EERSTE APRIL

Er is een tijd geweest dat april de eerste maand van het jaar was. Op nieuwjaarsdag gaven de mensen elkaar geschenken en toen het begin van het jaar naar januari werd verlegd, bleef de gewoonte om elkaar geschenken te geven toch bestaan. Maar in plaats van echte geschenken geven, schonken de mensen elkaar allerlei grappige prullen, die vooral bestemd waren om de lachlust op te wekken. Het schijnt dat hieruit het ontstaan van de aprilgrappen is ontstaan. Ge kent het rijmpje: "Op de eerste april zend men de zotten waar men wil!"

Dit eeuwen oude gebruik wordt nog steeds in ere gehouden. ('t zij dan met mindere mate).Op school, in de werkplaats en kantoor worden de onnozelsten die dag beetgenomen. En of het nog ieder jaar gebeurt, zijn er dan toch nog altijd sukkelaars, die zo vriendelijk zijn zich door hun makkers te laten bedotten.

Ook vrouwen hier geboren, werden kloosterzusters daarom trokken ze niet altijd naar de missie. Ook hen willen we niet vergeten.

Rollegem Inventaris van het archief van de gemeente Rollegem.

Reeks A, Gemeentebestuur

Register van notulen van college van burgemeester en schepenen, 1827-1829. 1 deel

N.B. Fragment

Akten van het college van burgemeester en schepen, 1795-1820, 1 omslag.

Lijsten van het gemeentepersoneel, jaar 4-1820. 1 omslag.

Briefwisseling, 1793-1849, 3 omslagen. 1793-1803. 1803-1815. 1815-1849.

Stukken betreffende wettelijke berichten, jaar 4-jaar 10. 1 omslag.

Rekeningen, 1785, 1796, jaar 8-jaar10, 1829. 1 omslag.

Bewijsstukken bij de rekening, jaar 8-1846. 2 omslagen.

Jaar 8-12, 1809-1829.

1830-1846.

Stukken betreffende gemeenteschulden, (1796-1846), 1 omslag.

N.B. Financiële papieren, 1814-1827.

Stukken betreffende rechtstreekse en personele belastingen, jaar 7-1862. 1 omslag.

Stukken betreffende grondbelastingen, jaar 11-1839. 1 omslag

Stukken betreffende rollen van abonnementen, 1807-1826. 1 omslag.

Register met rol ba, patenrecht, 1845. 1 Deel.

Stuk betreffende gemeentelijk tarief voor octrooi, 1810. 1 stuk.

Stukken betreffende gemeentelijke belastingen op deuren en vensters, jaar 8, jaar 10, 1813. 1 omslag.

Stukken betreffende belastingen op gemaal, 1825-1831. 1 omslag.

Stukken betreffende belastingen op honden, 1826-1862. 1 omslag.

Register betreffende belastingen op vee, 1827. 1 deel.

Register betreffende belastingen op paarden, 1813-1814. 1 deel.

Stukken betreffende belastingen op in en uitgaande rechten 1823. 1 omslag.

Stukken betreffende bevolking, staten en optellingen, jaar 9,1816-1848. 1 omslag

N.B. Staten: optelling.

Staten van geboorten, huwelijken en overlijdens, jaar 4-1825. 1 omslag

Lijst van huwelijken voor de kerk alleen, 1816. 1 stuk.

Lijsten van gevaccineerde personen, 1815-1825. 1 omslag

Lijst van de personen lijdende aan de potziekte, 1816. 1 stuk.

Staat van behoefdige inwoners, 1817. 1 stuk.

Stukken betreffende het stichten van een bedelaarskolonie, s.d. (19^de eeuw) . 1 stuk.

Lijsten van stemgerechtigden bij verkiezingen, 1818-1827. 1 omslag.

Invantaris van het gemeentearchief, jaar 10, 1 stuk.

N.B. bewaard in het gemeentehuis.

Staten van het lager onderwijs, jaar 13-1828, 1 omslag.

Staat van onderwijs personeel, 1826. 1 stuk.

Stuk betreffende het bouwen van een schoollokaal. 1829. 1 stuk.

Staten van graan geleverd op de markt van Kortrijk, 1795. 1 omslag.

Staten van landbouwopbrengsten, 1816-1845. 1 omslag.

Staten van graan gebruik voor vee, 1823. 1 omslag.

Staten van vaststellingen van de prijs van brood, 1823-1826. 1 omslag.

Staat van tabaksteelt, 1844. 1 stuk.

Staten van suikerbietenteelt, 1811-1812. 2 stukken.

Staat van aardappelteelt, 1817,1847. 1 omslag.

Stukken betreffende het nijverheidscomité, 1845-1846. 1 omslag.

Stukken van nijverheidstakken, jaar 9-1834. 1 omslag.

Lijst van wevers en spinsters, 1843-1846. 1 omslag.

Register van aangifte van brourwers, 1826-1828. 1 deel.

Stukken betreffende maten en gewichten, 1824. 1 stuk.

Stukken betreffende openbare feestelijkheden, 108-1809. 2 stukken

Stukken betreffende lotelingen, jaar 4-1826; 1 omslag

Stukken betreffende vaandelvluchtelingen, jaar 4, 1809-1817. 1 omslag.

Stukken betreffende nationale en burgerwacht, jaar 4, 1809-1817. 1 omslag.

Stukken betreffende leveringen en logementen voor leger, 1793-1833. 1 omslag.

Stukken betreffende oorlogschade, 1794-1814. 1 omslag.

Briefwisseling en andere akten van de kantonale ontvanger, jaar 8-jaar12 en 1823. 1 omslag.

Stukken betreffende “ bijzonderen” particuliere personen, 19^de eeuw; 3 omslagen.

Gillis Baert.   P. Joseph Glorieux. Diversen, 1778-1828.

Stukken betreffende werken uitgevoerd aan kerk en pastorij, 1810. 2 stukken.

Bewijsstukken bij rekening van de kerk, 1748, jaar9; 2 stukken.

Stukken betreffende verkoop van kerkgoederen, jaar 9. 2 stukken

Stukken betreffende goederen en renten van de kerkfabriek, 1817. 1 omslag.

Dit zou komen uit den almanak van St Jozef

Van waar komt het paasei?

De strengheid van de veertigdaagse vasten deeed de gewoonte ontstaan op Paasmaandag eieren ten geschenke te geven omdat dit jaargetijde overeen komt met "rijpe oost" in het kippenhok! De kerk verbood aanvankelijk even goed het gebruik van eieren als vlees tijdens de vasten; op Paaszaterdag liet men dan tijdens de Vasten opgedane voorraad plechtig wijden of zegenen, om ze daarna uit te delen aan vrienden en kennisen. En opdat het geschenkje er een beetje liefrijker zou uitzien, begon men hier en daar een likje verf aan de eieren te geven, rood of purperof geel, meestal geen andere kleuren.

Maar de beruchte Zonnekoning van Frankrijk, Lodewijk XIV, die altijd beter wist en het altijd mooier hebben moest, lied zijn Paaseieren prachtig beschilderen door kunstenaars en die gewoonte bleef duren  tot in de helft van de achttiende eeuw.

Het gebruik dagtekent echter toch al veel vroeger, want in de 12de en de 13de eeuw lieten de boeren eieren vergulden en met volle korven naar hun landheer of kasteelheer dragen met Pasen!

Beroemde schilders die paaseieren schilderden waren bv. Lancret en Watteau. Naar gelang de suikerbakkerij zich ontwikkelde, verschenen de suikeren en chokoladen eieren, allemaal voorzien van vaak prachtige en nog vaker vrij banale tekeningen.

Legger

1: de kerk van Rollegem.

2: het hof van Rollegem en de gronden rondom het hof

3: de percelen van Cannaert.

4: de priesterage van Rolleghem.

5: de herberg genoemd : ”de Swaene”

6: stuk land genoemd: ’t stick over de beke

7: de hofstede brouwerij

8: de smesse van Adrian de Smet

9: den dich van Rollegem

10: ’t leen van Joos Kint

11: stuk grond genoemd: ‘t bontestick

12: stuk grond genoemd: ‘t kerckestick

13: stuk grond genoemd: ’t hooghestick

14: te meulene

15: de brouwerij

16: stuk land genoemd: de geest

17: Het priesteragelant.

18: stuk grond genoemd de geest

19:de hofstede genoemd:dadacotboghaert

20: de hofstede genoemd; de Paddebrouck

21: stuk grond genoemd: ’t binnestick

22: hofstede ende boomgaert van den dich van Rolleghem.

23: het kerckhof met de vijf huizen.

24: lant daer den voetwegh doore loopt

25: de herberg van V. Joos Parent

26: de smesse van Jean Baptiste de branbandere Bailli

27: de herberg met diversche woonsten van weduwe Joos Parent.

28: hofstede warende smesse van Hubrecht van Neste.

29: lant daer den kerckwegh doore loopt.

30: de capellany.

31: boomgaert, water, uytwegelken en peerdekerckhof.

32: lant met eenen waterput van den heere Graeve van Moschroen.

33: de thiende van de pastoor van Rolleghem.

34: ’t leen van Mr Goetgebeur.

35 de biscopthiende.

36: de meulendyck, stuk grond zo genoemd.

37: stuk lant genoemd: “ ’t langhestick”

38: stuk lant genoemd: “ ’t bontestick”

39: een herberg van de weduwe J. Baptiste Du Boccage

40: lant van den aermen van Rolleghem.

41: Bosch van den cure deser prochie van Rolleghem.

42: de hoogmolen te Tombrouck

43: stuk land genoemd: het sintken

44: stuk land genoemd: den oostackere

45: stuk land genoemd: wiemeers

46: stuk land genoemd: ’t langhe vierendeel

47: stuk land genoemd: ‘t perboomstick

48: stuk land genoemd: ’t nederperboomstick.

49: de grond van MR. Graaf van Moschroen

50: de grond van de Kuypere

51: de grond van Joannes Bapt. Herban

52: twee stukken land genoemd: de doorns

53: plaats genoemd: den upstal

54: plaats genoemd: ’t Linde

55: den leuridan.

56: voorbeeld van een hapte stick lant

57: den meulenwal daer den meulen opstaat

58: een stick lants met de pitterie op de zuyt ende west zijde.

59: de pastoriemeersch.

60: de Lante Cabaret

61: Pirro Lanoy Cabaret.

62: de straete an de plas

63: de Goudvogel Cabaret.

64: het leen van Jan Verhulst.

65: het leen Corselis.

66: de twee parijen over de beke.

67: den rootput.

68: de aermen van Rolleghem.

69: den biscop van Doornick.

70: Ten Heeren Beke

71: stuk land genoemd: het vyverstick

72: de meulendreve

73: ’t kerckelant van Rodelghem

74: ’t goet ter hoogher poorte

75: de herberg genoemd: Het Schaek.

76: het foncier

77: de leenstraete of de straete naer ’t foreest.

78: de straete van de lerbergboom naer Tombrouck.

79: den grooten vyvere

80: de herberg “ den creupelen”

81: de cruusstraete

82:het heyestraetken.

83: wijk genoemd de “klytberg”

84: stuk land genoemd “Klaverdriesch”

85: het gehucht de Schreiboom

86: het gehucht Tombrouck

87: herberg en wijk genoemd “ de smockelpot”

88:wijk genoemd : Zevecote

89: den kerkmeersch.

90: de straete loopende van de smockelpot naer Tombrouck

91: de straete van de schreiboom naer de lerberchboom

92: de hoeve “ de mote “

93: de quaebrugghe

94: eene behuysde hofsted, staende de cave op de prochie van Rolleghem, genaemd Bohemen.

95: het hof van de graeve van Zweveghem.

96: een snuyft-wint-molen.

97: een wijk genaemt: de Watervalle

98: de Kimpemolen

99: wijk genaemt: Rolleghemstick

100: de straet loopende van Tombrouck naer de schreyboom.

101: de straete naer den schreyboom.

102: de herberg genoemd: de Marionetten.

103: het hof Ghesquiere

104: de wiemeersen

105: de vijf bunders en half heerlijkhede ende thiende van Mr. Goetgebeur.

106: den Papenbusch.

107: spijkergrond

108: Te Bottelrie

109: De thiende int vat.

2015

Dit jaar ging men opnieuw opzoek naar iemand waarvan maar weinig mensen konden vermoeden wie ze was wat ze doet, en algauw stelde men vast opnieuw bij een vrouw terecht te komen. “Ze helpt de mensen zoveel ze kan”; opende de voorzitter zijn aankondiging” ze werkt mee aan Buren voor Buren, maar daarnaast bezoekt ze zieke mensen in de buurt en kunnen ze zelfs ’s nachts bij haar terecht als er iets scheelt. Springt regelmatig bij de mensen binnen om te vragen of ze geen boodschappen moet gedaan worden. Bij feesten gaat ze graag gaan bestellen. Dat doet ze ook in de bar van wooncentrum “De Weister” in Aalbeke, bij kaartingen van Okra en twee keer per maand als er petanque is van Okra, want daarbij is ook bestuurslid. Ook mee fietsen met Okra Marke. Wanneer “De Weister” een uitstap maakt gaat ze mee om een rolstoel te duwen. Ze is ook vrijwilliger bij OCMW Kortrijk Kortom een bezige bij, anders kan men het niet uitdrukken”. Ze was die dag (vrijdag) ook vroeger naar huis gekomen van de petanque om naar de openingreceptie van de 3rollofeesten” te gaan. Haar man vertelde dat ze uitgenodigd waren omdat hij vorig jaar exposeerde met zijn schilderijen. En dat had ze geloofd. Toen kwam het moment van het uitroepen van den verdienstelijke persoon, ze zat zoals zoveel andere aandachtig te luisteren, zo hoorde plots Okra, de petanque en de Weister, ze hoorde verbouwereerd haar naam. Bernice Houttekier want zo noemt de verdienstelijke persoon laten we hier aan het woord:” met tranen in de ogen haalde ik mijn ruiker op. Bernice zegt: “ Die eer valt niet alleen mij te beurt, mijn man Jean-Pierre Dejonckheere helpt ook veel mee. Als er sneeuw te ruimen valt tijdens de winter doen we dat samen. We zijn van de jongste van de straat en zolang we actief zijn, zullen we dat blijven doen.

Ik ga mee als de 80 jarigen bezocht worden. Terwijl er papieren ingevuld worden, sla ik een babbeltje met de mensen. Soms zijn ze eenzaam of moet hun moraal een beetje opgetrokken worden en dan kan een praatje wonderen doen.

Ze zegt onomwonden dat ze zeker zoveel vrijwilligerswerk zou kunnen verrichten indien haar man zoveel zou meehelpen in het huishouden. “ Eindelijk spoorde hij me aan om ook iets te doen met de computer en schilderlessen.”

Tot nu toe ging Bernice vooral mee in Aalbeke, daar kennen de meeste mensen haar, ze woonden er, ze baatten daar voor ze naar Rollegem kwamen wonen, er zes jaar café “Den Batteur uit dat toen het duivenlokaal was. Het koppel heeft nog twee kinderen in leven, vier kleinkinderen en twee achterkleinkinderen voor wie ze ook altijd klaarstaan.

Ook van hier wensen we, nog velen jaren van voorspoed en zegen en dat ze het werk welke ze verrichten nog vele jaren mogen doen Proficiat.

Toponymische werken

Boncquet Piet: heerlijkheid en leen in de roede van de dertien parochies

Boerebach DR. B.M.

Coubergh Jrs: standaard Nederlands-Frans, Frans-Nederlands handwoordenboek Standaard uitgeverij Ant./Amst. Twaalfde druk.

De Vries M. en L.A te Winkel: woordenboek der Nederlandse taal; ’s Gravenhage, Leiden, M. Nijhoof, A;W. Synthoff, Henry J. Sternberg 1882

De Bo L.L. priester Westvlaams Idioticon; Heruitgegeven door Joseph Samyn, priester. Gent, A. Siffer, 1892

Dr. Frans Debrabandere Studie van persoonsnamen in de Kasselrij van Kortrijk. 1350 -1400. Uitgave Familia et Patria, Handzame, 1970

Kortrijkse persoonsnamen omstreeks 1400. Drukkerij G. Michiels N.V. Tongeren, 1958

Du Flou K. : Woordenboek der toponymie van Westelijk Vlaanderen, Vlaamsch Artesë, het land van den Hoek, de graafschappen Guînes en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu. Gent, W. Siffer, 1914

G. Gezelle: Loquela, tot woordenboek omgewerkt door J. Craeynest. Antwerpen 1898-1899

Scheurmans L.W. Algemeen Vlaams Idioticon (+ bijlage) Leuven, bij de gebroeders Vanlinthout, 1865-1870.

Stallaerts Glossarium van verouderde rechtsvormen,

Slosse L. Rond Kortrijk, Roeselare, 1910

Verwijs E, en Verdam J. Middelnederlandsch Woordenboek der Nederlandse taal. ’s Gravenhage M. Nijhoff, 1882

Vercoullie J. Beknopt etymologisch woordenboek der Nederlandse taal. Derde verbeterde en zeer vermeerderde uitgave. Gent, Van Rysselberghe en Rombaut, uitgevers, 1925

Van Dale: Groot Woordenboek der Nederlandse taal. Van Dale, Lexicografie Utrecht/Antwerpen. Elfde herziene druk.

Winkler prins: woordenboek met encyclopedische informatie. Amsterdam Elsevier Brussel.

Parochieblad van de Bellegemse kerkgemeenschap : jaargang 1982

Verschuerens modern woordenboek: woordenboek en encyclopedie. Achtste uitgave. Standaard uitgave. Antwerpen/Amsterdam.

Ofra= oudfrans

znw= zelfstandig naamwoord

Mnl= kan verwijzen naar Maatschappij der Nederlandse letterkunde.

Nhd = kan verwijzen naar Noord hollands dagblad.

Uit eng = uit het engels

Van Fra. =uit het Frans.

mlat = middeleeuws Latijn

ia = van het Latijn in het jaar

cfr.= vergelijk

onz = onzijdig

zw =

ww = werkwoord

bijv= bijvoeglijk naamwoord

Wvl= West-Vlaams

Geraadpleegde bronnen in het rijksarchief en toegestaan door Tuyttens Fabienne

Acten en contracten reg.

VI 6848 Aanwinsten heerlijcken renteboek der Heerlijckhede van Polliere of pomerie geleghen in de prochie van Rolleghem

VI 2126 Aanwinsten renteboek vander heerlichende van Moorenackere bestreckende op diversche gronden van erfven daer afgehouden die ligghen in de prochie van Curtrycke. 1601

VI 6979 Aanwinsten: Atlas général et parcellaire du troisième canton de Courtrai qui comprend les communes suivantes, Belleghem, Coyghem, Dottignies, Espières, Helcken, Rolleghem et St.- Genois

Aanwinsten VI 1930 OSAK landboek van Cortryck-buyten (1762)

Atlas der Buurtwegen: cfr. Situering op dit plan

A.M. Coulon: l’ Histoire de Herseaux (1904)

Bruine pakken I 6454 het leen ende heerschip “ten Ackere”

Bruine pakken I 6318 “ Tabelle ofte lijste van d’ inwoners van de gemeente van Rollegem dependente van Cortryck…..”

Bruine pakken I 6546: Klacht op het leen Bottelrie door Isabelle de Cocxie, douanières Charles Ph. J. de la Tour, graaf van Tour Seneghem.

Bruine pakken I 6541: denombrement van de heerlijkheid Kooigem. (1768)

Bruine pakken I 6318

Bruine pakken I 6317

Bruine pakken I 6160

Bruine pakken I 6173 : Liste ende declaratie van alle de herbergen ende brandewinhuysen in de prochie van rolleghem (1779)

Bezittingen Groeningeabdij

Cartularium en kroniek van de abdij van Groeninge (1626)

Cart. L. De Male I, 105

Carte Fricks les 13 paroisses (1744)

Du Chastel de la Howarderie-Neuvireuil. Notes pour servir à L’Histoire de Rolleghem. Tournai 1905:

Coulon A.M.: l’ histoire de Herseaux

Fonds G.V. (SBK) cod. 222: „terrier du Coster“ de Saint- Martin de Courtrai

Fonds D’Ennetieres: 2400

Fonds D’Ennetieres: 2497

Fonds Colens 206: leenboek van Cortryck (1649)

Fonds Colens 204

Fonds D’Ennetieres

Fonds D’Ennetieres: Livre des fiefs tenus et relevant de la Seigneurie’t Mortaensche dans   les paroisses Belleghem, Dottignies, et autres (1788)

Fonds D’Ennetieres: 2399

Fragmenta: I 22-23

Fam. Fonds: renteboek van Assche (1760)

Fam. Fonds: 3258

Fam. Fonds: 1273 renteboek van de heerlijkheid Praiterie eigendom Adriaan Anclment, Heer van Marcke (1681)

Geschiedenis der stad Kortrijk door Frans De Potter

Kerkelijk Bellegem 1794

Gysseling Top. Oudenburg

Kaarten en plannen : 37 plan figuratif van de staete leedende van de plaetse van rolleghem naer Tombrouck ende van daer naer de straete leedende van Mosschroen naer Dottignies ( door de landtmeter Maes 1789)

Kaarten en plannen 14: Metinghe ende plan figuratif van de staete leedende van de plaetse van rolleghem naer de stadt Cortryck tot aen d’ hofstede competerende aan de weduwe Camelbeke van Welekers hof…….. (door de landtmeter Maes, 1789)

Leiegouw XVIII van 1976

Monografie van Rollegem: Kortrijk 1982 door R. Ooghe, Frans Debrabandere, M.C. Segher? PH. Despriet e.a.

M.S.A.K. 6419

O.S.A.K. 1202 Oorkondenboek van de Groeningeabdij

O.S.A.K. 860 Registre des fiefs et arrieres fiefs tenu du chat. De Courtray

Popp kaart van Rollegem door P.C. Popp

R. A. K. Fonds O.L.Vrouw, Doos I-Z: plan van een hoeve te Rollegem, eigendom van O.L.Vrouw (1783)

Raad van Vlaanderen, 31201: rekenin heerlijkheid Rolleghem (1685-87)

Sanderus A. Flandria Illustrata ( 1641)

Slosse L. , schets over Rollegem, in “Rond Kortrijk” Roeselare, 1910

Scabinale II, n° 430: landboek Spijker Kortrijk (1644)

Patricia Mareel Werk over Rollegem: (Hoger instituut voor onthaal en public relations 2^de jaar 1979-1980)

Egied Van Hoonacker: Duizend Kortrijkse straten

De Zwingel

Woordenboek der toponymie Du Flou: deel 17, blz. 856: herberg en wijk te Rolleghem.

Westvlaams Idioticon de Bo blz. 1254: zwingel: m. Breed houten zweerd waarmede men de lemen uit het vla slaat.

Zevenkot-Duiker

Woordenboek der toponymie Du Flou: deel XVIII, blz. 447: duiker te Rolleghem.