Simone Weil wordt in 1909 geboren te Parijs in een joodse familie,. Intellectueel bijzonder begaafd, studeert zij filosofie, onder meer bij de franse filosoof Alain (Emile Chartier). Reeds als kind had zij een grote bekommernis voor mensen die door le malheur, het ongeluk, getroffen zijn en daardoor elk zelfrespect en het respect van anderen verloren hebben. Zij engageert zich voor een tijd in de communistische beweging, gaat werken als fabrieksarbeidster en neemt in 1936 deel aan de Spaanse burgeroorlog aan de zijde van de anarchistische syndicalisten. Deze levenswijze zal haar al niet sterke gezondheid ondermijnen. Drie bijzondere ervaringen in Portugal, in Assisi en in Solesmes zetten haar op de weg van het christelijk geloof, maar ze komt er niet toe zich te laten dopen. In 1942 gaat ze naar New York en vervolgens naar Londen, waar ze zich voorbereidt voor een taak aan het front. Op 24 augustus 1943 overlijdt ze evenwel aan tuberculose in het sanatorium van Ashford (Kent).
Simone Weil schreef verschillende werken en artikelen, die alle na haar dood gepubliceerd werden. Zij schreef prachtige teksten over het christelijk geloof.
In het onderstaande fragment heeft ze het over de liefde voor de ongelukkige naaste.
De ongelukkige is iemand die, zonder er zelf verantwoordelijk voor te zijn, op een of andere manier getroffen is door sociale uitsluiting, psychologische ontworteling en fysiek lijden.
Van nature zijn wij mensen geneigd ons zo vlug mogelijk van een ongelukkige te ontdoen.
Wij gedragen ons als een nest kippen, zegt Simone Weil, die niet aarzelen om zich zo snel mogelijk van een gewonde soortgenoot te ontdoen: ze vallen hem aan en pikken hem dood.
Als wij dan toch in staat zijn om werkelijk aandacht op te brengen voor de ongelukkige, dat wil zeggen deze als een persoon gelijk aan onszelf - te beschouwen, is dat niets minder dan een mirakel, een goddelijk gebeuren.
Verwijzend naar een citaat van Paulus (2 Kor 11, 29), schrijft ze:
De ongelukkigen hebben in deze wereld niets anders nodig dan mensen die in staat zijn aandacht aan hen te schenken.
Het vermogen om aandacht aan een ongelukkige te schenken is iets zeer zeldzaam, heel moeilijk; het is bijna een mirakel; het is een mirakel.
Bijna iedereen die denkt deze capaciteit te bezitten, heeft ze niet. Warmte, een groot hart en medelijden zijn niet voldoende.
In de eerste legende van de Graal wordt gezegd dat de Graal - een miraculeuze steen die door de kracht van de geconsacreerde hostie elke honger stilt - toebehoort aan diegene die als eerste aan de bewaker van de steen - een koning die voor drievierde verlamd is door een zeer pijnlijke wonde - zal zeggen: Wat is het dat u kwelt?
De volheid van de liefde voor de naaste is eenvoudigweg in staat zijn hem te vragen: Wat is het dat u kwelt?
Het is weten dat de ongelukkige bestaat, niet als een deel van een verzameling, ook niet als een exemplaar van de sociale categorie met het etiket ongelukkigen, maar als mens, exact gelijkend op ons, die op een dag door het ongeluk getroffen is en getekend met een niet uitwisselbaar merkteken.
Het is daarvoor voldoende, maar noodzakelijk, met een bepaalde blik naar hem te kijken.
Deze blik is in de eerste blik een aandachtige blik, waar de ziel zich leegmaakt van alle eigen inhoud om in zichzelf het wezen te ontvangen dat ze ziet zoals het is. Alleen diegene die aandacht kan schenken, is daartoe in staat.
Citaat geplukt van de wegsite van De Oude Abdij Drongen. Een meer dan boeiende web-site.
"Bescheidenheid en nederigheid zijn mentaal elkaars tegengestelde. Bescheidenheid is de houding van de bediende die komt als hij wordt geroepen. Nederigheid is de houding van de dienaar die zich komt aanbieden met de volle kracht van zijn overtuiging. Hij heeft een ideaal voor ogen dat helemaal niet bescheiden is: meer menselijkheid in de naam van God."
"In het evangelie wordt de '(on)deugd van bescheidenheid nergens aangeprezen. Christus is allesbehalve bescheiden. Zijn claim op de waarheid kwam zelfs arrogant over. Zijn voorbode Johannes de Doper was met zijn profetische oproepen ook niet bescheiden te noemen. Van zijn leerlingen verwachtte Jezus van Nazareth geen bescheidenheid, maar de lef van de verkondiging ('omzichtig als slangen en argeloos als duiven'). Die leerlingen zijn heel even bescheiden geweest. Toen ze zich opsloten in het cenakel. Een ideaal? En Paulus was allesbehalve bescheiden in zijn missioneringsijver.
Met Allerheiligen laat de katholieke liturgie de zaligsprekingen horen. Daar zit bescheidenheid niet tussen, wel barmhartigheid, zachtmoedigheid, rechtvaardigheid, vrede en andere houdingen die de moed van de uitgesproken overtuiging vergen. Het evangelie van de zondag van Allerheiligen laat Jezus zeggen: 'Al wie zichzelf verheft, zal vernederd wordenen en wie zichzelf vernedert, zal verheven worden.' Een oproep tot bescheidenheid? Beslist niet, wel een eis van nederigheid."
"Bescheidenheid vertrekt dus van een negatief zelfbeeld. Menselijkheid wordt bevorderd door mensen hun eigen waardigheid te doen ontdekken. De deugd van bescheidenheid is een wapen in de handen van de meerdere die met zijn oproep tot bescheidenheid aan de mindere zegt: 'Ken je plats (daar beneden) en vergeetniet wie boven je staat.'
"'Bescheidenheid siert de mens' is letterlijk een dooddoener. Wie zich bescheiden opstelt, verdwijnt uit het gezicht. Een bescheiden mens spreekt alleen als hij gevraagd wordt. In de postchristelijke samenleving betekent dat voor de christen algauw: nooit. Een bescheiden mens gelooft niet dat hij wat te zeggen heeft. Hij heeft immers geen te hoge gedachten van zichzelf. Zijn mening is dus niet noemenswaardig. Bescheidenheid is dan ook de eerste stap om van je geloof te vallen."
De normale tijd is de tijd van het 'willen geloven'
'De normale tijd is de tijd van het 'willen geloven'
"Geloven betekent (dus): zich inpassen in Gods wil en die tot dezijn maken. In de tocht van het geloof zijn de ervaringen kleine pieken van herkenbaarheid en zekerheid. Maar ze blijven uitzonderlijk. De normale tijd is de tijd van het 'willen geloven'. Het is zoals bij beminnen: je ervaart ook niet elke dag elkaars liefde even sterk. Maar elke dag moet je elkaar 'willen beminnen' om tot intieme momenten te komen. Ervaringen zijn als de kralen van een ketting. Losse kralen vormen geen juweel. Er is een draad nodig om de parels aaneen te rijgen, om ze te binden tot een geheel, tot een juweel. In het geloof is die draad de wil. De draad, onooglijk ding maar onmisbaar. Daarom is opvoeden tot 'willen geloven' zo belangrijk."
"Niet alleen de taal van de mond heeft haar spraakkunst, ook de talen van het hart hebben hun grammatica. De taal van de schoonheid bijvoorbeeld volgt de normen van de kunst. De taal van de liefde zoekt haar bedding in de spelregels van de tederheid. De taal van het verdriet krijgt haar beslag in de vormgeving van rouw en afscheid. Ook hier is er vandaag veel grammaticale slordigheid. Zoals veel mensen hoekig spreken, zijn ook velen schokkerig in de talen van het hart. Ze ontberen daardoor ware schoonheidservaring, zijn onbekwaam in de liefe en weten met hun verdriet geen weg.
Ook het geloof en de religieuze ervaring hebben een grammatica nodig om beleefd te worden. Ook grammaticale onkunde is vandaag de oorzaak van veel religieus onvermogen, terwijl het onze samenleving helemaal niet ontbreekt aan religieus verlangen. Integendeel. De jongste tijd las ik in menig interview de uitroep: "Ik zou willen geloven.' of: 'Ik zou willen dat God bestond.' Of nog: 'We hebben een religie nodig.' Maar dit verlangend zuchten werd veelal gevolgd door de klacht: 'Mijn verstand houdt me tegen.' Of: 'Maar God is een rationele onmogelijkheid.' Of nog: ' De huidige stand van de kennis maakt geloven onmogelijk.'
Toch ligt niet daar het probleem. Het idee dat kennis geloven in de weg staat, is een achterhaalde (negentiende-eeuwse) discussie. Het probleem is het ontbreken van de kennis van het geloof, waardoor mensen niet de bedding van taal en teken vinden om hun geloof te laten stromen als levend water."
Mark van de Voorde in Geloven is achterlijk, zeggen ze. Open brief aan kerkverlaters, Davidsfonds/Leuven, 2006, p. 57.
"Het hart van christelijke geloof en de beleving is gelegen in de christelijke godsopvatting. Wij hebben een zeer eigen opvatting over het wezen van God. De eerste generatie christenen wisten van meet af aan dat zij - om het zo te zeggen - een probleem hadden. Als je - zoals zij - beweert dat Christus zoon van God is, dan moet je de joodse visie op God herzien. Die christelijke visie op God was hen opgedrongen vanuit hun eigen ervaring van Christus. Ze komt dus niet uit het hoofd van theologen, maar uit het hart van de gelovigen. Kiezen voor dit thema is dus een heel bewuste keuze voor het hart van de christelijke traditie. Die kennis is evenzeer belangrijk voor de interreligieuze dialoog, bijvoorbeeld met de islam. Wie en wat moet je in die dialoog vergelijken? Niet Jezus met Mohammed, maar eigenlijk Christus met de Koran. Want wie spreekt het Woord van God? En als je over Christus zegt dat Hij het woord van God is, dan zit je met een heel andere godsopvatting. In de triniteitsleer vind je de eigenheid van christendom echt uitgesproken gearticuleerd. Het lijkt alsof we heel ver weg beginnen, maar eigenlijk beginnen we dus in het hart van onze eigen traditie."
Theoloog Terrence Merrigan in interview door Toon Ossaer in Kerk en Leven van 19 april 2006, p. 9.
uniqueness and communion of the persons who are God.
And precisely in not running away from the price
of our own personhood we begin to discover
that the proclamations central to the Christian message
are not simply doctrines tot be believed, but reality
that can be experienced,
reality that can transform experience.
Mara Ann Fatula, OP in Autonomy and Communion: Paying the Price, Spirituality Today, vol. 39 5Summer 1987): 164. Geciteerd in Owen F. Cummings, William T. Ditewig en Richard R. Gaillardetz, Theology of the Diaconate. The state of the Quetions, Paulist Press New York/Mahwah, 2005, p. 40 41
De auteur William T. Ditewig vervolgt:
Theologies of diaconate as indeed all theology begin with a full appreciation of the power, risk, and mystery of sacramental initiation into the Trinity. This provides a common sacramental identity whil establishing the possibelities for creative, dynamic, Spirit-filled, and transformative mission. Categories of theological discourse that insist upon excessive distinctions between the baptized over against the ordained will benefit from dialogue with trinitarian theology as the archetype of all ecclesial ministry. Furthemore, ongoing intensive research into the relationship of sacramental initiation to the variaties of commissioned, installed, instituted, and ordained minstries must be encouraged.
"Een kerk die zich niet warmt aan haar eigen vuur, krijgt ook een koud hart. 'Hieraan zal men u herkennen, dat gij elkaar bemint.' Het ergste bewijs van onze middelmatigheid is dat het zo povertjes gesteld is met het herkenningsteken van de christen, de onderlinge liefde. We zijn niet slecht voor elkaar, maar echt goed ook niet. We zijn zachtjes lief en hebben een beetje aandacht voor elkaar, maar een blijvende zorgzame gemeenschap vormen we niet.
In de grote vragen van deze tijd, zoals de vergrijzing en de verkleuring van de samenleving, zijn we ook al geen koplopers, al hebben we daar enkele goede gedachten over. We kijken, van een veilige afstand, te veel toe op wat anderen doen, en beloven dan onze steun. Bescheidenheid? Ik vrees dat het middelmatigheid is."
Mark van de Voorde in Geloven is achterlijk, zeggen ze. Open brief aan kerkverlaters, Davidsfonds/Leuven, 2006, p. 40.
De kerk als geloofsgemeenschap: van bodembedekker tot oase.
1. Woordenschat voor bijdetijdse gelovigen
De kerk als bodembedekker: dat is een kerk die alles kerkelijk wil overdekken. Een dergelijk kerk lijkt op een bodembedekker: de tuin lijkt wel groen, maar camoufleert dat de bodem dor en droog is. Geen enkele vitale plant steekt er bovenuit.
Cultuurkatholicisme: met deze term bedoelen wij hetzelfde als de kerk als bodembedekker. Het betekent dat kerk en cultuur elkaar overlappen. Misschien makkelijker geformuleerd: gemeente en parochie vallen samen. Er is geen verschil tussen beiden.
De kerk als oase: daarbij denken wij aan plekken waar zoekende mensen en die belanden vandaag op de gekste plaatsen hun dorst kunnen lessen, waar ze het Woord van God horen, waar goede liturgie wordt gevierd en waar ze echt christelijk leven ervaren. Hierbij is het trouwens goed te bedenken dat kerk of ecclesia betekent: de gemeenschap die wordt samengeroepen. Je moet er je vertrouwde plek voor verlaten en je wordt verzameld om vervolgens op een vruchtbare manier terug te keren en een teken te worden voor de wereld.
Parochianen zijn bijwoners of de parochie als gemeenschap van bijwoners: uiteraard leven de christenen ook in de wereld zoals iedereen, maar ze zijn niet van de wereld. Het geloven onderscheidt hen. Ze worden in de Bijbel bijwoners genoemd, passanten en vreemdelingen. Zo vormen ze parochies, wat letterlijk betekent: een gemeenschap van bijwoners (para: naast, oikia: woning). Misschien makkelijker geformuleerd: gemeente of dorp valt niet samen met de parochie of de parochie valt niet samen met de gemeente of dorp.
2. Het maakt geen lawaai, maar er iets aan het gebeuren in het decanaat Geraardsbergen
Waarschijnlijk heb je hier of daar al opgevangen dat de verantwoordelijken van de parochie, de parochieploegleden van de verschillende parochies in ons decanaat regelmatig samenkomen om samen te bidden, samen het brood te breken voor elkaar en om samen na te denken over de toekomst van onze zestien parochies.
Gaat het dan niet goed?
Op het eerste gezicht ziet de situaties van de parochie en van het geloven er niet rooskleurig uit. Steeds minder mensen nemen deel aan activiteiten van de parochie: het aantal deelnemers aan de weekendliturgie daalt zienderogen, er zijn minder voorgangers, en vul zelf maar aan.
Maar meer nog dan de dalende cijfers (bisschop Luysterman leerde ons tevreden te zijn met het kleine getal), verontrust ons de vraag naar een nieuwe inhoud van ons geloven. Velen zeggen: wat moeten wij vandaag nog geloven, in wie kunnen wij vandaag nog geloven. Velen zeggen de oude waarheden niet meer te kunnen geloven, en haken af
Het is voor niemand eenvoudig de oorspronkelijke boodschap van het christen zijn zo te verwoorden en vorm te geven dat ze aansluit bij de manier van denken, voelen en leven van de mensen van vandaag.
Er is het een en ander veranderd in onze tijd!
Wij kunnen een aantal veranderingen aan de buitenkant vaststellen, zoals we al vermeldden: dalende cijfers voor het aantal medewerk(st)ers en betrokkenen bij parochieleven. Er echter meer aan de hand.
Er is ten eerste iets grondigs veranderd in deze tijd.
Vele mensen in onze parochie hebben verdriet omdat onze omgeving geen christelijke gemeenschap meer is in zijn geheel ( de parochie als bodembedekker). En dat verandert voor hun gevoel veel: niet iedereen leeft hier op dezelfde goede manier!
Binnen ons christelijk geloven, onze parochie is er een grote verscheidenheid van deelname gegroeid.
Er zijn er die wekelijks deelnemen en anderen die liever af en toe komen. En de mensen zijn ook veel mobieler geworden. Je kunt medegelovige parochianen overal elders in de zestien parochies van ons decanaat ontmoeten. De mensen verplaatsen zich! Velen leveren nog altijd hun bijdrage aan de parochieopbouw (?) of is het gewoon het samenleven, langs de sociale bewegingen. Daarnaast kunnen wij ook in ons decanaat al zien of horen vertellen dat er meerdere godsdiensten en religies zijn. Zelf leven we samen met moslims, boeddhisten, ,protestanten En er zijn er ook die beweren helemaal niet godsdienstig te zijn! Het christelijk geloven is maar als één kraampje op de markt van religies of godsdiensten en levensbeschouwingen. Mensen hebben een veel grotere keuze dan vroeger.
Er is ook iets veranderd in het geloven zelf. Velen kunnen niet meer geloven op de manier zoals dat 20, 30 jaar terug was. We willen van het geloven ons geloven maken.
Met al deze veranderingen willen we in onze parochies rekening houden. En daarom zoeken we met alle parochies in ons decanaat hoe wij van bodembedekkers echte oasen kunnen worden.
Als gelovige voel ik me - en velen me mij - vaak beledigd door de media en kan ik me ook inbeelden dat een moslim tot in zijn diepste gemoed gekwetst is door die cartoons. Een beschaafd mens, gelovig of niet, doet zijn schoenen uit als hij een moskee binnenstapt en loopt niet in een zwembroek rond in een kathedraal. Zou de wereld er beter op worden als we dat in naam van de vrijheid morgen ineens wel zouden doen?
Hugo De Ridder in Kerk en Leven van 19 april 2006, p.7.
Telkens wanneer de persvrijheid wordt ingeroepen, ben ik beschaamd dat het om zulke banale dingen gaat: het liefdesleven van een politicus, een auteur die in zijn boeken mensen met naam en toenaam beledigt, een affiche van een toneelgezelschap dat Maria met een blote borst toont.
In mijn ogen is persvrijheid bedoeld om de macht te temperen, onrecht aan te klagen en wantoestanden te onthullen. Ze kan nooit een vrijbrief zijn om anderen te beledigen, te kwetsen, aan te zetten tot rassenhaat of tot het stellen van immoriele handelingen. Ontzetten veel vunzigheid wordt verspreid via het internet in naam van diezelfde vrijheid. Persvrijheid moet omzichtig gehanteerd worden en gaat volgens mij gepaard met respect en inlevingsvermogen.
Hugo De Ridden in Kerk en Leven, 19 april 2006, p. 7.
"De absolute zelfbeschikking is natuurlijk een mythe waarvan de herauten vooral te vinden zijn bij gezonde en bemiddelde mensen. Het 'ik als maat van alle dingen' is een zelfoverschatting die je wel enkele jaren kunt cultiveren. Maar vroeg of laat ligt elke mens te roepen op zijn moeder, als metafoor voor het opperwezen waardoor hij een tijdlang op de wereld mag rondlopen."
Hugo De Ridden Lieve Wouters in Kerk en leven van 19 april 2006, p.7
Net op het moment dat we het materieel goed hebben en al onze materiële behoeften ingevuld zijn, komen de gaten van onze immateriële behoeften te voorschijn. Bekeringen grijpen veelal niet plaats in de waanhoop van de materiële elllende, maar in de wanhoop van de immateriële leegte, als de materieële wensen vervuld lijken. Dan stoten we immers tegen de definitieve grenzen van ons tijdelijke bestaan, dan smeekt de eindigheid om oneindigheid, verlangt de onomkeerbaarheid van de tijd om in de eeuwigheid over te gaan.
Mark van de Voorde in Geloven is achterlijk, zeggen ze. Open brief aan kerkverlaters, p. 28.
De uittocht uit de kerk is in wezen een conservatieve reflex, want het is de reflex van wat men nabootsgedrag hoort te noemen. De weglopers zijn merendeels slachtoffers van de hrteloze sociale druk van de hardste schreeuwers uit hun vriendenkring: "Je doet er toch ook niet meer aan, zeker?" Meehuilen is altijd conservatief, des te meer als men er de nadruk op legt hoe progressief het wel is.
In het Engels zeggen ze (dan): to chance your arm (letterlijk: je arm riskeren). De oorsprong van die uitdrukking kun je zien in de (anglicaanse) kathedraal van Dublin. Daar bevindt zich een merkwaardige deur, eigenlijk een paneel uit de vroegere deur tussen kerk en kapittel. Het paneel wordt met eerbied bewaart, bijna als een relikwie, omdt er een mooie geschiedenis aan verbonden is. In het midden van het oude deurpaneel gaapt een lang en smal gat. Het lijkt er met een bijl uitgehakt en zo is het ook. In 1492, het jaar dat Columbus Amerika ontdekte, betwistten twee adelllijke familis, de Fitzgeralds en de Bulters, elkaar de macht over Ierland onder auspiciën van de Engelse koning. Hendrik VII had zijn sympathie van kamp verlegd, van de Fitzgeralds naar de Bulters. Dat leidde tot een verhevigde strijd, waarbij het handgemeen zich verplaatste naar de kathedraal. Black James, van de Butlersfamilie, vluchtte de kapittelzaal in en trok de deur achte zich dicht. Toen in de kerk een dode viel, zag Gerald Fitzgerald, de graaf van Kildare, in dat zo nooit een oplossing kan worden bereikt. Hij riep Black James op om naar buiten te komen, maar die weigerde uit angst. Toen deed hij iets onverwachts. Hij stak zijn hand door het gat en wachtte af. Twee mogelijkheden: ofwel hakte zijn tegenstander zijn arm af ofwel gaf die hem de hand. Het laatste gebeurde. De deur piepte open en beide rivalen vielen elkaar om de hals.
To change your arm: je loopt altijd een risico, als je iemand de hand reikt. Dat is het risico van elke poging tot verzoening. Verzoening vergt iemand die een gat hakt in de afsluiting tussen mensen en de hand reikt. Hij loopt het risico dat deander hem de hand afhakt, vandaag veeleer hem de hand weigert. Maar verzoening is ook ontwapend. Wie de uitgestoken hand aanvaardt, mag naar buiten komen. Hij riskeert niet, het risico lag helemaal aan de zijde van hem die de verzoening inzette.
De volledige titel van het boekje van Mark van de Voorde, Geloven is achterlijk, zeggen ze. Open brief aan kerkverlaters, Davidsfonds/Leuven, 2006, is een echte aanrader. De auteur heeft vier doelgroepen op het oog: eerst de ontgoochelden, de ontgoochelde weglopers en de ontgoochelde blijvers. De derde groep tot wie hij zich richt zijn de ontmoedigde kerkwerkers. De vierde doelgroep zijn de zakelijke zinzoekers. Lezen wij dit boek samen?
