Het is pas echt herfst als de bladeren verkleuren. Geel, bruin, oranje, rood, wat een kleurenpracht! Elke dag helemaal gratis te bekijken als je naar buiten gaat, ze zorgen voor een spontane glimlach op je gezicht. Hoe komt het eigenlijk dat de blaadjes verkleuren en uiteindelijk zelfs van de bomen vallen?
Het korter worden van de dagen in de herfst is voor bomen een teken zich voor te bereiden op de winter. Sommige bomen stoppen in de winter met groeien en verliezen hun bladeren, maar niet voordat ze de allermooiste kleuren krijgen!
Eigenlijk zitten de herfstkleuren altijd al in de bladeren. Tijdens de lente en de zomer overheerst de kleur groen, omdat er zoveel bladgroen (ofwel chlorofyl) in de bladeren zit. Bladgroen is de stof die de boom van energie voorziet met medewerking van de zon. Het zet waterdamp en kooldioxide uit de lucht om in glucose en zuurstof. De zuurstof wordt door de boom weer aan de lucht afgestaan. De glucose wordt onder andere gebruikt om te groeien. Tijdens de lente en de zomer draait de bladgroenfabriek op volle toeren en maakt de boom veel chlorofyl aan.
In het najaar is er minder zon en wordt er steeds minder chlorofyl aangemaakt, waardoor het uiteindelijk opraakt. Bomen zijn erg zuinig op bladgroen. Het is van levensbelang voor de fotosynthese en kost veel energie om aan te maken. Daarom halen bomen in de herfst zoveel mogelijk bladgroen uit de bladeren voordat ze vallen.
Een blad bestaat uit meer stoffen dan alleen chlorofyl en die stoffen hebben andere kleuren, variërend van verschillende tinten geel en oranje tot rood soms zelfs paarsachtig. Pas als de overheersende groene kleur van het chlorofyl is verdwenen, komen er andere kleuren tevoorschijn.
Zodra de boom de stoffen die behouden moeten worden uit de bladeren heeft gehaald, ontstaat er bij het steeltje van het verkleurde blad een laagje kurk. Door dat steeltje ging altijd vocht (het boomsap) naar het blad toe en de suikers terug naar de boom. Net zoals met een kurk op een wijnfles, kan er met zo’n laagje kurk geen vocht meer door. Uiteindelijk droogt het blad uit en valt het neer.
18-10-2022 om 15:57
geschreven door julie (Arlette)
In de herfst brengen kleurrijk gebladerte en talrijke herfstbloemen kleur in de tuin. Maar welke bloemen bloeien in de herfst?
De herfst wordt gekenmerkt door de meest uiteenlopende kleuren: vooral de kleurrijke bladeren van struiken en bomen vormen een visuele blikvanger in de tuinen. Maar ook verschillende bloemen tonen in deze tijd hun kleuren en leveren belangrijk voedsel voor insecten. Hieronder vindt u 10 prachtige herfstbloemen voor balkon en tuin.
1. vossenstaart
2. snapdragon
3. dahlia’s
4. zinnia’s
5. cosmea
6. goudsbloem
7. Postelein floret
8. korenbloem
9. zonnebloem
10. spinnebloem
1. vossenstaart
De eenjarige vossenstaart (Amaranthus) kan tot 170 cm hoog worden op diepe gronden. De woekerende planten vallen vooral in de herfst op door hun dikke, kleurrijke bloempluimen, die lijken op een bossige vossenstaart. Afhankelijk van de soort kunnen ze rechtop staan of naar beneden hangen. De bloeiwijzen, die tot 60 cm lang kunnen zijn, of zelfs de hele planten kunnen worden gedroogd. Ze zijn geschikt als duurzame versiering van gedroogde boeketten. De bloemen zijn opvallend, vooral in de herfst, omdat ze opvallende kleuren hebben zoals wijnrood, oranje, brons of geelgroen. De zaden van de vossenstaart zijn eetbaar en kunnen net als quinoa worden gegeten (Chenopodium quinoa). De vederstruik (Celosia) is familie van de vossenstaart, hoewel de zaden ervan niet worden gegeten. De vossenstaart stelt geen bijzondere eisen aan de bodem: hij verdraagt alle normale tuingrond en heeft geen verzorging nodig.
snapdragon
De leeuwenbek (Antirrhinum) is een vaste bloeiende plant die van juni tot oktober verrukt met zijn grote, kleurrijke bloemen. In zachte winters is leeuwenbekje zelfs meerjarig, maar bij zware vorst en koudere winters is het meestal eenjarig. De talrijke zaden van de leeuwenbek zorgen voor veel nakomelingen en men is altijd benieuwd welke kleurencombinaties in de nakomelingen voorkomen. Snapdragons worden meestal 30 tot 50 cm hoog en bloeien in wit, geel, oranje, rood, roze of paars. Gemengde bloemen zijn niet ongewoon. Ze worden vooral bezocht door hommels, want alleen voor zware insecten gaan de gesloten bloemen open om een mondvol nectar te onthullen. Snapdragons zijn niet veeleisend en vereisen geen speciale zorg. Als verdorde bloemen regelmatig worden weggeknipt, zullen zich steeds weer nieuwe bloemenscheuten vormen.
3. dahlia’s
Met zijn talrijke, diverse soorten en variëteiten is de dahlia (Dahlia) is waarschijnlijk een van de meest formeel rijke tuinbloemen. Er is bijna niets dat niet bestaat onder dahlia’s: Wit, geel, oranje, roze, violet of rood, afgeronde of spitse bloemblaadjes in enkele of dubbele tot gevulde bloemen. In de tuin bloeien de kleurrijke planten van juni tot de eerste vorst en betoveren zo niet alleen de herfst. Helaas zijn dahlia’s niet winterhard: na de eerste vorst moeten de bovengrondse, verdorde delen van de plant worden ingekort tot ongeveer 6 cm en de knollen worden gerooid. Deze moeten dan worden overwinterd op een donkere, koele en vorstvrije plaats in het huis of winterverblijf.
4. zinnia’s
Hoewel de zinnia’s (Zinnia) is niet zo bekend als veel andere herfstbloemen – maar zijn uiterlijk doet er niet voor onder. Zinnia’s zijn er in de meest uiteenlopende kleuren. Met hun platte tot ronde bloemvorm lijken ze op de bol dahlia’s of chrysanten (Chrysant). Dit maakt de zinnia tot een absolute must voor kleurrijke tuinen. Maar de zonminnende plant slaat ook op andere manieren een goed figuur: van juli tot oktober bloeien de prachtige bloemen in al hun glorie en verfraaien ze elke tuin. Hij is bijzonder geschikt als snijbloem, wat hem aanzet tot herbloei. De zinnia is ook zeer gemakkelijk te verzorgen en kan zonder problemen worden gekweekt. Het enige wat hij niet verdraagt is wateroverlast, maar hij doet het goed in droge omstandigheden. Helaas is de zinnia niet winterhard en moet elk jaar opnieuw worden gezaaid om de tuin te verfraaien.
5. cosmea
Ook bekend als de siermand (Cosmos bipinnatus), een eenjarige cosmeia, groeit uit tot een sierlijke, fijnbladige plant met een hoogte van 100 tot 120 cm. De lichte zaailingen worden gezaaid tussen april en mei, en de cosmea bloeit tussen juli en september. De herfstbloemen vormen korfbloemen met een geel hart van talrijke, langwerpige buisbloemen en een krans van grote, platte en kleurrijke straalbloemen. Ze kunnen worden gekleurd in verschillende tinten wit, roze of rood.
6. studentenbloem
De studentenbloem (Tagetes) is een lang en rijk bloeiende plant. Dankzij de compacte groei ook geschikt als herfstbloeier voor balkon en terras. Afhankelijk van de soort en de variëteit begint de goudsbloem al in juni of in de herfst te bloeien. Het loof van goudsbloemen heeft vaak een citroenachtige en aromatische geur bij aanraking. In een gemengde cultuur houden goudsbloemen schadelijke aaltjes (Nematoden) en zijn eetbare bloemen kunnen worden gebruikt in de keuken. De verschillende tinten geel, oranje en rood passen perfect bij de vurig gekleurde herfstbladeren. Studentenbloemen stellen niet veel eisen aan de grond en zijn beginnersvriendelijke herfstbloeiers.
7. roosjes van postelein
De posteleinroos (Portulaca grandiflora) is een aantrekkelijke bloeiende plant met kleine, verdikte, watervasthoudende bladeren en kleurrijke bloemen. De plat tot kruipend groeiende planten kunnen ook als balkonbloemen in kuipen worden geplant. Ze produceren talrijke 3 tot 4 cm grote, kleurrijke bloemen tussen juni en oktober. Posteleinbloemen komen oorspronkelijk uit Zuid-Amerika en houden van volle zon, warme en droge plaatsen. De eenjarige planten worden vanaf maart op de vensterbank gekweekt en in mei uitgeplant. Posteleinbloemen produceren enkele tot dubbele bloemen in een groot aantal kleuren en zijn daarom veelzijdige herfstbloeiers.
8. korenbloem
De eenjarige korenbloem (Centaurea cyanus) is een wilde bloem van de akkerrand. Samen met maïs papaver (Papaver rhoeas), vormt het de typische kleurenpracht aan de rand van een graanveld. Typisch zijn de hoofdvormige, gefranjerde bloemen met hun lange buisbloemen. Ze zijn blauw, rood, roze of wit van kleur en trekken talrijke bestuivers aan. De korenbloem is niet overblijvend. Daarom moet hij elk jaar opnieuw worden ingezaaid, mits hij zich niet uitzaait. De planten worden ongeveer 30 cm hoog en kunnen goed op het balkon worden geplant. Ze geven de voorkeur aan een zonnige standplaats op losse, goed gedraineerde en licht kalkhoudende grond. Korenbloemen verschijnen als typische zomerbloemen, maar hun bloeitijd loopt door tot in oktober. Als de bloemen regelmatig worden afgesneden, vormen zich nieuwe knoppen.
9. zonnebloem
Als u de lange zomerzon al mist, kunt u gewoon een beetje zon in uw tuin brengen. De zonnebloem (Helianthus annuus) is een van de bekendste bloemen met zijn typische gele tot rode roosjes en bruine hart. Afhankelijk van het ras bereiken zonnebloemen meestal een hoogte van 100 tot meer dan 300 cm. Dwergzonnebloemen daarentegen zijn met hun groeihoogte van 30 tot 60 cm ideaal als herfstbloemen voor kuipen en plantenbakken op balkons en terrassen. Ze gedijen in alle normale, goed gedraineerde en voedselrijke tuingrond in de volle zon. Ze bloeien van juni tot oktober. Maar de zonnebloem slaat niet alleen een mooi figuur in de tuin: hij is ook zeer gewild als bronmateriaal voor decoraties. In september kunnen de heerlijke zonnebloempitten worden geoogst, die heerlijk smaken als muesli, brood, maar ook als tussendoortje. Als alternatief helpen graanetende vogels zich aan de voedzame zaden en verslinden snel de korfbloem.
10. spinnebloem
Een van de meest ongewone en elegante herfstbloemen voor de tuin is waarschijnlijk de spinbloem (Cleome). Deze bloem, die eigenlijk een vaste plant is, komt uit Zuid-Amerika en wordt hier alleen als eenjarige gekweekt omdat hij geen kou verdraagt. De 50 tot 150 cm hoge sierplanten bloeien tussen juni en oktober. De naam van de spinbloem komt van de talrijke, lange meeldraden van de bloemen, die naar buiten steken en op spinnenpoten lijken. De sierlijke bloemen staan in eindstandige trossen en schitteren in verschillende tinten rood, paars en roze of wit. De spinnebloem geeft de voorkeur aan volle zon en goed gedraineerde, voedselrijke grond.
10-10-2022 om 16:32
geschreven door julie (Arlette)
Pompoenen behoren tot de bessenfamilie en zijn daarom verwant aan komkommers en meloenen. Wat ze met elkaar gemeen hebben, is dat hun vruchtvlees is bezaaid met zaden. De pompoen kan met recht de grootste bes ter wereld worden genoemd: de weelderigste exemplaren kunnen enkele honderden kilo’s wegen. Daar kun je een flinke pan soep van koken.
In totaal zijn er meer dan 800 verschillende soorten pompoen. De bekendste en meest gebruikte in de lokale keuken is de hokkaidopompoen. De kleur van de pompoen varieert van geel tot oranje tot groen. Ook de vorm is behoorlijk divers: er zijn ronde en ovale pompoenen, met en zonder uitlopers.
Hoewel pompoenen in botanische zin als vruchten worden beschouwd, worden ze vanwege de voedingsstoffen die ze bevatten en hun nootachtige, zoete smaak vaker als groente gebruikt. Pompoensoep en pompoen uit de oven zijn in de herfstmaanden erg populair. Maar pompoen doet ook de harten van bakfans sneller kloppen: pompoenpuree kun je gebruiken om taarten, koekjes of muffins te verfijnen. In dit artikel vind je een aantal
Herkomst en seizoen
De pompoen komt oorspronkelijk uit Midden- en Zuid-Amerika, waar hij duizenden jaren geleden tot voedsel werd verwerkt. Later werden ook de pompoenplanten naar Europa gebracht en hier geteeld. Tegenwoordig heeft de pompoen een vast plekje in de lokale herfstkeuken.
Bij ons zijn pompoenen in het seizoen van september tot november. Maar aangezien je pompoenen behoorlijk lang kunt bewaren, kun je tot in het voorjaar van je favoriete gerechten met pompoen genieten.
29-09-2022 om 16:03
geschreven door julie (Arlette)
Voor de paddenstoelen liefhebber is de herfst het seizoen waarin op ontdekking kan worden gegaan. Vanaf oktober schieten namelijk veel paddenstoelen uit de grond omhoog, maar waarom zien we paddenstoelen eigenlijk vooral in de herfst?
Ideale omstandigheden
Paddenstoelen zijn de vruchtlichamen van schimmels. De reden dat paddenstoelen groeien in de herfst heeft dan ook alles te maken met de omstandigheden waaronder schimmels het best groeien. In de herfst zie je vaak een nog warme grond, een relatief hoge temperatuur en doorgaans veel regen (die zorgt voor een vochtige ondergrond). Deze elementen creëren een ideale plek voor paddenstoelen om zich te laten zien. Als de herfst voorbij is en de paddenstoelen niet meer zichtbaar zijn, is de schimmel wel nog steeds aanwezig in de bodem. In de vorm van een netwerk van draden, het mycelium. Hij valt alleen niet of minder op.
Paddenstoelen laat dit jaar
Wie de laatste tijd op ontdekkingstocht door het bos is geweest, is het vast opgevallen dat op veel plekken nog maar weinig paddenstoelen waren. In ieder geval veel minder dan dat er normaal in oktober te vinden zijn. Dit komt dan ook doordat we een lange periode van droogte hebben gehad, waardoor de paddenstoelen niet goed konden groeien. Ook de paddenstoelen die zich op het hout bevinden zie je nog weinig, omdat ook de boomstammen zijn uitgedroogd. Ze wachten op de regen om in grote getalen tevoorschijn te komen.
25-09-2022 om 15:56
geschreven door julie (Arlette)
De lengte van dag en nacht zijn overal op aarde gelijk. De herfst-equinox valt jaarlijks op of rond 23 september. Herfstpunt 2022: vrijdag 23 september 03:03 uur
Kenmerken van de herfst
Het wordt steeds vroeger donker.
De zon heeft steeds minder kracht omdat hij lager staat en buiten wordt het steeds kouder.
De wintertijd gaat weer in.
Bomen en planten maken zich op voor de winter.
Je ziet veel vruchten en zaden in het bos.
Sommige dieren maken zich klaar voor hun winterslaap of winterrust.
Trekvogels trekken naar warmere gebieden om te overwinteren..
Dagen worden korter
Omdat de stand van de aarde ten opzichte van de zon voor het noordelijk halfrond anders wordt (de zon staat veel lager) hebben de stralen van de zon niet zoveel kracht meer. De dagen worden ook steeds 'korter' (het blijft korter licht). Op de laatste zondag van oktober wordt ook de wintertijd weer ingevoerd.
Herfstkleuren
In de herfst maken planten en bomen zich klaar voor de winter. In de herfst worden de dagen korter. De bladeren krijgen steeds minder energie van de zon. Ze maken dus steeds minder voedsel. Wel blijven ze water verdampen. Door de kou kan de boom geen water meer opzuigen. Als de bladeren aan de boom zouden blijven zitten, droogt de boom uit. De boom zou dan doodgaan. Daarom haalt de boom het bladgroen en andere bruikbare stoffen uit de bladeren. Als het bladgroen uit de bladeren verdwijnt, zie je alleen nog de rode en gele kleurstoffen van het blad. Zo ontstaan de prachtige herfstkleuren.
Knoppen
Ook maken struiken en bomen vast knoppen, die in het voorjaar weer gaan uitlopen. De knoppen zijn goed beschermd tegen de kou door schubben, die soms ook heel stevig en kleverig zijn, zoals de kastanje. Sommige knoppen zijn heel klein, maar anderen weer best heel groot (kastanje). Eenjarige planten sterven helemaal af, maar bij meerjarige planten sterven alleen de bovengrondse bladeren af. De wortelstok, wortelknol of een bloembol zal in de lente weer gaan uitlopen en een nieuwe plant of bloem vormen.
Vruchten
Struiken en bomen hebben uit hun bloemen van het voorjaar zaden en vruchten gemaakt. Sommige zaden zijn door de wind meegenomen, verspreid door het wegspringen van de zaden (bijvoorbeeld de springbalsemien), maar veel zaden worden verspreid via dieren. Zaden die in bessen zitten, worden elders weer uitgepoept. Andere zaden , zoals de eikels, kastanjes, beukennootjes, enz. worden verstopt als wintervoorraad, deels vergeten en hieruit groeien weer nieuwe planten en bomen.
Typisch voor de herfst zijn de vele paddenstoelen die je kunt vinden. Paddenstoelen groeien vaak op wat vochtigere plekken en die zijn er in de herfst volop te vinden. Een paddenstoel groeit uit een spore (een soort zaadje) dat uit de hoed van een paddenstoel is gevallen. Als een spore op de grond terechtkomt, kan er een paddenstoel uit groeien. Dat gebeurt alleen als de grond een beetje vochtig is. En het moet niet te warm en niet te koud zijn. Een paddenstoel maakt ontzettend veel sporen. Ze wegen niets en dwarrelen soms ver weg. Er zijn er daarom altijd wel een paar die op een goed plekje terechtkomen. Uit de spore groeit eerst één wit draadje. Al gauw is er een wirwar van witte draadjes: de zwamvlok. Aan het uiteinde van een draadje groeien kleine knobbeltjes. Die duwen zich omhoog door de grond en daar is hij dan... de paddenstoel. Een zwamvlok en een paddenstoel heten samen zwam. Er zijn veel giftige paddenstoelen. Eetbare paddenstoelen zijn de cantharel, de oesterzwam, het eekhoorntjesbrood en verschillende soorten champignons.
23-09-2022 om 15:45
geschreven door julie (Arlette)
’t Is triestig dat het regent in den herfst, dat het moe regent in den herfst, daar buiten. – En wat de bloemen wégen in den herfst; – en de óude regen lekend langs de ruiten….
Zwaai-stil staan graauwe boomen in het grijs, de goede sidder-boomen, ritsel-weenend; – en ’t is de wind, en ’t is een lamme wijs van kreun-gezang in snakke tonen stenend….
– Nu moest me komen de oude drentel-tred; nu moest me ’t oude vreê-beeldje gaan komen, mijn grijs goed troost-moedertje om ’t diepe bed waar zich de warme koorts een lícht dierf droomen, en ’t wegend wee in leede tranen berst….
… ’t Is triestig dat mijn droefheid tháns moest komen, en loomen in ’t atone van de boomen; – ’t is triestig dat het regent in den herfst…
Een erg triest herfstgedicht van VAN DE WOESTIJNE
19-09-2022 om 16:29
geschreven door julie (Arlette)
Zie je ook zoveel spinnen om je heen? Vanwege de warme zomer van dit jaar, zie je dit jaar veel meer spinnen dan normaal. In het najaar worden de nachten kouder en daarom gaan de vrouwtjes graag naar binnen. Hier planten ze zich voort. Mannetjes gaan dan ook op zoek naar hun partner. Het is echter niet zo dat er in de herfst meer spinnen komen, je ziet ze alleen meer. Het kan ook dat ze je meer opvallen omdat ze in de herfst volwassen en daarom groter zijn.
Spinnenseizoen is van korte duur
Ongeveer 23% van de Nederlanders is bang voor spinnen. Dit is nergens voor nodig. De meeste spinnen in huis zijn onschadelijk. Van de 43.000 soorten zijn er slechts 4 gevaarlijk. Het spinnenseizoen is gelukkig van korte duur. Van de tweede week van september tot begin oktober zie je een groot aantal spinnen. Het kan ook goed kloppen dat je de afgelopen maanden ook al veel spinnen gezien hebt. Door de zachte winter zijn er veel spinnen in leven gebleven die daardoor groter zijn dan normaal.
Nut van spinnen
Nu je omringd wordt door deze kleine, griezelige beesten, is het tijd om het nut van de spinnen even te benoemen. Spinnen zijn belangrijk voor natuur en milieu. Boeren zijn dol op spinnen. Ze smullen namelijk van de grote vijanden van gewassen, planten en bloemen. Zonder spinnen konden boeren veel minder oogsten. Door spinnen lopen de insectenpopulaties niet de spuigaten uit. Spinnen doden verschillende spinachtigen en spinnen, soms zelfs van hun eigen soort. Ook zijn ze een belangrijke voedselbron voor verschillende dieren. Zo smullen vogels en hagedissen van een spin.
15-09-2022 om 15:15
geschreven door julie (Arlette)
Meteorologische herfst Om praktische, maar ook klimatologische redenen begint de meteorologische herfst op 1 september en duurt tot 1 december. Voor meteorologen is het op deze manier makkelijker om seizoenen met elkaar te vergelijken. Ook komt het weerpatroon dat typisch is voor een seizoen (bijv. regen en wind in de herfst) beter overeen met de meteorologische indeling dan met de astronomische. Dat een nieuw weerkundig seizoen begint op de eerste dag van de maand, werd in 1780 door de Societas Meteorologica Palatina - een van de eerste internationale weerorganisaties - ingesteld.
Begin van de herfst
Datum: Land / gebied: Noordelijk halfrond
De astronomische herfst begint in Nederland en België op vrijdag 23 september. De herfst begint op het noordelijk halfrond (meestal) op 23 september en eindigt (meestal) op 21 december. Het begin van de herfst (22 of 23 september) is bepaald op basis van een afspraak.
Astronomisch gezien begint de herfst als de dag en de nacht even lang zijn. Tijdens de herfst worden de dagen steeds korter. Deze herfstevening vindt plaats op of rond 23 september op het noordelijk halfrond. De zon gaat dan door het herfstpunt en de dag en de nacht zijn ongeveer even lang. De herfst eindigt met de winterzonnewende (rond 21 december).
09-09-2022 om 15:47
geschreven door julie (Arlette)
vruchtlichamen van schimmels. De reden dat paddenstoelen groeien in de herfst heeft dan ook alles te maken met de omstandigheden waaronder schimmels het best groeien. In de herfst zie je vaak een nog warme grond, een relatief hoge temperatuur en doorgaans veel regen (die zorgt voor een vochtige ondergrond). Deze elementen creëren een ideale plek voor paddenstoelen om zich te laten zien. Als de herfst voorbij is en de paddenstoelen niet meer zichtbaar zijn, is de schimmel wel nog steeds aanwezig in de bodem. In de vorm van een netwerk van draden, het mycelium. Hij valt alleen niet of minder op. 
ontdekkingstocht door het bos is geweest, is het vast opgevallen dat op veel plekken nog maar weinig paddenstoelen waren. In ieder geval veel minder dan dat er normaal in oktober te vinden zijn. Dit komt dan ook doordat we een lange periode van droogte hebben gehad, waardoor de paddenstoelen niet goed konden groeien. Ook de paddenstoelen die zich op het hout bevinden zie je nog weinig, omdat ook de boomstammen zijn uitgedroogd. Ze wachten op de regen om in grote getalen tevoorschijn te komen. 
De astronomische herfst begint in Nederland en België op vrijdag 23 september. De herfst begint op het noordelijk halfrond (meestal) op 23 september en eindigt (meestal) op 21 december. Het begin van de herfst (22 of 23 september) is bepaald op basis van een afspraak.
