"Doden voor de rechter. Reis door het Egyptische dodenrijk"

Tentoonstelling van 19 februari t/m 23 mei 2010 in het Allard Pierson Museum

Beleef zelf een reis door het Egyptische dodenrijk.

Vanaf vrijdag 19 februari is in het Allard Pierson Museum in Amsterdam de tentoonstelling Doden voor de rechter. Reis door het Egyptische dodenrijk te zien. In deze tentoonstelling worden de denkbeelden van de oude Egyptenaren over de dood geplaatst in het perspectief van latere christelijke en islamitische ideeën.

De oude Egyptenaren waren er als eerste bij om hun uitgebreide voorstellingen van het hiernamaals tot in detail op schrift te stellen. Aan de hand daarvan is deze tentoonstelling samengesteld.
 De grote Dodenboekpapyrus uit de eigen collectie en enkele papyri in bruikleen van het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden zijn dan ook centrale stukken in dit verhaal.
De bezoeker van de tentoonstelling legt de weg van de overleden Egyptenaar af, van godenrechtbank tot de paradijselijke Rietvelden, en kan de spannende en gevaarlijke reis door het dodenrijk zelf beleven. Men krijgt zo een fascinerend inzicht in de gedachtewereld over dood én leven van de oude Egyptenaren en ziet deze in perspectief van twee grote wereldgodsdiensten van vandaag geplaatst.

Doden voor de rechter
Overledenen in het Oude Egypte werden, als ze het zich konden permitteren, eerst gemummificeerd. Vervolgens werd nog voor de bijzetting in het graf het zogenaamde Mondopeningsritueel uitgevoerd. Daarmee werden de functies van ademen, eten, spreken, horen en zien hersteld.
 Pas dan was de overledene klaar voor de reis die ging komen.
Voordat de gevaarlijke tocht kon beginnen die hem door de Onderwereld naar de Rietvelden zou voeren, moest de dode zich verantwoorden voor maar liefst twee godenrechtbanken.

De eerste rechtbank telde 42 goden als rechters. De dode moest elke god aanroepen en dan verklaren dat hij een bepaalde zonde niet had begaan. Bij die zonden zien we duidelijke overeenkomsten met de moraal van het christendom en de islam.
Bij de tweede rechtbank werd het hart van de overledene op een weegschaal gewogen tegen de veer van Maät, de godin van de waarheid. Als het hart en de veer niet met elkaar in evenwicht waren, viel de dode ten prooi aan het vreselijke monster Amnet.
 In de tentoonstelling neemt de sarcofaag van de voorname dame Teuris met voorstellingen van dit oordeel een belangrijke plek in. Dodenoordelen zijn ook bekend uit het christendom en de islam.

Reis naar het Paradijs
Na de beide rechtszittingen begon de dode aan een lange en gevaarlijke reis door de Onderwereld. Als hij die overleefde, kon hij uiteindelijk het Paradijs ofwel de Rietvelden betreden. Het Paradijs was een geïdealiseerde versie van Egypte.
Alles ging hier altijd goed en de overledene kon er zijn gemak van nemen, geassisteerd door een leger sjawabti's (dienarenbeeldjes) die het werk uit handen namen. Hiervan zijn diverse bijzondere exemplaren te zien.

Publicatie en educatie
Ter begeleiding van de tentoonstelling verschijnt er een speciaal, rijk geïllustreerd nummer van APM, het blad van de Vereniging van Vrienden van het Allard Pierson Museum. Ook is er educatief materiaal samengesteld voor de klassen 3 en 4 van het voortgezet onderwijs, getiteld 'Reisgids naar de Rietvelden'.

Allard Pierson Museum: Oude Turfmarkt 127, Amsterdam, www.allardpiersonmuseum.nl
dinsdag-vrijdag: 10-17 uur, zaterdag, zondag en feestdagen: 13-17 uur.