Egypte kent geen vrijheid van religie

door Alexander Weissink

17-01-2008

Het was maar goed dat de voormalige moslim Mohammed Higazi niet aanwezig was in de rechtszaal, afgelopen dinsdag.
 De tot het christendom bekeerde Egyptenaar werd door een moslimfundamentalistische advocaat met de dood bedreigd voor zijn geloofsval.

Tot ontsteltenis van Higazi's advocaat maakte de rechter geen enkel bezwaar tegen de bedreiging tegen de bekeerde Egyptenaar. Sterker nog, hij deed er nog een schepje bovenop door zijn persoonlijke afkeer tegen de bekeerling te ventileren.
 Van een vonnis was nog geen sprake, maar hij beloofde alvast nooit en te nimmer Higazy als christen in het persoonsregister te laten opnemen.
Waarom? Omdat islam de voornaamste religie is van Egypte, luidde de verklaring.
Geen woord over de in de grondwet vastgelegde vrijheid van geloofsovertuiging die daar verandering in kan brengen.

Gebouw in Koptisch Christelijke buurt in Caïro Foto: Flickr

Schuilplaats
De vijfentwintig jarige Higazy houdt zich samen met zijn hoogzwangere vrouw al maanden verborgen op een schuiladres. Hij is de eerste bekeerling in Egypte die via de rechter probeert vermelding 'moslim' op zijn persoonsbewijs om te zetten in 'christen'.
Egyptenaren zijn verplicht hun geloofsovertuiging op hun identiteitskaart te vermelden.
In theorie bestaat er geloofsvrijheid, maar in de praktijk kunnen moslims bij het bevolkingsregister niet van religie veranderen.

Higazi stapte negen jaar geleden, op zestienjarige leeftijd, over op het christendom en nam de christelijke voornaam Beshoi aan. Een klasgenoot had een boek met bijbelverhalen op zijn bureau laten liggen.
"Uit nieuwsgierigheid begon ik erin te lezen en ben ik gevallen voor de liefde van Jezus", vertelde hij in een interview op een geheime locatie eind vorig jaar.
 Toen zijn vrouw - ook een bekeerling - vorig jaar zwanger werd, besloot hij ook op papier christen te willen zijn.
 "Anders zal mijn kind automatisch als moslim worden geregistreerd." Maar zijn aanvraag werd resoluut geweigerd.

Bekeerling
"Keuzevrijheid bestaat niet in Egypte, tenzij je moslim wil worden", zegt Higazi's advocaat Ramsis el-Naggar, die zich heeft gespecialiseerd in bekeringszaken. Zijn advocatenkantoor vertegenwoordigt inmiddels meer dan vierhonderd bekeerlingen.
 De meerderheid van zijn cliënten was oorspronkelijk christen, werd om wat voor reden dan ook moslim en wil nu terugkeren naar het christendom.
Soms gaat het om mensen die spijt hebben van hun geloofsverandering.
 Maar in veel gevallen betreft het jonge Egyptenaren die als kind door de overheid als moslim zijn geregistreerd, omdat hun vader ooit naar de islam overstapte.

"Veel ambtenaren zijn overijverig. Als een man komt om zijn religie naar islam om te zetten, zorgen zij er wel voor dat zijn kinderen ook meteen meeveranderen", vertelt El-Nagger.
"Anderen zitten op de automatische piloot. Ze tikken uit gewoonte 'moslim' in het vakje. Zo worden er heel veel fouten gemaakt. Het kost jaren om dat weer te corrigeren."
Naar schatting is 90% van de Egyptische bevolking moslim. Koptische christenen vormen de grootste minderheid.

Koptisch Caïro Foto Flickr.com

Met geweld
Vooralsnog heeft El-Naggar alleen succes behaald met 'terugbekeringen'.
 In 2004 boekte hij zijn eerste overwinning met de zaak van Mira Makram (33).
 Haar man was in 2002 moslim geworden en dwong haar met geweld een verklaring te tekenen dat zij ook op de islam overstapte.
 Zonder haar medeweten werd bij het persoonsregister haar nieuwe religie ingevoerd. Pas na twee jaar procederen werd die verandering op last van de rechter ongedaan gemaakt.
 Fundamentalisten riepen op tot de dood van Makram. "Sindsdien leidt dit soort zaken tot zoveel ophef dat het steeds moeilijker wordt", zegt de advocaat.

Er zijn geen betrouwbare cijfers over het aantal afvalligen van de islam in Egypte. Uit angst voor extremisten proberen mensen die de islam verlaten dat juist heimelijk te doen. 

Erkende religies
Mensenrechtenorganisaties als Human Rights Watch en Amnesty International hebben zware kritiek op het gebrek aan vrijheid van religie in Egypte.
 Dat geldt niet alleen voor bekeerlingen, maar ook voor mensen die van de drie erkende monotheïstische religies afwijken.
 Islam, christendom en jodendom zijn de enige door god gegeven religies, zo schrijft de wetgever voor. Andere minderheden, zoals baha'i of atheïsten, worden gedwongen een van de drie voorgeschreven geloofsovertuigingen op te geven om een persoonbewijs te bemachtigen.

Begin februari verwacht El-Ramsis uitspraak over 22 terugbekeringen.
 Hij heeft goede hoop. Veel moeilijker ligt dat met Higazi, omdat hij oorspronkelijk moslim was.
 Om enige kans van slagen te hebben moet hij een brief kunnen tonen die uitwijst dat paus Shenouda III, patriarch van de koptisch orthodoxe kerk, hem als christen heeft geaccepteerd.
 Maar zelfs de paus durft hem die acceptatiebrief niet te verstrekken.
Higazi zei daar begrip voor te kunnen opbrengen.
"Het is te gevaarlijk. Als de paus me die brief vandaag zou geven, zullen er morgen kerken in brand staan