Vers 2. Sanjaya sprak: Nadat uw zoon, prins Duryodhana, poolshoogte had genomen van de gevechtsformatie van het leger van de Pandava's ging hij tot zijn leraar Dronacharya en sprak volgende woorden.

Duryodhana is de belichaming van verdorvenheid. Dronacharya is zijn leraar en tevens de bevelhebber van de strijdmacht van de Kaurava's. Dronacharya was tevens de leraar van de Pandava's en heeft deze, zonder onderscheid te maken, op dezelfde wijze opgeleid en ingewijd in de gevechtskunsten als de Kaurava's. Dronacharya had geen wrok tegen de Pandava's doch was door politieke banden gelieerd aan de strijdmacht van de Kaurava's. Symbolisch gezien is Dronacharya de eerste guru (spirituele leraar) met wie we in aanraking komen. Hij onderwijst ons in de kennis van goed en kwaad. Al naargelang de weg die we kiezen neemt Krishna als hoogste leraar het onderricht over en leidt ons naar onze uiteindelijke bestemming.

Bhagavat Gita

Hoofdstuk 1

De wanhoop van Arjuna

Vers 1. Koning Dhritrashtra sprak: O Sanjaya, wat deden mijn zonen en de zonen van Pandu op het slagveld van Kuru-Dharma-Kshetra, klaar om vol strijdlust met elkaar de strijd aan te gaan?

Koning Dhritrashtra werd blind geboren en dat maakt hem verre van de ideale heerser. Zijn jongere broer Pandu werd daarom koning doch gezien deze vroegtijdig stierf werd de troon voorlopig overgedragen aan Dhritrashtra tot de oudste zoon van Pandu het koningschap op zich kon nemen. Echter door list en bedrog van prins Duryodhana, de oudste zoon van Dhritrastra en met diens medeweten, verloor de oudste zoon van Pandu voorlopig het recht om te regeren en werd met zijn broers voor vele jaren verbannen. Dhritrashtra is dus niet enkel lichamelijk doch ook spiritueel blind en dat zolang zijn blinde liefde voor zijn zoon Duryodhana blijft duren. Sanjaya is de raadsheer van Dhritrashtra. Door zijn bijzondere gave van helderziendheid is hij de ogen van Dhritrashtra. Het geslacht van Dhritrashtra wordt de Kaurava's genoemd en het geslacht van Pandu de Pandava's. De Kaurava's staan voor de kwade eigenschappen en de Pandava's voor de goede kwaliteiten van de mens. Kshetra betekent veld. Kuru staat voor het kwade en betekent letterlijk "doe het". Dharma betekent "rechtvaardige levenswijze". Sommigen geloven dat het slagveld van Kuru-Dharma-Kshetra werkelijk heeft bestaan doch zover ik weet werd het geografisch nog niet gevonden. Ik sluit me aan bij de mening dat het slagveld van Kuru-Dharma ons innerlijk veld is waar de strijd tussen goed en kwaad wordt uitgevochten, dat de Bhagavat Gita niet letterlijk doch figuurlijk dient te worden gelezen en bestudeerd.

Vooraleer we beginnen met een toelichting te geven op de achttien hoofdstukken van de Bhagavat Gita willen we het nog even hebben over de rol van Heer Krishna. Heer Krishna was een volmaakte yogi die God in zichzelf had gerealiseerd. Hij sprak, net als Heer Jezus, in de "Ik" vorm als gevolg van versmelting met de Allerhoogste. God sprak daadwerkelijk door Hem. Volg de aanwijzingen van Heer Krishna en als de tijd rijp is zul je de Allerhoogste, de Geliefde horen in je hart, eerst als een stil gefluister, dan als een waterval van goddelijk inzicht.

Tegen de achtergrond van de Bhagavat Gita speelt het verhaal van een oorlog. De in deze oorlog strijdende partijen zijn de Kaurava's en de Pandava's. De Kaurava's staan voor het kwaad (onwaarheid), de Pandava's voor het goede (waarheid). Een verhaal over oorlog maakt indruk op de menselijke geest; het idee van oorlog en conflict is onlosmakelijk met de mens verbonden, wordt hem vanaf zijn geboorte als het ware met de paplepel ingegeven. In de tijd dat Heer Krishna, de volmaakte yogi, de boodschap van de Gita tegen zijn leerling en vriend Arjuna sprak vonden er uiteraard ook oorlogen plaats doch moeten we dit oorlogsverhaal zien als een allegorie. De mensheid van toen had grotendeels geen schoolopleiding gehad en was ongeletterd. Wat zij te horen kregen werd voorgelezen of verteld in een vorm die hun geest kon bevatten. Waar het echter werkelijk om gaat is de boodschap van de Gita, de innerlijke strijd van de mens van goed tegen kwaad, zijn zoektocht naar God, de Allerhoogste, de eeuwige Geliefde. Zijn hunkering om de kringloop van geboorte en dood eindelijk te doorbreken en naar zijn ware thuis terug te kunnen keren.

De Bhagavat Gita is een onderdeel van het grote religieuze en filosofische epos, de Mahabharata. Maha betekent groot en Bharata betekent India. De Mahabharata verhaalt de geschiedenis, overleveringen en mythes van de menselijke beschaving en de persoonlijke strijd van de mens in zijn zoektocht naar het ware Zelf en God. De Bhagavat Gita neemt zo een belangrijke plaats in dat dit als een afzonderlijk boek wordt bestudeerd en becommentarieerd al naargelang de religieuze en filosofische strekking waartoe de auteur behoort. Verder bestaan er nog een groot aantal geschriften waarover we het hier niet zullen hebben. Er bestaan binnen de Hindoegemeenschap talloze religieuze gemeenschappen en sekten die hun inzichten en tradities als enige waarheid claimen en elkaar bestrijden in theologisch en filosofisch dispuut. Zo heb je bijvoorbeeld de personalisten (zij die geloven in een persoonlijke God) en de impersonalisten (zij die geloven in een onpersoonlijke God). Persoonlijk vind ik deze onderlinge strijd verloren energie. De Allerhoogste is een groot en ondoorgrondelijk mysterie dat ver voorbij ons voorstellingsvermogen ligt. En dat eeuwige mysterie maakt onze Godsbeleving juist zo wonderbaarlijk en mooi. Laten we elkaar dus respecteren in onze unio mystica met de Allerhoogste, de Geliefde, en fanatisme ten alle koste vermijden en uit de weg gaan.

De benaming Hindoeïsme als religie bestaat feitelijk niet. Dit woord is bedacht door Westerse geleerden rond de negentiende eeuw. De bevolkingsgroep die Hindoe wordt genoemd noemen hun geloof "sanatana dharma" wat betekent: "eeuwige leer of eeuwige wet". Deze spirituele zienswijze is levendig, kleurrijk en soepel, en kan op verschillende manieren vorm worden gegeven of worden geïnterpreteerd. Zij kent geen stichter en heeft evenmin één heilig boek doch bestaat uit een groot aantal geschriften, die Veda's, wat kennis betekent, worden genoemd. Deze geschriften kunnen we indelen in Shruti en Smriti. De Shruti's zijn vooral objectieve waarnemingen en de Smriti's subjectieve dialogen, verhalen en interpretaties.

In de Bhagavat Gita legt Heer Krishna ons uit wat ware onthechting is en welke invloed de geaardheden van de natuur op het menselijk bewustzijn hebben. Verder geeft hij uitleg over Brahman realisatie en het pad van devotionele overgave aan de Allerhoogste, de Geliefde. Beide paden bevrijden de mens van gebondenheid aan en wedergeboorte in de materiële natuur. Al naargelang zijn temperament kiest de mens het pad dat hem het beste ligt.  

Al naargelang we ons ontwikkelen, door ons contact met de drie geaardheden van de materiële natuur (goedheid, hartstocht en onwetendheid), hebben we de keuze tussen onwetendheid en ware kennis. Onwetendheid levert enkel tijdelijke, materiële resultaten op. Ware kennis zuivert het hart en leiden de oprechte mens tot een zuiver geloof in de Allerhoogste, de Geliefde.

Wie goddelijke eigenschappen nastreeft bereikt geleidelijk aan spirituele volmaaktheid. Wie daarentegen in de ban is van lage en verwerpelijke eigenschappen raakt steeds verder verstrikt in de materiële wereld.

De wereld is een gevangenis. Sommigen zitten in een kerker, anderen in een cel en een kleine minderheid in een gouden kooi; desalniettemin blijft het een gevangenis.

Deze materiële wereld lijkt op het eerste zicht zo mooi doch is zij niet meer dan een illusie. Door zich over te geven aan de Allerhoogste, de Geliefde, kunnen we ons stilaan uit dit web van misleiding bevrijden. Het is geen gemakkelijke opgave want de aantrekking van maya is intens sterk. Het is een strijd van vallen en steeds terug opstaan tot we uiteindelijk zo sterk zijn als een rots in de branding waartegen de woeste wateren van onwetendheid tot bedaren komen.

Wanneer we het moeilijk hebben in de materiële wereld, hartstocht en onwetendheid (gunas) ons als vuur lijken te verteren, is het goed om ons te herinneren wat we werkelijk zijn: een vrije ziel in een vergankelijk lichaam met als einddoel terug te keren in de schoot van de Allerhoogste, de Geliefde.

Wat is er mooier dan zuivere overgave aan de Allerhoogste en dit proces steeds meer te verdiepen, door toegewijde dienst aan Hem, de Geliefde en geleidelijk aan de stof van de materie van ons af te schudden.

In de Bhagavat Gita wordt Arjuna beschreven als een mens met hoge kwaliteiten en als een krijgsman met uitzondelijke talenten. Bovendien was hij een groot toegewijde van de Allerhoogste. Als zelfs hij, de beste onder de mensen, door diepe twijfel en wanhoop wordt overvallen (tegenwoordig zou men ook kunnen zeggen: zware depressie, totale burnout, de weg volledig kwijt zijn) hoe is het dan met ons gesteld in dit duistere, ijzeren tijdperk van Kali yuga? Ieder van ons, hoe hoog hij spiritueel ook mag geëvolueerd zijn, krijgt er op een bepaald moment mee te maken. Laten we dus nederig blijven want hoogmoed komt voor de val.

De Allerhoogste is voor de mens een ondoorgrondelijk mysterie. In Zijn liefdevolle wijsheid heeft Hij ervoor gezorgd dat we in onze menselijke vorm slechts een glimp van Zijn uitstraling kunnen waarnemen om niet waanzinnig te worden. Deze glimp is echter voldoende om in ons stoffelijk omhulsel in contact met Hem te kunnen treden. Na lange liefdevolle toewijding en meditatie bereiken we mystieke eenwording (unio mystica) met Hem. En eenmaal dit is gebeurd lost onze persoonlijkheid, ons ego op en is er enkel nog Hij, onze Geliefde, de Allerhoogste.

Uit Hem, de Allerhoogste, komen alle wonderbaarlijke verschijnselen voort, zowel in de materiële als in de spirituele wereld. Hij is de Allerhoogste oorzaak van alle oorzaken. Hij is het transcendentale Licht waarbij alle zonnen van het heelal niet meer dan een kaarsvlam zijn.

De Allerhoogste is het hoogste object van verering. Hoewel Hij elke vorm kan aannemen is Hij vormloos. Ontelbare namen worden Hem toegeschreven doch is Hij naamloos. Hij is de Overziel die in elk van ons woont en we zijn voor eeuwig met Hem verbonden. Hij is de Bron van alle vreugde die opwelt in het diepste van ons wezen door slechts aan Hem te denken.