Ansichten 3 8. Serengetipark (Zomergasten met Dries van Agt in 2005)
Een leeuwin valt een waterbuffel aan, hangt aan de nek. De leeuw maakt schijnbaar onverschillig enkele rondjes om de buffel en springt dan op zijn rug. De buffelkudde staat het als met ongeloof aan te zien. Tot ze in beweging komen en als een brede maar rustige golf op de scene naderen. Leeuw en leeuwin slaan op de vlucht.
Moraal : als slachtoffers ook samenwerken hebben aanvallers minder kans.
Waarom waren de joden geen waterbuffels, de Hutus, de Sovjetrussen onder Stalin, de Chinese intellectuelen onder de Culturele Revolutie, de Cambodjanen onder Pol Pot ?
Vooral die lijdzaamheid van inpakkende en aanschuivende joden : hoe heeft dit kunnen gebeuren ?
En wat als die ene afgezonderde buffel niet overeind blijft in de inertietijd van de kudde ?
9.
Alleen een koe ligt verzaligd, glazig van geluk, omdat ze geen weet heeft van de slachter.
10.
Zuster Monica in De Zevende Dag stelt het dragen van een hoofddoek door moslimmeisjes op een lijn met een hanenkam of Indianenveer bij experimenterende jongens : in strijd met het reglement van de katholieke scholen en dus verboden. De ex-directrice krijgt daarvoor applaus van het studiopubliek : het beste glijmiddel voor arrogante onverdraagzaamheid is een minzame glimlach, kardinaal Danneels heeft dat ook allang begrepen.
Bovendien zijn er weinig argumenten die zo droef en moedeloos maken als het gescherm met het eigen pedagogisch project van het katholiek onderwijs. Heel dit betoog steunt op een hypocrisie die wordt gedeeld door de overgrote meerderheid van de betrokkenen, de inrichtende machten, de ouders, de leerkrachten en zelfs de leerlingen en die hypocrisie is onaantastbaar omdat ze de weg is van de minste weerstand : principieel leven is heel vermoeiend en soms moet je je afvragen of het wel beter zou zijn. Osama Bin Laden is ongetwijfeld een heel principieel man. Dan toch maar liever de Guimardstraat ?
11.
Daarop verder bouwend : de Belgen zijn een volk van plantrekkers en foefelaars. Wie heeft al een Belg ontmoet die nog niet in het zwart heeft gewerkt of laten werken ? Maar doorgaans slaan we elkaar de kop niet in, we stenigen niet en hakken geen handen af. Onze normen zijn vervaagd maar ook het bloed van de bloeddorstigen is aangelengd met Duvel en Elixir dAnvers : moet de moralist nu verontwaardigd zijn of de schouders ophalen en zelfs glimlachen misschien ?
Het paradoxale aan tolerante denkers is dat ze graag argumenteren met dogmas. Zo vertrekt Stouthuysen van de basisgedachte: de vrijheid van meningsuiting is absoluut of ze is niet. De feiten leren ons dat geen enkel recht absoluut geldig is, maar afhankelijk van de context moet worden afgewogen tegen een ander recht.
Zo sluit het recht op leven niet het recht op gewettigde zelfverdediging uit: onze politieagenten mogen hun vuurwapen gebruiken indien hun leven in gevaar is en onze soldaten mogen doden om andere mensenlevens te redden.
Wat de vrije meningsuiting zelf betreft: vrijwel nooit wordt de notie laster en eerroof in twijfel getrokken, er schijnt een duidelijke consensus te bestaan dat de ene mens de andere niet mag belasteren of zijn goeie naam bekladden. Racisme is laster en eerroof aan het adres van een hele groep, van een volk of ras.
Stouthuysen argumenteert dat verbodsbepalingen een einde maken aan het debat en een bewijs van intellectuele zwakte zijn.
Stouthuysen schrijft: verbieden bevestigt, vrees ik, racisten alleen maar in hun gelijk. Houden wij er dan rekening mee dat elke dief of moordenaar overtuigd kan zijn van het eigen gelijk?
Er zijn tal van daden die bij wet zijn verboden en waar niettemin voortdurend over wordt gediscussieerd in het opvoedingsproces thuis of op school, of in de media. Na de moord op Theo van Gogh is het debat over het thema racisme ook bij ons voluit gevoerd. Tom Lannoye maakte in Humo de interessante bedenking dat er een verschil bestaat tussen racistische humor die af en toe aan bod komt en het stelselmatig herhalen van vernederende spotternijen. Dit stond ook in het arrest dat de Vlaams Blok-vzws veroordeelde: het gaat bij racisme niet om een sporadische opmerking of tekst, maar om het systematisch verspreiden van discriminerende boodschappen. In De Standaard verscheen de ingekorte toespraak van Matthias Storme over de toepassing van het begrip discriminatie en de onwenselijkheid om dit fenomeen te verbieden.
Kortom, het is gewoonweg niet waar dat de wet op het racisme een einde heeft gemaakt aan de openbare discussie. En uiteindelijk moet de toepasbaarheid van elke wet worden getoetst in de rechtzaal die in onze democratie nog altijd een plaats van debat is.
Patrick Stouthuysen in De Standaard van dinsdag 27 december
Stouthuysen (politicoloog aan de VUB) verwijst in zijn pleidooi voor vrijheid van meningsuiting in het historisch onderzoek zelf naar het wetenschappelijk onderzoek en is daar niet het tegenargument te vinden? Niemand lijkt van oordeel dat wetenschappers in de genetica zich onbegrensd aan experimenten mogen wagen, genetische manipulatie in de richting van eugenetica wordt niet toegestaan en evenmin het bestellen van kinderen volgens hun kleur van ogen of intelligentie. Hieruit blijkt duidelijk dat het principe van overheidsinmenging of van een wettelijk kader wel degelijk wordt gehanteerd en door vele onderzoekers als wenselijk wordt ervaren. Waarom zou dit dan niet gelden voor het historisch onderzoek als het gaat om netelige kwesties waarbij het gemanipuleerde verleden de motivatie zou kunnen verschaffen om bepaalde misdaden te herhalen? Er is toch een verschil tussen twijfel aan de omvang van de Holocaust of aan de verantwoordelijkheid van concrete individuen of organisaties en het feit ontkennen dat de Nazis op een industriële manier het joodse ras wilden uitroeien en dat voor een groot deel ook hebben gedaan. Jodenhaat in het bijzonder en racisme in het algemeen bedreigen onze beschaving nog steeds, niet in die mate dat een grootschalige herhaling van de Endlösung mogelijk lijkt, maar wel blijft de dreiging van een aantal lokale, beperktere geweldplegingen die op zich al erg genoeg zouden zijn. Relativerend praten over de verschrikking maakt de verschrikking gemakkelijker tot een na te volgen voorbeeld, ondermijnt de waakzaamheid die tolerantie kan verwarren met laksheid of onverschilligheid. Er is een hellend vlak met een versnellende beweging: wie zich erop begeeft is eerder bij de afgrond dan hij/zij het zelf zal beseffen.
3. De demagogie in het debat over internationale politiek bestaat er onder andere in de geschiedenis op een willekeurig moment te laten beginnen. De voorgeschiedenis zou immers de eigen verantwoordelijkheid kunnen blootleggen en de eigen leugens.
4.
Er zijn evenveel redenen om voort te leven als om eruit te stapen, meestal zijn het dezelfde.
5.
Een bepaalde kromming in een ruglijn maakt ze betoverend, iets meer of minder en je haalt er je neus voor op.
6.
Pedofielen hebben de zuiverste smaak, zolang ze lief zijn.(en hun ogen de kost geven en hun handen toevertrouwen aan de kunst)
8.
Over seks kan je blijven lullen ; met je hersenen kom je er toch nooit bij.
8.
Wie nooit over zelfdoding heeft nagedacht, heeft nooit nagedacht.
Dit wordt een doorlopende rubriek, genummerd zoals de 'Ideën' van de geniale Multatuli. 1. Naaktloperij heeft weinig om het lijf. 2. Iedere gave is tegelijk een opgave.
De enthousiaste analyse van zondag moet achteraf worden gecorrigeerd met de bedenking dat er een groot verschil op te merken is tussen een politicus in functie en iemand die terug blikt. De Gucht zei ook dat hij geen standpunt wil innemen wie er in het Israëlisch-Palestijns conflict nu gelijk heeft en wie niet. Toch is het voor iedereen duidelijk dat de moord op meer dan 1 200 weerloze burgers en het uitstrooien van honderdduizenden clusterbommen onmogelijk een redelijke vergelding kan genoemd worden van de moord op en ontvoering van een paar soldaten. Het doet denken aan de uitspraken van Dries van Agt in het onvolprezen Zomergasten van de VPRO: tijdens zijn premierschap had deze christen-democraat altijd de kaart van Israël getrokken, achteraf is hij een aantal keren op bezoek geweest in de Palestijnse gebieden en heeft hij een bocht van 180 ° genomen, zijn standpunt is nu dat de sterkste partij ook de zwaarste verantwoordelijkheid draagt en zelfbeheersing moet tonen. Omgekeerd, de hooggestemde Karel van Miert is als Europees commissaris altijd een fervent verdediger van het concurrentiebeginsel geweest, het in Europa tot dogma verheven vrije marktprincipe, en van een socialist zou men toch mogen verwachten dat hij pleit voor sociale (en ecologische) correcties bij de vrije markt. Voor beide heren van stand geldt dus overduidelijk dat de geest helderder functioneert als men de handen vrij heeft.
Mac World Journalisten maken soms correcte analyses maar die op zichzelf toepassen is weer een andere zaak. Bijvoorbeeld, het wij-zijdenken wordt terecht de belangrijkste hinderpaal genoemd om tot een vreedzame coëxistentie te komen, doch wat zagen en hoorden we gisteren alweer in het vrt-journaal? Over het Midden-Oosten werd gezegd dat Israël een 80 miljoen dollar of euro heeft vrijgemaakt voor de Palestijnen, alleen in het journaal van 19 uur werd hieraan toegevoegd dat het eigenlijk om Palestijns belastingengeld gaat dat door Israël wederrechtelijk werd geblokkeerd. Uit de USA kwam een minutenlange reportage over de flat daddies, soldaten van bordkarton die door hun familieleden worden uitgesneden om hun afwezigheid draaglijker te maken. Telkens ging het om bezorgde ouders die verklaarden aanvankelijk achter de oorlog gestaan te hebben en nu pas zijn beginnen twijfelen. En steeds weer wordt dat cliché herhaald: he is doing his duty. Wat we vrijwel nooit te zien krijgen zijn beelden en getuigenissen van Irakese of Libanese gezinnen, of Afghaanse: de slachtoffers blijven voor ons in hoofdzaak cijfers, eventueel bloederige ledematen zonder identiteit en van de rouwenden of treurenden zien we af en toe een hysterische massa, zelden een mens met een eigen gezicht, een eigen naam en geschiedenis. Onze nieuwsfabrikanten zorgen ervoor dat wij inderdaad tot de Westerse hemisfeer behoren en als wij onszelf met het Westerse kamp identificeren, hoe kunnen we dan verwachten dat de heethoofden aan de overkant dat niet doen? In het bijzonder: waarom zou een mudjahedin het onderscheid maken tussen Europese tegenstanders of critici van de oorlogen in hun deel van de wereld en de sympathisanten of collaborateurs? Krijgen zij via onze eigen media een ander beeld van onze opinies en betrokkenheid dan via hun Arabische zenders, gradueel allicht wel, maar fundamenteel? Wie in het Westen woont, wordt, of hij/zij dat nu wil of niet, door onze media tot een namaak-Amerikaan gemodelleerd, via filmkeuze, overgenomen spelletjes, berichtgeving, kortom: onze cultuur wordt door onze tv-zenders in het bijzonder (maar niet uitsluitend) ingelijfd bij de Amerikaanse, wij zijn onderdeel van Mac World en niet omgekeerd
Als een gesprek met twee politici en een zakenman hartverwarmend kan zijn, dan zeker het jaaroverzicht in De Zevende Dag van 24 december met Karel de Gucht, Karel van Miert en de Indische ceo van Janssen Pharmaceutica (zijn naam ontsnapt me nu). De ceo bewees dat een multinationaal ook met een ethische bekommernis succesrijk kan ondernemen; de Gucht was zoals steeds de rationalist die misleidend koel overkomt want in wezen zeer gedreven met zijn vak bezig is; van Miert bezit nog altijd als geen ander de gave van de verontwaardiging. Natuurlijk is het voor een politicus die de arena van de dagelijkse politiek al heeft verlaten gemakkelijker om ongezouten zijn mening uit te spreken, maar dan nog moet je eerst die mening hebben en ze met oprechtheid en passie kunnen ventileren. Hier zaten drie mensen samen van een verschillende partijpolitieke kleur doch alle drie bewogen door eenzelfde energie en ultieme doelstelling: deze wereld meer tot een veilig en aangenaam huis maken voor zoveel mogelijk bewoners. Drie heren van stand, als je het mij vraagt.
Wie heeft zon geheugen dat hij/zij kan zeggen: dit was de man/vrouw van het jaar?
Wat weeg je af: het grootste lijden, de meest intense lust? Verkies je de vluchtelingen van Darfoer boven de even naamloze uiteengereten lichamen in de Gazastrook, in en rondom Bagdad? Denk je eerst aan de hoertjes van Ipswich, de maanbleke zwartwerkers van de voortvluchtige lust, aan de kindhoertjes in Kenia en Bangkok waar we zelf misschien heen zouden gaan mocht viagra niet zo omslachtig zijn. Hoe ijdel moet je zijn om je naam te plaatsen bij een naamloze, bij een befaamde of gevreesde, vraagt men aan de zee: wat was de golfslag van het jaar?
