over verslavingen

Het voorgaande bericht deed me  denken aan een statistiek die ik enige tijd geleden zag in De Standaard of De Morgen: de meest lucratieve economische sectoren op wereldschaal zijn de wapenhandel en de drugshandel.

Wat is het verschil?

Drugs kunnen in het ergste geval de individuele levens verwoesten van mensen die daar zelf voor gekozen hebben. Wapens verwoesten de levens van miljoenen mensen die daar uitdrukkelijk niet voor kozen.

De wapenhandel is in tegenstelling tot de drugshandel voor een deel legaal en aan weinig beperkingen onderhevig, voor een ander deel net als de trafiek in verdovende en stimulerende middelen illegaal. Heel de wereld voert een 'war on drugs', van een 'war on arms' is geen sprake, zeker niet bij de landen die in de eerste strijd het hoogst van de toren kraaien.

Er zijn mijn inziens twee verslavingen die echt levensbedreigend zijn voor heel de planeet: de hebzucht en  de gewelddadige gelijkhebberij.

Een goeie derde is het cynisme: uitgerekend diegenen die er voortdurend over opscheppen dat zij over een superieure beschaving of moraal beschikken, zijn de meest ongeneeslijk verslaafden aan hebzucht, fanatisme en geweld.

De  wereld is zo'n schouwtoneel dat we niet kunnen zonder verdoving om niet kierewiet te worden van de aanhoudende schreeuw die uit deze wereld opstijgt.

Dit is het paradoxale: een struisvogelhouding is een leugen, maar anderzijds maakt een voortdurende confrontatie met het lijden en het onrecht ons knettergek.

Met verdoving bedoel ik dan de uitschakeling van het morele bewustzijn - in klassieke termen: de stem van het geweten - door met de eigen pietluttige zorgen bezig te zijn,  door op te gaan in de verdwazing van de sport of in de nog grotere stompzinnigheid van allerlei tv-programma's, of door met oogkleppen aan zich helemaal op zijn job te storten.

Dit is een zaak van zelfbehoud en tegelijkertijd van zelfbedrog: we sluiten ons af voor problemen die zich hoe dan ook aan ons zullen opdringen.

Het doet me denken aan de priester-arbeider Frans Wuytack uit Sint-Niklaas. Die was in Venezuela opgepakt en in de gevangenis gestopt omdat hij zich te duidelijk engageerde voor de armen. Terug in Vlaanderen werd hij verwelkomd als een held. Tot hij hier hetzelfde begon te doen, onder meer door deel te nemen aan de arbeidersstrijd op de Boelwerf in Temse. Het ging zelfs zover dat de toenmalige bisschop van Gent, de beruchte van Petegem,  de deken van Sint-Niklaas naar zijn oud moedertje stuurden om haar te dreigen dat zij de communie zou geweigerd worden indien haar zoon volhardde in de boosheid.

Maar Frans begon met agit-proptheater, fel politiek  theater dus, samen met de andere roemruchte arbeidersleider, Karel Heirbout. Ik zag ze in Hamme, in het jeugdhuis Het Klokhuis optreden met hun sociale sketch 'De Barst': vlijmscherm anti-kapitalistisch maar achteraf zaten beide mannen aan de toog moppen te tappen, met een bevallige vriendin dan nog wel. Daar gaat het om: je ogen niet sluiten maar plezier blijven maken. Tenslotte is geen enkele uitgebuite of mishandelde mens  geholpen met onze depressiviteit. Het is een variant op de 'Mythe van Sisyphus' van Albert Camus: de steen de berg oprollen in de wetenschap dat die jou vlakbij de top toch ontglipt, maar de berg weer afdalen met een glimlach. 'We moeten ons voorstellen dat Sisyphus gelukkig is,' schreef Camus.

Naar je geweten luisteren en handelen is ook een vorm van verslaving.