De Kern van iedere mens is Stilte Als je je niet thuis voelt in het NU
maakt het niet uit waar je heen gaat, want je neemt je onbehagen overal mee naartoe.
Eckhart Tolle
14-01-2012
De Weg van de Held, deel 4
Er zijn twee soorten boeddha's, de ene zit aan de zijkant en geeft raad en de andere zit gewoon aan de zijkant.
7. De terugkeer naar de wereld
De staat van heelheid is een heerlijke ervaring. Maar tevens de laatste barrière. De held wil daar blijven hangen, maar moet weer terug naar de wereld die hij aanvankelijk verlaten heeft, en helpers en eventuele magische objecten of magische vermogens achterlaten. Je bent nu aangewezen op je eigen kracht. De valkuil waarin je hier terecht kunt komen is: je eigen weg aan anderen opleggen. Dan wordt je een valse helper. Maar er is ook een andere mogelijkheid: je kunt nu zelf een magische helper worden door anderen te bemoedigen in vrijheid ook hun eigen weg te gaan, dat wil zeggen op hun eigen manier hun eigen roep te volgen.
Met dank aan Bram Moerland eindigt hier de Weg van de Held maar laat me er onmiddelijk aan toevoegen dat het niet een einpunt is maar eerder een beginpunt, een nieuwe mens wordt hier geboren. George Ivanovitsj Gurdjieff, de russische of eerder de grieks-armeense filosoof en leraar, was er van overtuigd dat men enkel vanaf dit punt kon spreken van een mens met een eigen identiteit en voor die tweede geboorte ervaren de mensen het leven slechts vanuit hun hypnotische slaaptoestand en daar tegenover staat volgens Scott Kiloby dat tijdens de spirituele zoektocht het ego gelooft dat het net als bij een ui lagen van zichzelf moet wegpellen om zo bij zijn ware versie uit te komen - als we spiritueel rijp zijn realiseren we ons dat we nooit een ui zijn geweest - die ui was een droom. Laten we afronden met de esoterische boodschap dat diegene die oren heeft hoort en ogen heeft ziet.
De Weg is omgeven door allerlei verleidelijke voorstellen die de gezel plagen om de Weg te doen verlaten want zo is de Natuur ineengestoken, het is een éénrichtingsweg maar eens dat het evenwicht gevonden is lijkt het kinderspel.
5. Beproevingen gedurende een lange reis
Op zijn verdere weg wachten de held allerlei beproevingen. Deze beproevingen overwinnend wordt de held naar zijn bestemming gevoerd (Odysseus: terugkeer naar Ithaka, Parsival: de graalburcht). Dat is de eigenlijke queeste, de levenstaak.
6. Vereniging (mystieke bruiloft)
Het vinden van je bestemming is een ervaring van volmaakte eenheid, uitgedrukt in het beeld van de mystieke bruiloft. In deze vereniging van de leefwereld met een innerlijk domein is je rol in de samenleving één geworden met de krachten van je innerlijk wezen; binnen en buiten zijn één. De held is een heel mens geworden.
Angsten zijn de grootste vijand van de zoeker, maar het zijn dikwijls angsten die overgeleverd zijn door de samenleving en gebaseerd op vooroordelen, gehechtheid aan het gekende en huivering voor het vreemde. Als we klaar zijn voor de grote verandering dan moeten we afrekenen met die angsten en vervangen door liefde. Het grootste gedeelte van het mensenras wordt in de greep gehouden door een vorm van autisme, waarover ik hier later meer over kwijt wil. Maar eerst breng ik de Weg van de Held tot zijn einde...
3. Magische helpers langs de weg
Als de held de sprong waagt, en zich als eenling op het pad van individuatie begeeft, zal hij tot zn verrassing helpers aantreffen, in mythes en sprookjes meestal kort na het verlaten van een stad of van het ouderlijk huis. De helper is dikwijls een oude man of vrouw, soms ook een sprekende dier. De helper geeft de held een magisch voorwerp, een toverspreuk, of een oude veerman zet hem over een rivier. In de praktijk van het leven zullen het gewone mensen zijn die je bemoedigen om je eigen weg op je eigen manier te volgen.
4. De wachters aan de drempel
Buiten de vertrouwde omgeving of aan de overkant van de rivier wacht de held ook een monster of een vijand die overwonnen moet worden. Soms in afzichtelijke vormen (gnomen, reuzen, draken). Dat zijn je eigen angsten. Die angsten moeten worden overwonnen, soms in een strijd op leven en dood. Hier zijn ook de valse helpers die je een paradijs beloven als je je eigen pad verlaat en alleen hen volgt.
Iedere mens is een golf die op weg is om één te worden met de grote Oceaan ofdat we dat nu beseffen of niet en in elk geval bereiken we dat doel na de dood, ons individuele ikje verdwijnt dan in het water zoals een druppel oplost in het onmetelijke watergebied dat zonder begin en zonder einde is. Als we sterven verdwijnen we en dezelfde persoon komt nooit meer terug, alle reïncarnatieverhalen ten spijt. Maar de Oceaan houdt nooit op nieuwe persoonlijkheden te creëren die geloven dat ze uniek en onsterfelijk zijn zonder in te zien dat alleen de Oceaan de Moeder van alles is. Sommige en rare mensen voelen op een wonderbaarlijke manier de aanwezigheid van hun Moeder en willen daar meer over weten, ze gaan dan op zoek naar de bron van hun gevoel en laten zich niet meer afleiden door het goedkope geflikker van de wereld. Joseph Campbell (1904 1987) heeft met de hulp van mythen en oude verhalen de puzzel gelegd van die speciale mensen die op zoek gingen naar de bron die de hunne was en zonder het te weten ook het verhaal kan zijn van eenieder. De reis van de Held zoals hij het noemde verloopt in zeven stappen.
met dank aan Bram Moerland begin ik met de eerste twee stappen. Later komen hier ook de volgende stappen
De cultuurfilosoof Campbell onderzocht oude mythen, sprookjes en andere verhalen en ontdekte daarin een grondpatroon. Ze vertellen over de fasen van het pad van de individuatie. Hij onderscheidde zeven fasen en voegde die samen tot wat hij noemde: De weg van de held. Niet alle verhalen bevatten alle themas. Sommige gaan over maar één fase. Andere vertellen de hele weg, zoals het verhaal van Odysseus en Parsival.
1. De roep (of het ontwaakte verlangen)
In elk mens schuilt een diep verlangen zichzelf te zijn. Vaak wordt dat verlangen geofferd aan de sociale gemeenschap waartoe je behoort. Maar steeds weer zal dat verlangen worden geactiveerd. Eén of andere gebeurtenis wekt dat verlangen. Je wordt geroepen. Dat is het begin van de weg. In mythes en sprookjes meestal op verlaten, geheimzinnige plekken in een donker woud of bij een bron, of onder een oude boom. Op een bepaalde manier zijn deze plaatsen zowel vreemd als vertrouwd. De roep nodigt de held uit een reis te ondernemen.
2. De sprong (of de overwinning van de weerstanden)
De eerste stap op het pad van individuatie is het loslaten van de identiteit die je ontleent aan de groep waartoe je behoort. Dat is een sprong in het ongewisse. Als je wel de roep wilt beantwoorden, dan vraagt dat om een ferm besluit, een wilsbesluit of misschien meer een daad van overgave, die dikwijls het karakter heeft van bewust de eenzaamheid durven binnengaan. Het innerlijk verlangen helpt de held de sprong in het ongewisse te wagen en drijft hem er soms zelfs toe. Met die sprong begeeft de held zich op het pad van individuatie.
Twaalf maanden, reinige die grondigvan verbittering, hebzucht, aanmatiging en angst en snijde iedere maand in dertig tot eenendertig delen, zodat de hoeveelheid precies toereikend is voor een heel jaar.
Nu bereiden we iedere dag afzonderlijk toe uit één deel werk en twee delen blijmoedigheid en humor.
We brengen ze op smaak met drie volle eetlepels optimisme en een theelepel tolerantie, en een snuifje ironie en een fikse scheut consideratie en tact. Nu wordt de massa gekruid met rijkelijk veel liefde. Het aldus bereide gerecht garneren met wat plukjes van kleine attenties waarna we het dagelijks opdienen met een gulle lach en een goed afgemeten dosis niet al te vurig temperament.
Twee mooie bijdragen die ik onlangs gevonden heb op het Juwelenschip en in het Levenssnoer die de kerstsfeer onderlijnen met metaforische proza die de droom weerspiegelen van elkeen die de betrachting opzoeken om van de wereld een liefdevollere niche te maken en geïllustreerd met de nachtegale stem van Eithne Patricia Ní Bhraonáin (fonetische uitspraak: Enja njí Wrénanj)
Velen gaan op een bepaald moment stil staan bij de nood die er is, bij de duisternis die realiteit is en waarvan ze voelen dat ze erdoor verzwolgen dreigen te worden. Dan komt er een punt dat de mens gaat zeggen: Hoe het allemaal ook is, ik sta ervoor, ik wil hier zijn. Ik wens al die duisternis, wat voor gezicht het ook heeft, aan te gaan, ermee in contact te komen, het op te lossen. Dat zie ik als mijn taak, als mijn leven. Dat zie ik niet als iets waarvoor ik wil blijven vluchten, nee, ik keer me om en ik ga erin, in die duisternis. Feitelijk zal je zien dat als je dat doet het duister wijkt. Op dat moment is er sprake van een Zonnewende, is het Kerstmis. Kerstmis is daar waar je zegt: Ik ben werkelijk hier geïncarneerd, ik ben werkelijk hier, ik ben een lichtend mens, wat ook de tegenwerking is. Ik sta in voor wat ik doe, voor wat ik vind, ik sta in voor mijn liefde.
Uit de lezing Het ritme van de tijd van Hans Korteweg
(met dank aan Het Juwelenschip)
De wereld heeft meer dan ooit handen nodig. Handen die vorm geven aan ongekende mogelijkheden. Handen die vertrouwen schenken. Handen die bouwen aan een nieuwe wereld. Handen die koesteren en beschermen. Vertrouwen inboezemen en moed inspreken. Handen die zich openen voor nieuwe perspectieven. Handen die optillen en uitreiken boven de grenzen van onbegrip en uitsluiting. Handen die verstevigen wat dreigt door te breken. Handen die de geest in de materie beamen. Handen die zich vouwen tot een gebed van verzoening. Verzoening met de kwetsbaarheid van het menselijk bestaan. Handen die redden wat dreigt verloren te gaan. Handen die zegenen wat door de schepping gegeven is. Handen die zich in dienst laten nemen van het Leven dat onstuitbaar dwars doorheen de duisternis van niet weten met rasse schreden verdergaat in de richting van Menswording.
het leven heeft geen zin maar het is daarom niet zinloos, het is gewoon, zoals een spin iedere dag opnieuw haar web hermaakt zonder daarbij te filosoferen over de zin van het leven en klaagt: moeder waarom leven wij. Het leven is een creatie van een onuitputtelijke energie die zonder na te denken zichzelf ieder moment herschept, geboorte en dood overstijgend, zichzelf herkent in ieder atoom en geen nood kent om zichzelf voorbij te lopen want zij is al-een. Ongekend voor de logica en geliefde van ieders stil hart, zij is het voedsel en de eter, het vuur en het water, nooit kende zij een begin en nooit zal het eindigen. Met die kennis gevestigd in de stille ruimte van het hart begrijpt het denken via de intuïtie het geheim van de natuur en worden vragen zoals over de zin van het leven met de borstel van de liefde weggeveegd en prevelt men onophoudelijk de mantra ik ben de ik ben.
De Elise die in het ziekenhuis overleden is is niet de Elise die ik gekend heb en voor jullie zal dat ook wel zo zijn. De Elise die ik gekend heb zou zich niet bezighouden met sentimenteel gedoe, maar dat kwam waarschijnlijk door haar moeilijke leven dat overschaduwd werd door ziekte en pijnen, en haar ziel verharde met eelt. Dat verengde haar sociale leven tot de korte uitstappen in de omgeving van het Harmoniepark. Toch heb ik haar in haar laatste jaar zien evolueren naar een kwetsbare vrouw die grote nood had naar vriendschap en gevoeliger werd voor een helpende hand. Ik denk dat ze in vrede afscheid genomen heeft van haar kleine wereld.
Daarom neem ik innig deel met de rouwenden die achterblijven.
What is age? Is it the number of years you have lived? That is part of age; you were born in such and such a year, and now you are fifteen, forty or sixty years old. Your body grows old and so does your mind when it is burdened with all the experiences, miseries and weariness of life; and such a mind can never discover what is truth. The mind can discover only when it is young, fresh, innocent; but innocence is not a matter of age. It is not only the child that is innocent - he may not be - but the mind that is capable of experiencing without accumulating the residue of experience. The mind must experience, that is inevitable. It must respond to everything - to the river, to the diseased animal, to the dead body being carried away to be burnt, to the poor villagers carrying their burdens along the road, to the tortures and miseries of life - otherwise it is already dead; but it must be capable of responding without being held by the experience. It is tradition, the accumulation of experience, the ashes of memory, that make the mind old. The mind that dies every day to the memories of yesterday, to all the joys and sorrows of the past such a mind is fresh, innocent, it has no age; and without that innocence, whether you are ten or sixty, you will not find God.
J. Krishnamurti, The Book of Life
Sterf iedere dag...
Wat is ouderdom? Is dat het aantal jaren dat je geleefd hebt? Dat is maar een gedeelte van wat ouderdom is: je bent geboren in dat of dat jaar en nu ben je vijftien, veertig of zestig jaar. Je lichaam wordt oud en zo wordt ook je denken oud wanneer het zich begint te vervelen na vele ervaringen van lijden en de zorgen van het leven, en een dergelijk denken kan nooit de waarheid ontdekken. Dat kan het denken slechts wanneer het jong, fris en onschuldig is. Maar onschuld is geen kwestie van ouderdom. Er is niet alleen kinderlijke onschuld - als die al bestaat - maar het is ook dat denken dat bij machte is om het resultaat van de ervaringen los te laten. Het is onvermijdelijk dat het denken ervaart, het moet responderen op van alles: de rivier, de dieren, op de doden die verbrand worden, de arme dorpelingen die hun lasten dragen langs de weg, op de kwellingen en het lijden van het leven, zo niet is er geen actief leven meer; maar het moet ook bij machte kunnen zijn om los te laten. Het is door de routine en de veelheid van indrukken, het puin van de herinneringen, dat het denken oud wordt.
Het denken dat steeds de oude gedachten ten grave draagt, ook de plezieren en de pijnen uit het verleden, is altijd fris en onschuldig, het heeft geen leeftijd. En zonder die onschuld, of dat ge nu tien of zestig zijt, zult ge god niet vinden.
J.Krishnamurti, Het Boek van het Leven. (vrije vertaling van dezer, eventuele correcties zijn welkom)
Kan waarheid gedeeld worden met anderen is de vraag en dan meen ik dat waarheid niet gedeeld kàn worden met medereizigers maar alleen beleeft geworden in het eigen belevingsveld en dan is de waarheid met hoofdletter altijd een eigen ervaring en in geen geval ooit uitspreekbaar maar alleen waarneembaar en slechts vindbaar op je eigen pad hoe eenvoudig dat ook mogen zijn met andere woorden: waarheid kan je alleen zijn.
Deze film naar het boek van Elizabeth Gilbert lijkt me wel een interessant verhaal, ik ga er eens op zoek naar want ik wil hem wel een zien en dan kan ik er iets van vertellen, tot dan...
Ja het is gelukt dat ik de film gezien heb en het blijkt een film te zijn die echt de moeite waard is om te zien voor iedere zoeker naar God of met een ander woord dat beter past bij het Westerse atheïsme en dat is Geluk of gelukkig zijn, en dat laatste is tegenwoordig niet meer evident want door ons haastig leven hebben we geen voeling meer met het centrum van ons "zijn" maar enkel nog met het commerciëel genot en daar profiteerd alleen de portemonnee van de aandeelhouders van. Echt gelukkig zijn heeft te maken met het religieus gevoel van één te zijn met het totale moment in het hier en nu en het helpt de mens om op elk moment de beste keuses te maken en oude dingen los te laten en open te staan voor nieuwe confrontaties en frisse indrukken.
Het nationalisme heeft de mensheid verdeeld, net zo als de religies dat hebben gedaan en die geest van nationalisme en de religieuze overtuigingen hebben mensen van elkaar gescheiden en tegen elkaar opgezet.
Vorig jaar stopte mijn vorig leven en liet ik verschillende relaties achter mij liggen om plaats te maken voor nieuwe relaties, zo gaat dat iedere dag bij veel mensen ook en meestal gaat dat ongemerkt voorbij maar als we dat bewust beleven ervaren we de schoonheid van het moment heel intens, want ieder moment dat ons passeert draagt de energie van het hele universum in zich, en kunnen we inzien dat er slechts één moment is dat beantwoord aan de realiteit en dat is het huidige moment, dergelijke tijdsaanduiding bestaat dus niet in het meervoud, we zullen moeten bekennen dat er slechts één moment bestaat en dat is hetzelfde voor iedere mens, alle zeven miljard mensen op deze planeet leven - al of niet in balans - in hetzelfde moment, ongelooflijk maar waar. Het fenomeen is zoals de golven en baren van de oceaan, die is nooit stil maar gedurig is het wateroppervlakte in beweging, golven ontstaan en verdwijnen, de oeroceaan is een levend wezen met een huid die voortdurend in beweging is. Zo is het ook met de mensenzee: ontmoetingen en afscheid, aantrekking en afstoting, liefde en geweld, geboren worden en sterven, en dat allemaal in een uniek en éénmalig moment.
Laten we het incident met onze afrikaanse leiders vlug vergeten en vergeven want fouten maken, verkeerde beslissingen nemen en met verkeerde vrienden lopen hebben we allemaal wel eens gedaan en daar is niets mis mee want op die manier leren we. We zijn niet gemaakt om perfect te zijn en trouwens de beste vrienden die we hebben zijn diegene die onze fouten negeren en diep vanbinnen kunnen kijken en begrijpen dat we slechts mensen zijn met gebreken maar ook met talenten die slechts de kans krijgen om te groeien wanneer we ook mogen fouten maken en op die manier onze grenzen leren kennen en vooral ook verleggen op een zachte en liefdevolle manier, dit alles met op de achtergrond de gedachte dat we slechts spiegels zijn voor elkaar levend in het visioen dat alles één stilte is.
Onze grootste a n g s t is niet dat we onvolmaakt zijn. Onze grootste angst is dat we mateloos krachtig zijn. Het is het licht, niet onze schaduw, die ons het meest beangstigt.
We vragen onszelf: wie ben ik om briljant te zijn, prachtig - talentvol - fantastsch? Maar wie ben jij om dat niet te zijn? Jij bent een kind van God.
Je onbelangrijk voordoen bewijst de wereld geen dienst. Er is niets verlichts aan je klein te maken opdat andere mensen zich bij jou niet onzeker zullen voelen.
Wij zijn allemaal bedoeld om te stralen als kinderen. Wij zijn geboren om de glorie van God die in ons is, te openbaren.
Die is niet alleen maar in sommigen van ons, die is in iedereen! En als wij ons licht laten stralen, geven we onbewust andere mensen toestemming om hetzelfde te doen.
Als wij van onze angst bevrijd zijn, bevrijdt onze aanwezigheid vanzelf anderen.
Nelson Mandela, ex-president van Zuid-Afrika
Verkeerdelijk worden deze woorden toegeschreven aan de grote president Nelson Mandela maar blijkbaar kwamen ze ooit uit de pen van Marianne Williamson, Reflections on the Principles of "A Course in Miracles" en door de film Invictus die het verhaal vertelde over wat er toen in Zuid Afrika gebeurde werd het misverstand in de wereld geboren zoals het met de beste kan overkomen...........niemand is perfect en het doet trouwens niets af van de waarde van het geciteerde gedicht
We zien alleen wat we willen zien ofdat we dat nu willen inzien of niet en meestal zijn we ons daar niet van bewust omdat onze hersenen een schijnheilig spelletje met ons speelt. We vertrouwen in de eerste plaats ook onze vijf zintuigen als betrouwbare informanten maar beseffen niet dat zij bestaan uit kwetsbare cellen die niet beschermd worden door virusverklikkers en firewallsoftware en daardoor krijgen we geen berichtje door dat gevaarlijke pop-ups onze fysieke en mentale nederzetting proberen binnen te dringen, we denken hier in de eerste plaats misschien aan wezentjes uit de microscopische faunawereld, maar wat ik bedoel is dat we bijvoorbeeld vergeten dat in de wereld van de marketing de specialisten zich naast de geplande slijtage van hun producten ook laten ondersteunen door de psychologische trukkendoos om onze hebzucht en de soms verziekte consumptiedrang op de juiste commerciële snelweg te leiden die alleen maar ten goede komt van hun eigen aandeelhouders. Als we de moed hebben om stap voor stap de werking van de hersenen te onderzoeken en de verschillende valkuilen bloot te leggen zullen we zoals bij het pellen van een ajuin op het punt komen dat we in het midden Niets vinden en op die manier een einde maken aan ons doemdenken dat zichzelf de slogan voorhoud dat zegt dat we pas geluk en rust zullen vinden wanneer we al onze hongerige verlangens voldaan hebben.
Deze mooie bijdrage van Gerbert Bakx die voornamelijk over de dood gaat is een goede meditatie voor dit moment van het jaar alhoewel het van alle getijden is.
In zijn ondertussen beroemd geworden toespraak aan Stanford University in 2005 zei Steve Jobs: In de voorbije 33 jaar heb ik elke ochtend in de spiegel gekeken en mezelf afgevraagd: Als dit de laatste dag van mijn leven zou zijn, zou ik dan willen doen wat ik vandaag ga doen? Als het antwoord gedurende enkele dagen Neen was, dan wist ik dat ik iets moest veranderen.
Deze woorden doen onwillekeurig denken aan de woorden van de in 1976 overleden Duitse filosoof Martin Heidegger. Ook Heidegger nodigt ons inderdaad uit ons bewust te worden van de eindigheid en de tijdelijkheid van het leven. Heidegger ziet het bestaan zelfs wezenlijk als een zijn-ten-dode (Sein zum Tote). Dat bestaan kan dan op twee manieren geleefd worden: een eigenlijke (authentieke) en een oneigenlijke (inauthentieke) manier van zijn. De oneigenlijke manier is gewoon doen wat iedereen doet, het dagdagelijkse meelopen met de massa, met de kudde (door Heidgegger aangeduid als het men). De eigenlijke manier is de uit fundamentele angst ontstane mogelijkheid die door Heidegger ook als een merkwaardige vrijheid-ten-dode (Freiheit zum Tode) wordt omschreven. De eigenlijke existentiële vrijheid, de ruimte om ons individuele leven vorm te geven ontstaat volgens Heidegger pas als we ons bewust worden van onze eigen eindigheid. Als het leven eindeloos zou zijn, zou het er niet toe doen wat we doen. De mens ontvlucht evenwel de angst, en dus ook de vrijheid, door zich over te geven aan een oneigenlijk leven, het middelmatige leven van de normale mens. Denken aan de dood wordt door velen (ook professionelen) als zwarte gedachten omschreven, die men probeert te ontlopen door aan leukere dingen te denken of zelfs in therapie te gaan of geneesmiddelen te nemen.
Steve Jobs: Mij voor ogen houden dat ik spoedig dood zal zijn, is de beste manier die ik ken om mij het helpen bij belangrijke beslissingen in mijn leven, want zowat alles verwachtingen, trots, angst om te falen verzinkt in het niets in het aangezicht van de dood. Alleen wat echt belangrijk is blijft. Eraan denken dat je gaat sterven is de beste manier die ik ken om de valkuil te vermijden die eruit bestaat te denken dat je iets te verliezen hebt. Je bent al naakt. Er is geen enkele reden om je hart niet te volgen.
De moderne mens kent vooral een negatieve vrijheid. Hij wil vrij zijn van dwang en inmenging, maar hij mist een positieve vrijheid, een vrijheid tót. Mensen weten niet wat met hun vrijheid te doen. Zij laten zich leven, zij drijven op de golven van het dagelijkse leven. Zij stoppen heel wat energie in het bereiken van allerlei doelen (bezittingen, activiteiten, relatie, vakantie, amusement) waarvan ze hopen dat het leven daardoor een goede wending zal nemen. Vele mensen klagen dan ook over de verkeerde partner, de verkeerde baan, de verkeerde omstandigheden. Zij doen alsof hun leven bepaald wordt door iets buiten hen. Zij begrijpen niet dat zij op die manier geleefd worden door de waarden van de samenleving, dat zij gewoon doen wat men zegt dat belangrijk is. Zij zien niet dat alleen zijzelf verantwoordelijk zijn voor hun levensproject (of het ontbreken daarvan) en dat hun leven uiteindelijk bepaald wordt door hun eigen keuzes, zelfs als die keuze eruit bestaat geen keuze te maken. Zij beseffen niet dat zij hun verantwoordelijkheid desondanks niet kunnen ontlopen, dat zij, zoals Sartre zei: veroordeeld zijn tot vrij zijn. De uiteindelijke ernst, maar ook de mogelijke lichtheid van het bestaan, kunnen alleen begrepen worden in het licht van de eindigheid en de eenmaligheid van het eigen leven. Alleen dan wordt duidelijk welke betekenis beslissingen hebben en hoe kostbaar de momenten van het leven zijn.
Michel de Montaigne zei: Wie angstig is voor de dood, is al halfdood door de angst. De angst voor de dood komt tot uiting in de angst voor het leven. Het is niet de bedoeling mensen angstig te maken, maar ook niet hun angst weg te nemen. Het is alleen de bedoeling angst tot iets begrijpelijks en verdraagbaars te maken, iets wat bij het leven hoort. Vluchten voor de angst in een oneigenlijke leven (er niet aan denken, leuke dingen gaan doen ) leidt alleen tot meer angst. Angst wordt alleen minder door er concreet doorheen te gaan, dat betekent de eigen eindigheid en de eigen dood onder ogen zien. Angst is geen tegenstander of vijand die bestreden moet worden of waarvoor men kan vluchten. Angst is existentieel. Als we de angst gewoon laten zijn, merken we dat hij ons niet doodt, maar ons vrijmaakt om in de wereld te zijn. Elisabeth Kübler Ross zei: De dood leren zien als een onzichtbare maar vriendelijke gezel die u er vriendelijk aan herinnert de dingen die u wil doen niet tot morgen uit te stellen, is leren het leven te leven eerder dan het door te komen.
Steve Jobs: De dood is waarschijnlijk de beste uitvinding van het leven. De dood maakt verandering mogelijk. Hij ruimt het oude op om plaats te maken voor het nieuwe. Op dit ogenblik zijn jullie het nieuwe, maar binnen niet al te lange tijd zullen jullie geleidelijk het oude zijn en opgeruimd worden. De tijd is beperkt, dus verspil hem niet door het leven van anderen te leiden. Laat je niet leiden door dogmas want dat is leven met het denken van anderen. Laat de stemmen van de meningen van anderen je eigen innerlijke stem niet verdringen. En belangrijkst van al: heb de moed om je hart en je intuïtie te volgen. Die weten wat je echt wil worden. Al de rest is bijkomstig.
