Het raadsel van graf DK 55

•  Share

Graf DK 55 is misschien wel het meest bijzondere graf dat ooit is gevonden in Egypte. Toen archeoloog Theodore M. Davis in januari 1907 tijdens een expeditie op het graf stuitte, trof hij een grote chaos aan.
Het graf in de Vallei der Koningen was vernietigd, maar niet door grafschenners. Wie heeft dit gedaan en waarom? Heeft de mysterieuze mummie er iets mee te maken?

Achnaton
De grafkamer is het 55e graf in de Vallei der Koningen en bestaat uit een trap, een gang en één kamer. In de grafkamer lagen tijdens de ontdekking allerlei voorwerpen, waarvan een ontmanteld gedenkteken in opdracht van Achnaton het grootste was. Achnaton liet het gedenkteken maken voor de tombe van zijn moeder, koning Teje.

Achnaton (of Amenhotep IV) was een bekende farao van de 18e Dynastie van het Oude Egypte. Hij leefde ergens in de periode van 1351 tot 1333 voor Christus. Achnaton was heel belangrijk voor Egypte, want hij voerde één godsdienst in met zonnegod Aton als god. Egypte transformeerde van een veelgodendom in een monotheïsme. Zonnegod Amon, die tot dan toe erg belangrijk was, werd door Achnaton buiten de deur gegooid.

Meer objecten in de kamer verwijzen naar Achnaton. Zo zijn er vier beschermende amuletten (zogenaamde magische stenen) aangebracht, waarvan er één de naam Achnaton droeg. Daarnaast stonden er vier lijkvazen in de kamer, die ooit bedoeld waren voor de organen van Kiya. En laat Kiya nou toevallig één van de bijvrouwen zijn van Achnaton.

Mysterieuze mummie
Het belangrijkste voorwerp in de grafkamer was natuurlijk een verminkte sarcogaaf. Deze was oorspronkelijk bedoeld voor een vrouw, maar is aangepast voor een koning.
In de sarcofaag troffen onderzoekers een door het vocht beschadigde mummie aan.
Uit een onderzoek van deze mummie bleek dat de persoon in de sarcofaag een man was.

De grote vraag is natuurlijk: is de mummie in de sarcofaag Achnaton? Laten we niet vergeten dat deze farao na zijn dood in ongenade is gevallen.
Dit zou verklaren waarom er geen naam staat op de sarcofaag en waarom het gedenkteken is verdwenen.

Toch zijn er archeologen die andere opvattingen hebben over DK 55. Sommigen denken dat de mummie het lichaam was van Semenchkare. Hij regeerde de laatste jaren samen met Achnaton en ook hij kwam na de dood van de ketterse farao in kwaad daglicht te staan.

In 1922 werd het graf van Toetanchamon gevonden. Uit een onderzoek bleek dat de mummie van Toetanchamon en de persoon in graf 55 nauwe verwanten waren.
 De opvolger van Semenchkare was Toetanchamon, maar Achnaton was de vader van de jonge farao. Ook lagen er voorwerpen van Semenchkare in de grafkamer van Toetanchamon.

Wie van de twee?
Semenchkare of Achnaton: wie lag er ooit in graf DK 55? Archeologen hebben ooit geprobeerd om de leeftijd van de mummie te schatten, maar daaruit kwam een schatting van tussen de 20 en 40 jaar. Semenchkare stierf rond zijn twintigste levensjaar, terwijl Achnaton 30 a 40 jaar is geworden.

Eén ding is zeker: de mummie heeft ooit ergens anders begraven gelegen, namelijk in Tell el-Amarna. Deze nieuwe hoofdstad liet Achnaton 300 kilometer ten noorden van Thebe bouwen. Toen inwoners deze stad verlieten, werd de mummie naar graf 55 verplaatst.

De rol van de hoofdstad Tell el-Amarna raakte tijdens Toetanchamons regeerperiode uitgespeeld. Waarschijnlijk werd het graf van Achnaton en/of Semenchkare naar graf 55 verplaatst toen de regering besloot om de hoofdstad te verlaten.

Grafvernieling
Toen de mummie van Achnaton of Semenchkare graf 55 bereikte, werd het graf vernield. Wie is hiervoor verantwoordelijk? Het kan zijn het graf is vernield door gewelddadige koningen uit het begin van de 19e Dynastie, die een hekel hadden aan zonnegod Aton: de god van Achnaton en Semenchkare.
 Het kan ook dat dienaren van Ramses IX de mogelijke daders zijn. Naast graf 55 ligt namelijk de grafkamer van Ramses IX. Het kan zijn dat dienaren van Ramses IX graf 55 per ongeluk ontdekten en besloten om het te roven.
Tijdens het tijdperk van Ramses IX ging het economisch niet zo goed met Egypte, dus op goud beluste ambtenaren zouden niet hebben geaarzeld om waardevolle objecten uit graf 55 te halen.

Een combinatie van de twee is ook mogelijk. Dat het graf deels werd vernield tijdens het bewind van Toetanchamon, maar dat dienaren van Ramses IX het graf nog verder vernielden.

Sarcofaag

Dan blijft er nog één mysterie over: de sarcofaag. Waarom werd een koning in de sarcofaag van een vrouw gelegd? En wat is er met z’n eigen sarcofaag gebeurd?
 Vragen die misschien altijd onopgelost blijven. Zo bezat Semenchkare één sarcofaag, maar die werd gebruikt tijdens de begrafenis van Toetanchamon.
 En Semenchkare kreeg mogelijk geen sarcofaag van Achnaton, die een verzameling sarcofagen voor zichzelf wilde houden.
Wellicht moest Semenchkare het dus doen met een vrouwelijke sarcofaag.

De deksel van de sarcofaag is te bekijken in het Egyptisch Museum in Caïro. Daar liggen meer voorwerpen uit de Egyptische Oudheid.
Hopelijk slagen archeologen er ooit in om te achterhalen voor wie graf 55 bedoeld was. Achnaton? Semenchkare? Of een onbekende derde persoon? Voorlopig blijft het een mysterie.