• Niets zo lekker als een tomaat of paprika van eigen kweek. Helaas zijn deze mediterrane groenten niet bestand tegen onze natte zomers. Plant ze in de serre: daar krijgen ze alle zon en warmte die ze nodig hebben. AARDAPPELEN Als je voorgekiemde aardappelen nog niet in de grond zitten, doe het dan nu. Plant er elke halve meter een, zo'n tien centimeter diep. Zodra het eerste bladgroen tevoorschijn komt, aard je het aan, dat stimuleert de knolvorming. In september oogst je de eerste aardappelen; reken op een kilo per plant. Verhuis de aardappelen die je in een emmer of zak plantte van de serre naar buiten, voor ze veel loof maar weinig knollen ontwikkelen. Houd ze onder een afdak of zet ze neer in de tuin, maar zorg er dan voor dat het teveel aan water vlotjes onderaan uit de emmer weg kan. TOMATEN Tomatenplanten zijn erg gevoelig aan vocht en koude. Voor een succesvolle oogst plant je ze best in de serre of onder een overkapping. Een van de lekkerste eettomaten is Coeur de Boeuf, met veel vruchtvlees en weinig pitten en sap. Plant er minstens twee, voor de bestuiving. Zorg voor een luchtige bodem met extra bodemverbeteraar. Laat een meter tussen elke plant zodat je er makkelijk tussen kan manoeuvreren en geef ze een steunstok om langs te klimmen. Giet nooit water op de bladeren of de steel, daar krijgen tomaten schimmels van. Graaf een halve waterfles met de hals in de grond en geef daarin water. Met een beetje geluk pluk je deze zomer tot veertig tomaten per plant. PAPRIKA'S Paprika's doen het geweldig in de serre. Je hebt er minder omkijken naar dan bij tomaten: je hoeft ze niet uit te dunnen of te dieven en amper op te binden. Ze groeien als een stevig struikje; plant ze ruim een halve meter uit elkaar. Weet dat groene paprika's gewoon onrijpe rode zijn, mocht je vruchteloos op zoek zijn naar zaad of plantjes van de groene versie. Zet er ook wat peperts bij, voor je pikante gerechten. Plant tussen je tomaten en paprika's stinkertjes (Tagetes): die houden de bodem gezond en voorkomen dat aaltjes - dat zijn microscopisch kleine wormpjes - aan de wortels van je tomaten vreten en je planten uitputten.
• Ook al is je voortuin maar een voorschot groot, probeer er toch iets moois van te maken: het is wel het visitekaartje van je woonplek. In de meeste voortuinen bestaat de grond uit een minderwaardige mengeling van puin en zand: niet meteen de ideale voedingsbodem voor je planten. Graaf zoveel mogelijk weg en vul terug op met goede aarde en bodemverbeteraar. Strooi ook wat organische mest uit, als basisvoeding.BOOMTJE HAAGJE Een groenblijvende haag houdt je voortuin ook 's winters levendig. De Portugese laurierkers (Prunus lusitanica) heeft het in een beschutte stadsomgeving erg naar z'n zin en pronkt in juni met kleine witte bloempjes. Neem niet te lage exemplaren; met planten van ongeveer een meter hoog oogt je tuin meteen voller. Durf een kleine (struik)boom in je voortuin te planten. Het krentenboompje (Amelanchier lamarckii) bloeit erg vroeg in het voorjaar, vormt mooie zomerkrenten waar de vogels dol op zijn en verkleurt ook nog eens prachtig rood in de herfst.GAZON Vul de lege ruimte met kant-en-klaar gazon, voor instant resultaat. Leg er een paar mooie grote stapstenen in, die maken je voortuin speels en een tikje stoer. Wordt er veel gefietst in je gezin, dan is een fietspaal wel handig. In een zonnige voortuin doet lavendel het altijd goed. Plant er wat van in de minder mooie hoekjes of tegen brokkelranden; de heerlijk geurende bloemen en de vele vlinders krijg je er gratis bij. Fleur het hek op met planten in bakken: kies eenjarigen die lang bloeien en passen bij de hoeveelheid zon in je voortuin.Weet je zelf niet goed hoe er aan te beginnen? Schakel een tuinaannemer of architect in, die heeft beslist ideeën te over
• Nu het weer eindelijk wat warmer en droger wordt, kunnen de koukleumplanten naar buiten. Bonen, courgettes en pompoenen mogen nu -eindelijk!- de moestuin in. POMPOEN Dikke pompoenen ogen natuurlijk geweldig in je tuin en je kan er prachtige Halloween-gezichten in kerven maar de lekkerste zijn toch de wat kleinere soorten. Probeer zeker eens een Uchiki Kuri of Hokkaido, feloranje bolletjes van ongeveer een kilo, of de langwerpige mosterdgele Butternut. Zeker in een kleine tuin past zo'n soort beter. Je kan ze over de grond laten kruipen of langs een staak omhoog leiden; er bestaan zelfs pompoenbogen. Plant ze minstens een meter uit elkaar, meng de aarde met de helft compost en potgrond en voeg een handvol organische mestkorrels toe. Je pompoen is oogstrijp wanneer het steeltje begint te verkurken. COURGETTE zijn lid van dezelfde familie als de pompoenen, de zogenaamde Cucurbita, maar je oogst ze veel vroeger, in de zomer. Ze hebben dezelfde vereisten: een warm plekje, voldoende water en veel mest. Plant ze een meter uit elkaar en ga elke dag kijken hoe het met de vruchten staat: courgettes groeien razendsnel en worden snel flets en melig. Laat ze nooit langer dan twintig centimeter worden. BONEN Er zijn massa's soorten bonen; de bekendste zijn de struikbonen maar als je niet veel plaats hebt, plant je beter staakbonen zoals Mechelse Tros. Bind drie of vier bamboestokken of stevige takken van minstens twee meter lang bij elkaar en duw ze goed vast in de grond; reken op een vierkante meter per 'tipi'. Plant drie bonen per staak, telkens zo'n drie centimeter diep. Probeer ook eens snijbonen of de decoratieve pronkbonen, met roze of rode bloemen. Hou de slakken in de gaten, die vinden zo'n jonge plantjes en verse bonenscheutjes erg lekker. Strooi alleen ecologische slakkenkorrels: die doden wel de slakken maar niet de nuttige slakkendieren zoals de padden, egels, merels en lijsters.
• In de moestuin zorgt de regen voor veel groen. Ook de bakken vol met de meest diverse kruiden verdienen op tijd en stond aandacht. Zo kan je zo lang mogelijk genieten van smaakmakers uit de eigen tuin. KRUIDEN Ook al heb je geen plaats of tijd voor een moestuin, kruiden mogen niet in je tuin ontbreken. Hou ze in potten, op je terras, of verzamel ze in vierkante metertuintjes, per thema. Zo staan alle ingrediënten voor je cocktail, barbecue, soep of zomerslaatje netjes bij elkaar. COCTAILKRUIDEN Citroenmelisse, citroenverbena en munt vormen de basis voor je zomerse drankjes. Vul je kruidenbak aan met citroengras - dat past erg lekker in allerlei rumdrankjes. Deze tropische plant kan geen kou verdragen en mag pas nu naar buiten, op een zonnige plek. Geef regelmatig water, zo krijg je de zachtste stengels. MEDITERRANE KRUIDEN Provençaalse kruiden mogen niet ontbreken bij de barbecue. Ze groeien het liefst in volle zon, op een droge, onbemeste plek. Voor een echte Provençaalse kruidenmix heb je tijm, salie, rozemarijn en oregano nodig. Plant of zaai er nog wat eenjarige marjolein bij; die geeft lekkere, frisse blaadjes met een subtiele smaak. Basilicum is nog zo'n zonneklopper, al kan die wel wat meer mest en water gebruiken. Plant hem nu uit en zaai een extra rijtje bij; van basilicum heb je nooit genoeg. SOEPKRUIDEN en vergeten groenten Lavas of maggikruid, (rode) zuring, Roomse kervel en mierikswortel zijn typische kruiden van onze Vlaamse keuken. Maar ken je ook de platte peterselie? Zijn smaak is veel subtieler dan die van de commerciële krulpeterselie. Platte peterselie leeft ongeveer twee jaar maar is vooral het eerste jaar lekker; daarna worden de blaadjes bitter. Plant of zaai hem nu, in de zon of lichte schaduw. Geef de eerste weken flink water, daarna heb je er geen omkijken meer naar
• Hou je moestuin en serre in de gaten, bij dit groeiweer: er liggen vervelende plantenschimmels op de loer. Vergeet ook je druivelaar niet op te binden. DRUIVELAAR Een druivelaar groeit hard: geef deze klimmer de nodige steun. Zeker in een serre moet hij minutieus aangebonden worden, voor hij de hele ruimte inpalmt. Span een stevig touw tot tegen het dak; gebruik liever geen metalen kabel, die wordt in de serre veel te heet en kan de bladeren en stengels verbranden. Bind de takken vast met bindbuis, een holle rekbare kunststof draad die meegroeit met de plant zonder die te wurgen. Geplastificeerde ijzerdraad is geen goed idee: die knelt de takken af. VALSE MEELDAUW Druiven maar ook aardappelen en tomaten ontwikkelen bij warm en vochtig weer makkelijk schimmels. De grootste boosdoener is valse meeldauw, in de volksmond de aardappelplaag genaamd. Die vervelende schimmel herken je aan de gele tot donkerbruine spikkels en vlekken bovenop het blad, en het witte pluis aan de onderkant. Eens je plant aangetast is, kan je ze enkel nog met een niet-biologisch middel redden. Behandel je planten liever vanaf nu preventief met Bordeauxse pap, een biologisch middel op basis van kopersulfaat. Meng het poeder door het water en bespuit er tweewekelijks de onder- en bovenkant van de bladeren van je wijnrank en tomaten mee. RABARBER Hoe mooi een bloeiende rabarber ook is, toch haal je er de bloemenstengel beter uit. Anders steekt je plant al haar energie in het produceren van bloemen en zaden, terwijl jij natuurlijk alleen maar malse stengels wil oogsten. Wist je overigens dat rabarber een groente, en geen fruit is? De zoetste zijn die met de rode stelen. - Vergeet niet af en toe wat jong blad van boerenwormkruid en mariadistel bij je kippen te strooien: dat houdt ze gezond.
• Ook al lijkt de winter nog veraf, als je straks spruiten, rode kool, witte kool, knolselder en bleekselder op je bord wil, moet je ze nu wel planten. Zaai meteen ook een rijtje witloof. KOLEN: Op de plek waar je winterkolen komen, bemest je best wat bij; kolen zijn slokoppen. Gebruik biologische moestuinmest, die werkt over een lange periode en voorziet je kolen in hun komende groeiperiode van de nodige brandstof. Een doorsnee winterkool heeft al gauw vier maanden nodig om helemaal te kunnen uitgroeien. De spruiten die je nu plant oogst je zelfs pas in januari, liefst na de eerste nachtvorst, dan smaken ze nog zoeter. Zorg dat je bedje onkruidvrij is voor je er je plantjes op los laat. Plant je kolen op zestig centimeter van elkaar, in een koolkraag, of nog beter, onder een insectengaas: dat houdt de koolvlieg en het koolwitje tegen. Die leggen anders maar wat graag hun eitjes op je kolen, waarna hun larven en rupsen de planten kaalvreten. WITLOOF: Witloof is eigenlijk een knolgroente: het vormt een lange, dikke, witte wortel met bovenop veel blad dat doet denken aan dat van de paardenbloem. Dat blad wordt er voor het inkuilen afgesneden; wat er daarna, in het donker, terug uit de wortel spruit is witloof. Maak de aarde fijn, trek een geultje en zaai je witloof een à twee centimeter diep. Laat zo'n 12 centimeter tussen elk zaadje en dertig centimeter tussen de rijen. Druk goed aan en begiet. SELDER: Voor groene selder is het nu te laat maar bleekselder en knolselder kan je wel nog planten. Zet ze op het bedje waar ook andere bladgroenten als sla en spinazie groeien. Plant ze even diep als ze opgekweekt werden: te diep of te ondiep remt, vooral bij knolselder, de groei. Laat zeker dertig tot veertig centimeter tussen de planten: selder wordt groot en volumineus. Geef flink water: selder is een dorstige groente.
• Bereid je tuin voor op jouw afwezigheid. Zorg dat je planten niet omkomen van honger of dorst en houd de schadelijke insecten op afstand. MULCH: Maai je gazon nog eens extra kort, voor je op vakantie vertrekt. Gooi het maaisel voor één keer niet op de composthoop maar gebruik het als mulch tussen je planten. Strooi een laag van drie, maximum vijf centimeter uit rond je jonge bomen en struiken. Leg het zeker niet dikker, dan gaat het rotten en schimmelen. Is het net op dat moment heel droog, geef dan eerst overvloedig water en strooi dan pas het grasmaaisel uit. Mulch houdt niet alleen het vocht vast en beperkt de verdamping, het weert ook het onkruid. Leg gerust een laagje tussen je groenten. MEST: Geef groenten die veel mest nodig hebben een extra portie voor je met vakantie gaat. Echte slokoppen zijn pompoenen, courgettes, komkommers en tomaten. Het gaat het snelst met vloeibare mest, liefst biologische, die je door het gietwater mengt. Een dopje per twee liter volstaat. Giet het uit aan de voet van de planten. Bemest meteen ook je aardbeien en eenjarige bloemen in bakken en potten. SERRE: Poets je serre aan de binnenkant: in een propere serre ontwikkelen zich minder bacteriën en schimmels. De buitenkant mag er best een beetje groen uitzien: dat laagje algen breekt te fel zonlicht en beschermt je planten tegen verbranding. Wapen je serre tegen insecten die op de loer liggen. Lijmstrips zijn een makkelijke en ecologische manier om witte vlieg, mineervlieg, trips en bladluizen te vangen. Hang ze vijftien centimeter boven de planten; één strip is goed voor vier planten. Hoog tijd om je allereerste aardappelen uit je emmers te oogsten. Knip er wat kruiden bij, pluk een sla en nodig je vrienden uit: bij het begin van de vakantie hoort een barbecue!
• Brandnetels zijn enorm veelzijdig. Zo zijn ze lekker in pannenkoeken of thee, maar je kan er ook in de tuin mee an de slag. Bartel maakt er gier mee om de tuin te bemesten. BENODIGDHEDEN: • een TON • 10 liter WATER • 1 kilogram BRANDNETELS... Zo ga je te werk: BRANDNETELGIER maken is heel eenvoudig. Leg de brandnetels in de ton met water en dek alles af. Zorg dat de brandnetels goed onder water staan. Laat het geheel 10 dagen staan. Dan gaan de planten gisten en oplossen. Na 10 dagen kan je het gier filteren en bij je planten gieten als extra meststof.
• Op de televisiezender één toont buitenmens Bartel Van Riet elke week met aanstekelijk enthousiasme wat je allemaal met groen kan doen, of je nu een grote tuin, een stadsoase of enkel een balkonnetje hebt. Die weetjes en tips heeft hij nu ook gebundeld in dit boek. Welke zijn de mooiste en makkelijkste bloemen voor je tuin? Hoe begin je aan je eerste groenten? Welk gerief gebruik je voor welke klus? Leven mannen met een tuinhok langer? En is onkruid echt alleen maar vervelend? groenland biedt een antwoord! In zijn bekende no-nonsensestijl laat Bartel je de natuur in je omgeving herontdekken. Zijn liefde voor planten, bomen en dieren steekt hij niet onder stoelen of banken. Want een tuin is zoveel meer dan werken: het is een plek om te (her)ontdekken, te ontspannen, te genieten, om uit te smullen. Bartel plukt de zoetste bessen, snoept van onkruid en verklapt z’n lekkerste kruidenrecepten, seizoen na seizoen. groenland geeft zin om buiten te komen, eens diep adem te halen en er dan zelf stevig in te vliegen. De plekjes die Bartel toont en de richtlijnen die hij geeft, wakkeren de groene goesting aan. Doen, genieten en inspiratie op doen, dat is Groenland. Nu te koop in de webshop GROENLAND BOEK 1
• Voel je je gefrustreerd omdat je maar op een klein lapje grond woont? Zit je tuin tussen stadsmuren gevangen? Wanhoop niet: mini is de max! Zelfs het kleinste plekje tovert buitenmens Bartel Van Riet om tot een geweldig groen privéparadijs. Geen plek is hem te min: zelfs van een enkele stoeptegel of een dak maakt hij een tuin. Low budget uiteraard en zonder al te veel gewroet. Omdat tuinieren vooral genieten moet zijn, en barbecueën veel leuker is dan spitten.Bartel fabriceert zaadbommen, composteert in zijn keuken, kweekt honingbijen op het dak, plant geraniums in schoenen en timmert huisjes voor vogels en hommels. Want hoe klein je tuin ook is en waar hij ook ligt, met Bartels ecotips woon je binnen de kortste keren in een natuurgebied(je). Kortom, Groenland 2 geeft net als het eerste boek van Bartel Van Riet zin om buiten te komen, eens diep adem te halen en te genieten. Nu te koop in de webshop GROENLAND BOEK 2 Ook te koop: GROENLAND BOEK 1
