleed hij plotseling op 9 januari 1946 aan wat een trombose genoemd werd. Ik herinner me allemaal ruggen met donkere jassen voor me die allemaal naar het kamertje van opoe en opa gingen en ik wilde ook mee naar papa, maar ik werd vastgehouden overstuur en verder weet ik alleen nog de woorden: Kom maar bij opoe kom maar bij opoe. De zagerij werd meen ik overgenomen door zijn eerste knecht en ik meen te weten dat dat Ribbers was, de vader van Arie, de man van o.a. de Achterhoekse Spreukenkalender en Marijke waar later neef Johan Aartsen mee trouwde. Maar steeds heeft de zagerij de naam van zijn oprichter gedragen: H.J.Eggink
"Hendrik Jan had altied haost, vertelde Joop. "Altied vlot kommn en ok vlot weer weg. Bie-j Boskamp had de weg dr naor toe een bochte. En in die bochte ston een busken. Daor mos ie-j altied ummehen. Maor neet Hendrik Jan met zien motor. Den nam de weg binnendeur. In plaatse van links um et busken ging hee rechtdeur rechts dr van en dan hup oaver de sloot. Wet ie-j Diny hef ok altied haost", voegt hij er aan toe. Den is ok al wel es te passe ekommen in eur haost. Tante Jo vertelde al jaren terug dat Hendrik Jan toen hij bij hen op "Top" even langs kwam daar ook met zn motor wegstoof en hoog tegen een draad opvloog die daar gespannen was om het paard op het erf te houden. Hij was met een smak helemaal onderuit gegaan, stond ogenblikkelijk weer op, zette de motor recht en ging er met dezelfde ronkende haast weer vandoor. Dus dit verhaal van Joop verbaasde me niks. Ik denk als Hendrik Jan nu jong geweest was dat hij misschien wel motorcoureur was geworden.
Wet ie-j wel dat tante Hanna ok goed was met fotograferen? En dat ze ze ok zelf ontwikkelen en afdrukken? Ik wist niet wat ik hoorde. In de jaren 20 en 30 zelf fotos ontwikkelen? Jao, zei Joop aan de telefoon, zee nam ze zelfs in een soort raemkes met naor et land en lei ze daor neer en iedere keer kek ze of ze al goed waarn. Tante Hanna was dus ook zon uitvindster in die tijd. Ik wist wel dat ze heel goed kon naaien, maar dit was weer iets nieuws. Nu snap ik ook dat een aantal fotos wat flets zijn, maar daarom niet minder interessant. Het vertelt ons over het leven van een bijzonder gezin, het gezin waarvan onze vader deel uitmaakte.
Pas had ik neef Joop aan de telefoon. Ze waren in Valthe en wilden even langs komen als we thuis waren geweest, maar ja.. we zaten toen net in Amsterdam. Volgende keer beter hoop ik. Hij klust nog steeds met oude vliegtuigen in Lelystad en ook oom Bram komt daar nog steeds, hoewel dat tegenwoordig wat minder voor het werk maar meer om de sfeer gaat. Mag toch op zijn leeftijd? Als jongste van de 10 kinderen is het de enige waarvan ik een foto tegenkwam in een jurk. Dat was vroeger handiger tot de kleintjes zindelijk waren. Het was nog de tijd van wasteil en wasbord en hooguit een wringer. Ik herinner me dat opoe Bijenhof vertelde dat er vroeger tantes bij hen op bezoek kwamen met wijde zwarte rokken en knipmuts. Wanneer ze dan buiten waren en ze moesten heel nodig lieten ze zich gewoon wat in het gras zakken en klaar was Kees, nou ja Clara. Ze droegen voor het gemak toen geen onderbroeken. En dit is em dan: Abraham Eggink. Voor ons oom Bram.
In september 1942 trouwden Coba en Hendrik Jan. En ze gingen op huwelijksreis. De beide families hadden veel kennissen en vrienden. Vooral de Egginks hadden mede door opa's interesses vrienden door het hele land. Dus de huwelijksreis ging o.a. naar Ophemert èn Hilversum. Samen op de motor! Ja gezellig. Ik heb geen idee wat mama aanhad op die motor. Vast geen leren pak!
Hendrik Jan trouwde er bij in zoals dat heette... bij de fam. Bijenhof. En vanuit Ophemert stuurden ze naar opa en opoe op De Haar de kaart met deze geruststellende boodschap.
Beste ouders, Maandagavond 7 uur. We zijn sinds 3 uur hier bij de fam. Stap in Ophemert. We kregen opgebakken aardappelen en zoo meer. Tot op heden vol lof en dank voor de wijze die de menschen aan ons besteden. Morgen gaan we naar Hilversum. Woensdag komen we weer thuis. Alles gaat voorspoedig en we genieten volop. Gisteren een zéér zware preek gehoord. Met vergis heb ik de jas van Wim en Wim allicht de jas van mij te pakken. Hartelijke groeten Uwe Coba en Hendrik Jan.
Op weg met de brugklassen naar ons brugklaskamp in Borger maakten we altijd een stop om de kinderen te vertellen over wat hier gebeurd is. Nadat de Duitsers bij een razzia net het laatste kippenhok, waar Joodse mensen verborgen waren, bij boer Albertus Zefat vergaten te controleren werd er toch een andere schuilplaats gezocht. Het werd een hol in de bossen bij Valthe Wanneer je op de titel klikt kom op de site van het OPDC een school voor speciaal onderwijs en als je naar beneden scrollt naar febr 2005 vertelt een leerlinge over een excursie naar dit onderduikershol.
Het is misschien vreemd, maar de laatste weken komen toevallig allerlei verhalen over de 2e WO boven. Ik sprak iemand van de vrouwengroep Passage van Zuidbarge en die blijkt zich als Joodse de hele oorlog te hebben moeten verstoppen onderduiken. Haar moeder overleed zelfs in die tijd. Ze waren op een gegeven moment in de buurt van Gorssel bij een boer en ze hoorden deze boer aan iemand vertellen dat hij Joden in huis had. Vader nam zn kinderen ogenblikkelijk mee en groef een hol ergens in het bos en sinds die tijd leefden ze van wat er voor het grijpen lag alles wat groeide brandnetels, gras, bladeren, bessen.. Ziek werden ze en kregen van die bolle hongerbuikjes die je nu alleen op tv ziet als er een hongersnood in Afrika is. Aan het eind van de oorlog kwamen ze bij vrienden van de moeder terecht in de buurt van Hattem. Die liet ze de onderduikplekken zien van zijn eigen onderduikers, ergens tussen het hooi. Daar hebben ze weer echt gewoon voedsel kunnen eten. Vader en kinderen hebben overleefd, maar vraag niet hoe! Zoiets slaat diepe wonden. Vandaag vertelde ik een goede vriendin over ons plan om met Rick een dag of 10 naar Normandië te gaan omdat hij zo bezig is met D-day en alles wat met 1940- 45 te maken heeft. Rick heeft net zaterdag het Dagboek van Anne Frank gekocht en wil ook binnenkort het Achterhuis gaan zien in Amsterdam. Zij wilde dat nu ook wel eens gaan doen samen met haar man .. naar Normandië. Tot nu toe was dat te moeilijk vanwege de herinnering aan haar vader die samen met een hele groep anderen gefusilleerd is. Dat was een soort represaille als reactie op de landing in Normandië. Afschuwelijk! De verhalen van Jan Harwig kwamen ook deze week boven tafel. Een week waarin je gaat beseffen dat we geluk hebben om in een vrij land te leven.
De Haar 1948 of '49. Opa en opoe Bijenhof zijn 40 jaar getrouwd. Van l. naar r, boven: Johan Harwig, opa en opoe Bijenhof met Hennie Harwig op schoot, en Gé en Jan Harwig. onder: Diny en Hetty Eggink, Lia Nieuwenhuis- vriendinnetje van Gerke-, Hannie, Heintje en Gerrie Bijenhof, Carin en Gerke Aartsen. Je ziet het... het is de tijd van de strikken in het haar. En valt het jullie ook op dat soldaat of korporaal Jan in uniform is zoals dat indertijd verplicht was voor de soldaten in militaire dienst?
Jan was 17 jaar aan het eind van de oorlog in 1945. Hij was nooit bang vertelde hij me. Eén keer was het even wat minder. Aan het eind van de oorlog rukten de geallieerden op en de Duitsers in Hengelo Gld werden al wat zenuwachtig. Er was al een barricade opgericht in de Hoofdstraat. Er kon net een paard en wagen door. Veel paarden waren al gevorderd door de Duitsers. Terwijl een wagen er zich met moeite doorheen worstelde en zag Jan dat het paard gewond was geraakt aan één been. Die moest uitgespannen en vervangen. Jan pakte het gewonde paard bij de teugel om weg te brengen. Terwijl hij dat deed, richtte een Duitser zijn revolver op hem en dreigde hen allebei neer te schieten. Het is goed afgelopen, maar had heel anders kunnen gaan. Toen de Duitsers zich uiteindelijk terugtrokken kwamen de BS ers ( Binnenlandse Strijdkrachten) in actie. Alle NSB-ers werden opgepakt en in de kelder van het gemeentehuis van Hengelo opgesloten. De BS ers droegen een schildje op hun mouw met BS er op. Het bleek uiteindelijk nog een aantal dagen te duren voor de Canadezen Hengelo bereikten. Ze bleven nog lang achter Doetinchem. Wanneer de Duitsers terug waren gekomen had het er voor de groep BS ers slecht uitgezien, omdat ze nu herkend waren.
In Hengelo Gld is een interessant Achterhoeks Museum 1940- '45. Door veel vrijwilligers is allerlei materiaal bijeen gebracht. Klik op www.achterhoeksmuseum1940-1945.nl en je vindt al heel veel interessante informatie.
Géke van Jan in hun verlovingstijd was vaak bij de Harwigs te vinden. Hier wonen ze nog aan de van Hasseltstraat in Zutphen en Diny en ik hebben er wel eens gelogeerd.- ja met die gerute rökskes- Jaap en Hennie zijn er ook bij. En de teckel Wiesje, de oogappel van de familie. Johan woonde toen al op 's Heerenloo in Ermelo. Jan maakt hier de foto.
We hebben nog een vrije dag tegoed die voor a.s. vrijdag besteed moet worden bij de NS. Ik had bedacht om vandaag Jan Harwig eens op te zoeken die immers dacht dat hij nooit meer iets van een Eggink zou horen laat staan zien! Maar Jan reageerde meteen op mijn mail en meldde dat hij dit weekend in Odijk bij zijn vriendin doorbrengt. Even later belt hij en we hebben de 30 jaar die tussen onze contacten liggen eens doorgepraat. Zijn stem en zelfs de klankkleur zijn hetzelfde gebleven. Hij vertelde over het verlies van zijn zoon, Geke en zn kleindochter. De laatste keer dat we elkaar zagen was bij mama toen die al erg ziek was. Hij heeft ook Hendrik Jan langer meegemaakt dan ik en ik vroeg hem er naar. Hij moest lachen. Hij vertelde dat Hendrik Jan een hekel had aan vloeken. Ieder keer dat Jan zon dubbele knup uitte werd er iets van gezegd:Ie-j mot neet vluuken, Jan. Jan kwam in die tijd vaak op de Haar. Op een keer was Jan er bij dat Hendrik Jan iets aan het timmeren was. Hierbij sloeg die zich keihard op de duim. Toen kwam er ineens een grondig g v d uit zn mond. Hierop zei Jan: Ie-j mot òk neet vluuken Hendrik Jan. Waarop die antwoordde:Maor noe mag et! Jan sliep op De Haar vaak in het kippenhok vlakbij huis. Ik neem aan dat daar geen kippen meer inzaten want die zaten verderop in een ander kippenhok vlakbij het spoor. Daar was ook een leeg gedeelte bij, waar eikenhouten planken bewaard werden. Op een dag was oom Sjoerd komen waarschuwen dat er een razzia gehouden zou worden in Vorden en die nacht zou Hendrik Jan daarom in het lege stuk van dat kippenhok bij de spoorlijn slapen. Hij vond dat geen prettig idee zo alleen in het donker. Hij vroeg of Jan met hem mee ging. Zo hebben die beiden de nacht doorgebracht in het stro dat ritselde van de muizen en wat misschien nog meer. Ach ... even stond de tijd voor ons beiden stil.
Ja Hendrik Jan was muzikaal en als je mama mocht geloven was dat de hele familie. Vaak vertelde ze over het zingen bij het orgel in de grote keuken bij de Boskamp. Hij speelde dus behalve orgel ook klarinet. Tja en iedereen vond mij zoveel op Hendrik Jan lijken. Ik moest ook wel muzikaal zijn. Dus het orgel van Hendrik Jan was er. Dat stond breeduit mooi te glimmen en was duidelijk aanwezig in de voorkamer op de Boomgaard en werd iedere week eigenhandig door mama in de was gezet. En Hetty moest op orgelles. Eerst gebeurde dat bij bakker Scholten thuis, je weet wel van de zwanenhalzen, zijn specialiteit. Dat was wat mij betreft al geen succes. Daarna kreeg ik les van een professionele leraar, dhr Vente uit Zutphen. Dat gebeurde bij Willy ten Broeke thuis. Daar kregen Willy en ik achter elkaar les. Ook geen succes. Ik vond er gewoon niks aan en dat oefenen al helemaal niet. Ik herinner me dat dhr Vente een leuk mopje wilde vertellen: Hij lag lekker achterover in het gras naar de wolken en de vogels te kijken en bedacht dat eigenlijk handiger was wanneer alle vogels koeien zouden zijn. Daar had je meer aan. Tot hij een poepje van een vogel in zn oog kreeg. Toen was hij toch blij dat het niet zo was. Een paar liederen kreeg ik er uiteindelijk in, waaronder: Neem Heer mijn beide handen, het lievelingslied van Hendrik Jan. Ik had er zó genoeg van dat thuis besloten werd dat Diny nu maar op les moest. Hè.. gelukkig. Diny ging dus mee en ik vertelde dhr Vente dat Diny mijn plaats zou innemen. Dat had nog heel wat voeten in aarde, want er moest eerst een brief geschreven worden. Hij was nogal beledigd. Diny heeft blijkbaar meer muzikaliteit geërfd. Ze heeft jaren een groepje buurvrouwen begeleid bij het instuderen van kerstliederen bij ons thuis en later bij de Kerstviering van de Lindese Vrouwenvereniging in het café van bakker van Asselt. Dat zingen was niet mooi te noemen maar er werd zoveel gevoel in gelegd met van die uithalen met name van mama en tante Toos Momberg dat me dat nu nog herinner als iets bijzonders. Nu zingt Diny al jaren bij een koor in Eefde en ook bij een jaarlijks projectkoor waar ze één van de stevigste stemmen heeft, een mooie alt. En ik ? In mijn schoolloopbaan heb ik veel en graag met de kinderen gezongen. Daar werd ik vrolijk van. De blokfluit heb ik leren gebruiken, maar daar bleef het bij. Mijn vroegere sopraan is veranderd in een tenor. Lastig!
Pa Hendrik Jan is ook in dienst geweest bij de Luchtmacht, allemaal natuurlijk lang voor mijn tijd. Ik weet alleen dat er een vliegtuig ergens ondersteboven is komen te liggen en dat die met kunst en vliegwerk weer overeind gekomen is. Joop weet vast meer te vertellen over dit vliegtuig. Zelf heb ik er geen idee van. Ik heb alleen een fotootje dat ie ondersteboven ligt en één dat hij weer rechtop staat. Of zou het juist andersom zijn? De mededeling achterop deze foto "svp bewaren" zegt wel dat het een belangrijke gebeurtenis voor Hendrik Jan geweest is. Volgens mij is hij de linker figuur op deze foto.
Er zijn al een paar vliegeniers van vliegbasis Soesterberg bijgekomen.
Gelukt. Het staat weer overeind.
Eigenlijk hoort deze foto op de tweede plek. Er is al een touw gespannen om het vliegtuig weer overeind te krijgen.
Achterop de foto had Hendrik Jan deze uitleg geschreven.
Nee wij gingen niet woofen, maar maakten met de ANWB eind 2007 een prachtige camperreis. Hier zijn we op het Zuidereiland, passeren niet onopgemerkt de 45e breedtegraad en komen dan bij Cromwell in een gebied met vééél fruit.
Wie weet wat Woofen is? Ja zo wordt dat genoemd! Dat is milieuverantwoord werken op een boerderij in Nieuw Zeeland. Je sluit je aan bij een WWOOF organisatie ( Willing Workers On Organic Farms). Dit is een organisatie die over de hele wereld jonge mensen een mogelijkheid biedt mee te draaien op een ( organische) boerderij.
Wim Harwig vertelde dat hun jongste dochter Rea daar nu aan het woofen is, werken op een biologische boerderij van een echt KIWI boerengezin tegen kost en inwoning. Ze vertelt er blijkbaar enthousiast over.
Je kunt er allerlei soorten werk doen: van het telen van planten tot het zagen van bomen en van het oogsten groente en fruit tot het verkopen van waterlelies. In Nieuw-Zeeland zijn er meer dan 300 boerderijen aangesloten bij WWOOF. Je werk zon vier uur per dag en je mag vervolgens gratis logeren, eten en drinken op de boerderij. Let er wel op dat je voor dit werk een Working Holiday Visum nodig hebt. Dit visum kan je online aanvragen via de website van Immigration New Zealand. Je moet wel van tevoren contact met de boer of manager van een WWOOF-boerderij opnemen wanneer je wilt komen werken. Kijk voor meer informatie op de site van het WWOOF.
Toen we van begin november tot 19 december 2007 door Nieuw Zeeland camperden waren we allebei onder de indruk, niet alleen van de schoonheid van het land, maar ook van de relaxte manier van leven. We spraken een paar Nederlandse emigranten en konden ons levendig voorstellen dat ze de stap maakten.Als ik nog jong was geweest had ik me hier wel willen vestigen. Ik had hier wel geboren willen worden dacht ik toen.
Op Wims site www.harwig.wordpress.com zijn filmpjes te zien van de beide dochters met Kerst in Australië. Nou die vermaken zich best . te vergelijken met Riet en Moos van een paar weken terug. Ze hebben ook met zn beiden de Fiji eilanden aangedaan. Daarna kwam Jes op huis aan en heeft haar leventje hier weer opgepakt, maar Rea ging nog even door om een paar maanden in Nieuw Zeeland te gaan "woofen". Bovendien is er een zeer recente foto van onze vooroorlogse neef Jan op te zien, die nog helemaal van deze tijd is!
Mies op makke Fannie.
