Christen naar moslim mag, omgekeerd niet

Afvallen van de islam is in overwegend islamitische landen vrijwel onmogelijk.
Een groep Egyptenaren voert een proces voor het recht op geloofsafval.
   De Egyptische overheid verhindert systematisch bekeerlingen vanuit de islam hun geloof te registreren op officiële documenten.
De ambtenaren doen dit vanuit hun interpretatie van de sharia (islamitische wetgeving), bij wet is het in Egypte niet verboden.

 Bekeerlingen en afvalligen kunnen zonder identiteitsbewijs niet werken, trouwen of onderwijs volgen. „Het gevolg is dat velen toch als moslim door het leven gaan en hun religie in het geheim beoefenen”, stelt Joe Stork, onderdirecteur van Human Rights Watch (HRW) in het Midden-Oosten.

Stork was onlangs in Caïro om met de autoriteiten te praten over de bevindingen van het recente HRW-rapport over geloofsvrijheid, dat eind vorig jaar verscheen onder de titel ’Verborgen identiteiten’.

Op de kaft van het rapport prijkt een zeldzame editie van een Egyptisch identiteitsbewijs.

In het religieveld staat ’ander’, een optie waar maar kort gebruik van kon worden gemaakt.
 In 2000 werd het systeem gedigitaliseerd, en de geldigheid van het oude papieren identiteitsbewijs loopt dit jaar af.

Nu is het aantal invulvelden op de computer beperkt tot een van de drie grote monotheïstisch religies; de islam, het christendom en het jodendom, en moeten de enkele duizenden Egyptenaren met een andere geloofsovertuiging zonder identiteitsbewijs door het leven gaan of zich bekeren.

In Egypte ondervinden vooral aanhangers van ’afvallige religies’ als de Baha’i en Hindu’s last van deze beperking.
 „Ze lopen rond zonder identiteitsbewijs of met vervalste papieren, en riskeren daarmee een gevangenisstraf”, aldus Stork.

Stork kreeg in Caïro bij de autoriteiten nauwelijks gehoor. Ondanks dat de grondwet vrijheid van religie garandeert, „weegt de invloed van de islam zwaarder dan de wet”, zegt de mensenrechtenactivist.

Onder druk van de Verenigde Staten beleefde Egypte in 2004 een korte periode van politieke veranderingen, die Stork nu afdoet als een gemiste kans. „Even leek Egypte democratischer te worden.
Dat was het moment om deze misstanden stilletjes te verhelpen, zonder daarmee een confrontatie uit te lokken met de islamitische straat.”

Mede doordat de Moslimbroederschap in de parlementsverkiezingen een vijfde van de zetels veroverde, zouden de hervormingen echter snel worden teruggedraaid.
 De afgelopen jaren werd de repressie jegens de oppositie, maatschappelijke organisaties en de onafhankelijke pers weer sterk opgevoerd.
 Om de religieuze massa op de hand te houden, en om de politieke oppositie de mond te snoeren, projecteert het regime zich ook steeds islamitischer.

Behalve de groeiende invloed van de islam in Egypte speelt volgens Stork ook de ’negatieve publiciteit’ die enkele rechtszaken door Baha’i en christenen genereerde, mee bij de reactie van de overheid.

„In zaken die het regime in verlegenheid kunnen brengen, houden ze nu hun poot stijf”, aldus Stork. „Het is een principiële en religieuze kwestie geworden. Nu kunnen ze niet meer terug zonder gezichtsverlies te lijden.”

Niet alleen aanhangers van ’afvallige religies’ worstelen met de praktische invulling van de vrijheid van religie in Egypte. Ook binnen de drie erkende geloven zijn de mogelijkheden tot overstap gering.
Van jood of christen naar moslim mag, omgekeerd is vrijwel onmogelijk.

Om hoeveel mensen het gaat is onduidelijk, maar Joe Stork schat op basis van gesprekken met Koptische priesters het aantal in de duizenden. Momenteel lopen er enkele spraakmakende zaken (zie onder), maar de meeste mensen durven hun nieuwe geloof niet bij de autoriteiten te laten registreren.

„Moslims geloven dat de islam, als de laatst onthulde religie, de beste is”, legt Stork uit.
 „Het tegenhouden van afvalligheid zien ook de overheidsdienaren als hun plicht.”