Terzake over Afghanistan
Terzake Zaterdag zond een Channel 4-reportage uit over Afghanistan. De toestand is daar nog erger dan de meeste krantenberichten laten vermoeden. Niet alleen in de door de Taliban overheerste gebieden is het nog onveilig, de zogenaamd democratische warlords en gezagdragers maken zich schuldig aan zelfverrijking door drugshandel, corruptie en machtsmisbruik.
Na de beruchte elfde september 2001 vonden de meeste commentatoren dat de VS het recht hadden om Afghanistan aan te vallen, meer zelfs: op basis van het Natocharter hadden de andere leden de plicht om hun bondgenoot bij te staan.
Mij heeft die argumentatie nooit overtuigd. Ik zag de herhaling van een infernaal ritueel. Keer op keer hanteren de VS (en zij niet alleen ) het dwaze denkschema van 'de vijand van mijn vijand is mijn vriend'. De Taliban werd gesteund omdat ze vochten tegen de Sovjetunie; Saddam Hoessein kreeg hulp in zijn oorlog tegen de ayatollahs van Iran; generaal Noriega van Panama werd gezien als een bondgenoot in de strijd tegen de cocaïnehandel en de communistische rebellen in Latijns-Amerika; Moboetoe was een factor van stabiliteit in Centraal-Afrika en een Westersgezind bastion tegen het oprukkende marxisme in Angola en Mozambique.
En keer op keer bleek de partner een hinderpaal zoniet een regelrechte vijand.
De balans: de grote overwinnaars zijn telkens de demagogen en de wapenindustrie, de grote verliezers de lokale bevolking - en wij allemaal want de onveiligheid ergens ver weg exporteert haar gevolgen in de vorm van meer vluchtelingen en terroristische dreiging.
Het komt er dus op aan dit helse ritueel te doorbreken en het unilateralisme - zeg maar het eigenmachtig optreden - van de huidige Amerikaanse regering maakt dit allesbehalve gemakkelijk. De vraag kan zelfs gesteld of de lobby's die het Amerikaanse beleid bepalen er belang bij hebben. Het openhartig interview met oud-VN-ambassadeur John Bolton in De Morgen van zaterdag leert ons duidelijk dat de ploeg rond Bush de wereld bekijkt vanuit eigenbelang en dat eigenbelang wil dienen met geweld. Dit is het meest pessimistische vooruitzicht: zolang de wapenindustrie, de energiereuzen en andere kortzichtige machten zwaar investeren in de verkiezingscampagne zowel van democraten als van republikeinen, kunnen we ons niet verwachten aan een fundamentele koerswijziging in het Amerikaanse buitenlandse beleid. En dan is het bang aftellen tot hun confrontatiepolitiek leidt tot een conflict dat ons direct zal raken en niet alleen maar met het ongemak van asielzoekers of het sporadisch gevaar van bommenleggers.
En aangezien de aanstormende grootmacht China ook inzake gewetenloos opportunisme een kopieerkunstenaar is, zie ik geen reden om de toekomst vrolijk zwaaiend tegemoet te fietsen.
Doch aan doemdenken hebben we niets. Zoals John Bolton al aangeeft is de Amerikaanse tunnelvisie open te breken als Europa een krachtige tegenstem laat horen.
We hoeven de geschiedenis niet te ondergaan, we kunnen ze mee vorm geven: als Europa leert te spreken met één stem.
