"'Bescheidenheid siert de mens' is letterlijk een dooddoener. Wie zich bescheiden opstelt, verdwijnt uit het gezicht. Een bescheiden mens spreekt alleen als hij gevraagd wordt. In de postchristelijke samenleving betekent dat voor de christen algauw: nooit. Een bescheiden mens gelooft niet dat hij wat te zeggen heeft. Hij heeft immers geen te hoge gedachten van zichzelf. Zijn mening is dus niet noemenswaardig. Bescheidenheid is dan ook de eerste stap om van je geloof te vallen."
De normale tijd is de tijd van het 'willen geloven'
'De normale tijd is de tijd van het 'willen geloven'
"Geloven betekent (dus): zich inpassen in Gods wil en die tot dezijn maken. In de tocht van het geloof zijn de ervaringen kleine pieken van herkenbaarheid en zekerheid. Maar ze blijven uitzonderlijk. De normale tijd is de tijd van het 'willen geloven'. Het is zoals bij beminnen: je ervaart ook niet elke dag elkaars liefde even sterk. Maar elke dag moet je elkaar 'willen beminnen' om tot intieme momenten te komen. Ervaringen zijn als de kralen van een ketting. Losse kralen vormen geen juweel. Er is een draad nodig om de parels aaneen te rijgen, om ze te binden tot een geheel, tot een juweel. In het geloof is die draad de wil. De draad, onooglijk ding maar onmisbaar. Daarom is opvoeden tot 'willen geloven' zo belangrijk."
"Niet alleen de taal van de mond heeft haar spraakkunst, ook de talen van het hart hebben hun grammatica. De taal van de schoonheid bijvoorbeeld volgt de normen van de kunst. De taal van de liefde zoekt haar bedding in de spelregels van de tederheid. De taal van het verdriet krijgt haar beslag in de vormgeving van rouw en afscheid. Ook hier is er vandaag veel grammaticale slordigheid. Zoals veel mensen hoekig spreken, zijn ook velen schokkerig in de talen van het hart. Ze ontberen daardoor ware schoonheidservaring, zijn onbekwaam in de liefe en weten met hun verdriet geen weg.
Ook het geloof en de religieuze ervaring hebben een grammatica nodig om beleefd te worden. Ook grammaticale onkunde is vandaag de oorzaak van veel religieus onvermogen, terwijl het onze samenleving helemaal niet ontbreekt aan religieus verlangen. Integendeel. De jongste tijd las ik in menig interview de uitroep: "Ik zou willen geloven.' of: 'Ik zou willen dat God bestond.' Of nog: 'We hebben een religie nodig.' Maar dit verlangend zuchten werd veelal gevolgd door de klacht: 'Mijn verstand houdt me tegen.' Of: 'Maar God is een rationele onmogelijkheid.' Of nog: ' De huidige stand van de kennis maakt geloven onmogelijk.'
Toch ligt niet daar het probleem. Het idee dat kennis geloven in de weg staat, is een achterhaalde (negentiende-eeuwse) discussie. Het probleem is het ontbreken van de kennis van het geloof, waardoor mensen niet de bedding van taal en teken vinden om hun geloof te laten stromen als levend water."
Mark van de Voorde in Geloven is achterlijk, zeggen ze. Open brief aan kerkverlaters, Davidsfonds/Leuven, 2006, p. 57.
"Het hart van christelijke geloof en de beleving is gelegen in de christelijke godsopvatting. Wij hebben een zeer eigen opvatting over het wezen van God. De eerste generatie christenen wisten van meet af aan dat zij - om het zo te zeggen - een probleem hadden. Als je - zoals zij - beweert dat Christus zoon van God is, dan moet je de joodse visie op God herzien. Die christelijke visie op God was hen opgedrongen vanuit hun eigen ervaring van Christus. Ze komt dus niet uit het hoofd van theologen, maar uit het hart van de gelovigen. Kiezen voor dit thema is dus een heel bewuste keuze voor het hart van de christelijke traditie. Die kennis is evenzeer belangrijk voor de interreligieuze dialoog, bijvoorbeeld met de islam. Wie en wat moet je in die dialoog vergelijken? Niet Jezus met Mohammed, maar eigenlijk Christus met de Koran. Want wie spreekt het Woord van God? En als je over Christus zegt dat Hij het woord van God is, dan zit je met een heel andere godsopvatting. In de triniteitsleer vind je de eigenheid van christendom echt uitgesproken gearticuleerd. Het lijkt alsof we heel ver weg beginnen, maar eigenlijk beginnen we dus in het hart van onze eigen traditie."
Theoloog Terrence Merrigan in interview door Toon Ossaer in Kerk en Leven van 19 april 2006, p. 9.
uniqueness and communion of the persons who are God.
And precisely in not running away from the price
of our own personhood we begin to discover
that the proclamations central to the Christian message
are not simply doctrines tot be believed, but reality
that can be experienced,
reality that can transform experience.
Mara Ann Fatula, OP in Autonomy and Communion: Paying the Price, Spirituality Today, vol. 39 5Summer 1987): 164. Geciteerd in Owen F. Cummings, William T. Ditewig en Richard R. Gaillardetz, Theology of the Diaconate. The state of the Quetions, Paulist Press New York/Mahwah, 2005, p. 40 41
De auteur William T. Ditewig vervolgt:
Theologies of diaconate as indeed all theology begin with a full appreciation of the power, risk, and mystery of sacramental initiation into the Trinity. This provides a common sacramental identity whil establishing the possibelities for creative, dynamic, Spirit-filled, and transformative mission. Categories of theological discourse that insist upon excessive distinctions between the baptized over against the ordained will benefit from dialogue with trinitarian theology as the archetype of all ecclesial ministry. Furthemore, ongoing intensive research into the relationship of sacramental initiation to the variaties of commissioned, installed, instituted, and ordained minstries must be encouraged.
"Een kerk die zich niet warmt aan haar eigen vuur, krijgt ook een koud hart. 'Hieraan zal men u herkennen, dat gij elkaar bemint.' Het ergste bewijs van onze middelmatigheid is dat het zo povertjes gesteld is met het herkenningsteken van de christen, de onderlinge liefde. We zijn niet slecht voor elkaar, maar echt goed ook niet. We zijn zachtjes lief en hebben een beetje aandacht voor elkaar, maar een blijvende zorgzame gemeenschap vormen we niet.
In de grote vragen van deze tijd, zoals de vergrijzing en de verkleuring van de samenleving, zijn we ook al geen koplopers, al hebben we daar enkele goede gedachten over. We kijken, van een veilige afstand, te veel toe op wat anderen doen, en beloven dan onze steun. Bescheidenheid? Ik vrees dat het middelmatigheid is."
Mark van de Voorde in Geloven is achterlijk, zeggen ze. Open brief aan kerkverlaters, Davidsfonds/Leuven, 2006, p. 40.
De kerk als geloofsgemeenschap: van bodembedekker tot oase.
1. Woordenschat voor bijdetijdse gelovigen
De kerk als bodembedekker: dat is een kerk die alles kerkelijk wil overdekken. Een dergelijk kerk lijkt op een bodembedekker: de tuin lijkt wel groen, maar camoufleert dat de bodem dor en droog is. Geen enkele vitale plant steekt er bovenuit.
Cultuurkatholicisme: met deze term bedoelen wij hetzelfde als de kerk als bodembedekker. Het betekent dat kerk en cultuur elkaar overlappen. Misschien makkelijker geformuleerd: gemeente en parochie vallen samen. Er is geen verschil tussen beiden.
De kerk als oase: daarbij denken wij aan plekken waar zoekende mensen en die belanden vandaag op de gekste plaatsen hun dorst kunnen lessen, waar ze het Woord van God horen, waar goede liturgie wordt gevierd en waar ze echt christelijk leven ervaren. Hierbij is het trouwens goed te bedenken dat kerk of ecclesia betekent: de gemeenschap die wordt samengeroepen. Je moet er je vertrouwde plek voor verlaten en je wordt verzameld om vervolgens op een vruchtbare manier terug te keren en een teken te worden voor de wereld.
Parochianen zijn bijwoners of de parochie als gemeenschap van bijwoners: uiteraard leven de christenen ook in de wereld zoals iedereen, maar ze zijn niet van de wereld. Het geloven onderscheidt hen. Ze worden in de Bijbel bijwoners genoemd, passanten en vreemdelingen. Zo vormen ze parochies, wat letterlijk betekent: een gemeenschap van bijwoners (para: naast, oikia: woning). Misschien makkelijker geformuleerd: gemeente of dorp valt niet samen met de parochie of de parochie valt niet samen met de gemeente of dorp.
2. Het maakt geen lawaai, maar er iets aan het gebeuren in het decanaat Geraardsbergen
Waarschijnlijk heb je hier of daar al opgevangen dat de verantwoordelijken van de parochie, de parochieploegleden van de verschillende parochies in ons decanaat regelmatig samenkomen om samen te bidden, samen het brood te breken voor elkaar en om samen na te denken over de toekomst van onze zestien parochies.
Gaat het dan niet goed?
Op het eerste gezicht ziet de situaties van de parochie en van het geloven er niet rooskleurig uit. Steeds minder mensen nemen deel aan activiteiten van de parochie: het aantal deelnemers aan de weekendliturgie daalt zienderogen, er zijn minder voorgangers, en vul zelf maar aan.
Maar meer nog dan de dalende cijfers (bisschop Luysterman leerde ons tevreden te zijn met het kleine getal), verontrust ons de vraag naar een nieuwe inhoud van ons geloven. Velen zeggen: wat moeten wij vandaag nog geloven, in wie kunnen wij vandaag nog geloven. Velen zeggen de oude waarheden niet meer te kunnen geloven, en haken af
Het is voor niemand eenvoudig de oorspronkelijke boodschap van het christen zijn zo te verwoorden en vorm te geven dat ze aansluit bij de manier van denken, voelen en leven van de mensen van vandaag.
Er is het een en ander veranderd in onze tijd!
Wij kunnen een aantal veranderingen aan de buitenkant vaststellen, zoals we al vermeldden: dalende cijfers voor het aantal medewerk(st)ers en betrokkenen bij parochieleven. Er echter meer aan de hand.
Er is ten eerste iets grondigs veranderd in deze tijd.
Vele mensen in onze parochie hebben verdriet omdat onze omgeving geen christelijke gemeenschap meer is in zijn geheel ( de parochie als bodembedekker). En dat verandert voor hun gevoel veel: niet iedereen leeft hier op dezelfde goede manier!
Binnen ons christelijk geloven, onze parochie is er een grote verscheidenheid van deelname gegroeid.
Er zijn er die wekelijks deelnemen en anderen die liever af en toe komen. En de mensen zijn ook veel mobieler geworden. Je kunt medegelovige parochianen overal elders in de zestien parochies van ons decanaat ontmoeten. De mensen verplaatsen zich! Velen leveren nog altijd hun bijdrage aan de parochieopbouw (?) of is het gewoon het samenleven, langs de sociale bewegingen. Daarnaast kunnen wij ook in ons decanaat al zien of horen vertellen dat er meerdere godsdiensten en religies zijn. Zelf leven we samen met moslims, boeddhisten, ,protestanten En er zijn er ook die beweren helemaal niet godsdienstig te zijn! Het christelijk geloven is maar als één kraampje op de markt van religies of godsdiensten en levensbeschouwingen. Mensen hebben een veel grotere keuze dan vroeger.
Er is ook iets veranderd in het geloven zelf. Velen kunnen niet meer geloven op de manier zoals dat 20, 30 jaar terug was. We willen van het geloven ons geloven maken.
Met al deze veranderingen willen we in onze parochies rekening houden. En daarom zoeken we met alle parochies in ons decanaat hoe wij van bodembedekkers echte oasen kunnen worden.
Als gelovige voel ik me - en velen me mij - vaak beledigd door de media en kan ik me ook inbeelden dat een moslim tot in zijn diepste gemoed gekwetst is door die cartoons. Een beschaafd mens, gelovig of niet, doet zijn schoenen uit als hij een moskee binnenstapt en loopt niet in een zwembroek rond in een kathedraal. Zou de wereld er beter op worden als we dat in naam van de vrijheid morgen ineens wel zouden doen?
Hugo De Ridder in Kerk en Leven van 19 april 2006, p.7.
Telkens wanneer de persvrijheid wordt ingeroepen, ben ik beschaamd dat het om zulke banale dingen gaat: het liefdesleven van een politicus, een auteur die in zijn boeken mensen met naam en toenaam beledigt, een affiche van een toneelgezelschap dat Maria met een blote borst toont.
In mijn ogen is persvrijheid bedoeld om de macht te temperen, onrecht aan te klagen en wantoestanden te onthullen. Ze kan nooit een vrijbrief zijn om anderen te beledigen, te kwetsen, aan te zetten tot rassenhaat of tot het stellen van immoriele handelingen. Ontzetten veel vunzigheid wordt verspreid via het internet in naam van diezelfde vrijheid. Persvrijheid moet omzichtig gehanteerd worden en gaat volgens mij gepaard met respect en inlevingsvermogen.
Hugo De Ridden in Kerk en Leven, 19 april 2006, p. 7.
"De absolute zelfbeschikking is natuurlijk een mythe waarvan de herauten vooral te vinden zijn bij gezonde en bemiddelde mensen. Het 'ik als maat van alle dingen' is een zelfoverschatting die je wel enkele jaren kunt cultiveren. Maar vroeg of laat ligt elke mens te roepen op zijn moeder, als metafoor voor het opperwezen waardoor hij een tijdlang op de wereld mag rondlopen."
Hugo De Ridden Lieve Wouters in Kerk en leven van 19 april 2006, p.7
Net op het moment dat we het materieel goed hebben en al onze materiële behoeften ingevuld zijn, komen de gaten van onze immateriële behoeften te voorschijn. Bekeringen grijpen veelal niet plaats in de waanhoop van de materiële elllende, maar in de wanhoop van de immateriële leegte, als de materieële wensen vervuld lijken. Dan stoten we immers tegen de definitieve grenzen van ons tijdelijke bestaan, dan smeekt de eindigheid om oneindigheid, verlangt de onomkeerbaarheid van de tijd om in de eeuwigheid over te gaan.
Mark van de Voorde in Geloven is achterlijk, zeggen ze. Open brief aan kerkverlaters, p. 28.
De uittocht uit de kerk is in wezen een conservatieve reflex, want het is de reflex van wat men nabootsgedrag hoort te noemen. De weglopers zijn merendeels slachtoffers van de hrteloze sociale druk van de hardste schreeuwers uit hun vriendenkring: "Je doet er toch ook niet meer aan, zeker?" Meehuilen is altijd conservatief, des te meer als men er de nadruk op legt hoe progressief het wel is.
In het Engels zeggen ze (dan): to chance your arm (letterlijk: je arm riskeren). De oorsprong van die uitdrukking kun je zien in de (anglicaanse) kathedraal van Dublin. Daar bevindt zich een merkwaardige deur, eigenlijk een paneel uit de vroegere deur tussen kerk en kapittel. Het paneel wordt met eerbied bewaart, bijna als een relikwie, omdt er een mooie geschiedenis aan verbonden is. In het midden van het oude deurpaneel gaapt een lang en smal gat. Het lijkt er met een bijl uitgehakt en zo is het ook. In 1492, het jaar dat Columbus Amerika ontdekte, betwistten twee adelllijke familis, de Fitzgeralds en de Bulters, elkaar de macht over Ierland onder auspiciën van de Engelse koning. Hendrik VII had zijn sympathie van kamp verlegd, van de Fitzgeralds naar de Bulters. Dat leidde tot een verhevigde strijd, waarbij het handgemeen zich verplaatste naar de kathedraal. Black James, van de Butlersfamilie, vluchtte de kapittelzaal in en trok de deur achte zich dicht. Toen in de kerk een dode viel, zag Gerald Fitzgerald, de graaf van Kildare, in dat zo nooit een oplossing kan worden bereikt. Hij riep Black James op om naar buiten te komen, maar die weigerde uit angst. Toen deed hij iets onverwachts. Hij stak zijn hand door het gat en wachtte af. Twee mogelijkheden: ofwel hakte zijn tegenstander zijn arm af ofwel gaf die hem de hand. Het laatste gebeurde. De deur piepte open en beide rivalen vielen elkaar om de hals.
To change your arm: je loopt altijd een risico, als je iemand de hand reikt. Dat is het risico van elke poging tot verzoening. Verzoening vergt iemand die een gat hakt in de afsluiting tussen mensen en de hand reikt. Hij loopt het risico dat deander hem de hand afhakt, vandaag veeleer hem de hand weigert. Maar verzoening is ook ontwapend. Wie de uitgestoken hand aanvaardt, mag naar buiten komen. Hij riskeert niet, het risico lag helemaal aan de zijde van hem die de verzoening inzette.
De volledige titel van het boekje van Mark van de Voorde, Geloven is achterlijk, zeggen ze. Open brief aan kerkverlaters, Davidsfonds/Leuven, 2006, is een echte aanrader. De auteur heeft vier doelgroepen op het oog: eerst de ontgoochelden, de ontgoochelde weglopers en de ontgoochelde blijvers. De derde groep tot wie hij zich richt zijn de ontmoedigde kerkwerkers. De vierde doelgroep zijn de zakelijke zinzoekers. Lezen wij dit boek samen?
De manier waarop die vriendenv andaag over de kerk praten, lijkt op iemand die een glasraam aan de buitenkant staat te bekijken. Hij ziet een zwart gat. De kleuren lichten pas op als je de kerk binnenstapt. Het geloof is geen schilderij da tje van een afstand kunt bewonderen. Het is een glasraam waardoor het licht valt; In de kerk wordt het onbestemde licht gefilterd tot zichtbare kleuren. Het spat in vonken gekleurd licht uiteen. Uiteindelijk is het de kerk die Gods goedheid menselijk genietbaar maaakt (ook wel eens ongenietbaar).
Mark van de Voorde in Geloven is achterlijke, zeggen ze. Open brief aan kerkverlaters, p. 20 - 21.
Een oud koptisch verhaal vertelt over twee woestijnvaders. De ene vraagt aan de andere: 'Hoe komt het toch dat zovelen het monnikenleven opgeven?' De andere antwoordt: 'In het monnikenbestaan is het zoals met een hond die achter een haas aan zit. Hij jaagt hem op en blaft zich de longen uit het lijf. Veel andere honden worden door zijn geblaf opgeschrikt en sluiten zich bij hem aan. Ze jagen samen op de haas. Maar dan komt een moment dat de honden die de haas niet te zien hebben gekregen, moe worden. De ene na de andere geeft het op, staakt de jacht en keert naar zijn hok terug. Alleen zij die de haas wel kunnen zien, houden het vol tot het einde.'
Met het geloof is het ook een beetje zoals met dat oude verhaal.
Bouwstenen voor een relatie 4. Vruchtbaarheid Waaruit put een relatie haar leven? Wat zijn haar levensaders? Of anders uitgedrukt: welke zijn de onmisbare bouwstenen (hoekstenen) van een relatie, met name van de huwelijksrelatie?
De vier bouwstenen zijn: 1. Wij en ons 2. Vergeving 3. Aanvaarding 4. Vruchtbaarheid
4. Vruchtbaarheid
Vruchtbaarheid, niet allen in de enge zin van voortplanting, maar in de evangelische zin van zout, licht en zuurdeeg, is levensnoodzakelijk voor het relatieleven.
Niets is zo verstikkend voor een relatie als zelfgenoegzaamheid, een egoïsme à deux. Niets is een grotere illusie dan te denken: Wij twee zullen het wel redden; anderen hebben met onze relatie geen uitstaans.
Veel verloofden koesteren die illusie. Gelukkig is dat vaak een uiting van een groot vertrouwen in hun relatie. Maar intussen vergeten zij dat hun relatie niet uit de lucht is komen vallen maar het resultaat van wat mensen generaties lang in relatiewaarden hebben geïnvesteerd. Meer dan men beseft wordt men door anderen gevormd jammer genoeg ook vaak misvormd om op een bepaalde manier als gehuwden door het leven te gaan. Het beeld dat onze samenleving gehuwden lijkt voor te houden is dat van getrouwde eenlingen. Als anderen hun stempel kunnen drukken op het relatieleven, dan is het omgekeerd ook waar dat gehuwden door hun manier van huwen een grote invloed hebben op het relatieleven van anderen.
Er zit in het huwelijk een kapitaal aan relatieleven, en ik meen dat gehuwden dat nog te weinig investeren in anderen. Het is zoals bij elk kapitaal: als men het niet investeert verschrompelt het en verliest het met de dag aan waarde.
Gehuwden zouden zich meer de vraag moeten stellen:Wie heeft er wat aan dat wij van elkaar houden?
Ik zinspeel hiermee op vormen van engagement waarin de relatie zelf wordt geïnvesteerd i.p.v. bepaalde talenten en eigenschappen van elk van de partners afzonderlijk. In het sociale leven en het ontspanningsleven richt men zich haast uitsluitend tot gehuwden als tot getrouwde eenlingen: men richt zich tot de man of tot de vrouw, haast nooit tot de man of vrouw als echtpaar. Ik meen dat ook de kerk, de geloofsgemeenschap die in het huwelijk een teken, een sacrament ziet, niet voldoende appelleert aan gehuwden als gehuwden, maar nog al te vaak beroep doet op de een ten koste van de ander.
Ik (Hugo Roeffaers, zie eerste deel!) beschreef de vier bouwstenen of hoekstenen van een huwelijksrelatie, daarmee roep ik het beeld op van het bouwen, van het werken aan de relatie. Een sleutel-op-de-deur huwelijksgebouw is nog niet uitgevonden. Dat zou trouwens het failliet betekenen van de menselijke creativiteit. Het huwelijk is eerder een bouwwerf waarop constant gewerkt dient te worden. Het huis dat men als gehuwden bewoont is inderdaad nooit af.
In elke relatie, zeker de huwelijksrelatie is het kiezen tussen mûrir of mourir: ofwel groeien ofwel afsterven!
Tijdens bezinningsdagen gaven studenten van het zesde jaar mooie beelden voor wat wij bedoelen.
De ene student vergeleek het huwelijk met het bouwen van huis. Je moet eerst een goed plan hebben, een realistische droom van wat je beiden wil bereiken.
Daarna moet je beginnen met het leggen van een stevig fundament.
Vervolgens bouw je het huis steen na steen. Je zorgt ervoor dat de muren loodrecht staan, dat de deuren en vensters op de juiste plaats zitten.
Als het dak gelegd is mag je de palm steken.
Maar vergeet nooit dat een huis voortdurend moet onderhouden worden. Een huis dat niet wordt onderhouden verwordt tot een krot.
Een tweede student vergeleek het huwelijk met een brandende openhaard.
Als de haard brandt dan is het gezellig in huis. Een derde student merkte daarbij op dat het thuis maar gezellig kan zijn als de gezel thuis is.
De tweede student vervolgde: als de openhaard brandt wordt het gezellig. Maar typisch voor een openhaard is dat je hem voortdurend in het oog moet houden. Je moet er op tijd hout opgooien of hij gaat uit.
Misschien moeten wij ook eens nadenken over volgende uitspraak: Wij beginnen allemaal met onze geliefde te kiezen! In welke mate dat deze bewering hout snijdt is een ander gesprek waard. Waar is dat als wij onze geliefde hebben gekozen uiteindelijk onze keuze moeten beminnen.
Een parochie die 'beweegt' of een parochie die 'leeft'
Een parochie die 'beweegt' of een parochie die 'leeft'
'Bewegen' Een kegelbal beweegt ook, krachtens de gerichte worp. Een voetbal eveneens, krachtens het doeltreffende schot. Zelfs een lijk beweegt, wanneer men er in een snelle wagen mee door het land rijdt.
Maar zij 'leven' niet.
'Leven' Want leven is niet slechts 'bewegen', maar heel bepaald 'zichzelf bewegen' vanuit een eigen innerlijk actie-centrum en beginpunt. Elk pastoraal werk, elke godsdienstige opvoeding zal er heel bewust op gericht moeten zijn, precies dit moment naderbij te brengen waarop het godsdienstig 'voort-bewogen-worden' omslaat in 'zichzelf-voortbewegen'.
De parochie 'als sleep' Wie dat niet beoogt maakt zichzelf als pastor met zijn parochianen of als ouder met zijn kinderen tot permanente 'sleep'. Hij dispenseert daarmee iedereen van elk persoonlijk initiatief en sancitioneeert in feite de godsdienstige passiviteit.
