|
Australische ouderen maken zelfmoordpil
In een klein berichtje maakt De Morgen melding van het feit dat in Australië een aantal bejaarden een suicidepil heeft ontwikkeld of nagemaakt.
Met wat meer ondernemingszin zou dit ook in België kunnen gebeuren, want het is nog niet zo evident om in eigen land aan het geschikte middel te geraken mocht je tot de slotsom zijn gekomen dat jouw leven voltooid is.
Hier gaat het om, niet om de zelfdoding in een vlaag van zinsverbijstering of wanhoop. Een voorbeeld is de wereldvermaarde schrijver Arthur Koestler die op 78-jarige leeftijd en lijdend aan Parkinson en leukemie zijn leven beëindigde samen met zijn vrouw die in een afscheidsbrief verklaarde niet zonder haar man te kunnen leven.
Ik geef dit voorbeeld omdat nog steeds heel wat mensen de daad zien als een bewijs van onmacht, de afsluiting van een leven dat men uit intellectuele gemakzucht dan maar een mislukking noemt.
In Nederland is al enige tijd sprake van 'de pil van Drion'. Mijn ervaring leert dat meer mensen dan men geneigd is aan te nemen best opgelucht zouden zijn mochten ze zo'n middeltje in huis hebben - niet noodzakelijk om het te gebruiken: de wetenschap dat het binnen bereik is zou al een geruststelling kunnen zijn.
In zijn schitterende boek De wrede God vertelt A. Alvarez hoe verschillend de opeenvolgende culturen tegenover dit fenomeen stonden. Plato keurde de daad goed indien de levensomstandigheden ondraaglijk waren, de Romeinen organiseerden zelfs een centraal depot waar suicidanten hun fiooltje konden laten vullen indien hun aanvraag was goed gekeurd.
Daartegenover citeert Alvarez uit een brief die ene Nikolaas Ogarev omstreeks 1860 schreef: 'Er is een man opgehangen die zich de keel had doorgesneden maar weer tot leven was gebracht. Zij hebben hem opgehangen wegens zelfmoord'
Deze en andere anekdotes doen denken aan de Pro Life-fanatici in de VS die in naam van de heiligheid van het leven aanslagen pleegden op zogenaamde abortusklinieken. Kannibalisme is niet zonder reden een centraal symbool in het christendom. (zie The Golden Bough van sir James Frazer, het hoofdstuk 'Eating the God' dat onder meer gaat over het dogma van de transsubstantiatie, de verandering van brood en wijn in het lichaam en bloed van Christus wat volgens dit dogma zeer letterlijk moet worden begrepen)
Op een bepaald moment maak je de balans op: ofwel wil je een verdere ontluistering niet meer meemaken, ofwel zeg je heel nuchter dat het genoeg is geweest, meer hoeft niet. De uiterste consequentie van het recht op zelfbeschikking van het individu is dat men ook de eigen dood kan kiezen, in waardigheid en bij volle verstand. Wat deze ultieme vrijheid tegenhoudt is een irrationeel taboe - al dan niet godsdienstig geïnspireerd, want de huidige cultus van de eeuwige jeugd leidt net zo goed tot deze afweerreactie - en een ongemakkelijke omgang met de eigen sterfelijkheid.
De alternatieven lezen we wekelijks in de kranten: de gruwelijke manieren waarop mensen tot op vandaag uit het leven stappen, de vernederende aftakeling die men zelf nooit heeft gewild.
Nogmaals, om misverstanden te vermijden: wanneer het voorbijgaande suicidale neigingen betreft met redelijke kans op herstel heeft de maatschappij in de persoon van therapeuten en opvoeders niet alleen het recht maar zelfs de plicht om het leven te verdedigen - deze overwegingen gaan over een beslissing die men in extremis neemt, over een eindbalans.
Ik kan me vergissen maar het taalgebruik houdt naar mijn aanvoelen het taboe in stand: 'zelfmoord' is hoe dan ook een veroordelende term met alleen maar negatieve connotaties. Het Nederlands en het Duits behoren tot de talen die door een semantisch purisme aan het neutrale 'suicide' een morele bijklank hebben gegeven.
Wie enig taalgevoel heeft, moet dus weten waarom hij of zij deze term al dan niet gebruikt.
|
