Historie

Eeuwenlang vierde men nieuwjaar niet op 1 januari, maar op 23 (Babyloniërs) of 25 maart (Romeinen). Daar kwam pas een eind aan in 153 voor Christus.

Toen stelde de senaat in Rome dat nieuwjaar op de eerste januari moest beginnen.
Nieuwjaar was, onder druk van andere feesten, steeds verder verschoven en spoorde niet langer met het begin van het zonnejaar.

In de eeuw daarna verwaterde het gebruik, totdat Julius Caesar in 46 v. Chr. ingreep en 1 januari weer als de eerste dag van het jaar vaststelde.

Hij verbond nieuwjaar met een feest ter ere van de god Janus, heer van alle begin en bewaker van de poorten naar de hemel en de aarde.

Men beeldde hem af met twee gezichten. Het eerste keek terug naar het oude jaar (verleden), het andere blikte naar het nieuwe (toekomst). Het Janusfeest werd aanvankelijk sober gevierd, met het maken van goede voornemens en het geven van geschenken. In Frankrijk is dat nog steeds gebruikelijk.

Later ontstond het idee dat men zich tijdens de jaarwisseling moest zuiveren van alle kwade krachten uit de achterliggende periode.
Daarom gingen veel Romeinen zich bij het Janusfeest en de geleidelijk ermee verbonden saturnalia (een soort carnaval) te buiten aan wilde feesten vol seks en alcohol.

Dit bracht christenen in hun begintijd ertoe andere data tot start van het nieuwe jaar te nemen.

Het Janusfeest bleek echter zo populair dat de kerk in de eerste helft van de vierde eeuw 'om' ging en 1 januari erkende als start van het jaar.
Maar in plaats van te feesten, dienden christenen die dag te bidden en te vasten.
De Concilies van Tours (567) en Toledo (633) schreven voor de eerste drie dagen van het jaar boetediensten en vastenoefeningen voor.

Op oudjaar vieren de katholieken het feest van Sint Silvester, paus ten tijde van Constantijn I.
's Avonds, en soms ook 's nachts, wordt er een kerkdienst gehouden.
In protestantse kring gaat men op oudejaarsavond ook naar de kerk, om er degenen te gedenken die het afgelopen jaar zijn overleden, maar dat gebruik lijkt wat weg te ebben.

Traditie

In Europa, was Nieuwjaar vaak een tijd voor bijgeloof en 'het vertellen van de toekomst'.
 In sommige delen van Zwitserland en Oostenrijk vieren de mensen 'Sint Sylvester's avond'.

In 314 voor Christus was er een paus genaamd Sint Sylvester, en mensen geloofden dat hij een verschrikkelijk zeemonster had gevangen.
Sindsdien wordt in delen van Oostenrijk en Zwitserland dit verhaal herdacht door de avond voor het nieuwe jaar verkleed te gaan in fantastische kostuums, en ze noemen zich dan: 'Sylvesterklauses'

In Griekenland, is Nieuwjaarsdag ook het feest van Sint Basil. Sint Basil is beroemd vanwege zijn vriendelijkheid.
 Griekse kinderen zetten hun schoenen bij de kachel op nieuwjaarsdag en hopen dat Sint Basil hun schoenen zal vullen met kado's.

In Schotland vullen ze in sommige dorpen vaten met teer en steken die aan en laten ze door de straten rollen.
Op deze manier wordt het oude jaar opgebrand en mag het nieuwe jaar beginnen.

De Schotten geloven dat de eerste persoon die je huis binnenkomt in het nieuwe jaar je ofwel geluk of geen geluk brengt.
Het meeste geluk zal een bezoeker met donker haar brengen die ook nog iets meebrengt. Dit gebruik wordt 'first-footing' genoemd.

Het nummer, 'Auld Lang Syne' wordt gezongen als de klok 12 uur slaat tijdens de jaarwisseling. Dit gebruik komt in veel landen over de hele wereld voor.

Tijdens de jaarwisseling worden er veel feesten gegeven die tot laat in de nacht duren.
Het is een gebruik geworden dat iedereen een groet uitbrengt om 12 uur middernacht en dat de eerste minuten van het nieuwe jaar worden doorgebracht met familie en/of vrienden.
 Mensen dansen, zingen en brengen een toost uit op het nieuwe jaar.

Na deze viering is het tijd om voornemens te maken voor het nieuwe jaar. Dit is een lijst over hoe je zal gaan leven in het komende jaar.
Deze traditie gaat terug naar de vroege Babylonische tijd.

Tegenwoordig is een populair voornemen: 'aan de lijn gaan doen om zo gewicht te verliezen' en 'stoppen met roken'.
 Vroeger was het bekendste voornemen: 'het teruggeven van geleende goederen' en dan met name die goederen die met de landbouw te maken hadden.

Eten & Drinken

Vrijwel alle volksgebruiken rond oud en nieuw zijn van ver voor het christendom.
Het nieuwjaar wensen en het maken van goede voornemens zijn al genoemd.

Maar ook de rotjes, de vuurpijlen en de kerstboomverbrandingen hebben een lange geschiedenis.
Ze herinneren aan het lawaai dat de Germanen maakten en de vuren die ze aanlegden om de wintergeesten te verdrijven.
Het nuttigen van oliebollen en appelflappen is eveneens van zeer oude oorsprong en verwijst naar de heidense offerbroden.

En ook de appelbeignet heeft een mytische oorsprong.
Onder andere de Franken geloofden dat alles wat de vorm van een ring had geluk met zich meebracht. Om dit te onderstrepen at men aan het eind van het jaar ringvormige lekkernijen.