Biologisch Dynamisch Ecologisch Tuinieren Maria THUN
.
NAMISC
•
05-06-2012 VENUSOVERGANG
00:03 - 06:55
WAARSCHUWING: Kijk NOOIT naar de Zon zonder goede bescherming! Een goede bescherming is een eclipsbrilletje, of een speciaal zonnefilter. Kijken door een beroet glaasje of zwarte film is schadelijk, want het laat de onzichtbare, schadelijke UV-straling door. Dit zie je niet en voel je niet, maar merk je later, wanneer je niet meer goed kunt zien.
1a 1b 2a 2b
Inleiding : Op woensdag 6 juni 2012 vindt een overgang van Venus voor de Zon plaats. Venus beweegt dan tussen de Zon en de Aarde door, en wel zodanig, dat de planeet als een zwart schijfje te zien is tegen het heldere oppervlak van de Zon. Dit is een vrij zeldzame gebeurtenis, dit is bijvoorbeeld slechts de zesentwintigste venusovergang sinds het begin van onze jaartelling. Deze overgang gebeurt bij ons vooral 's nachts, waardoor we in België en Nederland alleen 's ochtends vroeg, vanaf ongeveer 5:08 5:35 uur het laatste deel van de overgang kunnen zien. Zonsopkomst vindt plaats op verschillende tijdstippen in verschillende delen van de Benelux (vroeger in het noord-oosten). Zie de interactieve tabel opkomst- en ondergangstijden voor deze tijden voor een aantal plaatsen in Nederland en België. Op dit moment (tussen de jaren 1518 en 2984) komen venusovergangen in paren voor, waar tussen de twee overgangen in een paar ongeveer 8 jaar zit. De overgang van 2012 is de tweede van een paar, de vorige overgang vond plaats op 8 juni 2004 en was in onze streken helemaal te zien. Het vorige paar overgangen was in 1874 en 1882, beide in december, het komende paar overgangen vindt plaats in 2117 en 2125, eveneens in december. De paren vinden steeds afwisselend in december en in juni plaats. De reden dat venusovergangen zo zeldzaam zijn is dat het moment waarop Venus tussen de Aarde en de Zon doorbeweegt, de zogenaamde benedenconjunctie, vrijwel exact moet samenvallen met het moment waarop Venus van noord naar zuid of van zuid naar noord door de ecliptica beweegt. Dit is vergelijkbaar met de oorzaak waardoor niet iedere Volle Maan een maansverduistering oplevert. Voor een verklaring van de (schijnbare) onregelmatigheid in de tijdspanne tussen twee venusovergangen, zie Waardoor vinden de overgangen van Venus zo onregelmatig plaats? in de veelgestelde vragen
Op 6 juni 2012 beweegt Venus zoals gezegd over de zonneschijf, en alleen het einde van deze overgang is, bij helder weer, zichtbaar vanuit Nederland en België (zie waarneemweer). Het hele gebeuren vindt plaats tussen 0:03 uur 's nachts en 6:55 uur 's ochtends en duurt bijna zeven uur. Hieronder zijn de precieze tijdtippen voor de overgang te vinden evenals afbeeldingen die het pad van Venus over de Zon laten zien. Voor de afbeeldingen is gekozen voor twee verschillende coördinaatsystemen: ecliptische coördinaten, die het vlak van het zonnestelsel als as hebben en dus de meest logische keuze voor gebeurtenissen in het zonnestelsel, en horizontale (azimutale) coördinaten, die de positie boven de horizon weergeven en dus juist zeer geschikt zijn voor een waarnemer op een bepaalde plaats op Aarde. De precieze gegevens zijn voor Utrecht. Tijdstippen voor andere plaatsen in Nederland en België wijken tot maximaal 15 seconden hiervan af. De tijdstippen zijn afgerond op de hele seconde, omdat de onvoorspelbare schommelingen in de rotatiesnelheid van de Aarde een meespelende onzekerheid zijn (Het verschil Δt tussen de Terrestial Time en Wereldtijd (UT). Deze Δt kan alleen achteraf worden bepaald, ik gebruik hier de schatting 66.6s). Voor het begin en het einde van de overgang worden twee tijdtippen vermeld. Dit zijn de tijdtippen waarop de buitenrand van de Zon door Venus wordt 'aangeraakt' en dus het eerste of laatste hapje uit de Zon wordt genomen, en het tijdstip waarop de binnenrand van de Zon wordt aangeraakt en dus het begin of einde van de periode waarop Venus helemaal te zien is voor de Zon. Het maximum vindt plaats wanneer de afstand tussen het centrum van Venus en het centrum van de Zon minimaal is. (Zie Figuur 1a en 2a, en Tabel 1). Figuur 1a: het begin, maximum en einde van de overgang in ecliptische coördinaten Figuur 1b: de positie van Venus op de hele uren in ecliptische coördinaten Figuur 2a: het begin, maximum en einde van de overgang in horizontale coördinaten Figuur 2b: de positie van Venus op de hele uren in horizontale coördinaten
Tabel 1: Gegevens voor intrede, maximum en uittrede
Tabel 1 laat de belangrijkste gegevens zien. Voor elk van de vijf verschijnselen is de tijd aangegeven, in uren, minuten en seconden midden europese zomertijd (MEZT). Dan staat het azimut aangegeven; de plaats waar het tweetal boven/onder de horizon staat, in graden: 0° = 360° = noord, 90° is oost en 180° is zuid. Vervolgens staat de hoogte van het tweetal boven de horizon in graden, de afstand tussen het centrum van Venus en het centrum van de Zon, en de afstand van het centrum van Venus tot de rand van de Zon. Een negatieve randafstand betekent dat het centrum van Venus zich voor de zonneschijf bevindt.
Andere gegevens voor het maximum van de overgang zijn:
