Wat zegt de Islam over arrogantie

Regelmatig komen wij mensen tegen die menen alles beter te weten, die menen anderen steeds een lesje te moeten leren, enz. enz. Dergelijk gedrag wordt zelfs door mensen met een voorbeeldfunctie tentoongespreid, zelfs in gebedshuizen, bij begrafenisdiensten e.a. openbare gelegenheden. Hoogmoedig gedrag maakt blind; arrogante mensen staan vrijwel nooit open voor meningen en visies van anderen, wat het voeren van een verantwoord beleid vaak in de weg staat. Wij gingen na wat de Koran over dergelijk gedrag vermeldt.

Voor wat betreft degenen die anderen met minachting behandelen en met stemverheffing spreken vermeldt de Koran, enigszins humoristisch: “Wend uw aangezicht niet met minachting van de mensen af, en wandel niet hoogmoedig in het land; waarlijk, God heeft geen verwaande bluffer lief. En volg de rechte weg in uw gang en laat uw stem dalen; waarlijk, de afschuwelijkste der stemmen is het balken der ezels.” ( 31:18-19)

De lezer zal ongetwijfeld ook wel mensen tegenkomen die opscheppen over iets dat ze niet zelf tot stand hebben gebracht, ofwel andermans eer opstrijken. Ook hierover is de Koran duidelijk: “Denk niet, dat degenen die zich verheugen over hetgeen zij gedaan hebben en graag geprezen willen worden over hetgeen zij niet gedaan hebben ... voor hen is een pijnlijke kastijding.” (3:187)

Aangaande degenen die graag met kop en schouders boven anderen wensen uit te steken: “Wandel niet hoogmoedig in het land, want u kunt de aarde niet doorsnijden, en ook niet de bergen in hoogte bereiken. Dit alles – het kwaad daarvan – is hatelijk in de ogen van uw Heer.” (17:37-38)

De beste manier om mensen voor zich te winnen is door hen met zachtheid te behandelen: “Derhalve is het aan God’s genade toe te schrijven dat u hen zacht- moedig bejegent, en was u ruw, hardvochtig geweest, dan zouden zij zich van rondom u verstrooid hebben.” (3:158)

Vandaar dat men zich ook in discussies netjes en correct dient te gedragen (16:125); arrogant gedrag en stemverheffing zullen de mensen slechts afstoten.
Er zijn ook lieden die menen boodschappen van God naar believen te moeten interpreteren en in hun voordeel toe te passen. Hierover zegt de Koran: “Waarlijk, aangaande degenen die over de mededelingen van God twisten, zonder enig gezag dat tot hen is gekomen. Er is niets in hun harten, dan (de begeerte) om groot te worden, hetgeen zij nooit zullen bereiken.” (40:56)

De hoogmoedigen zullen geen leiding van God krijgen en blind zijn voor Zijn tekenen: “Ik (God) zal degenen, die onrechtmatig hoogmoedig op de aarde zijn, van Mijn mededelingen afwenden. En indien zij ieder teken zien, dan zullen zij daarin niet geloven.” (7:146)

In het bijzonder leidinggevenden dienen zich zeer bewust te zijn van hun gedrag, hetgeen blijkt uit een overlevering van de profeet Mohammed: “Een publieke functie is iets wat je toevertrouwd wordt en iets wat op de Dag der Opstanding schande en spijt veroorzaakt, behalve voor degene die haar met gevoel voor rechtvaardigheid aanvaardt en de erbij behorende verplichtingen vervult.” (zie ook 38:26)

Niet alleen de Koran veroordeelt arrogant gedrag, maar ook de samenleving is het er over eens dat dergelijk gedrag zeer afkeurenswaardig is, gezien bijv. de volgende spreuken: “hoogmoed komt voor de val”; “eenvoud siert de mens”.
Wij bevelen aan dat een ieder, in het bijzonder degenen onder ons die een voorbeeldfunctie bekleden, zich op gepaste wijze tegenover de medemensen gedragen, naar het voorbeeld van de profeet Mohammed en andere zeer gewaardeerde, doch zeer bescheiden figuren uit de historie van de mensheid. Dit zal het begrip voor de medemensen alleen maar ten goede komen en het opent de ogen voor steekhoudende argumenten van anderen. Arrogantie en trots verzegelen de harten; trotse mensen staan totaal niet open voor andere meningen dan de hunne. Ieder argument of voorstel van anderen afkomstig, hoe goed en positief ook bedoeld, zien zij steeds als een aanval op hun persoonlijkheid, hun trots en hun beleid, en voor het verdedigen van zichzelf rest hen vaak niets anders dan razen en tieren.
En als u, lezer, ooit lieden tegenkomt die zich schuldig maken aan arrogantie, trots, hoogmoed, eigendunk, grootheidswaanzin, of hoe u het ook wilt noemen, zoek dan troost in de Koran, vers 10:65: “Laat hun taal u niet bedroeven; waarlijk, de macht is geheel en al Gods; Hij is de Horende, de Wetende.”