Je gelooft het of niet, maar tante Riek was sportiever dan je zou denken. Ik weet niet of het alleen voor de show is, maar ze zit er kordaat op. Zou dit Koos al zijn of Bobbie of nog een ander. Opa Bijenhof fokte altijd wel met een merrie. Er zijn heel wat foto's met alle leden van de familie met de veulens. Opoe meldde het nog in de brief aan Willem dat met het veulen alles goed was. Deze foto komt uit het album van Diny.
Ook begonnen op een autoped? Maar nu is dit volgens mij de fiets van Marjan?
Nog even Johanna op z'n Achterhoeks:
Kinder
Een dearntjen en een jungsken. Ik wet et neet zo net, Maor t liekt mien èvenolders, Elk met een autoped Komt stief hier deur de weg langs Ik zee ze mennig keer Zee gaot nog neet naor schole, Bunt duch mien n jaor of veer Et dearntjen kan gewodden Op heur' autoped Had lopen en dan glieren Een helen helen zet! Zee is zo vlug as water De rökskes waeit dr van. Et jungsken, wat minder vlugge, Kump altied achteran As t dearntjen uut eglierd is Op heur' gummi raaie Kump efkes later 't jungsken Dan staot ze biej mekare. Ik heur t neet, maor k kan naogaon Dat t dearntjen teegn um zeg: Hee mot een endjen wieter Nog slieren langs de weg. Schoorvutend gliert et jungsken Dan nog een endjen deur, Maor hee kump gauw weerumme Hee vuult dr neet völ veur. En dalijk op de trugrit Is t dearntjen weer veuran! Et jungsken tukkert nerig Een endjen achteran. Et dearntjen is de baas en deelt de lakens uut En toch wil t jungsken geerne Biej heur wean absoluut An kleine kinder zeej mangs Wee later leiding gif, En is t in huus neet vake De vrouw dee de wetten schrif?
De pasfoto van opa Johan Eggink toen hij in 1932 naar Herman in Amerika ging.
Ik vond nog een snippertje papier daar wou ik nog meer leugens op schrijven, maar Jantje grist het mij uit de handen, je had toch nog een schrijfblok. Goed dan maar verder want ik kan het wachten. Boschma schreef mij eens: Johan jij weet meer dan 100 theologen. Best, maar dat is geen kunst. Die heren hebben niks dan wat vroeger de wijze mensen gezegd hebben en dat spinnen ze uit tot dikke boeken waar Emerson van zegt dat ze alleen waard zijn om er een vuurtje mee te stoken. En niemand heeft Jezus beter begrepen dan hij. Zelfs het Calvinistisch Amerika beschouwd Emerson als de grootste filosoof aller tijden. Goed. De dominees maken er een heel gedonder over dat doodgaan. Maar je kunt met sommige dingen best met je beide poten op de grond blijven. Wat is dat lichaam nou eigenlijk? Bij jonge mensen 80 procent water en mijn body niet meer dan 60 procent. En verder veel kalk en verbindingen met fosfor en zuren en dan flink wat ijzer. Goed. Maar of wij dat zaakje nou meeslepen of niet is voor ons zelf van geen betekenis. Wij zijn dus achter de dood precies dezelfde als vóór de dood. Alleen ons zien en horen gaat met sprongen omhoog. Al die grapjasserij van helderziendheid en horen is niks anders dan een vervroegde doorbraak van ons latere zien en horen en ook ons verplaatsen. In Enschede woont een wrak van een kerel, alleen zijn helderziendheid is goed. Ik had eens een portemonnee met 25 verloren. Dat schreef ik hem. Een week later krijg ik een brief ven hem. Hij schrijft: ik zie een deur, daarachter trappen en daar hangen ouwe kleren, daar moet je wezen. Ik was vergeten dat ik mijn oude jekker aan had naar Barchem. Ik zocht in die andere. Ik had dus die 25 verloren. Nu geeft het die pen op. Toch proberen, het heeft zich weer verbeterd. Dus maar verder. Je weet wel als je op de deel komt heb je rechts een deur en daarachter trappen naar boven en daar rechts aan de muur spijkers waar je ouwe kleren aan kwijt kunt. En in die ouwe jekker zat die portemonnee heel tevreden. Die jongen was nooit bij ons in huis geweest. Nog niet eens in Barchem. En ik zit maar te zitten en denk aan wat voorbij is. 7 september 1905 hoorde ik voor het eerst een geestelijke stem. Van toen af aan hoorde ik die geestelijke stem vaker. Het laatst een paar jaar terug, de kinderen waren naar de kerk. Elk- mens- moet- zijn- lichaam- dragen- zijn- deel- van- het- wereldleed- . Net zo langzaam als ik het nu schrijf. En wie was dat? Een zekere Willem en dan nog een woord en danTimmink of Temmink. Hij was dokter in Amsterdam toen de dokters nog geneesheren heetten. Dus nog voor de Franse Revolutie. Het laatste wat ik zag spotte met alle werkelijkheid. Hij zag onze planeet op afstand, een stolp van een soort glas er overheen met alle kleuren van de regenboog. Machtig mooi! Op mijn vraag wat dat nu weer betekende: zo veilig is uwe aarde. Dat was in het begin van de ( op een na laatste) oorlog. Ik heb veel visioenen gehad, maar slechts een over toekomst. Dat was nog voor de eerste Wereldoorlog. Ik zag mij op een brancard liggen, vlak voor een raam, hoofd rechts voeten links. Mijn hoofd was nog niet geel, dus daar leefde ik nog. In 59 of 60 wilde ik naar De Boomgaard. Ik kwam tot midden op de straatweg op het Medler. Toen ik weer tot bewustzijn kwam lag ik op een deken in de berm. Een half uur later rolden ze mij het Lochemse ziekenhuis binnen, stopten precies voor een raam. Dat had ik 40 of 50 jaar daarvoor net zo gezien. Nog eens gegroet Johan
I found a little piece of paper and would like to write more lies on it, but Jantje snatched it out of my hands:I thought you have had your writing bloc. So far so good, I have time enough. Once Boschma wrote to me: Johan you might know more than 100 theologians. So thats not so difficult. This gentlemen only have what wise men had told before. They are spinning it out in thick books of which Emerson already said: its only worth to fan the fire with. Nobody understood Jesus better than he did. Even in the Calvinistic America Emerson is regard as the greatest philosopher ever. Good. Reverents blast the fellow about that peg out. But sometimes its better to stay on sound ground. What really is a body? Young people consist for about 80% out of water and my body no more than 60%. And further a lot of calcium, acids and enough iron. Good. But either we drag along those small business or not its not important for ourself. After death well be the same as before death. Only what we see and hear will be increasing. All that clear-sightedness and clear-hearing ness is nothing else than an early breakthrough from our seeing, hearing and moving ourselves later on. In Enschede lives a crock of a man, just only his second sight is all right. I lost my purse with 25 in it. That s what I wrote to him. About a week later I got his letter. He wrote: I see a door, with a staircase behind it and there are hanging old clothes, there you have to look. I had forgotten that I was wearing my old jacket when I went to Barchem. I was searching in an other one. So I thought I must have lost it. As you know when you enter the deel( no translation available) on the right is a door which lead you to the stairs and on the right at the wall are nails on which we hang the old working clothes. And in that old jacket was my old wallet very peaceful. That boy had never been in our home, not even in Barchem. And Im sitting here thinking on what has been. It was on the 7th September 1905 that for the first time I heard a spirit voice. From that time Ive heard it more often. The last time was a few years ago, Jan and Jantje were visiting the church: Each person- has to- carry- his- body- his- part- of- the sorrow- of- the- world-. Just as slow as Im writing it . And who was he? A certain Willem, than another word and than Timmink or Temmink. He was a docter in Amsterdam when docters where called geneesheer( physician). So it must be before the French Revolution. The last thing I saw was very special. He saw our planet from a distance, a glass cover with all the beautiful colours of the rainbow. So wonderful! When I asked him what it meand, he answered: So safe is your earth. That was at the beginning of the first WW. Ive had a lot of visions, but only one was about the future. That happened also before the first WW. I saw myself lying on a stretcher, near the window, head on the right, feet left. My head wasnt yellow yet, so I was living. In 1959 or 60 I would go to de Boomgaard. I just came onto the middle of the street in het Medler. When I became conscious again I was lying at the verge of the road on a blanket. After half an hour they brought me into the hospital in Lochem and stopped exactly near the window, just as I had seen so long before. Greetings again. Johan
Ook hier draagt opa nog steeds het pak van Hendrik Jan, wel met een warme trui er onder. Verder ook een gehoorapparaat, z'n sigaartje en dat intrigerende speldje.
Barchem dinsdag
Lieve kind Hetty
Blij met je brief. Ik geloof al je boeken wel gelezen hebben. Dat Stemmen over de Horizon mag ik zeker nog wel eens lezen. Maar je hebt gelijk, mediamieke aanleg is niet begeerlijk. Ik zei eens tegen Gr. Enzerink, helderziende, dat ik geloofde dat voor de meeste mensen de geestelijke wereld een zegen is dat die gesloten blijft. Hij sprong op van zijn stoel:Daar heb je het goede woord, de mensen die niets hebben dan de schop of de greep, die zijn het gelukkigst. Het ergste is helderziendheid, daar ben ik voor gespaard gebleven. Met dat boekje van die vlootpredikant was ik net zo blij. Nu zag ik weer klaar hoe het niet was. Dat heeft me geïnspireerd iets voor de krant te schrijven wat natuurlijk niet werd geplaatst. Maar ze zullen naar ik hoop het wel doorgenomen hebben. Zoals Christus heeft geofferd voor de wereld, zegt hij, zo moeten de jongens zich offeren voor het vaderland. Dus ook maar weerloos ondergaan wat over hen komt, net als Christus? Nee dat nu wel niet, je wordt achter een mitrailleur gezet en zoveel mogelijk jongens van de vijand van die dag naar de andere wereld te knallen. Wat een krankzinnigheid! Dan dat probleem van de dienstweigering. Alle jongens zijn in wezen dienstweigeraars. Om zo maar een jongen die toevallig een ander pakje aan heeft de bajonet in de buik te steken, elke jongen zal er van gruwen. Ben je het met de staat niet eens, je wordt niet meer doodgeslagen, maar doodgezwegen. Maar hoe lang nog? Misschien eerst nog een harde leerschool, dan steken ze de koppen bij elkaar en oorlog voeren is van de baan. Wij kunnen alleen maar afwachten, maar God gaat ook in onze zelf geschapen rampen met ons mee. Belemmeren kan Hij het ons niet. Hij heeft ons eenmaal een vrije wil gegeven en als Hij die nu niet meer eerbiedigde en ons belette zon groot kwaad te doen, dan zou Hij niet meer- God- zijn. Maar het is om wanhopig te worden dat je in een vrij land het gevoel hebt of je tegen een muur op loopt. Ook de dominees die dat inzien zoals ds Verhey die met een achternicht van Hein getrouwd is. Een kleine twee jaar terug schreef hij mij, hij bereikte er niets mee, hij dacht maar weer terug te gaan in het meubelvak van zijn vader. Toen schreef ik hem mijn gedachten en nu preekt hij toch weer door. Hij meent het prima, maar naar ik hoor van iemand die bij hem kerkt, hij sloot zich teveel op in zijn studeerkamer, hij moest zich meer onder de mensen bewegen. Voor mij is ds Buskus de grote man, niet alleen omdat hij het geweld verafschuwt, maar omdat hij net als Christus, tot de misdadigers gerekend wil worden. Toen verleden jaar in de kranten die drie misdadigers in Breda ter sprake kwamen, zei hij in een preek, als die mannen in ons land berecht moeten worden, ga ik naast hen staan! Ja ik schrijf nog steeds met de pen, ik kan die writer niet meer beuren en om hem dan voor ieder wissewasje voor de dag te laten halen dat lijkt mij ook niet. Papier al weer vol en ik had nog wel wat voor nog een vel, maar ik stop. Vriendengroet aan allemaal, Johan, bijna 94.
Barchem,
My dear child Hetty
I was happy with your letter. I think I ve read all your books yet. That Voices at the Horizon I might read again. But youre right: its not to prefer to have psychic talent. Once I said to Groot Enzerink, who is gifted to second sight, that I believe its a blessing for most people the spirit world is remaining closed for them. He jumped out of his chair:Thats the right word, people who only are working by hand Im sure they are lucky most of all". The worst is to have that second sight. Fortunately I do not have it. I was happy with that little book of the reverent of the navy too. Now I see very clearly thats not what is has to be.. It inspired me to write an article for the newspaper, but of course they didnt insert it. But I hope they will have read it. As Christ has sacrificed himself to the world, he said, so the boys have to offer themselves for their country. So defenceless let be what will happen., just like Christ did? No not that, but you are being set at a machine gun to illuminate that day as much boys of the enemy as possible. What a craziness! Than this problem of the refusal of service. Strictly speaking all boys are draft resisters. Each boy will shudder to bayonet an other boy in his tummy because he is wearing an other suit. If you do not agree what the State wants, you will not be beaten to death but just they will not take notice of you (niet doodgeslagen, maar doodgezwegen opa said). But for how long? Perhaps there will learn in a hard school at first, than they will deliberate and war is over. We just have to wait, but God will go with us in the by our self created disasters.He cannot hold us back. Once He has given us a free will and when He woulnt let us do those wrong things He woulnt be God. Its to become desperate that living in a free country you get the feeling to run against a wall. For me ds Buskus is the great man, not only because he abominates the violence, but also because of he wants to be counted among the criminals. When last year they talked about those three criminals of war in Breda, he said in a sermon: "When those three have to be adjudged in our country he would go and stand next to them!" Yes Im writing with pen again, I cannot hold the writer any more and I dont like to ask someone to carry it for me all the time. The paper is full again and I have enough to tell to fill another sheet of paper. So Im stopping. Vriendengroet to all of you, Johan, almost 94.
Ik kreeg uit Den Haag een aardig fotootje toegemaild met de vraag of ik deze mensen kende. Natuurlijk ken ik deze mensen. Oom Wim en tante Janna Bijenhof met opoe Bruins, Heintje en ik meen Hannie en Gerrit, gefotografeerd naast de boerderij in de Wildenborch. Het meisje op de voorgrond ken ik niet. Dat is Gerrie niet zover ik kan zien, maar misschien is het Nan Breunis wel, dacht ik, de gene die de foto stuurde. Ik dacht meteen aan deze familie. Haar moeder, door ons ook tante Annie genoemd, is een zus van oom Jaap Harwig en in de collectie met Harwig fotos staat ze vaker afgebeeld. Ik wist dat deze familie vaak in de vakantie van huis ruilde met de familie Zeevalkink . van meester Zeevalkink, het hoofd van de School met den Bijbel waar ik ook 6 jaar lang op gezeten heb. Die wilden in de vakantie de zeelucht wel eens opsnuiven en de familie Breunis waren fan van de Achterhoek. Tegelijk konden ze de familie Harwig opzoeken. Nan mailde terug dat zij niet dat meisje op de voorgrond was maar dat haar broer Harm er wel gedeeltelijk bij op staat.
April 1940-- brief van opoe Bijenhof aan zoon Willem
Oom Wim bij de Gele Rijders.
Maanden voordat de 2e WO uitbrak in Nederland waren alle strijdkrachten opgeroepen voor de mobilisatie. Ik weet dat vader Hein in de buurt van Ede lag. Oom Sjoerd in Amsterdam, Oom Willem dus ook, maar ik weet niet waar. Hij was in z'n gewone diensttijd bij de Gele Rijders, de soldaten te paard. Ik weet niet of dat in deze mobilisatietijd ook zo was. Deze brief van een bezorgde opoe Bijenhof aan haar zoon Willem kreeg ik al een tijd geleden van Gerrie en vond hem al spittend tussen de foto's en ander materiaal weer terug. Over vader Hendrik Jan weet ik niets over deze tijd. Die was bij de Luchtmacht, maar toen kenden mama en hij elkaar nog niet.
Vorden, 15 April 1940
Beste Willem!
Even een paar letters uit Vorden. Ik heb gewacht tot vanavond om te schrijven, ik dacht dat er soms met de Courant nog een brief van u was. Hier is alles nog best in orde en ik hoop dat het met u ook goed is. Willem van Oom W heeft een ongeluk gehad met de motor, maar t is nogal goed afgeloopen, alleen een hoofdwond. Gisteravond heeft bij Broekgaarden het paard ook een veulen gekregen, een hengst, alles is ook best. Janna is gisteren ook nog een poos hier geweest. Wij hopen dat het landbouwverlof nog maar eens weer los komt, dan kunt u tenminste nog een keer komen. Sjoerd die wordt nu overgeplaatst naar Amsterdam naar de kleermakerij, dat is nog wel fijn. Willem met ons paard en veulen gaat het goed. Hoe gaat het? Hebt u het ook nog goed en met de dienst? Wees in alles maar voorzichtig. Wij moeten maar hopen dat het gauw anders wordt. Jaap is op het ogenblik ook een beetje ziek in huis, ook niet zoo erg maar hij moet het maar uitvieren. Verder weet ik niet veel te schrijven in de hoop spoedig eens weer iets van je te hooren. Ontvangt hierbij de Hartelijke Groeten van ons allen..uw Vader en Coba en van mij Uw liefhebbende Moeder
Morgen dinsdag stuuren wij uw schoon goed. Als u soms geen geld genoeg hebt dan moet u het maar schrijven, dan sturen wij het u hoor. Nogmaals gegroet M.
Nou vooruit... nog één keer Johanna op z'n Achterhoeks!
Vooral in het weekend horen we hier het geknal van de jagers. We halen dan onze katten binnen, want of ze het verschil niet (willen) zien? De jagers zien katten als vijand voor hun wild, heb ik me laten vertellen. Buurman Jans wil de jagers niet langer vlakbij z'n huis hebben. Ze willen nl de fazanten op een bepaalde manier opjagen en die hebben dan geen schijn van kans meer. Bovendien vindt hij het voor Geesje te gevaarlijk. "Zee hef zo een schot hagel in de konte as ze doar in de tuin bezig is". Meneer de jager was zo kwaad dat hij hele vervelende dingen ging zeggen die ik hier niet zal herhalen. Toen was Jans er helemaal klaar mee. Op het land bij ons achter zijn ieder jaar nog een aantal hazen die je lekker ziet smikkelen en rennen. Verleden jaar waren er telkens vier zich daar prima vermaakten. De jagers kwamen... en de volgende dag was er nog maar één. Hier komt dan Johannetty!
De jacht is lös
t Is in de maond oktober De hazen kriegt t der veur Ik heure de geweren Et geet al stief zo deur Ik zie den jager trekken, Et schot klinkt aover n es Dan denk ik biej mie zölf: Den is der weer ewes. Van t zommer nog zo nerig eviesterd deur et bos Noe vindt de hond em starvend Op t zachte greune mos Weer heure wie-j van klopjacht, Dat is n moord in t groot. Et dier in t nauw edreven Is wisse van de dood Zo is ok t hazenleaven Een kommen en een goan En t mensdom mag zo geerne Een haesken, broen ebraon. En bleven z allemaol lopen Wat was t oew dan een toer, Ze vratten alle rogge op Van onzen armen boer. Eén ding is mien zo wonder: Dat héé neet scheten mag, Wat op zíén greune akkers Geet vretten dag nao dag.
Johanna gaf evèènsterd wat ik vertaald heb met eviesterd. Opa Bijenhof gebruikte dat voor iemand die er snel vandoor ging. Ik heb geen Achterhoeks woordenboek en moet soms gokken. En echt helemaal goed vertalen ?? In de Achterhoek is een es een enk en dan zit je weer met een rijmwoord dat niet klopt.
Gek hoor dat Sallands/Twents nog zo anders klinkt dan het Achterhoeks. Eigenlijk verschillen de woorden niet zoveel, maar de klank is wat anders. Door een duwtje in deze richting van neef Wim komt dan een stukje Johanna in het Achterhoeks van Vorden en omstreken. Er kan een tikkeltje Voorst in doorklinken, want opoe Bijenhof- Barmentloo is daar geboren en opgegroeid en zoals jullie weten heeft zij veel invloed gehad op onze vroegste jeugd. Ik twiefeln nog efkes tussen wegjen en weggesken. Ik laot et toch moar zo.
Toen k wonen an dat weggesken
Ik wonen an een weggesken Waor t stille en röstig was En mooi an alle kanten Ak ston en kek deur t glas. Ik zag de akkers welven, Het grote grösland gruun, De stille boerenhuze, Woar weelde was betuun.
Ik zag de blanke barken In dokters olden hof, In herfsttied n griezen toren, As al het blad völ of. Het ene boerenhuus ston Met t höfken op mie toe En an mien achterdeurken Was k zo bie-j schoap en koe.
Ie-j leaven der zo vrie-j en Met de natuur zo mee, Ie-j proaten met de lammer En kunnig was oew t vee. t Was op een zundagoavend, Dak al in bedde lag En nergens bie-j de noabers Het lich meer brannen zag
Toen heurn ik d'r ene hägchen Heel kot bie t raam, waor k lei. Ik dagche, zol der ene Iets an eschotten wean, Den doar noe lig te sloapen? k Ston op en trok' mie-j an k Dee dachterdeure lös en Het hägchen ging verdan. Toen halen ik een lämpken, En ging d'r is op toe. t Was kunnigheid van mie-j, want Het was mien buurmans koe!
In t huus waaw met zien beiden, Twee dearntjes, vieftig joar, Elk in n halve kante, Dat kon zo reedlijk door. Dee andre kwam uut Holland, Mar kon mie-j goed verstoan. n Keer kwam z op een nach is Mien kaemerken in egoan.
Zee zei:Je moet s horen, Hier aan de overkant. De deur gaat en ze praten, Daar is wat aan de hand. Zee was van t Greune Kruus en Zee dach an zeekte of zo, Mar k zei:Iej sloapt mar röstig, Doar kalft misschien n koe.
En d anderen maen, toe k hen ging Met t pänneken um melk, Ik vroog nog neet nao s nagchens, Door ston al veur ons elk n Kanne op de toafel Met beestmelk gel en dik. Toen snistern onze panne, En dee pannekoeke smikt..!!
Den keer dat t deurken lös ston, Waak effen vot egoan En toen k weerum' kwam, zag ik t Schoap an de toafel stoan. Ik zei:Het wodt te barre, Noe wodt ie-j zoo strabant, De ruumte hek hier neudig. Goa ie-j moar weer in t land.
Het was doar an dat weggesken Zoo landelijk en vrie-j En volle dinge waan der Dee t hatte maken blie-j.
Wanneer in de brugklassen bij Nederlands het hoofdstuk Schooltaal-- Thuistaal aan de beurt was stond dit gedicht er als voorbeeld in èn het verhaal van Roodkapje op z'n Amsterdams. Ook leuk. De kinderen mochten zelf ook iets vertellen in hun eigen streektaal. Het was altijd een leuke les. Tot slot droeg ik dan mijn favoriet voor: Hans Knol in het Achterhoeks. Volgens hen konden ze de strekking goed begrijpen. Opa Bijenhof moest eens weten dat zijn gedicht hier de ronde doet. En nu kom ik hier in het grote boek met Verzamelde gedichten van Johanna van Buren Den Sik uut Enter weer tegen. Vooruit maar met de geit!
Den sik uut Enter
Det n oalen bok mangs biester op n Jong blaachien is gesteld, Det wus ik, mar det n sik zoo was, Had miej nog nums verteld. In Enter was der kottens een, Door was t nog slimmer mee. Den wol alleent mar mooi greun gros, En aans beduun e nee.
Door kon de baas neet an voldoon, Dreug heui, aans hadden neet. Toew prakkezeren e wat uut, Misschien det t hulp, wee weet. Hee haaln nen groten greunen bril En dee den t sikkien veur. Toew kreeg jandoriemiej het heui Inees ne greune kleur! Het sikkien dach det t meitied was, Het beet der nerig in! Aj de verbelinge mar hebt, Het sikkien gung t noa t zin.
Geleuft miej leu, zoo geet t alleent Den sik uut Enter neet. t Maakt ook veur oons verschil, deur wat Veur n bril ow n dink bezeet. As oonzen bril is van goon mood, Of van een good humeur, Dan zeew de dinge neet zoo slim, Dan komt zoons better veur.
Eén van de gedichten van Johanna van Buren gaat als volgt:
Willem is een padwies keerltien Hee verbeelt zich mor, hee weet Alles better as een ander, En zoo as hee zeg, zo geet t. Mar vandaege hef e ezene, Det e toch van t weer neet wus, Mesdeurnat an wal ekömmen. O wat keek det Wilmpien smus.
Kottens lachen e zoo vaeke De vekaansiejgangers uut, En mar schèlen:Zukke gekke, Dee wilt nat wèèn albesluut! Woerum wacht ze neet, totdet de Hondsdaege almao zint veurbiej? n Twintigsten goa ik hen fietsen, En dan schient de zun veur miej!
n Twintigsten begun zo netties, Dreuge weer en zunneschien, Wilm gunk met de vrouwe hen fietsen, Heel noa Dèèmter hen, misschien Eets veurbiej de oale mölle: Zee, wat wödt de luch door zwat, En veurdet zin Dèèmter kwammen Hadden ze de hoed al nat!
Effen aens de buje ofwagchen . Mar het regen al verdan. Door zat niks aans op, zee mossen Ongetreust op Heldern an. En zoo zint zan wal ekömmen, Ginnen dreugen droad an t lief. Toew kon n aander um uutlachen: Al zien leven, Wilm en t wief!
Deerste daege is Wilmpien wisse Noew zoo sprekkrig neet as aans. Mar aw tooken wekke had hebt Is e al weer heel wat maans.
Als Achterhoeker zie je meteen dat er toch veel verschil is tussen Achterhoeks en het Sallands/Twents van Johanna van Buren. Van Padwies heb ik nooit gehoord, maar hier zal wel bedoeld worden dat Wil'mpien altied alles better wis. Ik kom ook geregeld het woord wichter tegen waarmee hier jongens èn meisjes bedoeld worden. Riet uit Luttenberg heeft het ook altijd over haar wichter en dan heeft ze het over al haar kinderen èn kleinkinderen.
Bij de vlaggestok- zie kruisje- is het postkantoor, meldde oom Jaap.
Wel eens van Johanna F. van Buren gehoord? Zij schreef tijdens haar leven 1881-1962 meer dan 1000 dialectgedichten. De streektaal is die van de omgeving Hellendoorn. Het lijkt op het Achterhoeks en ook het Veluws en ja.... vooral Sallands/Twents is er in te herkennen. Het dikke boek met verzamelde gedichten van Johanna van Buren kreeg ik te leen van neef Wim Harwig. Het boek is van tante Riek geweest. Wim vertelde dat zijn ouders, onze tante Riek en ome Jaap, altijd Nederlands spraken, maar daar kwam verandering na de pensionering van oom Jaap en gingen ze terug naar de streektaal. Voorin het boek staat het gedichtje dat tante Riek ook op de rouwkaart na het overlijden van oom Jaap had laten zetten.
Een man en vader waar je op kon bouwen, Met een woord waar je op kon vertrouwen. Achter je ligt een leven van plicht. En juist dat bepaalde jouw eigen gezicht.
W.H. Bijenhof 19 mei 1984
In het boek heeft ze een telegram en een paar dierbare kaarten als boekenlegger gelegd. Een telegram voor haar verjaardag van jonge Jaap toen die op zee voer en verstuurd is vanaf ms de Japara via Radio Holland: -Lieve moeder, gefeliciteerd hoor. Ik vergeet u niet al ben ik ver weg. Jaap-. En een paar ansichtkaarten van ome Jaap, die in 1953 blijkbaar op het postkantoor van Lunteren werkte en kwam daardoor alleen in het weekend thuis. Toen kostte een postzegel nog 7 cent. Ik denk dat het net de tijd was voor ze vanuit Zutphen naar Vorden verhuisden. Op één van de kaarten meldt oom Jaap tot twee maal toe dat ze dat ene jurkje maar moet gaan kopen dat ze hadden gezien bij het tramstation in Zutphen. En aan het eind .. voor Henny een kusje, Jan en Jaap de groetjes en zelf een pakkerd, schrijft oom Jaap. Zo lief. Ik zag dat vader Hein nog niet doen. Dit soort taal werd niet gebruikt in de boerenstand. Liefde en houden van . Daar werd niet over gepraat. Jammer! Maar het was er wel . Gelukkig!
Ze was niet eens onze eigen opoe. Toch was ze er bij alle verjaardagen bij: opoe Bruins. Samen met onze "eigen" opoe en opa Bijenhof, opa uut Barchem, opoe uut Mossel en opoe Kornegoor vormden ze het ouderengroepje dat onze verjaardagen kwam opluisteren. De nieuwtjes van de familie en buurt werden uitgewisseld en lieten zich door mama verwennen. Opoe Bruins was de moeder van tante Janna en de opoe van Heintje, Gerrie, Hannie en Gerrit Bijenhof. Ook werd ze in de Wildenborch wel Gerritje van de bakker genoemd omdat ze naast de boerderij vroeger ook een bakkerij hadden. Hier zie je haar met Heintje en Gerrie. Gerrie is hier nog blond, maar wat later zal ze een donkere krullebos krijgen die ze ook nu nog steeds in een paardenstaart draagt. Gerrie is van mijn leeftijd en op de Haar kwam ze al bij ons spelen. Het liep op een keer uit de hand met ons wildebrassen. We gooiden per ongeluk de melkbus om. Het was een compleet melkballet. Dat was wat, want opa had maar 4 koetjes. Opa vond dat er gestraft moest worden, maar net op dàt moment werd Gerrie weer opgehaald. Die had geluk, maar ik werd voor straf in de paardenstal opgesloten. Ik vond het verschrikkelijk oneerlijk. Als teeners trokken Gerrie en ik nog vaak met elkaar op. Gerrie was en is erg muzikaal en ik hield ook wel van zingen. We hebben er samen wat afgezongen èn gelachen. Onze topper was het lied: En mijn grootvaders klok is een heel oude klok ja ja tweestemmig!
Nu we toch over de Achterhoek hebben . Even weer een paar Achterhoekse spreuken. Alleen komen de laatste twee uit Twente
foto: Wim Harwig Op het feestje ter gelegenheid van de 70e verjaardag van broer Johan dat gevierd werd in Winterswijk viel zijn oog op een in zijn ogen èchte Achterhoeker die zichzelf op een kopstoot tracteerde: een jenevertje mèt een pils.
Leefde en koffie smaakt heite t beste
Aj völle zegt, moj ok völle verantwoorden
t Is met t geweten net as met de mage: Aj wat veult, is t neet in orde
De tonge maakt oe zwatter as n teerkwast
Zet neet al oew pötte en pannen op t vuur
In n vremd huus ku-j wel spekpannekoeke etn, maor neet kommandeern
Biej peerde en vrouwleu wödt vake naor de bene ekekkn
Better één dee naost oe geet, Dan twee dee achter oe ankomt
Op disse weerld hej gin vaste plaatse, Al gaoj nog zo breeduut zitten
Jongs praot oaver de wichter En oalde leu oaver t weer ( Twents)
Een feestelijk plaatje ergens begin jaren 30 van de vorige eeuw in de Achterhoek. De bruiloft van het bruidspaar Schuizema. Ik heb nooit eerder die naam gehoord. Ik dacht aanvankelijk dat het iemand in de familie was die trouwde, want opa en opoe Eggink staan 2e en 3e van links helemaal achteraan en voor hen, precies tussen hen in ome Hendrik Kettelarij. Dit waren vrienden van ome Hendrik en tante Dika. Wel een ècht mooi plaatje van vroeger met een aantal knipmutsen. Ja opoe ook nog! Natuurlijk zie ik ook een aantal oudere mannen ook in een soort streekdracht net als die twee aan de rechterkant. Let ook op die jongen met zijn mondharmonica links. De andere zit pontificaal middenvoor. De deur is ook versierd zoals gebruikelijk. Ik mis alleen de plaat Hulde aan het Bruidspaar zoals later de gewoonte was.
A festal picture was taken at beginning of the thirties in the 20th century. The wedding from the Schuizema couple. Ive never heard that name before. At first I was thinking it would have been a wedding in the Egginks family, since opoe and opa Eggink are on it, 2th and 3th from the left on the last row and exactly between and before them uncle Hendrik Kettelarij. This were friends of Hendrik and Dika. But a nice picture of very old times, isnt it? All those mob caps Yes opoe is wearing it too! Also a couple of older man are wearing the regional costume like those two on the right. Look at that boy with his mouth organ on the left. The other one is sitting in front. The door is decorated as usual. I m only missing the paper with Hulde aan het bruidspaar on it, as it became usual later on.
Onze opoe Eggink, door ons altijd opoe uut Barchem genoemd, kon goed spinnen. Ook in de oorlogstijd schijnt ze dat heel veel gedaan te hebben. Ze heeft in haar leven natuurlijk met een gezin van 10 kinderen ook heel wat te verstellen gehad. Mama vertelde dat ze dat vaak deed door er een lap onder te zetten en dat vast te naaien door heel vaak op en neer èn heen en weer te stikken met de naaimachine. Heel praktisch bij werkkleren. Ik heb het zelf nog geleerd door er heel netjes stukken in te zetten met een keurig zoompje. Pokkenwerk! Tijdens één van onze vakanties in Oostenrijk bezochten we bij Klagenfurt een Romeinse opgraving. De gids was een jongeman die een broek aan had met ook van die keurig verstelde vierkantjes er in. Het zat alleen op plekken waar je geen slijtage verwacht. Ik bedacht dat hij dat misschien wel deed om een aardige fooi te krijgen na afloop. Ik heb het nooit geweten....
Our opoe Eggink, by us always called opoe uut Barchem, was a good spinner. Even in War time she spun a lot too. During her life of course with 10 children there must have been a lot of mending. Mama told she often did it by putting a piece of cloth under the places who needed to repair and then sew with the sewing machine many times up and down and from left to right, very practical with working clothes. Ive learned to mend by making square pieces of material in it with a neat hem. A wretched job! In one of our holidays in Austria we visited a Roman excavation near Klagenfurt. Our guide was a young man wearing trousers with several of such a neat square mending, but only on places were no worn patches could be. I was thinking he did it on purpose of getting a big tip. He got it but I ve never known .
Vrijdagmorgen, gevonden op een brief van Opa Eggink
Onder t licht draaien schoot mij een gedichtje door t hoofd. Ik heb het steeds heel mooi gevonden. Het enigste wat er mij aan scheelt dat is dat ik er zo zelden wezenlijk in leef. En dan denk ik: kan ik dat niet of wil ik dat niet, dat is mezelf duister. Maar hier gaat het dan:
Ik schep niet als in vroeger dagen Mijzelf een toekomst meer, Maar leg mijn hopen en mijn trachten In Uwe handen, Heer. Naar grote dingen heeft mijn ziele Gehunkerd en gehaakt, Maar ach, in t grote was geen vrede, Gij hebt mij klein gemaakt. O, laat mij kleiner maar steeds worden, Maar mindren meer en meer, Mijzelf vergetend, U slechts volgen, Ik niets, Gij alles Heer!
Is dat niet mooi? Voor de dichter is het zeker levenservaring geweest.
Friday morning
While I was turning the light __ Ive not exactly an idea what that would be. Perhaps it had to do with something what was used during the war to generate electricity a little poem came into my mind. Its only that Im not living in it most of the time. Than Im thinking about it: Is it that I cannot live in it or is it I dont want to live in it?
So here it is:
I do not create as before A future any more, But lay my hope and trying In Your hands my Lord. My soul has always hankered After great things But ach, no peace I ve found in that, Youve made me small. O, let me become small and smaller, And lessen more and more, Forget myself, only You to follow, Nothing for me, for You its all.
Isnt that wonderful? It must have been life experience for the poet.
Pieieie... pieieie...." riep opoe als ze de katten voerde.
Dit is de lichtste outfit die ik me van opoe Bijenhof herinner. Opoe heeft een grote rol in mijn vroege jeugd gespeeld, maar ook tante Hermien en oom Sjoerd die vaak bij ons kwamen.Tante Hermien vertelde me niet zo lang voor ze overleed dat opoe (mien mooder- zoals tante Hermien haar steeds benoemde) haar regelmatig vroeg om te komen om Coba wat op te beuren. Van mama herinner ik me wel dat ze ons knuffelde wat vaak met tranen gepaard ging. Maar opoe vertelde verhaaltjes, leerde ons liedjes, troostte ons als we verdriet of pijn hadden, leerde ons kijken naar de natuur, het nest van de gieteling in de heg, dee ondeugende katte die de kleine veugeltjes opvrat, de bramen in de spoorsloot die zo gezond waren en die we veel geplukt hebben voor Heiny, al heeft dat niet kunnen helpen. Mamas rol kwam pas weer bij mij in beeld toen ik al naar de kleuterschool ging. Daar vond ik niet veel aan meer iets van de grote vreemde wereld, grote klassen en véél kinderen die om aandacht vroegen. Ik denk dat mama in die tijd weer begon te leven. Ik kreeg alle kinderziektes: kinkhoest, mazelen en de bof, nee geen rode hond. Diny volgde zoals het hoort, maar werd volgens mij minder ziek. Toen Mark als baby van een paar maanden rode hond kreeg zei huisarts Busschers: Dat kan alleen wanneer u het zelf niet gehad hebt, anders zou hij er het eerste half jaar nog immuun voor zijn. De mazelen kregen een nasleep in de vorm van bronchitis. Ik was zóó ziek! Tante Hermien kwam met het lekkerste wat ik me maar kon voorstellen: aardbeien met slagroom, maar ik lustte dat zelfs niet. Maar opoe was er gewoon altijd!
Geen idee op welke plek dit plaatje gehangen heeft op De Haar. Toen ik vroeger uit huis ging mocht ik deze reproductie meenemen en heeft lang een plekje gehad ergens aan de muur. Op de achterkant had ik geschreven: Ter herinnering aan de Haar. Het deed me altijd denken aan de jaren dat opoe voor ons zorgde nadat vader Hendrik Jan overleed en mama zo verdrietig was. Gisteren vond ik het terug tussen de fotoboeken. Het lijstje had het lange tijd geleden al begeven. Maar wegdoen nee dat kan ik nog niet. Ik ga gewoon bij Het Goed eens kijken naar een passend lijstje.
Ive no idea where this picture was hanging at De Haar. When I left home on my 19th I was allowed to take it with me and long time it got a place on my wall in several houses I lived. On the backsite I wrote: In memory of De Haar. It let me remember those years after dad Hendrik Jan died and opoe Bijenhof took care of us. Yesterday I found it between the photo books. The frame was already gone to pieces. But I cannot put this old picture away. Too many memories. I'll go and buy an other nice frame for it. And .. It might be a reproduction of a famous painting! You never know!
Op het gemeentehuis, waarschijnlijk in Zutphen, waar ook tante Riek en oom Jaap woonden met hun gezin. Gé woonde net aan de overkant van de IJssel in de Hoven- spreek uit Høve op z'n Zuphens-. Opoe en opa Bijenhof zitten achter oom Jaap en tante Riek naast opa Harwig, door Wim nog steeds liefdevol opa Baard genoemd. Opoe ziet er hier niet op z'n voordeligst uit met haar ogen dicht. Als je goed kijkt zie je het koppie van Hennie wat verder naar achteren met links naast haar - denk ik- broer Jaap waarvan je alleen het voorhoofd ziet. Het is de tijd van de mantelpakjes. Wanneer je er netjes uit hoorde te zien kwam het mantelpakje uit de kast. Dus... tante Riek keurig in haar mantelpakje met naast haar... Gé's moeder misschien?
This has to be the wedding of nephew Jan Harwig and his Gé in the townhall of Zutphen where the family lived at that time. Gé lived at the opposite site of the river IJssel in De Hoven(_ spoken as Høven-) Opoe and opa Bijenhof are seated behind tante Riek and Ome Jaap next to opa Harwig, called opa with the beard by grandson Wim. Opoe did not look on her best with her eyes closed on this picture. It's the time of the skirt suits. When it was important to look neatly the skirt suit came out of the wardrobe. So tante Riek( r) is wearing it very neatly with Gé's mother next to her too( l)
Je kunt niet ontkennen dat onze opoe Bijenhof stijl heeft. Ze zorgde vroeger altijd dat haar deerns van de Haar er leuk uitzagen, maar zelf kon ze ook aardig voor de dag komen. Met deze hoed was ze bijna de koningin van de dag. Behalve de bruid Gé natuurlijk. Kijk ook eens naar dat jongetje rechts dat nieuwsgierig, met de handen in de zak, staat te kijken naar de mooie trouwstoet. Volgens mij lijkt hij onder de indruk van opoe's mooie hoed.
It's not to ignore that opoe Bijenhof had style. She also took care of the girls of de Haar looking good, but she also could look perfect herself. With this hat she's the queen of the day, except the bride of course. Look at that little boy on the right...so curious with his hand in his pocket looking at the wedding procession. I'm sure he's very impressed by opoe's beautiful hat.
