Een fetisj is een object of beeldje met magische kracht. Bij de vele Afrikaanse stammen bestond de overtuiging dat de fetisjen macht verworven door middel van het toegewijde rituele snijwerk. Door het herhaaldelijk uitspreken van magische woorden, het aanbieden van offers en het toe- voegen van speciale stoffen zou het de geesten activeren. De materialen die worden toegevoegd aan het houten beeldje zijn zeer verscheiden, oa kruiden en kralen, nagels, veren, spiegeltjes, doek, raffia, bont, metaal, touw, verf, horens, veren en schelpen. Alles wat maar enigszins macht en magie aan de fetisj kan toevoegen.
Eerst worden de voetjes waarop de fetisjen komen te staan gelast. Een goede basis als vertrekpunt voor het maken van de beeldjes is voor mij steeds belangrijk.
De Noordamerikaanse Indianen maakten medicijnbuidels, gewoonlijk een zakje gemaakt uit dierlijke huid. Sjamanen in Afrika maakten eerder (en maken nog steeds) medicijnbundels, een verzameling van allelei voorwerpen samengebonden.
Tijdens het (na)maken van deze serie medicijnbundels begon ik door mijn Europese achtergrond algauw te denken aan het artistieke proces. Wat ik me afvroeg was in hoeverre de Afrikaanse sjamanen bezig waren met dit proces bij het maken van hun bundels of bekeken zij dergelijke voorwerpen louter in hun maatschappelijke of religieuze context.
Een van de problemen heden ten dage is het verschil vastleggen tussen een vals en een authentiek artefact. Voor veel mensen is er geen verschil in de esthetische werking tussen een vals en een echt 'kunstwerk'. Dat bewijst het overaanbod van deze buidels en bundels op het net.
Iets is echt of is het niet. Iets is kunst of is het niet. Het een wordt bepaald door kunsthistorici, het ander wordt bepaald door de kunstcritici. In het domein daartussen ligt het kunstachtige als overgang tussen de twee en in dat domein ben ik met veel plezier verdwaald geraakt
De kaurischelp is een van de oudste valuta's. In vroeger tijden werden de kauri's gebruikt als ruilmiddel. In West-Afrika was het gebruik van dit schelpengeld vrij gebruikelijk tot het midden van de 19e eeuw. Voor de afschaffing van de slavenhandel werden er vaak grote hoeveelheden schelpen vanuit de Britse havens vervoerd. Schelpen waren ook een ruilmiddel in het Koninkrijk Kongo. Daar de waarde van schelpengeld in West-Afrika veel groter was dan in de regios waar de schelpen vandaan kwamen, was de handel in de schelpen zeer lucratief. Soms werd er 500% winst op behaald. Het gebruik van schelpengeld verspreidde zich van West-Afrika verder landinwaarts. Rond 1850 kwam ontdekkingsreiziger Heinrich Barth schelpen als ruilmiddel tegen in Kano, Kuka, Gando, en Timboekktoe. In landen aan de kust werden schelpen vaak geregen aan kettingen van 40 of 100 schelpen. Schelpengeld werd in de meer afgelegen delen van Afrika nog tot in de 20e eeuw gebruikt, maar moest uiteindelijk plaatsmaken voor moderne valuta. Deze kauri soort spoelt heel af en toe aan op strand van Tazacorte, ik heb er nog maar twee gevonden.
Er zijn meerdere interpretaties voor deze kleine zeeschelpen. Een van die interpretaties maakt van de opening in de schelp de spleet van het geslachtsdeel van een vrouw. In vroegere geschriften werd de kauri soms vermeld als 'de vrouwelijke poort van het leven'. In deze hoedanigheid werd de kauri een machtig vruchtbaarheidssymbool en bood hij als gewaardeerde amulet bescherming tegen onvruchtbaarheid en zware bevalling. In Japan was het ooit in zwang dat vrouwen tijdens het baren een kaurischelp in hun hand hielden. Zo zou de bevalling voorspoedig verlopen. En in verschillende culturen was het voor meisjes gemeengoed om kauri's op hun rok vast te spelden in een poging zwangeschap te bevorderen. Vanwege hun vermeende invloed op vruchtbaarheid werden kauri's vaak in graven geplaatst om de kans op wedergeboorte te vergroten. In het oude Egypte waren ze zeer geliefd. In de pre-dynastieke tijd, meer dan 5000 jaar geleden, gebruikte men de schelpen zelf, maar later, ongeveer 4000 jaar geleden, gebruikte men kauri's van geglazuurd aardewerk, van kornalijn en kwarts. Al snel kwamen er ook kostbare kauri's van goud en zilver. Deze amuletten werden bij voorkeur door vrouwen aan de gordel gedragen. Zo bevonden deze voorwerpen zich dicht bij de plek van hun symbolische oorsprong. Uit het boek "De Magische Kracht van Amulet, Mascotte en Talisman", geschreven door Desmond Morris.
Morgen gaan we verder met het maken van Afrikaanse fetisjen
De beste tijd om op jacht te gaan naar zeeglas of speciale keitjes is vóór de zon er is of op dagen dat het bewolkt is. Deze dagen zijn schaars op het strand van Tazacorte dat bekend staat als het strand met de meeste zonuren van Europa. In volle zon of als de zon laag staat is het moeilijk de kleuren te onderscheiden, alhoewel met een beetje oefening lukt het wel. Alle keien zijn niet hetzelfde. Er zijn er keiharde waar men met een gewone steenboor bijna niet doorheen kan en er zijn zachtere zandsteenachtige die makkelijker te bewerken zijn.
Op deze foto's (onder en boven) had ik gisteren de visjes dichter bij de zee gelegd. Voor de foto wou ik de visjes nat en laten zwemmen maar de branding van de oceaan is onbetrouwbaar, er kwam een grotere golf aan en bij het terugtrekken nam ze de visjes mee. Ik heb achteraf nog een half uur lopen zoeken en maar 2 van de acht teruggevonden. Wandelaars op het strand van Tazacorte kunnen vandaag een keivisje vinden ;-)
In vele landen van Europa is "één aprilgrap" een traditie waarbij mensen op 1 april mekaar voor de gek proberen te houden. Op de Canarische Eilanden gebeurt dat niet op 1 april maar op de dag van de Onnozele Kinderen, namelijk 28 december.
Geen ontbijt zonder een 'klein', zoet, aromatisch, Canarisch banaantje
Het bekendste werk van Magritte is zonder enige twijfel La Trahison des Images (1928-29) of "Het verraad van de voorstelling" met de geschilderde tekst: Ceci n'est pas une pipe onder de zeer realistische afbeelding van een pijp. In dit werk schildert René Magritte een pijp met vlak daaronder de boodschap: "Dit hier is geen pijp" (Ceci n'est pas une pipe). Hij wil zichzelf en de toeschouwer herinneren aan het feit dat het hier gaat om een met olieverf beschilderd doek, oftewel een schilderij, en niet om een echte pijp. Elke verwijzing naar een echte pijp pleegt verraad aan het feit dat een pijp eigenlijk een idee is en dus zijn oorsprong heeft in de geest. In de reclamewereld knipoogt men even naar Magritte als men de volgende tekst op een Tshirt plaatst: "Ceci n'est pas une pomme" met een realistische afbeelding van een appel daaronder. Magritte schilderde overigens zelf een werk met deze titel in 1964.
Meer lezen over deze 'fantastische' kunstenaar, zie bijlage.
Paaszaterdag. Een kei vrolijke Pasen, een dag te vroeg maar ik ben er als de kippen bij
***
Bar Restaurante - Reyes - in Roque Faro
Een haan beschermd de voorraad in een pakhuis. De haan was al overbekend bij alle volken als wekker, maar dat hij dienst kon doen als bel in een almacén en zo de eigenaar verwittigde dat er klanten zijn was nieuw voor mij ;-)
Maar dit is geen grasveldje bij de buren. Het is de tuin van Eden waar niemand je komt verjagen. Archeologen en fortuinzoekers hebben de tuin van Eden nooit gevonden. De huidige locatie op de wereldbol zou door allerlei factoren nooit meer gevonden worden, maar ik ben er zeker van dat het "Isla La Palma" is
Toen ik wilde stoppen met roken werd ik constant herinnerd aan het teergehalte van die vieze peuken. Daarom dit logje om de "poging-tot-stoppen-(wagen)de rokers" te ondersteunen.
Het eiland La Palma heeft het aan de banaan te danken dat het niet overspoeld wordt met hotels en resorts. Beneden de driehonderd meter boven zeeniveau is het eiland rondom bedekt met bananenplantages waarvan de laatste 20 jaar, in de winderige gebieden, een groot deel overdekt met plastic. "Plastic" in de volksmond, want in feite is het grof geweven nylondoek. Gelukkig is er ook een keerzijde aan de landschap ontsierende plantages. Het is namelijk aan de banaan te danken dat er op het eiland geen massatoerisme is. De banaan was dermate winstgevend dat de bewoners helemaal niet geïnteresseerd waren in het terrorisme van het toerisme De laatste tijd leek het er op, dat bepaalde krachten daar verandering in wilden brengen, om het massa toerisme aslnog ingang te doen vinden op het eiland, maar de crisis heeft er een stokje voor gestoken ;-)
Iedereen die over het strand loopt zoekt wel eens naar schelpjes, zeeglas, leuke keitjes of hoopt iets bijzonders te vinden. In vergelijking met veel Europese stranden in Griekenland, Italië, Frankrijk en Nederland valt het nog mee op het strand van Tazacorte. Er zijn dagen dat er geen stukje afval te bespeuren valt, maar op dagen dat de oceaan gunstig gestemd is spoelt er wel wat aan. Zo ontstonden die dag inspirerende combinaties samengesteld uit gestrand spul.
Drijfhout op het kleine strand van "El Puerto" (gemeente van Tazacorte) Madera a la deriva en la pequeña playa de "El Puerto" hace tres semanas
***
Op een zondagmorgen, gisteren drie weken geleden lag het strandje van El Puerto overladen vol drijfhout. Een paradijs voor strandjutters.
De oceaan verschaft werk Gisteren (laatste drie foto's) was het strandje bijna geheel opgekuist, zeggen de Vlamingen. "Opgeruimd" zeggen de Nederlanders. De Vlamingen denken dan dat het strand er blijgeestig, blijmoedig, goedgehumeurd, goedsmoeds, joviaal, monter, of vrolijk bijligt ;-) Enfin! Het strand was bijna terug "clean"
Op de eerste zondag van de lente organiseerde Surfrider Foundation voor de 18e keer de wereldwijde strandschoonmaakactie 'Ocean initiatives' waarbij wereldwijd ruim 840 stranden worden schoongemaakt.
De hoeveelheid niet afbreekbaar plastic wat jaarlijks in het milieu terecht komt is absurd, volgens de Verenigde Naties is het zelfs zo erg dat er elke seconde ongeveer 206 kg aan plastic in de zeeën en oceanen wereldwijd terecht komt. Dit heeft een enorm effect op het milieu, dieren raken verstrikt of zien het aan als voedsel waardoor ze verhongeren. Plastic word nooit helemaal afgebroken maar breekt in steeds kleinere deeltjes en hoopt zich op in de voedselketen. Effecten hiervan zijn nog niet echt onderzocht maar wel wordt het probleem steeds meer onder de aandacht gebracht.
Een bananenrepubliek is een populaire benaming voor een politiek instabiel, corrupt land dat vaak rijk is aan grondstoffen en waar staatsgrepen en revoluties aan de orde van de dag zijn. In het begin werden hiermee landen bedoeld die enkel of overwegend bananen exporteerden of produceerden. Het slaat dan ook vooral op de midden-Amerikaanse staten zoals Honduras, Nicaragua en Panama, wier politiek en staatsbedrijven decennialang sterk door de grote zuidvruchtexporteurs United Fruit Company (Chiquita) en Standard Fruit Company (Dole), beïnvloed werden. De economische macht van deze Amerikaanse bedrijven was veruit groter dan de politieke macht van de regeringen, en al helemaal groter dan de macht van de bevolking van deze landen.
Algemeen wordt tegenwoordig het begrip 'bananrepubliek' ook gebruikt als kritiek tegen landen waarvan de politieke cultuur met corruptie en willekeur in verband wordt gebracht. Daarom wordt het begrip ook in politieke discussies en polemieken over sommige Europese landen gebruikt, wanneer men zulke praktijken veronderstelt of aan de kaak stelt.
La Palma is dan geen bananenrepubliek maar wel een bananeneiland. Bananen, bananen en nog eens bananen... Overal bananen
Historische voorbeelden en schaduwzijde van een bananenrepubliek.
De "originele" bananenrepubliek was Honduras. Gedurende een groot deel van de negentiende en twintigste eeuw was de United Fruit Company, het huidige Chiquita, een politieke factor van betekenis. De United Fruit Company kreeg de bijnaam "de Octopus" omdat het bedrijf zich regelmatig met de politiek van het land bemoeide. In 1910 huurde de United Fruit Company zelfs een groep criminelen uit New Orleans in om de regering omver te werpen, omdat deze te hoge belastingen zou rekenen.
Volgens sommigen was de United Fruit Company ook medeverantwoordelijk voor het omverwerpen van de linkse regering van Jacobo Arbenz in Guatemala in 1954. Arbenz had (ongebruikt) land van de United Fruit Company onteigend om het te verdelen onder de arme bevolking. Arbenz bood aan een schadevergoeding te betalen, maar het bedrijf was daarmee niet tevreden. Het had banden met een aantal hooggeplaatste Amerikaanse politici, die ze zover wisten te krijgen de regering omver te werpen.
De laatste jaren worden de landen van Centraal-Amerika politiek stabieler en democratischer. Het is dus mogelijk dat de bananenrepublieken binnenkort tot het verleden zullen behoren.
Het eiland La Palma is een berg die oprijst uit de oceaan. Op de kuststrook daar waar het enigszins mogelijk was het land plat te maken en grond en water aan te voeren zijn er bananen- plantages gebouwd, waarvan in winderige gebieden de meesten, de laatste twintig jaar, overdekt zijn met plastic. In weer andere gebieden is er een verbod op deze landschap ontsierende plastic tenten.
De Spaanse spaartegoeden zijn heilig, zo verklaarde de Spaanse minister van Economie, Luis de Guindos dinsdag in de senaat. Hij verzekerde de spaarders in zijn land ervan dat ze rustig kunnen blijven omdat Spanje hun tegoeden nooit zal belasten.
Cyprus De omstreden belasting op spaargeld ligt, ook in aangepaste versie van het plan, niet meer op tafel bij het crisisoverleg tussen regering en parlement in Cyprus.
Ondertussen is de verwachting dat een meerderheid van het Cypriotisch parlement instemt met de vorming van een solidariteitsfonds, waarin de orthodoxe kerk, pensioenfonden en staatsinstellingen kapitaal bijeenbrengen.
Als laatse in de reeks gebonden verbonden, een figuratieve sculptuur.
Het is een droom van Facebook en Google om in de toekomst onze hersenen door middel van een geïmplanteerde chip te verbinden met de nieuwe omwereld. Zal de chip aanvoelen als een steen om ons lijf? Het is de bedoeling dat we door de chip in onze hersenen, zelf in het netwerk stappen en niet meer communiceren via onze vingers op schermen en toetsenborden. We sluiten ons 'zijn' aan op Google en zijn verbonden met alle kennis en uithoeken van de wereld. Onze lichaamsbouw verandert, we worden peervormig. Dit is trouwens al aan de gang ;-)
Om de eerste foto te maken trok ik 's morgensvroeg naar een plaatsje aan de kust waar je de ganse zuidwest kant van het eiland kunt overzien.
Vele hedendaagse kunstenaars verbinden hun werk en leggen verbanden met de maatschappelijke vraagstukken. Studenten leren verbanden leggen en zorgen er zo voor beter te onthouden. Verbindingen maken tussen de te onthouden nieuwe informatie en voorbeelden uit de eigen ervaring.
Eerst eens kijken wat de mogelijkheden zijn met het beschikbare materiaal. Gaten boren om steen en hout te verbinden met touw.
Mogelijkheden onderzoeken.
Een grapje uithalen ;-)
Eens iets uitproberen.
Eerste try-out. Morgen gaan we verder... Wordt vervolgd.
De Plaza de La Glorieta is een wandeltuin met een podium en priëlen. De ganse vloerbedekking is uitgevoerd in mozaïek en dit werkje heeft drie jaar in beslag genomen. Deze oase van rust is begin jaren '90 van verleden eeuw ontworpen door de befaamde Palmese kunstenaar Louis Morera, ook bekend als zanger van de band Taburiente. De mozaïeken en sculpturen zijn geïnspireerd op inheemse flora en fauna.
Op de mozaïekvloer komt de graja (een soort kraaiachtige met rode snavel) veelvuldig voor. De graja is inheems en staat symbool voor het eiland La Palma.
In grote groepen komen ze krijsend aangevlogen vanuit de bergen en strijken neer in de tuin op zoek naar insecten. Net "The birds" van Alfred Hitchcock. Zie: http://nl.wikipedia.org/wiki/The_Birds_(film)
