Je ziet het vaak, in winkels, op rommelmarkten of bij mensen thuis: aardewerk met in een paar heldere kleuren geschilderde bloemen en blaadjes. Dat wordt boerenbont genoemd, omdat het een sfeer oproept van echt ambachtelijk werk, dat vroeger in de boerderijen te vinden zou zijn geweest. Het is lekker nostalgisch en gezellig.
Boerenbont in diverse patronen, De Sphinx, Société Céramique, Maastricht Bonnefantenmuseum, Collectie Polling Foto : Peter Cox
Waar komt dat aardewerk vandaan?
De snelste manier op dat te ontdekken is het voorwerp om te draaien en te kijken naar het stempel en het merk op de onderzijde. Meestal zul je daar de naam van een fabriek vinden, bijvoorbeeld Société Céramique, Sphinx of Boch Frères, soms alleen de vermelding van het gebied van herkomst als Bavaria (=Beieren) of Bohemia. Soms staat er bij: 'handpainted'. Dat geeft je een dubbele clue: boerenbont is handgeschilderd in de fabriek en aan het 'patroon' zelf kun je niet direct zien waar het is gemaakt. In de vorige twee eeuwen was dit versierd aardewerk zo gewild, dat het in heel Europa werd gemaakt en daarbij was het helemaal niet nodig om origineel te zijn. De productie was enorm. Alleen al bij de Maastrichtse aardewerkfabrieken zijn miljoenen stuks gemaakt.
Wandbord Boerenbont, P. Regout & Co, Maastricht Bonnefantenmuseum, collectie Polling foto : Peter Cox
Op de schildersafdeling werkten honderden vrouwen (de mannen werkten meestal op andere afdelingen) in lange rijen. Ieder schilderde één deeltje van het patroon, zoals de groene blaadjes, de blauwe bloemen of de bruine stengels, en dan ging de stapel weer naar de volgende. Door deze manier van werken kon men ook gemakkelijk omschakelen naar een ander patroon. In de loop van de jaren zijn er honderden verschillende patroons gebruikt, wat leuk is voor de verzamelaars, maar meestal kom je toch maar de drie of vier populairste decoraties tegen.
Boerenbont, decor France Rusticana, Sarreguemines (F), ca. 1850-1890 Bonnefantenmuseum Collectie Polling Foto : Peter Cox
Waar het 'boerenbont' precies vandaan komt weet niemand. Waarschijnlijk is het in de 18de eeuw door een Engelse fabrikant overgenomen van ouder volksaardewerk. Duidelijk is in ieder geval wel dat in de eerste helft van de 19de eeuw, toen er veel nieuwe fabrieken begonnen, de handgeschilderde patronen naast de mechanische drukdecors snel verspreid raakten. Ook de twee grote Maastrichtse fabrieken, Petrus Regout (later Sphinx) en de Société Céramique, leverden hun aandeel. Alleen al in Maastricht zijn meer dan 200 verschillende patronen in omloop geweest, al moet daarbij worden gezegd dat maar een tiental patronen in grote aantallen zijn gemaakt, dat wil zeggen in de miljoenen. Het bekendst is wel het patroon dat men in Nederland na de tweede Wereldoorlog Boerenbont is gaan noemen, dat bij Sphinx het nummer 15 en bij Société Céramique het nummer 483a had.
arbeidster aan het schilderwerk
Het 'slimme' van de handgeschilderde en gestempelde patronen lag in de productievariëteit. De patronen waren opgebouwd uit een beperkt aantal motiefjes en kleuren, die zonder veel techniek op basis van een enkel voorbeeld- gevarieerd kunnen worden.
In de variatie ligt ook de visuele aardigheid van het 'boerenbont'; wie er oog voor heeft krijgt plezier in het vernuft waarmee een op zich beperkt gegeven tot schier eindeloze variaties kan leiden.
De boerde is een met name in de 14e eeuw in het Middelnederlands voorkomende vertelvorm, bedoeld als voordracht door rondreizende minstreels.
De boerde is verwant met het uit Frankrijk stammende fabliau, en heeft een komisch-erotische inhoud. De teksten, van meestal anonieme schrijvers, waren geschreven in versvorm en waren over het algemeen niet langer dan ongeveer 200 regels, met uitschieters naar boven en naar beneden.
Enkele boerdes zijn bewaard gebleven in het Hulthemse handschrift.
Boemerangkinderen is een sociologische benaming voor jonge volwassenen die nadat zij korte tijd uit het ouderlijke huis zijn vertrokken weer terugkeren om bij de ouders te wonen.
De term 'boemerang' verwijst naar de terugvliegende werking van het object boemerang.
Net als de boemerang keren deze kinderen na het 'wegwerpen' weer terug in de hand van de 'gooier'.
Tot de jaren zeventig van de 20e eeuw gingen de kinderen de deur uit zodra zij een eigen gezin hadden. Sindsdien zijn de kinderen zelfstandiger geworden. Zij gaan het huis uit wanneer zij gaan studeren of werken. In de jaren tachtig komt dit fenomeen op. Het voorheen autoritaire gezin heeft plaatsgemaakt voor een gezellig gezin. Zowel ouders als kinderen vinden het leuk om weer samen in één huis te wonen. De jonge volwassenen zien hun tijdelijke terugkeer ook niet als falen.
Vergeleken met andere Europese landen is dit een merkwaardige ontwikkeling omdat het juist in Nederland redelijk makkelijk is om als jongvolwassene een zelfstandig bestaan op te bouwen. Zij kunnen bijvoorbeeld aanspraak maken op starterslening, huursubsidie en zorgtoeslag. In mediterrane landen zijn deze voorzieningen minder voorhanden, waardoor kinderen er vaak tot hun 40ste bij de ouders blijven wonen. Het fenomeen boemerangkinderen komt daar dus ook minder vaak voor.
Uit het onderzoek van CBS blijkt dat boemerangkinderen vooral kinderen zijn die uit de middenklasse of hoger klasse komen. Hun ouders kunnen het zich ruimtelijk en financieel allemaal veroorloven om het kind weer in huis te nemen. Thuis kunnen zij zelfstandig leven. Hoewel dit fenomeen steeds meer geaccepteerd wordt, blijven de boemerangkinderen een tijdelijk fenomeen. Uiteindelijk verlaat iedereen het ouderlijke huis.
Behalve dat de tijdgeest, emancipatie en het veranderen van de verhouding binnen het gezin een rol spelen in de terugkeer van de kinderen, zijn er nog andere oorzaken. Kinderen schamen zich niet meer voor hun terugkeer, evenmin als de ouders. Maar de belangrijkste redenen van terugkeer zijn:
♠ beëindigen van een relatie; ♠ afbreken of einde van een opleiding; ♠ einde huurcontract of andere huisvestingproblemen.
Het beëindigen van de relatie is voor ruim dertig procent van de jonge vrouwen reden om terug te keren naar de ouders. 15% van de jonge mannen doet dat ook.
Een boemerang is een krom gebogen voorwerp, meestal van hout, dat het profiel van een vliegtuigvleugel heeft, en na het wegwerpen weer terug kan komen.
De bekendste vorm is de boemerang als een plat gebogen stuk hout (twee vleugels), maar er zijn ook boemerangs met drie of meer vleugels, en zelfs één vleugel is mogelijk als het middelpunt verzwaard is.
De metalen boemerang uit de actiefilm is te zwaar en werkt niet. Naast hout- en kunststofboemerangs zijn er wel modellen van schuimrubber voor indoorwerpen en zelfs van papier kunnen boemerangs gemaakt worden.
Engels : Boomerang Duits : Bumerang Frans : un boomerang
boemerangs van aboriginals foto : Guillaume Blanchard CC 3.0
Er wordt soms gedacht dat een boemerang gebruikt werd voor de jacht. Dat is waarschijnlijk niet zo. Hij was in gebruik als bijzonderheid, of om indruk te maken op andere stammen. Hij is vooral bekend van de aboriginals in Australië, maar ook in Europa en Egypte zijn boemerangs gevonden. In Nederland zijn boemerangs gevonden bij Vlaardingen en Velsen uit de eerste eeuw voor Christus.
Australische boemerangs waren over het algemeen werphouten. Een werphout (ook wel jachthout genoemd) gaat rechtuit en keert niet terug. Het gaat daarbij snel en draait snel rond, zodat het geschikt is om kleine dieren zoals vogels mee te raken. Prehistorische grottekeningen hebben aangetoond dat bepaalde stammen de boemerang in een traditionele dans gebruikten om de luchtgeesten te 'vangen'. Deze waren nodig om bepaalde rituelen tot uiting te brengen, welke in natuurlijke (naakte) vorm werden toegepast.
Boemerang (afgietsel) uit 550 voor christus. Gevonden in Velsen. Rijksmuseum van Oudheden, Leiden.
Een boemerang kan linkshandig of rechtshandig zijn. Wanneer een rechtshandige boemerang wordt weggegooid als een linkshandige, dan gaat hij rechtuit. Als een boemerang goed gegooid wordt, zal hij het eerste stukje rechtuit gaan, maar zal daarna via een cirkelvormige baan terugkomen. Het is mogelijk dat hij daarna een kleinere cirkelbaan andersom gaat maken, en zo een acht-figuur maakt. De werper moet hierbij rekening houden met de wind; over het algemeen is het alleen mogelijk een boemerang goed te laten terugkeren als men onder een bepaalde hoek tegen de wind ingooit, met een bepaalde kracht, een bepaalde rotatiesnelheid, een bepaalde hoek ten opzichte van de grond, en een bepaalde stijghoek van de baan. Dit kan alleen door veel oefenen worden geleerd en de eigenschappen van alle boemerangs verschillen in deze opzichten ook weer wat. Het leren herkennen/voorspellen van de vlucht is een belangrijk aspect van goed werpen. Hierdoor kan de werper enigszins voorspellen waar de landingsplaats zal zijn. Indien nodig (en mogelijk) kan de werper er naartoe lopen om klaar te staan voor de vangst.
Over het algemeen is een boemerang licht van gewicht, en niet gevaarlijk. Hij kan echter ook vrij zwaar zijn, en met een flinke snelheid terugkomen. De oplossing daarvoor is om hem nooit uit het oog te verliezen, en desnoods een stapje opzij te doen.
De hoeveelheid wind is sterk bepalend voor een goede worp. Het makkelijkst gaat het gooien bij weinig of geen wind. Bij wat meer wind kan, door de worp aan te passen, ook gegooid worden. Kleine foutjes in de werptechniek hebben dan echter grote gevolgen. Boven windkracht 3 is het af te raden om nog te gooien. Als je toch gooit kun je er lelijke wonden van overhouden.
vlucht van een boemerang met led lichtjes auteur : Kurt Stüber CC 3.0
Een boemerang is met vrij weinig gereedschappen zelf te maken. Een V-vormig stuk multiplex b.v. met poten onder een hoek van 90 graden, en met een breedte van 5 a 6 cm en een lengte van 2030 cm, van 48 mm dik wordt aan een zijde zo bijgewerkt met een houtrasp en een vijl, en nageschuurd met schuurpapier, dat aan de bovenkant het gewenste profiel ontstaat. De onderzijde blijft meestal vlak. Op de bovenzijde wordt een vliegtuigvleugelprofiel gemaakt, rekening houdend met de toekomstige draairichting van de boemerang na het werpen. De boemerang is asymmetrisch: de bollere kant van iedere poot draait naar voren, de vlak uitlopende kant wijst naar achteren. Dergelijke boemerangs zijn niet erg sterk; als ze bij het werpen tegen een hard voorwerp (paaltje) komen breken ze vaak. Heeft men een goed werkend exemplaar dan kan men daarvan met glasvezelmat en polyesterhars een afgietsel maken dat veel sterker is, maar meestal ook zwaarder en dat dus meer kracht nodig heeft om te worden geworpen en dat verder zal vliegen.
De gewenste vliegeigenschappen van een model kunnen verkregen worden door het vleugelprofiel aan te passen en/of de vleugels op de juiste plaatsen te verzwaren. Hierdoor kan bijv. een grotere afstand gevlogen worden of is de boemerang beter geschikt bij wat meer wind.
houten standaard boemerang foto : Adrian Barnett
Een boemerang wordt niet vlak weggegooid, maar vrijwel rechtop staand (maar niet helemaal rechtop). Door het ronddraaien en de vooruitgaande snelheid, zal het uiteinde dat op dat moment boven is, sneller door de lucht gaan. Daardoor ontstaat daar ook de grootste opwaartse druk. Deze kracht wil de boemerang laten kantelen, maar doordat de boemerang ronddraait, wordt dat omgezet in een verandering van de baan, waardoor de boemerang via een cirkelbeweging terug komt. Het Bernouilli-effect geeft de boemerang 'lift'. Dat een kanteling van een roterend voorwerp wordt omgezet in een draairichting is overigens uit te proberen met een fietswiel. Als een los fietswiel aan het draaien wordt gebracht, en daarna nog maar aan één kant van de as wordt beetgehouden, dan wil het wiel kantelen. Dat gebeurt echter niet: het wiel zal linksom of rechtsom gaan roteren, afhankelijk van de draairichting van het wiel.
Het jachthout vliegt, in tegenstelling tot de boemerang, rechtdoor en wordt wel vlak geworpen. Tijdens het vliegen ondervindt het jachthout geen lift. Door minimale luchtweerstand remt het jachthout een beetje af en is een vrij nauwkeurige worp op grote afstand (tot ongeveer 180 meter) mogelijk.
Experimenten met boemerangs in het ISS (het internationale ruimtestation) toonden aan dat er geen zwaartekracht nodig is om de boemerang juist te laten werken.
enkele modellen van sportboemerangs foto : Dietmar Reinig CC 3.0
Boemerang gooien kan ook in wedstrijdverband. Hierbij wordt o.a. gekeken naar de grootst afgelegde afstand, de langste vliegduur na een worp, het aantal succesvolle vangsten in een serie worpen en het grootste aantal boemerangs dat een werper gelijktijdig in de lucht kan houden. Voor de verschillende onderdelen zijn verschillende soorten boemerangs met specifieke vliegeigenschappen favoriet.
Boemerangverenigingen zijn echter niet zo talrijk, waardoor men meestal ver moet reizen om deel te nemen aan club-activiteiten.
Men plakte een reeks papyrusvellen of ook wel perkamentvellen, tegenwoordig ook wel papiervellen, aan elkaar tot men een strook van soms vele meters lengte had. Deze kon dan opgerold worden op een stokje om opgeborgen te worden. Een goed hedendaags voorbeeld om een idee van het uiterlijk te krijgen van een vroeger gangbare maat boekrol is een dikke rol behangpapier met een hoogte van ongeveer een A3-vel (± 40 cm). Meestal werd de rol aan een kant beschreven maar soms ook dubbelzijdig om papyrus te sparen. Bij werken die uit meerdere boekrollen bestonden zat meestal een label aan een uiteinde van de boekrol met daarop kort vermeld de titel van het werk en het hoofdstuk nummer. In opgerolde toestand stak dit uit de boekrol zodat dit het vlug opzoeken van een bepaald werk vergemakkelijkte.
De moeilijk hanteerbare boekrol had als nadeel slechts telkens een beperkt oppervlak zichtbaar te maken voor de lezer. Hetzelfde nadelige effect heeft het lezen van teksten nu op de computerscherm als wij van boven naar beneden dwalen door de tekst via het zogenoemde scrollen. De cirkel is als het ware gesloten.
Engels : Scroll Duits : Schriftrolle Frans : Le volumen, Volumen
De Joshua Rol ± 10e eeuw bevindt zich in de bibliotheek van het Vaticaan
Een 'standaardrol' - als je daarvan kunt spreken - had een lengte van een meter of vier. Langere teksten konden worden verspreid over meerdere rollen. Rollen konden ook aan elkaar geplakt worden, in uitzonderlijke gevallen tot een lengte van wel dertig meter.
De tekst op een klassieke rol werd geschreven in kolommen die haaks stonden op de lengterichting. Om kolom - pagina - voor kolom te kunnen lezen moest je het boek dus rechts afrollen terwijl je links weer oprolde.
Rollen werden in de Middeleeuwen ook in de lengterichting beschreven.
Een boekrol zonder stok
Rond het begin van onze jaartelling werd de boekrol langzamerhand verdrongen door de codex, de boekvorm met ingenaaide katernen die tegenwoordig gebruikt wordt. Dit was waarschijnlijk een Romeinse uitvinding.
De codex vond redelijk snel ingang want deze is immers veel handiger om een bepaald hoofdstuk snel op te zoeken door te bladeren en daarbij een idee te behouden van het geheel. Een boekrol moet meestal een heel stuk worden afgerold om hetzelfde te doen. En ook is de boekrol veel kwetsbaarder dan een codex.
Door de stevige kaft (vroeger vaak van hout of zeer dik leer gemaakt) doorstond de codex goed een ruwe behandeling waarbij een boekrol al snel gescheurd zou zijn. De codex bood ook door zijn afmetingen het voordeel om makkelijker te vervoeren en daarbij een grotere opslagcapaciteit te bezitten.
Een gebedsrol wordt gelezen
De boeken die zo ontstonden waren niet zo lang. Overgezet naar boeken van nu bevatte een gemiddelde boekrol twintig tot veertig pagina's van een gemiddeld modern boek. De zeven boeken van Caesar over de Gallische oorlog, beslaan bij elkaar nog geen tweehonderd pagina's. Een gemiddeld modern boek van tweehonderd tot driehonderd pagina's zou dan ongeveer tien antieke boekrollen vergen.
Vaak worden de hoofdstukken van boeken die uit de oudheid komen nog steeds 'boeken' genoemd zoals de boeken van de Bijbel of de boeken van Herodotos. Oorspronkelijk waren dit inderdaad aparte boekrollen.
Dit impliceert wel dat de bibliotheken uit de oudheid naar hedendaagse maatstaven eerder bescheiden waren. De grootste was de bibliotheek van Alexandrië met tussen de 400.000 en 700.000 boekrollen. Dit zouden dan tegenwoordig tussen de 40.000 en 70.000 boeken zijn geweest. Een gemiddelde openbare bibliotheek heeft ook al snel zoveel boeken in haar bestand.
De Esther rol - heeft slchts één stok
In de joodse eredienst wordt uit traditie nog altijd gelezen uit boekrollen; de thorarollen. Deze worden ook nu, nog steeds volgens eeuwenoude traditie met de hand gekopieerd.
Boekdrukkunst is de kunst geschriften te vermenigvuldigen door middel van een drukpers. Meer in het bijzonder door middel van het combineren van verschillende (herbruikbare) delen een gedrukte tekst (en/of afbeelding) in oplage produceren. Voorheen werden boeken en andere geschriften met de hand overgeschreven als men meerdere exemplaren wilde maken. Een typische oplage van een handgeschrift was vaak maar enkele honderden exemplaren. Met de introductie van de mechanische drukkunst werd dit al snel enkele duizenden exemplaren. Hiermee werd de verspreiding van kennis en nieuwe inzichten geweldig versneld. De betekenis van de boekdrukkunst is dan ook moeilijk te overschatten.
De laatste jaren wordt mechanisch drukken meer en meer vervangen door digitaal boekdrukken. Hierdoor is het nu mogelijk om boeken concurrerend te drukken tot aan oplage één. ierdoor is het mogelijk om b.v. de long tail (begrip dat wordt gebruikt om een groot aanbod te beschrijven dat slechts een klein publiek of een niche dient, maar gezamenlijk een groter marktpotentieel heeft dan de marktleider op zich) te exploiteren.
Engels : Printing Duits : Buchdruck Frans : L'imprimerie
Gedrukte afbeelding - 9e eeuw
Het is onmogelijk te bepalen wanneer of door wie de boekdrukkunst is uitgevonden. De vinding wordt aan een aantal personen toegeschreven. Van dezen is de enige die historisch gezien inderdaad voor de eer in aanmerking zou kunnen komen de Chinees Pi Chang, die al in de elfde eeuw Chinese karakters zou hebben gedrukt. In de oudheid was het principe van drukken van afbeeldingen al bekend zoals de vondsten bewijzen van rolcilinders in Mesopotamië. Deze waren gegraveerd met afbeeldingen en spijkerschrift in spiegelschrift. Ook zijn kleitabletten gevonden met afbeeldingen die met behulp van de cilinders zijn gedrukt. Eveneens gebruikten hooggeplaatste personen zegelringen om hun persoonlijke zegel of 'handtekening' op belangrijke berichten te drukken.
Jikji de "Selected Teachings of Buddhist Sages and Seon Masters", gepubliceerd in 1377 in Korea tijdens de Goryeo Dynasty
Vanaf het jaar 1000 zijn in Europa al boeken gedrukt met blokdruk. Hiervoor werd iedere pagina van een boek uitgesneden in een houtblok. Dit was een zeer arbeidsintensief proces. De productie van omvangrijke geschriften was hierdoor een tijdrovende bezigheid. Iets later werd wel de 'massaproductie' van bidprenten, heiligenafbeeldingen en vlugschriften door middel van blokdruk populair omdat hiervoor maar een paar blokken nodig waren.
Typeset met verwisselbare letters - Korea 1447 auteur : Uploadmo CC 3.0
De grote verbetering voor het drukken van teksten kwam toen men op het idee kwam om losse loden letters samen te voegen om zo een drukvorm voor een complete pagina samen te stellen. Ook kon men dan eenvoudig een losse afbeelding uitgesneden in hout of metaal plaatsen tussen de letters in de drukvorm. De letters werden verdeeld in kapitalen ('bovenkast') die in het bovenste deel van de zetkast lagen, en kleine letters ('onderkast') die in het onderste deel van de kast werden bewaard. Kasten werden opgeslagen in een zetbok. Later werd de productiesnelheid verder verhoogd, omdat men losse letters in lood ging gieten (monotype) met behulp van matrijzen. Dit was goedkoper dan blokdruk.
Tot aan de industriële revolutie bleef het drukproces in wezen onveranderd in deze vorm bestaan.
zetkast van een drukker
De regelzetmachine deed zijn intrede rond 1890 vanuit Amerika (Intertype) en Europa (Linotype). Deze regelzetmachines konden complete regels gieten. Dat was in die tijd een enorme versnelling van het drukproces, mede omdat het gebruikte zetwerk niet weer hoefde te worden teruggelegd (gedistribueerd) in de letterkasten. Voor krantenkoppen gebruikte men de Ludlow. Vanaf begin jaren 70 van de 20e eeuw maakte de boekdrukkunst steeds meer plaats voor vlakdruk (offset- en rotatiedruk), omdat lood het af moest leggen tegen fotozetmachines en Desktop publishing (DTP) aan haar opmars begon.
Boekdruk (hoogdruk) wordt nog slechts zelden toegepast. Het is nu een liefhebberij van hobbyisten, toegepast voor gelegenheids-, grafiek- of bibliofiele producties.
werkplaats van een traditionele drukker
Europese uitvinders
In de Westerse wereld wordt de Mainzer Johannes Gutenberg algemeen, hoewel zonder aanwijsbare grond, gezien als een waarschijnlijker uitvinder dan de Nederlander Laurens Janszoon Coster of de Vlaming Dirk Martens. Maar het lijkt wel vast te staan dat men in die tijd, rond 1450, in het Oosten al bekend was met zowel blokdruk als letterdruk. Hoewel het daarmee in theorie mogelijk is dat door de Europese "uitvinders" de techniek uit het Oosten is overgenomen, is dat onmogelijk meer te bepalen. Het kan zeker ook zo zijn dat men, ongeveer gelijktijdig, onafhankelijk van elkaar en anderen, de uitvinding opnieuw gedaan heeft. Hoe het ook zij, in het Westen was het drukken met losse letters direct een enorm succes en verspreidde zich razendsnel over het continent. Dit in tegenstelling tot het Oosten. Een van de belangrijkste oorzaken van dit succes was dat het westerse alfabet maar een beperkte hoeveelheid lettertekens heeft. Het Chinees heeft een enorm aantal karakters (voor bijna ieder woord een apart teken) en dus was het samenstellen van een tekst nog steeds een zeer arbeidsintensief proces. Economisch gezien had hier de mechanisatie van boekproductie dus aanvankelijk weinig zin. Ook had de staat een monopolie op de druktechniek, zodat iemand die iets wilde drukken hiervoor toestemming van de overheid moest verkrijgen. In Europa was door de lappendeken aan staten geen monopolie te handhaven en bij moeilijkheden verhuisden drukkers gewoon naar een vrijer ander land in de buurt. In Engeland werd de boekdrukkunst geïntroduceerd door William Caxton.
De vroegste drukwerken van vóór 1501 noemt men incunabelen of wiegedrukken; drukwerken van 1501 tot 1520 (soms tot 1540 of 1550, afhankelijk van de bron) worden postincunabelen genoemd.
drukkerij - beginjaren 1900
Lage Landen
In de Lage Landen vond de grootste bloei van de boekdrukkunst plaats in de 17e eeuw. In die tijd werden de producten van drukkers, zoals de in Antwerpen en Leiden werkende Christoffel Plantijn, algemeen als superieur beschouwd. In de 18e eeuw werd het eigene van de Nederlandse boekdrukkunst bewaard, maar de industrie ging mee in de algemene neergang van die tijd. In de 19e eeuw was er in Nederland niet langer sprake van een toonaangevende boekdrukkunst, en de eigen kenmerken gingen verloren tot er aan het eind van de eeuw een bewuste poging gedaan werd om ze te herscheppen. In deze vernieuwing waren de bijdragen van drukkerij Enschedé en lettergieterij Tetterode van veel belang. Maar naast deze vernieuwing was ook de mechanisatie in die tijd van grote invloed op de boekdrukkunst.
moderne drukwerkplaats
Digitaal boekdrukken
De laatste 5 jaar hebben digitale druksystemen een dusdanige kwaliteit, productiviteit en kostprijs bereikt, dat het mogelijk is geworden om concurrerend digitaal boeken te drukken in oplages vanaf één tot ongeveer 500. Hiervoor worden voor het binnenwerk hoog-productieve laserprinters ingezet. De omslag wordt gemaakt met een digitale kleurenprinter.
Digitaal boekdrukken kan voor uitgevers en auteurs grote voordelen hebben:
Bij kleine oplages zijn de productiekosten lager. Het is mogelijk om eenvoudig een voorloopserie te produceren om zo het boek in de markt te testen. Voorraadkosten en afschrijving van winkeldochters kan voorkomen worden door b.v. meerdere malen een kleine oplage te drukken in plaats van één keer een grote oplage. Het is mogelijk om boeken permanent in de verkoop te houden, zelfs als de vraag heel klein is (De beroemde Long Tail). Een boekwinkel als Amazon is hier al heel ver mee. Iedereen kan nu zijn boeken professioneel laten produceren, zonder dat men daarvoor via een uitgever moet werken. Hiervoor zijn op Internet zelfs speciale sites beschikbaar, zoals Blurb.com, Lulu.com en jouwboek.nl.
Boekbinden is het fysiek samenstellen van een boek uit een aantal aparte vellen papier of ander materiaal zoals dierenhuid. Dit gebeurt door een boekbinder Het ambacht moet ontstaan zijn in de laatantieke tijd, toen men geschriften niet meer op rollen maar op losse vellen papier ging bewaren. Pas met de komst van de boekdrukkunst is dit ambacht een belangrijke rol gaan vervullen in het bewaren van intellectuele eigendom. De elite ging prat op een eigen bibliotheek waarvan de waardevolste boeken door de boekbinder werden gebonden in leder, met goud op (de) snee en gouden letters op de rug.
Engels : Bookbinding Duits : Buchbinden Frans : la reliure
boekbinder aan het werk
Handboekbinden was de oorspronkelijke manier van boekbinden. Al vroeg hebben allerhande materieel en niet elektrisch aangedreven machines het werk voor de boekbinder verlicht: de kartonschaar, de verticale en horizontale pers en de rondzetmachine. De boekbinder in zijn huisambacht gebruikt vandaag als elektrisch aangedreven machines de papiersnijmachine en de goudzetmachine.
het samenbinden van de rug
Bij het machinaal boekbinden worden katernen in een bindstraat verzameld tot een boekblok, waaromheen een omslag wordt gelijmd. Als de lijm droog is wordt het boek afgewerkt in een driesnijder. Hier wordt een stukje van de voorzijde en boven- en onderzijde van het boek gesneden om een recht boek te krijgen.
ook naald en draad komt eraan te pas
Soorten binding
Gebonden (harde band)
Dit is de oorspronkelijke wijze om boeken te binden. Bij deze binding heeft het boek een harde `band', die bestaat uit een voorplat, een achterplat en een rug. De rug is niet rechtstreeks aan het boekblok vastgemaakt, waardoor je de ruimte tussen boekblok en rug ziet als het boek opengeslagen ligt. Een gebonden boek kan juist opengeslagen blijven liggen door die afstand te creëren.
detail van het naaiwerk
Ingenaaid (paperback)
Hierbij krijgen de boeken een 'slappe', buigzame omslag waaraan de bladzijden zijn vastgelijmd. Deze manier van boekbinden is aanzienlijk goedkoper en wordt dan ook veel gebruikt bij boeken die in grote oplage worden geproduceerd. Hoewel er een adequaat Nederlands woord is voor deze manier van binden wordt vaak de Engelse term paperback gebruikt.
Gehecht gebrocheerd
In elkaar gestoken vellen voorzien van twee of meerdere nietjes. Ook is het mogelijk om producten te voorzien van twee of vier oognietjes.
(Brocheren: Het vervaardigen van boeken en tijdschriften.)
het afgewerkte boek
Garenloos gebrocheerd
Vellen / katerns worden vergaard, vervolgens in de rug gefreesd, gelijmd en met omslag omtrokken.
Garenlas gebrocheerd
Katernen worden stuk voor stuk in de rug geperforeerd en daarna in het omslag gelijmd. De lijm loopt in de perforatie, dit zorgt voor de hechting.
Genaaid gebrocheerd
Katerns worden met garen aan elkaar genaaid en vormen zo een boekblok, daar omheen wordt een omslag aangebracht.
"Zichzelf overwonnen te hebben, is beter dan alle anderen te overwinnen."
Boeddha (Dhammapada vers 104)
Het Drievoudig Juweel
Een centraal begrip in het boeddhisme is het Drievoudig Juweel (Pali: tiratana) of de Drie Juwelen. Dit Drievoudig Juweel bestaat uit de Boeddha, de leer (Dhamma) en de geestelijke gemeenschap (Sangha).
De Boeddha is de ontdekker van het principe van de Dhamma (Sanskriet:Dharma) oftewel 'de Leer'. De Dhamma wordt beschreven als doodloos, en bestaat onafhankelijk van de Boeddha. De Dhamma is altijd aanwezig, of er nu een Boeddha is of niet. De Boeddha is ontwaakt aan de Dhamma, verlicht door de superieure kennis van de realiteit in het hier en nu. Dit Dhamma is wat de Boeddha zijn discipelen onderwijst. Als de discipelen de instructies van de Boeddha begrijpen en ernaar handelen en het uitvoeren, kunnen zij zelf ook de Dhamma zien. Dan zijn zij ook verlicht om hetzelfde einde van lijden en ontevredenheid te bereiken als de Boeddha. De Sangha is de gemeenschap van personen die deze staat van verlichting trachten te bereiken.
Boeddha verwijst zowel naar de historische Boeddha in de persoon van Boeddha Gautama, als naar het "boeddhaschap". Het boeddhaschap is een titel die gegeven wordt aan personen die door hun eigen inspanning en zonder leraar de Dhamma hebben gezien.
Licht nu als lamp voor uzelf; ontbrandt snel en wees wijs.
Boeddha (Dhammapada vers 236)
De drie karakteristieken
Alle dingen die bestaan (zowel materieel als geestelijk) hebben de volgende drie karakteristieken:
1. Ze zijn vergankelijk en onderhevig aan verandering (Pali: anicca) 2. Doordat dingen veranderlijk zijn, kunnen onze wensen met betrekking tot deze dingen nooit compleet vervuld worden. Ze zullen blijven veranderen en dat is pijnlijk (Pali: dukkha). 3. Daarom zijn deze dingen ook niemands werkelijk bezit, niemand heeft er complete controle over. Er bestaat dan ook geen echte onveranderlijke essentie, zelf of ziel, waarvan je kunt zeggen: Dat ben ik. Alle dingen zijn zelfloos (Pali: anatta).
De enige uitzondering hierop is het nirwana, het hoogste dhamma, dat onvergankelijk en niet pijnlijk is, en ook zelfloos.
De vijf khandhas (groepen)
De vijf khandhas zijn de vijf groepen van ervaring. Alles wat een mens ervaart behoort in een van deze groepen. Alleen het nirwana ligt erbuiten. De mens bestaat uit vijf vormen: vorm (materie en energie), gevoel, perceptie, mentale formaties (gedachten en intenties) en het bewustzijn. Deze vijf vormen zijn niet van iemands zelf, het boeddhisme heeft dan ook de opvatting dat mensen geen ziel hebben.
De dorst van de gedachteloze groeit als een woekerplant.
Boeddha (Dhammapada vers 334)
De zes zintuigen
Er zijn zes zintuigen: oog, oor, neus, tong, lichaam en geest. Wanneer er bewustzijn opkomt bij een van deze zintuigen, zijn er noodzakelijkerwijs drie dingen aanwezig: het zintuigorgaan zelf, het zintuigobject dat ermee in contact komt en het specifieke zintuigbewustzijn. Het samenvallen van deze drie wordt contact (phassa) genoemd. De eerste vijf zintuigen hebben stoffelijkheid rupa als object. Respectievelijk vorm, geluid, geur, smaak en aanraking (het voelt hard/zacht, warm/koud of bewegen/druk). De geest heeft geen fysieke objecten maar kan een zintuigbewustzijn als object hebben, ook herinneringen, concepten, fantasieën en ideeën zijn mogelijke objecten van de geest.
Het bestaan van een onafhankelijk, centraal bewustzijn of "ik" dat alles ervaart wordt ontkend.
Er wordt een onderscheid gemaakt tussen:
1. een relatieve werkelijkheid waarin alles en iedereen in onderlinge afhankelijkheid van elkaar bestaat (het 'ik' of 'ego', de zintuigen en de 'gewone', alledaagse geest) en .2. een absolute, onveranderlijke (reïncarnerende) werkelijkheid van de oorspronkelijke, zuivere 'natuur van de geest', ook wel de Boeddhanatuur genoemd. Iedereen heeft de Boeddhanatuur in zich, maar bij niet-verlichte mensen is deze verduisterd door 'wolken van onwetendheid'. Toch kan deze zuivere zon-achtige natuur nooit 'besmet' of vervuild worden door de wolken. Deze zon geeft warmte (liefde) en licht (wijsheid) en zal altijd aanwezig blijven achter de wolken. Zolang de wolken van negatieve emoties de zon verduisteren blijft de mens lijden en reïncarneren. Zodra ze voorgoed oplossen ontstaat verlichting en kan de mens kiezen om niet meer geboren te worden na het overlijden.
Het hoogste doel echter is, bij verlossing, de eigen volledige verlichting uit te stellen en telkens opnieuw op aarde terug te keren om hen te helpen, tot alle wezens verlicht zijn. Zo iemand noemt men een bodhisattva. De dalai lama, leider van het Tibetaanse volk, als veertiende lama levend in ballingschap in Dharamsala, wordt gezien als de Bodhisattva van Mededogen. Hij keert telkens terug op aarde om mensen te helpen op hun pad naar verlichting.
Afhankelijk ontstaan en oorzakelijkheid
Het afhankelijk ontstaan (Pali: paticca-samuppada) komt overeen met het principe van oorzakelijkheid. Alle dingen zijn geconditioneerd en zijn ontstaan als gevolg van directe oorzaken en omstandigheden. Indien bepaalde condities veranderen of nieuwe condities ontstaan, kan dit leiden tot het vergaan of verdere groei van een (fysiek of mentaal) object of ding.
In haar meer specifieke vorm is het principe van het afhankelijk ontstaan gericht op het begrijpen van de oorzaak van het lijden en de ontevredenheid die mensen ervaren. Het afhankelijk ontstaan bestaat uit twaalf stappen. In het kort is de grondoorzaak van het lijden onwetendheid. Als er onwetendheid is, worden de gevoelens die ervaren worden in de zes zintuigen verkeerd gezien en ontstaat er verlangen. Als er verlangen is ontstaat er gehechtheid. Als er gehechtheid is ontstaat er pijn, spijt, ontevredenheid, geboorte, ouderdom, ziekte en dood. Op deze manier leidt de aanwezigheid van onwetendheid tot het lijden.
Het principe van nu-causaliteit (Pali: idapaccayata) verwijst naar de observatie dat oorzaak en gevolg constant plaatsvinden in het hier en nu. Het is een belangrijke realisatie, die leidt tot het zien van de Dhamma en het bereiken van het nirwana.
Binnen in u is wildernis, de buitenkant maakt gij schoon.
Boeddha (Dhammapada vers 394)
Middenweg
De middenweg is een centraal aspect van de praktijk van het boeddhisme. De leer van de middenweg benadrukt het vermijden van de twee extremen van 'het nastreven van sensueel geluk in sensueel plezier' en 'het nastreven van zelfkwelling of zelfkastijding'. Deze twee extremen zijn volgens de leer van de middenweg onvoordelig, en leiden niet tot verlichting. De middenweg bestaat uit het achtvoudige pad, en heeft betrekking op de vier nobele waarheden. Wie de middenweg tot het einde volgt, bereikt het nirwana.
"Haat eindigt niet door haat. Haat eindigt door liefde. Dit is een eeuwige wet."
Boeddha (Dhammapada vers 5)
Basisconcepten in het boeddhisme
De Boeddha moedigde een gezonde verhouding tussen geloof en directe empirische waarneming aan. Hij zei dat geloof gebalanceerd dient te worden met wijsheid. De wijsheid in het boeddhisme is gericht op het correct begrijpen van het leven, en uit zich in een leven dat correct geleefd wordt. Geloof alléén is blind, het gelooft alles wat gezegd wordt en maakt geen onderscheid tussen waarheid en onwaarheid.
De Boeddha zette verschillende concepten uiteen, die essentieel zijn voor een correct begrip van de werkelijkheid hier en nu. Zonder een correct begrip van deze concepten is verlichting niet mogelijk. De basis van het boeddhisme handelt over het lijden (dukkha in het Sanskriet), en hoe we er definitief vanaf kunnen komen. De Vier Nobele Waarheden beschrijven het principe waardoor dit mogelijk is. Een juist begrip van hoe de werkelijkheid bestaat (wijsheid van de leegte) is essentieel in het boeddhisme om een einde te kunnen maken aan de cyclus van wedergeboorte en het lijden dat daarbij hoort. In principe worden al onze schadelijke gedachten (hechting, woede, trots enz.) veroorzaakt door een onjuist begrip van deze werkelijkheid. Hiernaast is het begrip van karma essentieel, wat ook leidt tot inzicht in de boeddhistische ethiek, zoals de Vijf Voorschriften, de Vier verheven geestestoestanden en de zes (of tien) perfecties. Boeddha zei dat als een persoon naar deze principes handelt en ze in zichzelf ontwikkelt, hij gelukkiger zal worden en beter in staat zal zijn ook de hogere leringen beter te begrijpen en toe te passen.
Die bezonnen zijn, sterven niet, die onbezonnen zijn, zijn reeds gestorven.
Boeddha (Dhammapada vers 21)
De vier edele of nobele waarheden
De vier nobele waarheden hebben tot doel het verkrijgen van inzicht in de aanwezigheid, oorzaak, oplossing en het overkomen van lijden en ontevredenheid. Deze waarheden worden soms ook geformuleerd in termen van de aanwezigheid van geluk, haar oorzaak, de afwezigheid ervan en de oorzaak van deze afwezigheid. De vier nobele waarheden in haar klassieke definitie zijn:
1. Er is lijden en ontevredenheid in het leven 2. Er is een oorzaak voor dit lijden: verlangens 3. Er is een einde aan het lijden wanneer er een permanent einde komt aan het ontstaan van verlangens door het behalen van de bevrijding/verlichting 4. En er is een weg die hier naartoe leidt: Het Achtvoudige Pad.
Het achtvoudige pad
Het edele achtvoudige pad bestaat uit: juist begrijpen, juiste intenties, juist spreken, juiste handelingen, juist levensonderhoud (beroep), juiste aandacht, juiste inspanning en juiste mentale absorptie. Het achtvoudige pad wordt vaak ook kort omschreven als moraliteit (of ethisch goed gedrag), samadhi (meditatie) en wijsheid. Het achtvoudige pad wordt gezien als een pad naar de verlichting, maar veroorzaakt niet de verlichting, net zoals een pad naar de berg kan leiden, maar deze berg niet veroorzaakt.
Dwazen zonder begrip hebben zichzelf tot ergste vijand.
Boeddha (Dhammapada vers 66)
De vijf voorschriften
De vijf voorschriften zijn het basisniveau van moraliteit voor een praktiserende boeddhist: niet doden, stelen, liegen, seksueel wangedrag of bedwelmende middelen gebruiken. Indien gewenst, kan iemand ervoor kiezen om in plaats van de vijf voorschriften vrijwillig de acht voorschriften, de tien voorschriften of de geloften (patimokkha) voor monniken of nonnen na te leven. Deze regels zijn er voor de leken. De boeddhistische monniken houden zich aan meer regels.
De vier verheven geestestoestanden
De Vier verheven toestanden zijn: liefdevolle vriendelijkheid, compassie (mededogen), vreugdevolle appreciatie en gelijkmoedigheid. Het zijn de vier 'goddelijke' geestestoestanden, omdat gezegd wordt dat de goden deze vier geestestoestanden in ruime mate bezitten.
Die het ongeschapene kent en het geschapene te niet doet, die alle banden heeft verscheurd en alle begeerten terzijde gesteld, die is de grootste onder de mensen.
Boeddha (Dhammapada vers 97)
De paramita's
De tien paramita's van het Theravada zijn: vrijgevigheid, moreel gedrag, verzaking (afstand doen), wijsheid, energieke inspanning, geduld, oprechtheid, vastberadenheid, vriendelijkheid en evenwichtigheid.
In het Mahayana-boeddhisme worden zes (of soms tien) paramita's beschreven. Deze perfecties zijn karaktereigenschappen, die door oefening kunnen groeien in het karakter van het individu. De zes perfecties van het Mahayana zijn: vrijgevigheid, moreel gedrag, geduld, vreugdevolle inspanning, concentratie en wijsheid de vier extra zijn: methode, wensen, kracht en hoogste wijsheid.
Karma, wedergeboorte, hemel en hel
De Boeddha onderwees ook de wet van karma (kamma): 'goede' acties leiden tot resultaten zoals geluk, en 'slechte' acties hebben slechte gevolgen van lijden en problemen. De resultaten van acties (karma) komen echter vaak pas lang nadien, zoals in volgende levens. Boeddha zei dat karma vooral bestaat uit de intentie die de actie motiveert. Door de motivatie te controleren kan men dus in feite de eigen toekomst bepalen in termen van geluk of lijden. Boeddha verzon karma niet, maar vormde het om vanuit de brahmanistische traditie en legde daarbij de nadruk op de intentie achter de actie.
Het beginsel van wedergeboorte is een fundamenteel boeddhistisch concept, direct verbonden met karma, omdat de wereld waarin men herboren wordt, alles te maken heeft met de acties (karma) uit het verleden.
In de boeddhistische kosmos bestaan meerdere bestaansniveaus van voelende/bewuste wezens: van goden (een bestaan met bijna uitsluitend geluk) tot hellewezens (een bestaan met bijna uitsluitend lijden); mensen bevinden zich in de middenmoot met levens waarin geluk en lijden elkaar afwisselen. Goede acties leiden tot een wedergeboorte als een deva, een halfgod, of als een mens in een relatief comfortabele situatie. Slechte acties veroorzaken een wedergeboorte als een mens in een slechte situatie, als dier, als zogenaamde hongerige geest, of zelfs in een hel. Deze levens zijn echter allemaal slechts tijdelijk. Hoewel het boeddhisme deze goden kent, zijn deze niet onsterfelijk en kunnen ook niet gezien worden als scheppingsgoden. Als men verlicht wil raken zal dat als mens moeten, want goden lijden te weinig.
Het huidige leven wordt volgens het boeddhisme voorafgegaan door een bijna beginloze reeks vorige levens. Alleen het bereiken van verlichting brengt dit alsmaar doorgaand rad (samsara) van doodgaan en geboren worden tot een einde. Dan is er ook een einde aan ouderdom en ziekte, zorgen, spijt, pijn en wanhoop.
Het vermijden van al het foute gedrag, Het ondernemen van het goede, En het ontwikkelen van je eigen geest; Dit is de leer van de Boeddha's.
Boeddha (Dhammapada vers 183)
Het boeddhisme is een dharmistische non-theïstische wereldreligie. Het is een levensbeschouwelijke en religieuze stroming die werd gestart door Gautama Boeddha.
Het boeddhisme heeft zich geleidelijk over andere delen van Azië verspreid en heeft een centrale rol gespeeld in de spirituele, culturele en sociale ontwikkeling van de oosterse wereld. Tegenwoordig telt het boeddhisme wereldwijd ongeveer 415 miljoen aanhangers.
De oorspronkelijke naam van het boeddhisme is "Boeddhasasana" (in het Pali), wat 'de leer van de Boeddha' betekent. De kern van deze leer is het natuurlijke principe dat de Boeddha ontdekte als resultaat van zijn zoektocht naar een einde van het lijden en de ontevredenheid. "Boeddhisme" is in de loop der tijden een verzamelnaam geworden voor de vele tradities die gebaseerd zijn op de oorspronkelijke leringen van de Boeddha. De wetenschappelijke studie van het boeddhisme wordt boeddhologie genoemd.
Groot belang wordt gehecht aan ascese (het streven naar of het beoefenen van een reine levenswandel door de eigen hartstochten en begeerten te beteugelen en zelftucht toe te passen. Ascese kan gepaard gaan met zelfkastijding.) en boeddhistische monniken richten zich volledig op het bereiken van het nirwana. Tegelijkertijd zijn de verplichtingen voor leken relatief beperkt, wat het boeddhisme tot de succesvolste missionaire religie maakte tot deze rol rond 1000 door de islam werd overgenomen. Belangrijk bij deze verspreiding was ook het monasticisme waarbij monniken bij elkaar leven in kloosters.
Engels : Buddhism Duits : Buddhismus Frans : Le bouddhisme
verspreidingskaart
De ontstaansgeschiedenis van het boeddhisme dateert uit de vijfde eeuw voor Christus en is in grote lijnen als volgt overgeleverd: Wijze mannen bezochten de toenmalige koningin Maya en vertelden haar dat ze zwanger was van een goddelijke zoon die een groot heerser of leraar, Boeddha, zou worden. Maya stierf een week na de geboorte van die zoon, Siddhartha Gautama, in het kraambed. Haar echtgenoot, koning Suddhodhana, was vastbesloten dat zijn zoon hem ooit zou opvolgen. Daarom voedde hij de jonge prins op in de beschermde omgeving van het koninklijk paleis en zag hij erop toe dat hij niet met de buitenwereld in contact kwam. Siddhartha leidde zodoende weliswaar een leven van luxe en plezier, maar hij was niet gelukkig. Het is wetenschappelijk gezien ook mogelijk dat Gautama zich voordeed als iemand van de Kshatriya's, de kaste van de heersers, om zo iets in te kunnen brengen tegen de brahmanen. Dit gebeurde wel vaker met religieuze leiders destijds..
Hij trouwde met zijn nicht en werd vader van een zoon. Op een dag verliet Siddhartha het paleis om een tochtje te gaan maken. Tijdens dat uitstapje zag hij vier mannen: een oude man, een zieke man, een dode man en een asceet, die zelf niets bezat, maar leefde van voedsel en geld dat hem geschonken werd. Niettemin zag hij er gelukkig uit. Siddhartha besloot het voorbeeld te volgen en vertrok diezelfde avond nog uit het paleis. Hiermee wilde hij het antwoord vinden op de vraag waarom mensen zo moesten lijden.
Hij sloot zich aan bij vijf asceten die zich in de wildernis hadden afgezonderd. Ze leefden vrijwillig zonder voedsel en slaap. Zes jaar later, toen hij bijna doodging van de honger besloot hij dat dit niet de juiste manier was om wijsheid te bereiken. Hij trok daarom verder, richting de stad. Toen hij weer op kracht was besloot hij onder een boom te mediteren, en er niet onder vandaan te komen zonder dat hij het antwoord op zijn vraag had. Zijn vraag was waarom mensen moesten lijden. Op de negenenveertigste dag kreeg hij inzicht in de oorzaken van het lijden van de mens en hoe dat lijden moest worden weggenomen. Door deze antwoorden was hij een verlicht persoon, Boeddha. Hij bereikte een staat van vreugde en vrede, dit wordt nirwana genoemd.
De rest van zijn leven trok hij door India, onderwijzend wat hij had geleerd. Zijn eerste volgelingen waren de vijf asceten. Ook zijn familie nam zijn leer aan en zijn tante werd de eerste boeddhistische non. Zijn volgelingen werden shanghas genoemd. Op tachtigjarige leeftijd wist hij dat hij zou sterven. Ook zou hij niet opnieuw worden geboren, zelfs niet in de hemel, omdat hij nu verlicht was, en nu voor altijd in het nirwana opging. Toen men hem vroeg wie hem op moest volgen vertelde hij dat er geen opvolger moest komen, maar dat zijn lessen bewaard moesten blijven.
hangend boeddhistisch klooster van Xuan Kong Si
Het boeddhisme is vanaf het begin af aan gecentreerd rond de monastieke Sangha. Boeddha was zelf een monnik en de grote meerderheid van zijn verlichte discipelen waren ook monnik (Pali: bhikkhu) of non (bhikkhuni). Er waren daarnaast echter ook genoeg verlichte leken.
De Boeddha legde een code van discipline neer, genaamd de patimokkha (Pali). De patimokkha voor bhikkhu's (of monniken) bestaat uit ongeveer 227 regels. Naast de patimokkha zijn er nog meer dan duizend andere regels en richtlijnen waar de monniken en nonnen zich aan moeten houden. Het totaal aan gedragsregels en discipline wordt de Vinaya genoemd.
De vier meest fundamentele regels (de vier parajikas, uitsluitingsgronden) voor de bhikkhu's zijn:
1. Wanneer een bhikkhu aan geslachtsverkeer doet, is hij parajika. 2. Wanneer een bhikkhu intentioneel een mens doodt, is hij parajika. 3. Wanneer een bhikkhu iets van significante waarde steelt, is hij parajika. 4. Wanneer een bhikkhu liegt over zijn eigen spirituele realisaties, is hij parajika.
Indien een monnik een van deze acties toch doet, is hij geen bhikkhu meer en kan in zijn huidige leven geen bhikkhu meer worden.
Een andere belangrijke regel is dat bhikkhu's en bhikkhuni's geen geld mogen gebruiken en ontvangen, en zich niet mogen inlaten met directe ruil van goederen met leken. Monniken en nonnen leven in kloosters of tempels.
Na de dood (het parinibbana) van de Boeddha breidde het boeddhisme zich uit van Noord-India tot de gebieden die beslagen worden door de volgende hedendaagse landen: India, Nepal, Pakistan, Bangladesh, Sri Lanka, Myanmar, Afghanistan, Tadzjikistan, Oezbekistan, Turkmenistan, Kirgizië, Kazachstan, Thailand, Laos, Cambodja, Vietnam, Maleisië, Indonesië, China,Bhutan, Mongolië, Taiwan, Japan, Noord-Korea en Zuid-Korea.
Via de zijderoute was het boeddhisme in de periode van 300 v.Chr. tot ongeveer 600 n.Chr. ook in beperkte mate aanwezig in Egypte (Alexandrië) en het huidige Griekenland, Turkije, Israël, Jordanië, Syrië, Irak en Iran. De invloed van de Grieken is ook terug te vinden in het boeddhisme: zij maakten de eerste Boeddhabeelden in de toenmalige Griekse staat Bactrië in het huidige Afghanistan. Tegenwoordig is het boeddhisme ook bekend, geaccepteerd en aanwezig in het Westen.
In de 12e eeuw is het boeddhisme verdwenen uit India als gevolg van de vervolging door de moslims en de invallen van de Mogols die India veroverden. Het was vooral in het noorden gebleven, in tegenstelling tot het hindoeïsme dat vroeg tot in het zuiden is doorgedrongen. Ook in Afghanistan, Pakistan en het Midden-Oosten verdween het boeddhisme mede door de opkomst van de islam. Vanaf 1950 is het boeddhisme onderdrukt in de landen China, Vietnam, Noord-Korea, Laos en Cambodja. In elk van deze landen is dit gebeurd gedurende een communistisch dictatoriaal bewind.
De gegevens in dit artikel zijn louter speculatief en berusten op overlevering. De data zijn niet controleerbaar en staan ter discussie bij allerlei wetenschappers.
Siddhartha Gautama of Boeddha was een spiritueel leider die (volgens de historische wetenschap) waarschijnlijk leefde rond 6 eeuwen voor Christus, van 563 tot ca. 483 v.Chr. in Nepal. Door moderne geleerden wordt ook ca. 480-400 gesuggereerd. Er zijn ook alternatieve data die gangbaar zijn vanuit de geloofstradities zelf. Volgens religieuze overleveringen bereikte Gautama Boeddha complete en volledige verlichting (het Boeddhaschap). Gautama Boeddha wordt ook wel de Sakjamoeni (sakyamuni) Boeddha genoemd en werd geboren als Siddhartha Gautama. De naam Siddhartha betekent: hij, wiens doel is volbracht of van wie elke wens vervuld is. Vaak wordt hij kortweg "de Boeddha" of "Boeddha" genoemd. Boeddha betekent 'hij die ontwaakt (verlicht) is'. De titel Boeddha wordt gegeven aan iemand die op eigen kracht, zonder leraar, de Dhamma (de waarheid, de natuurlijke ordening der dingen) ontdekt heeft en verlichting heeft bereikt. Volgens overlevering zijn er voor Gautama Boeddha nog een aantal andere boeddha's geweest (een beroemde lijst noemt 28 Boeddha's). Boeddha werd geboren in een hindoe-familie.
Engels : Gautama Buddha, Siddhattha Gotama Duits : Buddha Frans : Bouddha
Siddhattha Gotama Buddha
Het levensverhaal van de Boeddha is in het boeddhisme een voorbeeld en inspiratiebron voor het bereiken van verlichting. Siddharta Gautama werd geboren te Lumbini in het zuiden van Nepal. Zijn moeder zou Mayadevi hebben geheten, wat in het Sanskriet tevens verlichting betekent. Boeddha kwam in een tuin in Lumbini ter wereld, na tien maanden in de buik van zijn moeder te hebben gezeten. Hij wees met de wijsvinger van zijn ene hand naar de hemel en met de wijsvinger van zijn andere hand naar de grond. Boeddha's geboorteland was het land van de Sakya's. Zijn vader, Suddhodana, was de koning van dat land. De naam Sakyamuni is een verwijzing naar de Sakya's: letterlijk betekent het de wijze van de Sakya's.
Volgens de traditie was Siddhartha Gautama een prins, wiens ouders van diverse wijzen te horen hadden gekregen dat hun kind óf een onovertrefbaar groot heerser zou worden, óf alle aardse goederen zou verwerpen en de verlichting zou bereiken. Aangezien zijn vader de eerste voorspelling prefereerde werd hij omringd met de beste aardse goederen, zodat hij in zijn leven geen ontevredenheid of nare dingen zou ervaren. Hij zou dan geen afstand hoeven te doen van zijn bezittingen. Zijn vader bouwde drie paleizen en Siddhartha Gautama bracht al zijn tijd door binnen de hoge muren van het paleis. Zo gingen de eerste 29 jaar van zijn leven voorbij. Toen Boeddha zeven jaar was, overleed zijn moeder. Zijn tante, de zus van zijn moeder, ontfermde zich over haar neefje. Op de leeftijd van zestien jaar trouwde Boeddha met de eveneens zestienjarige Yasodhara. Samen kregen ze een zoon die de naam Rahula kreeg.
een liggende Boeddha auteur : Surya Thonawanik CC 3.0
Na 29 jaar ging hij echter diep nadenken over het leven en wilde zien hoe het 'echte' leven buiten het paleis was. Stiekem ging hij 's nachts de stad in, samen met zijn bediende. Tot zijn grote schrik zag hij een oude man, een zieke man en een dode man. Omdat hij door zijn beschermde opvoeding nog nooit een oude, zieke of dode man had gezien, vroeg hij zijn bediende om uitleg. Hij kreeg te horen dat alle mensen oud worden, ziekten oplopen en doodgaan. Dat dit een normaal iets is. Ook zag Siddhartha Gautama een kalme en beheerste monnik voorbijlopen. Hij vroeg zijn bediende wat dit voor man was, en kreeg te horen dat het een monnik was die vrijwillig zijn bezittingen had opgegeven en een leven van eenvoud leidde, gericht op spirituele ontwikkeling. Kort daarna verliet Siddhartha het paleis en zijn familie (waaronder zijn jonge vrouw en kind) en ging hij leven als een monnik in de bossen van India.
In Benarès studeerde hij met twee zeer bekende en gerespecteerde meesters en bekwaamde zich snel in hun leer. Hij vond echter dat deze geen oplossing bood voor het lijden dat hij nog steeds ervoer. Daarom ging hij zijn eigen weg en begon een 6 jaar lange periode van zelfkastijding en zelfpijniging. Hij leefde ver van de samenleving, alleen in de bossen, at zeer weinig en werd zo mager dat hij bijna overleed.
Na zes jaar kwam hij tot het inzicht dat zelfpijniging niet leidt tot verlichting en het einde van het lijden. Hij vond een middenweg tussen het bereiken van sensueel plezier en de zelfkastijding, en besloot te gaan mediteren onder een Bodhiboom in Bodhgaya totdat hij volledige verlichting zou bereiken óf zou sterven. De volgende ochtend rond zonsopgang bereikte hij de verlichting. Vanaf toen was hij Siddhartha Gautama, de Boeddha. Hij was toen 35 jaar.
Boedhha met zijn volgelingen
Hij begon zijn nieuw gevonden inzicht (de Dhamma) aan anderen te onderwijzen. Het onderwijs dat hij gaf bevatte onder meer Vipassana wat betekent: inzicht, de dingen zien zoals ze werkelijk zijn. Vipassana is een proces van zelfobservatie met als doel de geest tot in de diepste lagen te zuiveren van negativiteit en onzuiverheden als woede, haat, hebzucht en angst. Naarmate de invloed hiervan zwakker wordt, komen positieve eigenschappen zoals liefde, mededogen, vreugde en gelijkmoedigheid vanzelf tot ontwikkeling. Tegenwoordig kan deze meditatietechniek worden geleerd in een tiendaagse cursus. Zo'n cursus vormt een mentale training met een diepgaande waarde voor het dagelijks leven.
Zijn eerste toespraak hield hij in Sarnath. Gedurende de 45 volgende jaren reisde hij door de toenmalige staten van Noord-India. Hij werd een zeer gerespecteerde spirituele leider. De koningen van de twee grootste staten (Kosala en Magadha) werden zijn discipelen, net als vele anderen uit alle lagen van de bevolking. Veel mensen besloten monnik (bhikkhu) of non (bhikkhuni) te worden in de monastieke orde (de Sangha) van de Boeddha. Op 80-jarige leeftijd overleed hij te Kushinagar. Zijn toespraken en leringen werden gereciteerd en onthouden door zijn volgelingen en na zijn dood in twee congressen die door zijn volgelingen voor dit doel werden georganiseerd opgeschreven in de Pali-canon, de in de taal Pali gestelde aanvankelijk mondeling overgeleverde woorden van de Boeddha. De oudste bekende nog bestaande exemplaren van deze teksten kunnen aan de Boeddha toegeschreven worden.
Bodypainting is het verven van het lichaam ter versiering.
Er bestaan vele stijlen en technieken maar in essentie komt het erop neer het lichaam en zijn vormen te gebruiken als ondergrond voor een schilderij, om de vormen door licht en schaduw andere dimensies te geven, of het lichaam weg te werken in een achtergrond.
Tegenwoordig ziet men ook wel eens bodypainting op modeshows.
Engels : Body painting Duits : Körperbemalung Frans : peinture corporelle
ceatieve bodypainting
Soms wordt bodypainting gebruikt als een vervanging voor, of tijdelijke vorm van tatoeage. Bodypainting kan gebeuren op gedeelten, of op het hele lichaam.
Wordt enkel het hoofd beschilderd, dan spreken we van facepainting of schminken, wat populair is bij kinderen op kinderfeesten, braderieën e.d.
ook reclame is mogelijk
Bodypaint is een creatieve kunst, die de mensheid al eeuwenlang tot de verbeelding spreekt. Het kwam al voor bij de oermensen en later bij verscheidene Indianenstammen, als lichaamsversiering, als stamherkenning of om angst aan te jagen. Zo gebruikten zij verf, als ze op het oorlogspad gingen.
Beschilderingen speelden en spelen een grote rol in vele culturen van alle tijden, niet alleen bij de Indianen.
Ze dienen voor verandering, bescherming en het aanroepen van krachten. Ze laten het lidmaatschap van een stam uitkomen, getuigen van de opname in een bredere levenskring, bv in de kring van mannen, getuigen van een initiatie, van het doorstaan van een moedproef. Verder helpen ze de geesten en krachten van het geestelijke rijk te misleiden, ermee te communiceren, zich met hogere krachten te verbinden. Bovendien laten ze ons bepaalde krachten en verbindingen zichtbaar maken. Door de beschilderingen van het lichaam bij bijzondere gelegenheden, zoals oorlogsbeschildering, vruchtbaarheidstekens, kentekens op bepaalde plekken van het lichaam, worden specifieke krachten geactiveerd. In het oude Egypte had men een zwarte lijn om de ogen die de ogen moest beschermen. Uit India kennen de we rode stip op het voorhoofd en de hennatekeningen die bij bepaalde gelegenheden op handen en voeten worden aangebracht; ze zijn een visuele uitdrukking van het lidmaatschap van een kaste of een stam.
Wereldwijd vinden we beschilderde lichamen bij bijzondere feesten, zoals initiatiefeesten, dodenfeesten, jachtpartijen of helingsceremoniën, bv bij de oorspronkelijke inwoners van Noord- en Zuid-Amerika, geldt de beschildering als maatstaf voor het respect binnen een groep; ze geeft informatie over de verdiensten en de krachten van een man.
face- en bodypaint
Lichaamsbeschilderingen zijn daarnaast over de hele wereld aan te treffen bij opvoeringen van heilige dansen en rituelen, in mysteriespelen en toneelkunst.
Ook in de kunst van het verleiden zoals in de Kamasoetra, in de Japanse traditie van de geisha, in de liefdeskunst in het algemeen is de beschildering van het lichaam bekend als manier om bepaalde plekken te benadrukken. Vooral de kleur rood gold vaak al bijzonder waardevol en in alle religies zijn daar onheil-afwerende en magisch-mystieke krachten aan toegeschreven.
Bij de Indiërs, Perzen, Babyloniërs, Syriërs, Egyptenaren, Grieken en Joden dezelfde kleurstoffen, o.a. henna, voor huidbeschilderingen aangetroffen. Ook nu nog is de beschildering van het lichaam een levendige kunst, bv bij tattoos, het kleuren met henna, de bodypainting, maskerades bij bepaalde feesten zoals Halloween en carnaval, bij pantomime, in het theater, in het beroepsleven enz.
Wie zich schminkt, kent het effect. Het is alsof men een tweede gezicht draagt, dat in het dagelijkse leven, in een zakelijke omgeving, bescherming biedt en waarachter men zijn energie en zijn gevoelens kan verbergen. In haar magisch-rituele vorm wordt de beschildering van het lichaam net als vroeger toegepast om met bepaalde krachten in contact te komen, ze in zich op te roepen, ze te versterken en zich ermee te verbinden.
Veel gebruikte tekens zijn het tekens zijn het teken van de godin, de liggende halvemaan op het voorhoofd, de rode stip als derde oog, maar ook de lijn rondom het oog.
waar eindigd het behang ?
Beschildering vormt een kenmerk. Ze benadrukt bepaalde lichaamsgebieden, onderstreept ze, accentueert ze. Ze biedt bescherming. Ze helpt bepaalde krachten te activeren. Ze helpt ons bij het oriënteren. Zij camoufleert, misleidt, verandert. Ze verbindt ons met de krachten van het geestelijke rijk. Ze laat ons onze rol uitbreiden, zodat we beter in een andere rol kunnen overstappen.
abstracte bodypainting bodypainting festival , Millstatt , 2006
Oorspronkelijk waren magie en bodypaint met elkaar verbonden. De mens maakte zich op,beschilderde het gezicht en lichaam om het noodlot te bezweren en de goden te behagen.
Er zijn nog steeds bevolkingsgroepen te vinden die deze denkwijze aanhangen.
Het beschilderen van het gezicht en lichaam was een rite waar later de Egyptenaren op zon subtiele manier gebruik van wisten te maken en met zon verscheidenheid aan producten en verzorgingsmiddelen,dat we alleen daaraan al de mate van beschaving konden aflezen.
Japanse geisha auteur : Yves Picq http://veton.picq.fr CC 3.0
Nu wordt bodypaint in de westerse wereld enkel figuratief gebruikt en heeft een esthetische betekenis. Het is een bewegende kunstvorm. Deze bodyart wordt, zeker in het westen vaak toegepast bij verschillende evenementen.
De schilders gebruiken veelal latexverf om de modellen te versieren.
Sadhoes, hindoeïstische asceten, nabij de Pashupatinath tempel in Kathmandu, Nepal. auteur : Luca Galuzzi - www.galuzzi.it CC 3.0
Bodypaint wordt, afhankelijk van de gebruikte verf, aangebracht met penselen, sponzen, kwasten, ook met de hand en ook wel met een airbrush ( een airbrush is een verfspuitapparaat met een mondstuk als een spuitbus)
Bodypaint is een tijdelijk aangebrachte laag verf op het lichaam.
Degenen, of de modellen, die gebodypaint worden, hebben veelal geen kleding aan. Soms alleen een slipje.
De verf, waarmee gewerkt wordt, is niet schadelijk voor de huid. Er wordt verf gebruikt, waardoor de huid kan blijven ademen. Hierdoor is het mogelijk om urenlang als kunstwerk rond te lopen. De verf gaat er weer af, door gewoon onder de douche te stappen. Het leuke van bodypaint is, dat je een levend kunstwerk maakt, of zelf wordt, en wel in het 3 dimensionale vlak. Door het lichaam en zijn / haar vormen en lijnen, krijgt het kunstwerk zijn uiteindelijke vorm.
Het is zelfs mogelijk, om kleding op het lichaam te painten, op een manier, dat het net echt lijkt. Een 2e huid, zegmaar.
Ondervraagde modellen, blijken zich zelfs vaak aangekleed te voelen!
Bron : - Wikipedia CC 3.0 - http://www.scholieren.com/werkstukken/8919?type=word - tinternet
Body sugaring is een ontharingsmethode die al ruim 4000 jaar bestaat. De methode werd waarschijnlijk voor het eerst toegepast in Egypte. De huid die van haar ontdaan moet worden wordt ingesmeerd met een suikerpasta. De hard geworden pasta wordt vervolgens weer van de huid verwijderd, waarbij de haartjes in de pasta achterblijven. Deze methode lijkt veel op harsen, maar is minder pijnlijk omdat de suikerpasta niet aan de huid kleeft. Tegenwoordig wordt deze methode weer steeds vaker toegepast door schoonheidsspecialisten.
Engels : Sugaring Duits : Halawa, Warmwachs Frans : ??
de klaargemaakte suiker op lichaamstemperatuur
Al in vroegere tijden bijv. in het oude Egypte gebruikten de mensen suiker om zich te ontdoen of te laten ontdoen (door slaven) van overtollige haargroei. Ook nu nog wordt suiker hiervoor gebruikt in een aantal Arabische landen zoals bijv. Marokko, Tunesië en Algerije maar ook in het Midden Oosten en Turkije wordt hier door velen nog steeds suiker voor gebruikt.
het aanbrengen van de suiker
Body Sugaring heeft een aantal extra voordelen heeft op de reeds bestaande ontharingsmethoden.
- Minder pijnlijk omdat er geen of nauwelijks beschadigingen optreden. - Geen allergische reacties (omdat suiker de mooie eigenschap heeft te desinfecteren). - Body Sugaring is op het gehele lichaam te gebruiken ook op het gezicht. - De behandelingen leiden op den duur tot een vermindering van de haargroei. - In tegenstelling tot bijv. de normale harsmethoden worden de haren verwijderd in de richting van de hatuurlijke haargroei en daardoor in zijn geheel verwijderd waardoor de haren niet afbreken. - Ook het behandelen van korte weerbarstige haartjes is door deze methode geen enkel probleem. - Het gebruik van bepaalde medicijnen of zwangerschap vormen geen belemmeringen voor het ontharen door middel van suiker. - Afgestorven huidcellen worden weggehaald waardoor de huid er zijdezacht en gezond gaat uitzien.
het verwijderen van de suiker
- Na een body sugaring behandeling kan de huid soms geïrriteerd en een beetje rood zijn. Dit trekt gewoonlijk vrij snel weg. - Het kan vaak helpen om een goede vochtinbrengde crème, lotion of bodymilk aan te brengen. - Neem geen hete douche kort na een behandeling, want dit kan de gevoeligheid van je huid vergroten, en vermijd de eerste 24 uur de zon of zonnebank. - Ook deodorants, make-up of geparfumeerde zeep kun je de eerste 12-24 uur maar beter links laten liggen. - Body sugaring wordt afgeraden voor mensen met spataderen, couperose of een door de zon verbrande huid.
Mei is de vijfde maand in het jaar van de gregoriaanse kalender en telt 31 dagen. Mei is misschien vernoemd naar de Romeinse godin Maia of naar de Romeinse vruchtbaarheidsgodin Bona Dea, wier feest in mei werd gevierd. Mei wordt ook wel de bloeimaand of Mariamaand genoemd.
Mei valt op het noordelijk halfrond geheel in de lente en op het zuidelijk halfrond geheel in de herfst.
In de Keltische traditie is 1 mei het begin van de zomer, dat wordt gevierd met het Beltane-feest.
De Romeinen vierden diverse voorjaarsfeesten. Begin mei hadden ze het meerdaagse bloesemfeest, de Floralia geheten. Op de eerste dag van mei vierden ze het feest van de aardgodin Bona Dea ('de Goede Godin'), die later met de Griekse godin Maia werd geïdentificeerd. Zij was de oudste en mooiste van de Pleiaden, de zeven dochters van Atlas en Pleione. Het Griekse woord maia betekende oorspronkelijk 'moeder' en later 'vroedvrouw' (maieia). De Romeinen vereerden deze Griekse moedergodin opdat zij de dingen van de natuur zou laten groeien. Zij noemden de meimaand (Maius in het Latijn) naar haar. Het Latijnse woord maior (= 'groter') is aan maia verwant, zo ook het woord maiestas (= 'aanzien', 'pracht', 'het hoog in aanzien zijn', 'verheven zijn'). In de Middeleeuwen ontstond in Italië het gebruik om de maand mei te wijden aan Maria, de "Moeder van God".
Op de gregoriaanse kalender wordt mei voorafgegaan door april en gevolgd door juni.
- In geen enkel jaar - dus ook niet in een schrikkeljaar - zijn er maanden die op dezelfde dag van de week beginnen als mei. - De sterrenbeelden van mei zijn Stier en Tweelingen. - Joodse naam: Sivan - Oudnederlandse/puristische naam: bloeimaand - Romeinse naam: Maius - Mei, de laatste maand van de lente, wordt gewoonlijk geassocieerd met een lieflijk soort weer: warm, maar niet heet, met lange en nog steeds langer wordende dagen en met een volop levende, groeiende en bloeiende natuur. Op licht depressieve mensen heeft de maand vaak een helend effect. Het dichterlijke beeld dat de maand oproept is heel vaak gebruikt, bijvoorbeeld in Heinrich Heines gedicht Im Wunderschönen Monat Mai en in Herman Gorters duizenden verzen lange Mei.
Weerspreuken
- Een koude mei, een gouden mei. - Onweer in mei maakt de boeren blij. - Avonddauw en zon in mei: hooi met karren in de wei. - In mei leggen alle vogels een ei. - De meimaand tot juichmaand uitverkoren, heeft nochtans rijm achter de oren. - Als het regent in mei, is april voorbij. - Een natte mei, brengt boter in de wei. - Als het dondert in mei valt er dikwijls hagel bij. - Avonddauw en zon in mei, hooi met karren op de wei. - Het onweer in de mooie mei, doet 't koren bloeien op de hei. - Is mei nat, de droge juni volgt zijn pad. - Onweer in mei is een vruchtbaar getij.
Weerextremen in België sinds begin van de metingen in Ukkel (1833)
1833 - Tijdens dit eerste jaar van de geregistreerde waarnemingen valt er maar 1,4 mm regen in de maand mei. Dit is de droogste maand mei tot op heden. 1856 - 30 van de 31 dagen valt er regen, het dubbele van normaal in een meimaand. 1902 - Deze meimaand is koud met een gemiddelde temperatuur van slechts 8,5 °C. 1965 - Er valt 145,6mm neerslag en is daarmee de natste maand mei tot nu. 1984 - In Ukkel is de somberste maand mei sinds de meting opgetekend. De zon scheen slechts 66 uur (normaal: 201 uur). 1989 - De maand mei is zeer zonnig. In Ukkel tekenen we een record op met 323 uur zonneschijn. 1989 - Het regent deze maand slechts 4 dagen. 2008 - De gemiddelde temperatuur van de maand mei bedraagt voor Ukkel 16,4 °C (normaal: 12,7 °C).
Weerextremen in Nederland gemeten op het KNMI-station in De Bilt vanaf 1901
1902 - De koudste maand mei tot nu toe, met een gemiddelde van 9,4 °C (norm 12,7 °C). 1983 - De zon schijnt slechts 103,8 uur. 1989 - Een uitzonderlijk droge maand mei met slechts 5,6 mm neerslag. 1989 - Tijdens de maand mei schijnt de zon 331,0 uur in De Bilt. 2007 - De natste mei tot nu met 137,9 mm neerslag (normaal 61,5 mm). 2008 - De zachtste maand mei tot nu met een gemiddelde van 15,7 °C (normaal 12,7 °C).
Bron : - Wikipedia CC 3.0 - www.meteo.be - www.knmi.nl
De Boboli-tuinen (Giardino di Boboli) liggen achter Palazzo Pitti in Florence in Italië.
Ze werden in de 16e eeuw aangelegd voor Eleonora van Toledo, de echtgenote van Cosimo I de' Medici. Het ontwerp is van Niccolo Percoli (bijgenaamd Tribolo), die in 1550 overleed. Bartolomeo Ammanati werkte het ontwerp verder af en vanaf 1583 leverde Buontalenti een belangrijke bijdrage.
Engels : Boboli Gardens Duits : Boboli-Garten Frans : jardin de Boboli
18e eeuwse gegraveerde kaart van de tuinen
Boboli is de koningin van alle Toscaanse tuinen, de meest uitgewerkte en theatrale, een soort maniëristische co-productie van Natuur en Kunst. De formele delen bestaan uit in patronen gesnoeide buxushagen die naar bosjes van eiken en cipressen leiden. Het park wordt 'bewaakt' door een peloton standbeelden. Vele ervan stammen uit de Romeinse periode, andere zijn dan weer absurde maniëristische werken zoals de hofnar van Cosimo I die als Bacchus, zittend op een schildpad, door Cioli werd vereeuwigd.
Het park werd verschillende malen uitgebreid om ten slotte in de 17e eeuw de huidige omvang te bereiken.
In de tuin zijn vele kunstwerken te vinden zoals de :
- Grotta Grande door Buontalenti. Het is een van de meest verbeeldingrijke werken van deze architect. Het is, met zijn stalactietachtige stenen waaruit allerlei grillige dieren proberen te ontsnappen, als het ware een vroege voorloper van Gaudí. Kopieën van Michelangelo's nonfiniti-slaven staan in de hoeken. Ze vervangen de oorspronkelijke beelden die hier door de Medici's werden geplaatst. In de schaduwrijke diepten van de grot staat de voluptueuze Badende Venus van Giambologna.
Blijkbaar behoort de grot niet tot de favoriete plekjes van de Florentijnen want ze is vaak gesloten.
- Het Amfitheater werd als een klein Romeins circus ontworpen en was bedoeld om de theatervoorstellingen van de Medici's mogelijk te maken.
- De obelisk, deze van Ramses II uit Heliopolis, werd destijds door de Romeinen naar Rome gebracht.
- Het granieten bekken, groot genoeg om er een olifant in onder te dompelen, is afkomstig van de Romeinse Thermen van Caracalla.
- De Neptunusfontein is het werk van Stoldo Lorenzi.
de obelisk en de granieten wastafel auteur : sailko CC 3.0
- Het Belvedere Fort, in de vorm van een zespuntige ster, werd in 1590 gebouwd, voornamelijk om de Florentijnen er aan te herinneren wie er de baas was.
- Het Giardino del Cavaliere dat wat afgelegen ligt. Cosimo III liet het bouwen om aan de hitte van het Palazzo Pitti te ontsnappen.
- Een brede cipressenlaan uit 1637 leidt naar L'Isolotto, het eilandje. Beelden van dansende boeren staan er rond de met een gracht omgeven tuin.
- Vijvers, zoals de fraaie Neptunusvijver uit de 16de eeuw.
Het onderhouden van de grote tuinen is dagwerk voor een vaste staf van drie tot zeven mensen. Dit is mede de reden dat er entree gevraagd wordt om de tuin te bezoeken.
Dichtbij is het Museo delle Porcellane (Porseleinmuseum).
Een bobine, in Vlaanderen ook wel bobijn genoemd, is een transformator die gebruikt wordt in het ontstekingssysteem van alle mengselmotoren. De bobine levert de hoogspanning (tot 40 kV) die nodig is om een bougie (ontstekingskaars) een vonk te laten genereren.
In de bobine zitten twee spoelen van koperdraad om een weekijzeren staaf, die een transformator vormen. De laagspanningsspoel heeft weinig windingen van dikke draad, de hoogspanningskant heeft heel veel wikkelingen van dunne draad die vaak door laagjes isolerend papier van elkaar gescheiden zijn. Op de laagspanningskant wordt vanaf het contactslot een gelijkspanning van 12 volt gezet. (Bij oudere typen voertuigen 6 volt.) Door het openen van de onderbreker of contactpunten in de stroomverdeler wordt de gelijkstroomkring onderbroken en wordt er in de secundaire spoel van de bobine een hoge inductiespanning (een hoogspanning van 15.000-25.000 Volt) opgewekt. Deze hoogspanning wordt via de verdeler naar de juiste bougie geleid. Deze vonkt, waardoor het brandstofmengsel in de cilinder wordt ontstoken.
doorsnede van een bobine
Sommige motoren, zoals die van de 2CV hebben geen verdeler. In dat geval krijgen de twee cilinders gelijktijdig de vonk, waarbij slechts in een van de cilinders ontsteking plaats vindt. De andere cilinder is bezig aan z'n uitlaatslag. Door het weglaten van de verdeler wordt het ontstekingscircuit eenvoudiger en minder storingsgevoelig.
bobine van Opel
In 1876 vond de Belg Etienne Lenoir de bougie met elektrische ontsteking uit, die zeer dicht ligt bij hetgeen wij vandaag daaronder verstaan. Hij integreerde de vonkinductor van Heinrich Daniel Ruhmkorff, vaak als Ruhmkorff-inductor aangeduid. De ontsteking van een mengsel brandstof/lucht door een vonk was al in 1777 beschreven door de Italiaanse natuurkundige Volta, daarna in 1807 door Isaac de Rivaz voor een motor met inwendige verbranding. Robert Bosch vond de hedendaagse bougie uit in 1903. Voordien werden gloeispiralen en zelfs lappen stof gebruikt om het lucht/brandstof mengsel in een verbrandingsmotor tot ontsteking te brengen. Er is ook een aantal octrooien toegekend voor vergelijkbare systemen hebben, maar Bosch maakte het systeem met de bobine in 1903 compleet.
Vechtstokken worden in meerdere gevechtsdisciplines gebruikt. In Chinese, Indiase, Indonesische en Filipijnse gevechtsdisciplines worden stokken in meerdere formaten als wapen gebruikt. In Europa wordt zelfs een wandelstok gebruikt, die in de Franse gevechtsdiscipline La Cane genoemd wordt.
De naam 'bo' is de Japanse benaming van de Okinawaanse 'kon', een stok van zes shaku lengte (182 cm x 4 cm). Er zijn vier soorten bo:
- de genoemde zes-shaku, - de drie-shaku (sanjaku bo), - de acht-shaku (kyushaku bo) en - de eiku. Dit is een houten roeispaan.
Er wordt gezegd dat een dergelijke lange vechtstok ontstaan is uit de stok die landarbeiders gebruikten om over hun schouder twee lasten te dragen.
In Japanse en andere gevechtsdisciplines worden stokjes en stokken al eeuwenlang gebruikt als wapen. De stok is dan ook ongetwijfeld het oudste en het meest bestudeerde wapen. Het gebruik van de lange stok van 182 cm x 4 cm wordt binnen het Japanse Ryu Kyu Kobujutsu onderwezen als basiswapen. Er zijn 22 oefenvormen (kata) met deze bo bewaard gebleven.
Het Ryu Kyu Kobujutsu is een wapensysteem met een achttal Japanse handwapens en is ontstaan op Okinawa, het grootste eiland van de Ryu Kyu eilanden.
In het Koreaans wordt de lange stok met jang bong aangeduid.
Bluetooth is een open standaard voor draadloze verbindingen tussen apparaten op korte afstand.
Het Zweedse bedrijf Ericsson ontwikkelde in 1994 de toepassing Bluetooth. Met deze toepassing kunnen verschillende apparaten, bijvoorbeeld mobiele telefoons, over een korte afstand verbinding met elkaar maken. Met Bluetooth kunnen bijvoorbeeld adresgegevens of ringtones tussen mobiele telefoons worden uitgewisseld.
Bluetooth logo
Bluetooth is een radioverbinding (in de 2,45 GHz band, d.i. in het frequentiegebied van UHF) voor spraak en data op korte afstand. Het werkt 'point to multipoint', hetgeen inhoudt dat een enkele bron meer 'ontvangers' kan bedienen. Wanneer twee Bluetooth-apparaten een verbinding hebben opgebouwd, dan ontstaat een zogenoemd piconet. Er kunnen op dezelfde plek meerdere van dergelijke piconets naast elkaar bestaan, in wat men een scatternet noemt. Binnen een piconet ondersteunt Bluetooth maximaal acht actieve verschillende apparaten, terwijl er in totaal 127 apparaten een verbinding kunnen houden (deze zijn tijdelijk 'geparkeerd').
Normaal gesproken zal het binnen een straal van 1 tot 10 meter functioneren, maar wanneer het zendvermogen wordt opgevoerd, kan de 100 meter worden gehaald. Een zogenoemde 'zichtverbinding' (elkaar kunnen zien) is niet nodig; dankzij de GHz-radioverbinding dringt het Bluetooth-signaal ook door vaste materialen (zolang het geen metaal is).
De communicatie van digitale spraak behoort tot de standaardmogelijkheden van Bluetooth. Bluetooth ondersteunt binnen een piconet tot drie gelijktijdige full-duplex-gesprekken.
Omdat Bluetooth een vervanger is voor de (korte) kabels, kan het worden gebruikt om allerlei apparaten met elkaar te laten communiceren. De ontwerpers hebben met opzet gebruikgemaakt van een goedkope radiotechniek, zodat Bluetooth zonder veel bezwaar in ieder apparaat kan worden ingebouwd. Omdat Bluetooth normaal gesproken ook weinig stroom verbruikt (30 µA (microampère) in 'hold mode' en 8-30 milliampère bij een actieve verbinding), kan het ook worden toegepast in mobiele apparaten die afhankelijk zijn van batterijen.
Omdat de radiosignalen kunnen worden opgevangen door alle ontvangers die zich in de buurt van de Bluetooth-apparaten bevinden, ondersteunt Bluetooth in het basisprotocol authenticatie en encryptie. Authenticatie vindt plaats middels een geheime sleutel, die zich op beide apparaten moet bevinden. Het protocol staat het wel toe dat het ene apparaat het andere authenticeert. Na authenticatie is het mogelijk om de verbinding te versleutelen (encryptie).
Als het Bluetooth-apparaat niet voldoende beveiligd wordt, kan door middel van bluejacking informatie verzonden worden naar het apparaat. Het ongevraagd en dus illegaal lezen van de documenten via Bluetooth wordt dan bluesnarfing (zie vorig artikel) genoemd.
Bluetooth Dongle - Bluetooth Stick V2.0 bereik 100m
Voor wie zich afvraagt waar de naam Bluetooth precies vandaan komt hier het antwoord. Het Zweedse bedrijf Ericsson dat de toepassing ontwikkelde besloot een oude Deense koning te eren: Harald Blauwtand (ca. 910-986).
Deze Harald werd in 940 koning van de Denen, verenigde veel elkaar bestrijdende stammen en heerste ook enige tijd over Noorwegen. In Scandinavië is hij onder meer bekend omdat hij de verspreiding van het christendom hier bevorderde. De toepassing werd naar deze koning vernoemd: Bluetooth is Engels voor Blauwtand.
s'werelds kleinste USB2.0 Bluetooth Dongle auteur : www.usbfever.com
Niet alleen de toepassing Bluetooth is naar de koning vernoemd, ook het logo is een eerbetoon aan de oude koning Blauwtand. Dit logo is namelijk opgebouwd uit de initialen van Harald I, geschreven in runentekens.
De techniek zelf is ontwikkeld door de Nederlander Jaap Haartsen die bij Ericsson in dienst was. Het was oorspronkelijk de werknaam van het project, maar bij gebrek aan een betere naam is het ook de definitieve naam geworden.
Bron : - Wikipedia CC 3.0 - Historiek.net - tinternet
Bluesnarfing is het misbruiken van tekortkomingen van de authenticatie en/of data transfer mechanisme van Bluetooth waardoor persoonlijke data benaderd kan worden. Voor sommige mobiele telefoons geldt dat als men Bluetooth aan heeft staan, men niet eens opmerkt dat er anoniem data van de telefoon wordt afgehaald. Het gaat dan om het telefoonboek, de kalender en het IMEI nummer van de telefoon
logo van een bluesnarfing software website
Bij andere toestellen is het mogelijk om de complete inhoud van het geheugen te benaderen, waardoor media-bestanden en tekstberichten toegankelijk zijn.
Als laatste is het in sommige gevallen ook mogelijk om via de AT-commandoset, volledige toegang te krijgen tot een 'hoger' level van commando's en kanalen zoals 'voice' en 'messaging'.
Op het internet circuleren diverse tools en exploits om een Snarf-attack mee uit te voeren.
Een blowverbodsbord is een bord dat aangeeft dat er in een bepaald gebied niet mag worden geblowd. In Nederland werden in januari 2006 de blowverbodsborden geïntroduceerd in het Amsterdamse stadsdeel De Baarsjes.
In de Verenigde Staten kent men al langer het verschijnsel dat borden aangeven dat er ter plekke een speciale wetgeving voor drugsgebruik van toepassing is. Zo geldt er rond scholen vaak een drug-free school zone.
blowverbodsbord
In december 2005 ging de Amsterdamse gemeenteraad akkoord met de invoering van een blowverbod voor specifieke gebieden waar sprake was van veel overlast van blowende jongeren. Voor de duur van een jaar mag de gemeente plaatselijke blowverboden afkondigen.
Dit is een unieke situatie: blowverboden golden tot dan toe niet voor kleine gebieden zoals straten en pleinen, maar voor grotere regio's.
Blowverbod en alcoholverbod bij het Mercatorplein (Amsterdam) auteur : Erik Joling CC 3.0
Doordat het verbod nu betrekking had op kleine gebieden, ontstond er ook behoefte aan borden die het blowverbod aangeven. Dit bord, dat grote gelijkenis vertoont met een verkeersbord, maar er geen is, werd op 17 januari 2006 door bewoners en ondernemers in stadsdeel De Baarsjes gekozen uit drie voorstellen ontworpen door Hans Bos van KochxBos Ontwerpers, Amsterdam. Op het Mercatorplein, in de Hudsonstraat en in enkele naburige straten werd het bord kort daarna opgehangen. Overtreding van het aldus aangegeven blowverbod kan met een boete bestraft worden.
Banner van de website
De borden bleken echter al snel een collector's item te zijn, en de eerste borden werden al vrij snel gestolen. Als antwoord daarop biedt het stadsdeel de borden te koop aan op het internet. De opbrengst gaat naar een goed doel.
De belangstelling bleek groot, en al spoedig werd er een plastic namaakbord te koop aangeboden. Een andere ondernemer speelde daarop in door een rond blauw "toestemmingsbord" in de handel te brengen, waarop een wit cannabisblad was afgebeeld. Dit bord werd uit de handel genomen; het vertoonde grote gelijkenis met een verkeersbord, en aan particulieren is het verboden verkeersborden te koop aan te bieden.
(1) 
