De Vruchtbare Sikkel of Vruchtbare Halvemaan - de laatste naam is bedacht door de bij leven aan de Universiteit van Chicago verbonden archeoloog James Henry Breasted - is een gebied in het Midden-Oosten, gelegen tussen de Eufraat en de Tigris in, dat (delen van) het huidige Israël, Palestijnse Autoriteit, Jordanië, Libanon, Syrië, Irak, Iran en Turkije omvat.
De term wordt meestal gebruikt om het archeologische gebied aan te geven waar zeer vroeg landbouw is ontstaan. Dit en de verspeiding van de landbouw staat bekend als de Neolithische revolutie. De Neolitische revolutie houdt in dat jagers en verzamelaars overgingen op landbouw en veeteelt. Onder andere Syrië en Mesopotamië behoren tot de Vruchtbare Sikkel. De oudste bewijzen van landbouw zijn koolstofdateringen van emmerkoren die gedateerd zijn op 8500 v.Chr.. Hiermee is het de oudste bewezen landbouw ter wereld, want andere landbouwgebieden, zoals China en in verschillende delen van Amerika, ontwikkelden zich pas later
. Het gebied was geschikt voor landbouw omdat er een regelmatige regenval is en er voor domesticatie geschikte plantensoorten voorkomen. De later zeer vruchtbare rivierdalen van de Eufraat en Tigris, werden pas na de introductie van irrigatie rond 6000 v.Chr. geschikt voor landbouw omdat de regen daar in het verkeerde deel van het jaar valt.
De grenzen van het gebied zijn niet precies gedefinieerd, maar het gebied is zo'n 400.000 tot 500.000 vierkante kilometer groot.
Velen zeggen dat Egypte ook bij de vruchtbare halvemaan hoort, aangezien rond diezelfde tijd in Egypte landbouw ontstond door de gunstige invloed van de Nijl. Algemeen wordt tegenwoordig dan ook aangenomen dat het gebied zich uitstrekte over Anatolië, de Levant, Mesopotamië, en het Oude Egypte.
[Bron: www.wikipedia.nl