verontwaardigingxml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

In de laatste ‘Phara’ van het seizoen was barones Mia Doornaert te gast. Zij verklaarde ‘verontwaardigd’ te zijn door de persoonlijke aanvallen op haar baas en idool Yves Leterme. Dat diezelfde Leterme onlangs op een laffe en gemene manier uithaalde naar Karel de Gucht, drong niet tot haar door.

Een goed half jaar geleden zei Louis Tobback in  ‘De keien van de Wetstraat’ dat socialisten gedreven worden door verontwaardiging. Dit zegt nog niets. We mogen aannemen dat ook Filip Dewinter door verontwaardiging wordt gemotiveerd. De vraag is wat die verontwaardiging veroorzaakt.

Etymologisch gezien komt het woord van ‘waarde’ of ‘waarden’: welke waarden worden geschonden in jouw ogen, dat is de vraag. Je kan dan spreken over een besef van rechtvaardigheid, maar daarmee zijn we er nog niet. De ene vindt de bouw van moskeeën in ons land een grove onrechtmatigheid, de andere vindt dit vanzelfsprekend gezien de godsdienstvrijheid in ons land. In ‘rechtvaardigheid’ zit het woord ‘recht’ en het beslissend onderscheid zit dus in de rechten die je aan anderen wenst toe te kennen of voor jezelf wil opeisen. Waarom wil ikzelf een ruimhartig migratiebeleid? Om twee redenen: ik zie de oorzaken (de extreme tegenstellingen in de wereld en de onveiligheid) en ik voel mee met de vluchtelingen (empathie). Extreemrechts weigert beide: ze doen alsof die oorzaken niet geldig zijn en ze kunnen zich absoluut niet inleven in de situatie van de migranten.

Een ander voorbeeld: ik ben reeds enkele jaren actief in de Lappersfort Poets Society. Aan de basis ligt uiteraard mijn bekommernis om de natuur in Vlaanderen, maar wat mij echt over de streep heeft gehaald was het brutale optreden van de federale politie bij de eerste ontruiming van het bos. In mijn ogen was die interventie een voorbeeld van fascistisch machtsmisbruik.

Ik zou nu aan zelfanalyse kunnen doen en pogen te verklaren waarom ik aan dat fenomeen zo hypergevoelig ben. En dan zal ik volgens de psychoanalyse wel uitkomen bij mijn autoritaire en hardhandige vader die zijn zonen meer dan eens in elkaar heeft geslagen. Als kind ben je dan machteloos maar je beleeft zeer intens de onrechtvaardigheid van het gebeuren.

Dat machtsmisbruik zie ik ook in de verhouding tussen Israël en de Palestijnen: dit is geen conflict tussen evenwaardige partijen, de ene is duidelijk veel machtiger dan de andere en maakt van zijn overwicht misbruik. Daarom gaat mijn sympathie in de eerste plaats naar de verdrukten en niet naar de verdrukkers. Ik denk dus dat jeugdervaringen aan de basis liggen van jouw uiteindelijke politieke keuze: niet als idee, maar als emotionele brandstof.

Om terug te komen op Mia Doornaert: al jaren erger ik mij aan de fundamentele oneerlijkheid van deze vrouw. Zij is zogezegd journaliste maar zij is de partijdigheid in persoon terwijl volgens mij een journalist dient te streven naar onpartijdige observatie. Doornaert is katholiek en staat vijandig tegenover de islam, zij is pro-Amerikaans, pro-Israël en elke kritiek op de USA of op Israël ervaart zij als een persoonlijke belediging waarop zij dan hysterisch gaat reageren. Mij is het een raadsel waarom deze barones geprezen wordt als een van de belangrijkste opiniemakers van Vlaanderen:  in haar teksten lees ik vooral vooroordelen en geen objectieve afweging van de feiten.

Mijn ergernis heeft in dit geval te maken met eerlijkheid, nog zo’n basiswaarde. En ook die waarde heb ik van thuis meegekregen, zowel van mijn moeder als van mijn vader. Wat ze ook deden, ik heb hen nooit weten liegen of anderen bedriegen.

De drang naar eerlijkheid zet mij ertoe aan mijn eigen standpunten kritisch te evalueren: ik vraag me voortdurend af of ik wel gelijk heb, of ik wel voldoende geïnformeerd ben om over bepaalde feiten te oordelen. Daarom stel ik liever vragen dan een bewering te lanceren.

De vraagstelling prikkelt het denken van de lezer of luisteraar (denk aan Socrates) terwijl de bewering kan leiden tot afweerreacties op basis van emoties of persoonlijke voorkeuren of pijnlijke ervaringen. En mij lijkt het belangrijker om mensen aan te porren om zelf na te denken (dat is nog altijd de leraar in mij) dan om ze te overtuigen van een of ander gelijk.

de haan 12 jun. 10