Obelisken, herkomst en betekenis
De obelisk van Ramses II, tempel van Loeksor
Van de vele monumenten die Egypte rijk is vormt de obelisk, naast de Piramiden en de Sfinx een van de meest herkenbare objecten. Dit heeft mede te maken met het feit dat men ze overal ter wereld tegenkomt en er zijn obelisken in.
De bouw, het transport en de oprichting van een obelisk roepen ook nu nog veel vragen op
. Met de weinige, primitieve middelen die de oude Egyptenaren hadden, zij hebben in het bouwkundig en technologisch opzicht een grote prestatie geleverd.
Een obelisk is een rechtopstaand, naaldvormig monument op een vierkant voetstuk dat uit een blok steen (monoliet), meestal graniet, is gemaakt
. Dit was graniet afkomstig uit verschillende steengroeven in de omgeving van Assoean.
Naar de punt toe loopt de obelisk geleidelijk spits toe. De punt vertoont gelijkenis met een piramidion, de top van een piramide, en werd vaak verguld om zo de zonnestralen te weerspiegelen. De vier zijden zijn gepolijst en meestal voorzien van hiërogliefen.
Doorgaans vermeldt de inscriptie degene die opdracht had gegeven voor de vervaardiging van de obelisk, namelijk de Farao. Daarnaast maken de teksten duidelijk hoe nauw het koningschap verbonden was aan de cultus voor de zonnegod Ra.
De obelisken werden ook gebruikt om de verheerlijking van de farao zelf en zijn overwinningen te beschrijven. De meeste obelisken van Ramses II zijn voorzien van teksten die dit tot uitdrukking brengen
Waar de naam obelisk precies vandaan komt, is niet met zekerheid te zeggen.
De obelisk van Ramses II, Place de la Concorde, Parijs
Waarschijnlijk gaat de oorsprong van de obelisk tot voor de 1 terugste dynastie.
Toen al vereerde mannen stenen die qua vorm op een piramide en punt op een obelisk leken. Waarschijnlijk betreffen het ijzermeteorieten, waarvan er een Benben Werd genoemd. De Benben was volgens de overlevering sinds mensenheugenis aanwezig in de heilige stad Heliopolis.
Deze stad was het voornaamste cultuscentrum van de zonnegod Ra en nauw verbonden met de scheppingsmythe. De Benben-steen speelde een rol in de zonnereligie en was als fetisj gerangschikt onder Atoem (ondergaande zon) en Ra-Horachte (Opkomende zon).
De obelisken werden, in navolging van de Benben-steen, als voorwerp van verering voor de zonnegod Ra opgericht. Men vermoedt dat bij de tempel van Ra de eerste obelisk stond.
Op deze plaats staat nog altijd een obelisk uit de tijd van Senwosret ik uit de 12de dynastie.
Bij onderzoekingen in de omgeving van deze obelisk troffen mannen een deel van een andere obelisk aan waarop de naam van farao Teti uit de 6de Dynastie stond vermeld.
Voorlopig wordt nu aangenomen dat dit de oudste, echte obelisk is. In het Oude Rijk werden obelisken vaak geassocieerd met graftomben. In de 5de Dynastie werden er voorlopers van de latere granieten obelisken aangetroffen bij de ingang van sommige graven.
De kleine obelisken waren paarsgewijs opgesteld
. In het Nieuwe Rijk werden de obelisken voor tempelpylonen geplaatst, zoals de obelisken van Hatsjepsoet in de tempel van Karnak.
Vele Egyptische obelisken zijn vanaf de Romeinse Tijd naar het buitenland getransporteerd.
Ze zijn nu te bewonderen in Londen, Parijs, New York, Istanboel en Rome.
|
