341 d’Hoogvorst XIII

De Belgische omwenteling van 1830

Toen op 27 juli 1830 de omwenteling uitbrak in Parijs die een einde stelde aan de regering van de dynastie van de Bourbons werd de burger – koning Louis Philippe van Orléans aan de macht gebracht. Deze revolutie vestigde in Frankrijk een grondwettelijk koninkrijk.
Dit alles verhoogde de stemming die tot oproer leidde in België, vooral bij de kleine man, die ingevolge werkloosheid en gebrekkige ravitaillering na een mislukte oogst, met zware financiële problemen had af te rekenen.
Er was een groot vuurwerk aangekondigd voor de 59^ste verjaardag van Willem I op 24 augustus 1830.
’t Volk was misnoegd en overal kon men plakkaten zien hangen waarop in vuurrode letters te lezen stond :

Maandag vuurwerk !
Dinsdag illuminatie!
Woensdag revolutie !

Na de opvoering van “De stomme van Portici” op 25 augustus 1830 waren de eerste opstootjes in Brussel. Er werden enkele woningen vernield, namelijk het hotel van minister Van Maanen op de hoek van de Kleine Karmelietenstraat; van generaal Wauthier op de zavel; van procureur des Konings Schuermans in de Priemstraat; van het politiehoofd De Knyff in de Berlaimontstraat en de burelen van de krant “Le National” van Libri Bagnano in de Wolvengrachtstraat.

De 26^ste worden de fabrieken van Basse in de stad, Rey te Kuregem, Bal en Fortin in Vorst en Wilson in Ukkel verwoest en in meer dan 20 villa’s en 27 winkel vernielingen aangericht.

’s Morgens had een vreemde belhamel de Franse vlag op het stadhuis gehesen, doch Duchépatiaux verving ze dadelijk door de oude driekleur van de Brabantse omwenteling, die op luid applaus door de samengeschoolde menigte begroet werd. ’s Avonds droeg men in Brussel uitsluitend zwart – geel – rode linten. Van dit ogenblik af nam de beweging een Belgisch karakter aan.
Door de onverschilligheid en de onmacht der overheden, besloot de burgerij, bevreesd voor hun veiligheid en hun goederen de Burgerwacht op te richten.
Op 28 augustus werd Emmanuel van der Linden d’ Hoogvorst tot opperbevelhebber van de Burgerwacht uitgeroepen. Hij was zeer geliefd te Brussel, waar hij zijn hotel had in de Wolvengrachtstraat.

Van baron d’Hoogvorst kan niet gezegd worden dat hij zich stil terug trok op zijn buitengoed “Hof te Meysse” of op reis ging zoals zovele van zijn tijdsgenoten. De leiding van de Burgerwacht kwam ’s avonds met een 50tal notabelen samen en besloot de koning in te lichten over de gebeurtenissen. Een verzoekschrift werd overgemaakt aan de koning en het kondigde het bezoek van 5 burgers van Brussel aan : Joseph d’ Hoogvorst, Félix de Merode, Gendebien, Fréderic de Sécus en Palmaert, belast met de opdracht zijne majesteit duidelijk te maken dat welgezinde burgers in een dergelijke crisis nooit groter aanspraak op zijn achting hadden gemaakt en om hem te verzoeken de Staten Generaal bijeen te roepen.

Het weifelende en onhandige optreden van Willem I en van zijn zonen leidde echter in september 1830 tot een definitieve breuk. Men besloot 6000 man “op marspas” onder het bevel der twee prinsen naar Brussel te zenden. De beide prinsen vestigden hun hoofdkwartier in Vilvoorde waar zij ’s anderendaags op 31 augustus baron d’ Hoogvorst, Vandersmissen, ridder de Hotton, graaf Van der Burch, Rouppe en van de Weyer ontvingen die hun verzochten de troepen Brussel niet te laten binnen trekken en vertrouwen in de burgerij te stellen.
De prinsen eisten de verwijdering van de Brabantse kleuren en de intocht van de troepen in Brussel. Toen d’ Hoogvorst die eisen van op het stadhuis liet afkondigen weerklonk uit de menigte de kreet “te wapen, naar de barricaden” !

8000 man namen de wapens. De winkels werden gesloten en de kasseistenen in de straten opgebroken.
Een tweede afvaardiging onder baron de Sécus trok ’s avonds nog naar Vilvoorde om de prinsen over te halen geen aanval op de hoofdstad te ondernemen. Na lang aarzelen beloofde de prins van Oranje de volgende dag zijn hoofdstad te bezoeken, alleen vergezeld van burgers.
Bij zijn aankomst, de eerste september, werd de prins door de staf van de Burgerwacht ontvangen. Baron d’ Hoogvorst wachtte hem te voet op, omgeven door de voornaamste leiders. De prins kreeg een bittere teleurstelling. Hij werd ijskoud onthaald, zag overal slechts Brabantse kleuren en hoorde het geroep : leve de vrijheid. Door deze stemming aangegrepen spoedde hij zich naar zijn paleis.
Dezelfde dag kwamen de afgevaardigden uit De Haag terug met de toezegging dat de Staten Generaal tegen 13 september zouden worden bijeen geroepen worden.
Het ordewoord van de Omwenteling werd de onmiddellijke scheiding van België en Holland.
De 3^de september verklaarde baron d’ Hoogvorst, opperbevelhebber van de Burgerwacht, dat hij niet langer voor de prins borg kon staan en verzocht hem Brussel te verlaten. Hij drong ook aan op de aftocht van de troepen en op het toestaan van de burgerlijke scheiding.
Willem I wenste echter op dergelijke toegevingen niet in te gaan en liet een paar weken verlopen alvorens nieuwe maatregelen te nemen.
De vrijheidsdrang had België aangegrepen. Van overal kwamen vrijwilligers naar Brussel. De verdediging van Brussel tegen de Hollanders werd georganiseerd door het oprichten van barricaden.
Op 9 september ging de Burgerwacht over tot de benoeming van een “Comité voor openbare veiligheid”, in het begin “Comité voor verdediging“ genoemd.
De zitting van de Staten Generaal had plaats de 13^de september te ’s Gravenhage. De troonrede en het verslag werden in de avond van de 16^de september op de Grote Markt onder gefluit en gejouw van het volk verbrand.

De Belgische afvaardiging bracht op 19 september in het comité verslag uit van de zitting der Staten – Generaal. Weer konden zij niets anders dan vage toezeggingen overbrengen.
Om 22 u. zag de grote markt zwart van het volk . De kreten “te wapen”, “voorwaarts”, “wij worden verkocht en verraden”, “weg met het comité”, en “weg met de burgerwacht” overstemden het gejoel. De menigte nam stormenderhand het stadhuis in onder de kreten : “te wapen”, “leve de vrijheid” , “weg met de verraders en de verkochten”. Al de revolutionaire leiders van het eerste uur zochten een veiliger oord op in Frankrijk. Talrijke grote burgerfamilies vluchtten uit Brussel weg.
Een enkele man had het vertrouwen in de toekomst niet verloren en gaf blijk van moed : Generaal Baron d’ Hoogvorst, het enige lid van het veiligheidscomité, dat op post was gebleven, zetelde alleen in het stadhuis.
Zoals een vrouw uit het volk het schilderachtig zei : “Nu zag men die heren van het stadhuis met hun zwarte kazakken niet meer. Waar zijn die verdoemde kapoenen, nu er moet gevochten worden ? Het zijn nu de kielen die de stad moeten verdedigen”.

De koning van Nederland verklaart : “De hoofden der revolutie zullen voorbeeldig gestraft worden ten einde aan de Belgen een eeuwige afschrik voor verzet in te boezemen”. Baron d’ Hoogvorst alleen, als een held lachte met het doodsgevaar en bleef op zijn post. Hij stond alleen bij de ontvangst der opkomende vrijwilligers en voor de uitdeling van poeder en eetwaren.
Had prins Frederik met zijn leger van 10 000 man en 26 kanonnen in de avond van 21 september de stad willen innemen, niemand had hem tegenstand geboden. Doch hij had officieel zijn intrede in de hoofdstad voor de 23^ste aangekondigd! Dank zij de kundige leiding van Generaal Baron Emmanuel d’ Hoogvorst werd het geen blijde intrede. Toen het Hollandse leger in de nacht van 26 op 27 september zijn kamp opbrak, was de breuk tussen Nederland en België een voldongen feit.
d’ Hoogvorst hees de vaderlandse vlag als teken van overwinning op het paleis onder het luidruchtig gejuich van het geestdriftige volk.

13-02-2013 om 09:08 geschreven door Jef De Cuyper