225 Godshuis Wolvertem V

Burelen van Weldadigheid
De Franse Revolutie schaft de instellingen van het Ancien Regime af. In 1789 wordt de absolute monarchie met zijn voorrechten voor adel en geestelijkheid naar de geschiedenisboeken verwezen. Elke Fransman is vanaf nu gelijk voor de wet.
De andere landen van Europa verklaarden daarop de oorlog aan Frankrijk uit angst dat de revolutie ook naar hen zou overslagen.
De Fransen versloegen o.l.v. van generaal Napoleon Bonaparte echter de buitenlandse legers en Europa komt onder Frans bewind. Onze gewesten werden ingelijfd bij Frankrijk en er volgde ook bij ons een afschaffing van de oude instellingen, zoals de schepenbank en de Tafel van de H. Geest. In de plaats hiervan kwam het gemeentebestuur en het Bureel van Weldadigheid.
De Burelen van Weldadigheid namen de taken van de Tafels van de H. Geest over. Vanaf nu werd armen-en ouderenzorg een aangelegenheid van de Staat.
De burelen werden opgericht door de wet van 7 frimaire van het Jaar V (republikijnse jaartelling, 27 november 1796).
Hierin stond dat elk gemeentebestuur een Bureel van Weldadigheid moest oprichten. Dit moest bestaan uit 5 leden. De inkomsten waren afkomstig van de goederen van de voormalige Tafels van de H. Geest.
De goederen van de Tafels van de H. Geest waren bij de Franse machtsovername samen met de andere kerkelijke goederen verbeurd verklaard. Ze werden door de Franse overheid als “biens nationals” (nationale goederen) verkocht.
De wet van het Jaar V verklaarde dat de goederen van de Tafels niet langer verbeurd waren en dat het vroegere bezit dat al verkocht was, vervangen diende te worden door andere nationale goederen.
Daarnaast mochten de Burelen van Weldadigheid ook inkomsten verwerven uit giften en de heffing van 1/10 op de toegangsprijs van evenementen (zoals bals of vuurwerk).
De gemeente en de Staat konden hen ook toelagen toestaan.
De opstart van de burelen verliep echter niet zoals verwacht. De overheden op het platteland, ook te Wolvertem, waren niet onmiddellijk te vinden voor de afschaffing van de kerk en de armentafels. Ze weigerden om de leden van de burelen te benoemen. In de plaats hiervan lieten ze de Tafels van de H. Geest bestaan en in het bezit van hun goederen.
De Fransen reageerden hierop door het toezicht op de Burelen van Weldadigheid aan de gemeenten te onttrekken en toe te wijzen aan de prefect, hoofd van het departement (provincie).
De verzoening kwam tot op zekere hoogte tot stand wanneer Napoleon de Franse republiek omvormde tot een keizerrijk, met hem aan het hoofd. Hij sloot een concordaat (afspraak tussen de Kerk en de Staat) met de katholieke kerk en liet haar terug toe in zijn rijk.
Het Bureel van Weldadigheid te Wolvertem werd met een hulpkantoor uitgebreid. Hierin speelde de pastoor een rol. Het kantoor bestond uit 2 leden en één notabele die verkozen werd door de 2 andere leden en het hoofd vormde van het kantoor. De liefdadigheid gebeurde hoofdzakelijk in nature. Dit was nodig in Wolvertem. In 1808 lag het aantal armen nog steeds hoog. Een vierde van de bevolking leefde onder de armoedegrens. De gemeente telde 320 armen op zijn 1437 inwoners.
Daarnaast werden de armen verpleegd als ze ziek waren. Deze taak werd waargenomen door de heer d’Allecourt, officier van de Gezondheidsdienst en woonachtig te Wolvertem. Hij verzorgde de zieken voor een vaste wedde van 30 fr. per jaar.
In 1815 werd Napoleon te Waterloo verslagen. Onze gewesten werden door de grote mogendheden bij de Verenigde Provinciën, het latere Nederland, gevoegd. Samen worden ze het Verenigde Koninkrijk der Nederlanden. De Franstalige en katholieke elite in onze contreien kon zich echter niet in de politiek van de Nederlandse koning vinden. Op 1830 scheidden de zuidelijke provincies zich af en vormen een nieuwe staat, België.
De Burelen bleven bestaan, maar de armoede verdween niet. Zoals aangehaald was de 19^e eeuw geen prettige tijd voor de modale Vlaming. Vooral het midden van de eeuw was een bijzonder moeilijke periode met de aardappelcrisis (1845-1855). De aardappelteelt werd in 1845 door “de plaag” getroffen. Daarop volgde een reeks misoogsten. De gewone bevolking leefde in grote armoede.
Ook het Bureel van Weldadigheid van Wolvertem werd geconfronteerd met deze grote armoede. Op een bevolking van 3.300 zielen telde de gemeente gemiddeld 860 armen (25 % van de inwoners). Haar budget volstond meestal niet. Zo had het bureel het in 1840 erg zwaar om met haar budget van 2.371 fr alle ouden van dagen en invaliden te helpen. Door spaarzaam om te springen met de bedelingen en dankzij de giften van een aantal bemiddelde parochianen kon het juist rondkomen.
Wanneer de aardappelcrisis uitbrak, betekende dit een ramp voor de Wolvertemse behoeftigen. Het aantal steuntrekkers steeg van 816 naar 1300. Dit was 1/3 van de bevolking. Het Bureel van Weldadigheid kon ondanks toelagen van de gemeente en de hogere overheid alleen de ergste nood lenigen.
In 1855 was de crisis afgelopen. Het aantal armen daalde terug. Ook na de crisis had het Bureel van Weldadigheid evenwel teveel monden te voeden. De erfenis van juffrouw Van Horick was dus welgekomen in onze arme gemeenschap.

17-11-2010 om 09:08 geschreven door Jef De Cuyper