Klytbergstraat

Woordenboek der toponymie Du Flou: deel VII, blz. 1114: weg te Rolleghem.

Atlas der Buurtwegen: Klytbergstraet, weg nr. 12

Knocke

Woordenboek der toponymie Du Flou: deel VIII, blz. 23: eene plaats te Rolleghem.

-          Cnok; knok “ruime plaats of het kleine plein waar verscheidene groote straaten te samen koomen”. (De Bo, 477 Vgl. Schuermans. 266; Roes. N°1814.)

Debrabandere (Leiegouw,1972, II 171) verklaart als volgt: huizenblok. Dit woord is etymologisch niet te scheiden van “ knook, knokkel, kneukel, knoezel, knoest, kno(o)p”. Eng. To knock (oorspronkelijk met de vingerknokkels tikken) en betekent oorspronkelijk “ gewricht, knoop, knobbel, geleiding, bot”. Daaruit afgeleid ontstond de betekenis ronde heuvel, hoger gelegen stuk land, bocht, viersprong.

Aangezien op zo’n viersprong gewoonlijk enkele huizen staan, kreeg het woord ook de betekenis “huizenblok, gehucht” ( Zie, De Bo, Snellaert).

In het dialect is het woord alleen nog bekend in de namen van gehuchten: Rolleghem knok, Zwevegem Knok. Het woord schuilt nog in de plaatsnaam Knokke. Het woord betekent “hoek” in de volgende excerpten uit Kortrijk: 1368: dat Berbaerd van de Apostelrie……up haerleder cnochuis….. onder de Halle ande noorwesthouc ( Fonds O.L.Vrouw, oorkonde 363 bis)

                                     1348: buten der steenpoorte up den knoc van der Haerlebecstrate ende der dtrate alsoe men gaet te Zweveghem waert( Fonds O.L.Vrouw, oorkonde 318 bis)

Ook als persoonsnaam teruggevonden: Studie van persoonsnamen in de Kasselrij van Kortrijk door Frans Debrabandere blz. 238 n° 1003: Knocke (Van den) in meulebeke vb.Jan; Clais Van den Knocke PB f60v

Patricia Mareel: Werk over Rollegem: (Hoger instituut voor onthaal en public relations 2^de jaar 1979-1980) blz. 4 : volgens sommigen zou de Knok haar naam afstammen van het woord knokken = beenderen; nl. een plaats waar men vroeger allerlei beenderen in de grond stopte.

Ook in het boek Rollegem “algemene geschiedenis” gerard Isebaert vinden we: Het gehucht de “knok” ook wel Rollegemknok genoemd Knok, of Knock, komt van het woord Knook (been of skelet). Dat doet ons vermoeden dat vele eeuwen geleden hier ergens een begraafplaats was.

Kleine Kannestraat

Woordenboek der toponymie Du Flou: deel VII, blz. 859: weg te Rolleghem

Atlas der Buurtwegen: Kleyne kannestraete, weg nr. 9

Westvlaams Idioticon de Bo blz. 467: Klijtgat: een kleikuil, een vette moderige leegte in eene vuile strate, een slijkput in eene kwade straat. Fr. bourbier= klijtmok, klijtput.

De Klaver driesch

Woordenboek der toponymie Du Flou: deel 6 blz. 803: stuk land te Rolleghem

Woordenboek der Nederlandse taal blz. 3323, deel II, III Klaverdriesch: omgeploegd klaverblad.

Loquela. G. Gezelle: den klaverdriesch: een gewende klavertje. Een driesch heet in ’t Veurenambachtsche eene wee, als ze ommegedaan is en in zaailand gebracht, een klaverdriesch is item zulk een stuk klaver.

De Kimpemolen

Rak Fonds O.L.Vrouw, Doos I-Z: Plan van een hoeve te Rolleghem, eigendom van O.L.- Vrouw 1783: onderaan tekening van stampkot: Kempemolen.

Rak MSAK Nr. 6419: op kaart Rollegem staat “Kempemolen” met tekening.

Du Chastel de la Howarderie-Neuvireuil. Notes pour servir à L’Histoire de Rolleghem. Tournai 1905: blz. 23 Krimpemolen, moulin du tourment ou de la disette, à l’orient du klaverdriesch et au nord-est de la section B.

Popp-kaart Rollegem: aanduiding: krimpemolen.

Woordenboek der toponymie Du Flou: deel 7, blz. 736: Kimpe’s molen: molen te Rolleghem.

Aanwinsten VI 6979 = atlas général et parcellaire du troisiéme canton de Courtrai qui comprend les communes suivantes: Belleghem, Dottinies, Espièers, Helcken, Rolleghem et St. Genois.

Aanduiduiding van Kempe-molen.

Voor de uitleg van molen cfr. Uitleg “meulendyck”

Monografie van Rolleghem: blz. 108: daar wordt de kimpemolen ook vermeld als “ het stampcodt van sieur Boqquai”

Kot is de romp van eene molen die met den wind draait of door een peerd bewogen wordt. Fr. cage d’un moulin. Vandaar –ossecot, stampcot. ( Westvlaams Idioticon de Bo)

Monografie van Rolleghem: blz. 107-118: De eerste vermelding van Kimpemolen is het stamkot van Rollegem. Zijn naam wijst er op dat het om een oliemolen ging. Waarschijnlijk maalde hij ook koren, zoals het met de meeste oliemolens in die tijd ging. De molenaar was een zekere Bocquai.

In 1821 werd hij reeds de Kempemolen genoemd wat er op wijst dat hij sinds jaren in bezit moest zijn van de Familie DE Kimpe.

Soms werd hij ook Marionettenmolen genoemd, wegens de nabijheid van de Marionettenweg in Kortrijk.

Ook als persoonsnaam teruggevonden.

Studie van persoonsnamen in de Kasselrij van Kortrijk door Frans Debrabandere: blz. 227 n° 947: Kempe/Kimpe uitleg: kempe = kampvechter, kampioen, kamper,strijder, vechter; bijzit, onecht kind.

Ketseweg

Woordenboek der toponymie Du Flou: Deel VII blz. 130: weg te Rolleghem.

Algemeen Vlaams Idioticon Scheurmans blz. 237: kets: v. bijna als Kaitsch uitgesproken, een voetweg, wegsken tussche muren of hagen. Vb. ’t is in dat ketsken te vuil om door te geraken

Egied Van Hoonacker: Duizend Kortrijkse straten: blz. 235 Ketsenweg, R deze straatnaam komt voor in de Atlas van de buurtwegen en is alleen nog door bejaarden bekend. Hij is niet meer officieel.

Kets is het Vlaams voor hooiopper of kleine stapel hooi. Dus een pad langs een veld met hooioppers.

Buurtweg 32 is 301 m lang en begint aan het Hof van Rollegem. Het westelijke gedeelte is een grintweg, die tussen de weiden kronkelt. Verder is het een aarden voetpad dat uitkomt in de Munkendoornstraat Bellegem. Nu het Mgr. Waffelaerspad genaamd.

De Kerstaigneboom

Oud sak 860 : folio 278: Registre des fiefs et arrieres fiefs tenu du chat. De Courtray. Willem de Corte en Jan Van den Walle houden in leen en in manschepe een heerelijcke erfelijcke rente genamt de kerstaigneboom streckende in de prochie van Rodelgem.

Monografie van Rolleghem: blz. 52: Het leen “ de gruyte” te Kortrijk had een achterleen genoemd “ de kerstaigneboom”

P. Boncquet: Heerlijkheid en Leen in de roede van de dertien parochies. Blz. 130: duidt op de huidige kastanjeboom.

De kerksplete

Woordenboek der toponymie Du Flou: deel 6 blz. 589: tiendesectie te Rolleghem.

Voor de uitleg van de “ splete”: cfr. De uitleg van Douters splete.

Den Kerkmeersch

Aanwinsten VI 6848 (1761): heerlijcken renteboek der Heerlijckhede van Polliere of pomerie geleghen in de prochie van Rolleghem.

Beschrijving: d’heer Judocus de sien, meersch paelende oost den meersch Louis van Neste, suyt de beke, west den kerkmeersch ende noord den heere deser heerlyckhede.

Het woord meersch werd uitgelegd bij het goet Ter Meersch. Kerkemeersch = Meersch in het bezit van de kerk.

Het Kerkgat

Aanwinsten VI 6848 (1761) heerlijcken renteboek der Heerlijckhede van Polliere of pomerie geleghen in de prochie van Rolleghem. Vermelding van deze naam in de beschrijving van een stuk grond.

Cfr. Uitleg van “Het klytgat”

Het Kerckelant

Fonds D’Ennetieres: 2408: vermelding van ’t kerckelant in de beschrijving van bepaalde percelen.

Aanwinsten VI 6848: vermelding van de naam in de beschrijving van een stuk grond (1761) = heerlycken renteboek der Heerlijckhede van Polliere of pomerie geleghen in de prochie van Rolleghem (1761)

Lant = huidig Land

Kerkckelant = het land in het bezit van de kerk. Woordenboek der Nederlandse taal; deel 7,1 blz. 2286: Kerkelanderijen: aan de kerk toebehoorende landerijen, kerkelanden.

Kannestraat

Woordenboek der toponymie Du Flou: deel VII blz. 85: weg te Belleghem, Rolleghem en Marcke.

-Canne: Mnl nu : Kan, 1 aardewerk, 2 maathouden vat.

Ook volksnaam voor verschillende plantjes (Woordenboek der Nederlandse taal) Bij Gysselinç M Top. Woordenboek: I, 552: Rom. Canalis: Wasserleitung.

Kannestraat kan ook in verband staan met het leengoed ter Canne.

Canne ook teruggevonden als persoonsnaam Studie van persoonsnamen in de Kasselrij van Kortrijk ( 1350 – 1400) door Frans Debrabandere blz. 217 n° 900: Canne, (Van der): ….

Kanne kan een beroepsbijnaam zijn van een gieter van (tinnen) kannen. Daar de naam in dezelfde gemeente voorkomt als Van der Canne, kan Canne wel naar deze pln. Verwijzen (zonder voorz.)

Parochieblad van de Bellegemse kerkgemeenschap februari 1982 nr. 8: Het “kannestraetken” is reeds te vinden in een denombrement van het Mortaensche. Het gaat hier over een straatje dat in Bellegem, over Rollegem loopt naar een vroeger achterleen het goed “ Ter Kanne” van het leen “Ter Steenkiste “ dat op zijn beurt een achterleen is van “Ten Acker “ op Kortrijk-Buiten.

Kanne kan volgens deskundigen een brouwerij aanduiden, of gewoonweg de betekenis van schenken hebben.

Leen Joos Kint

Fonds D’Ennetieres: ten oosten van de heerlijkheid ter dry eecken. Cfr. Situering op plan 2400 (1764)

Studie van de Kortrijk persoonsnamen door Frans Debrabandere

Kint: persoonsnaam

Kint = kind, aankomende jongen of meisje, jong ridder, jong man van aanzienlijke geboorte, knecht, dienaar, schoolkind (MW III, 1436- 40)

Het Kerckhof met de vijf huizen

Fonds D’Ennetieres: cfr. Situering op plan. (2497)

Aanwinsten VI 6979/ aanduiding op de kaart van het kerckhof.

= atlas général et parcellaire du troisiéme canton de Courtrai qui comprend les communes suivantes: Belleghem, Dottinies, Espièers, Helcken, Rolleghem et St. Genois.

De Heulendyck

Monografie van Rolleghem: blz. 54 Jan Callens had een paar bunder grond genoemd; “de heulendyck.

Oorkondenboek van de Groeningeabdij: Oud Sak 1202 (1650) blz. n° 98: palende met zuidzijde jegens louys Hanecourt meulendyck.

Poll. Hen: Heuleken, tot annt heuleken = een beek (n° 189)

Mnl. Heul(e), hole: open riool; duiker (ook Nld.) houten hoogbrug over een sloot of een andere waterleiding. De laatste betekenis ook bij Stallaert K. , glossarium van verouderde rechtsterme…. 1,590 en de Brabandere in de tweede betekenis op te vatten.

Ten Hove

Woordenboek der toponymie Du Flou: deel 6 blz. 691: Leengoed te Kuurne met kleine landen te Rollegem

Hove: van hofstede, landhoeve.

Den Honackere

Monografie van Rolleghem: blz. 55: een stuk landbouwgrond heette :”Den Honackere”

Oorkondenboek van de Groeningeabdij: Oud Sak 1202 blz. 250 n°61: met de oostzijde palende jegens de straete leedende van screyboom naar Tombrouck, met de zuid- ende westzijde jegens de vijfhonderd en half land vande priesteraige van Rodelghem

In het Hol

Woordenboek der toponymie Du Flou: Deel 6 blz. 858; wijk te Rolleghem.

Hooghste Tangheveldeken/Nederste Tangheveldeken

Aanwinsten VI 2126: f° 6 n° 21: renteboek vander heerlichende van Moorenackere bestreckende op diversche gronden van erfven daer afghehouden in de parochie van Curtycke (1601)

Beschrijving: cfr; beschrijving van Pappaerbusch.

Den Hooghste Morael Meersche/ Den nederste Morael Meersche

Aanwinsten VI 2126: renteboek vander heerlichende van Moorenackere bestreckende op diversche gronden van erfven daer afghehouden die ligghen in de prohie van Curtrycke (1601)

Beschrijving/ een meerschelken groot omtrent drye hondert ghenaemt den hooghste morael meersche paelende metter oostzijde jeghens zijn zelfs nederste morael meersche, metter zuutzijde jeghens ’t lant van Jan de la Rue, en metter noortzijde jeghens ’t voors. Jans Vanderplancke moraelbusch.