Er was eens in een grote stad een heel oud moedertje, en zij zat 's avonds alleen op haar kamer, en ze zat erover na te denken, hoe ze eerst haar man, dan haar beide kinderen, langzamerhand al haar familie, en tenslotte vandaag nog haar laatste vriend had verloren, en dat ze nu helemaal alleen en verlaten was.

Toen werd ze moedeloos en treurig in het diepst van haar hart, maar het zwaarste woog haar wel het verlies van haar beide zoons; en in haar verdriet gaf zij God er de schuld van. Ze zat zo stil en in gedachten verzonken, toen opeens de kerkklok luidde voor de kerkdienst. Zij verbaasde zich erover dat ze zo de hele nacht in verdriet had doorgewaakt, en ze stak licht aan en ging naar de kerk.

Bij haar aankomst was de kerk al licht, maar niet, als gewoonlijk, door kaarsen maar door een eigenaardige schemer. De kerk was ook al helemaal vol, ja, alle plaatsen waren bezet, en toen het moedertje op haar gewone plaats kwam, was die ook niet meer leeg, maar de hele bank zat vol. En toen ze de mensen aankeek, toen waren het allemaal gezichten van familie die al overleden was, ze zaten daar in hun ouderwetse kleren, maar met bleke gezichten. Ze praatten niet en ze zongen niet, maar er ging een zacht gemurmel door de kerk.

Toen stond er iemand op en ging naar voren en zei tegen het oude moedertje "Kijk eens naar het altaar, daar zult u uw beide zoons zien." De oude vrouw keek en ze zag haar beide kinderen, en de één hing aan de galg en de ander was op het rad gebonden. Toen zei de moei: "Zie je, zo zou het hun vergaan zijn, als ze in leven waren gebleven en God hen niet als onschuldige kinderen bij zich had genomen."

Sidderend ging het oude vrouwtje huiswaarts, en op haar knieën dankte zij God, dat hij het beter voor haar had gemaakt, dan ze had kunnen begrijpen. En op de derde dag ging zij liggen, en stierf.

Heel lang geleden voerden de indianenstammen oorlog met elkaar. Het werd heel moeilijk om rond te reizen, want iedere stam verdacht de reizigers ervan spionnen te zijn van de vijandige stam.

Toch trokken een oude vrouw en haar kleinzoon van tentenkamp naar tentenkamp, op zoek naar een stam die hen wilde opnemen, want zij hadden geen familie meer. Maar overal waar zij kwamen, werden ze geweerd.

Op een dag kwamen ze bij indianen die hen verzochten naast het vuur te gaan zitten en mee te eten. Het stamhoofd zei tegen de oude vrouw: "U kunt bij ons blijven, als u niet bang bent honger te lijden. Er is niet veel wild op ons land, maar het weinige voedsel dat we hebben, willen we graag met jullie delen." - "Wij hebben niet veel nodig," antwoordde de grootmoeder. "En ik kan voor jullie werken. Ik zal voor de kinderen zorgen terwijl de ouders op zoek gaan naar voedsel."

De volgende dag gingen de mannen zoals gewoonlijk jagen en gingen de vrouwen fruit en planten plukken en water halen. De kinderen bleven alleen achter. Dit was een mooie kans om de hele dag te spelen, zonder te worden lastiggevallen door de grote mensen! Maar ze hadden niets te eten... Hun ouders kwamen pas 's avonds terug van het jagen of vruchten plukken, en het was een lange dag voor hun kleine maagjes.

Die dag speelden de kinderen heel lang en werden ze geroepen door de oude vrouw toen ze moe begonnen te worden. Nieuwsgierig kwamen de kinderen naar haar toe. "Maar wat doe jij, grootmoeder?" vroeg een van de kinderen. "Ik maak maïssoep voor jullie klaar," antwoordde ze terwijl ze in een grote pan dikke soep roerde.

Dat hadden de kinderen nog nooit gezien, maar toen ze eenmaal van de soep hadden geproefd, wilden ze meer! Toen hun buikjes vol waren, gingen ze om de oude vrouw heen zitten, zoals kuikentjes om hun moederkip. De oude vrouw vertelde de kinderen prachtige verhalen. En vanaf die dag ging het iedere dag zo. Dankzij de maïs van de oude vrouw kenden de kinderen geen honger meer, en leerden ze allerlei verhalen!

Zo gingen er maanden voorbij en de oude vrouw begon steeds vermoeider te raken. Toch maakte zij nog steeds het eten voor de kinderen klaar. Op een dag had ze niet eens meer de kracht om op te staan; maar vond haar kleinzoon 's middags naast haar een pan met soep. Ze zei tegen hem: "Ik heb maïs gezaaid, en die is goed gegroeid. Maar de maïs moet nog wel besproeid en gewied worden. Jij moet daarvoor zorgen, samen met de andere kinderen."

Dat waren haar laatste woorden, maar ze ging door met soep geven totdat de maïskolven rijp waren. Toen haar kleinzoon die dag in haar tent kwam, zag hij niemand. Hij zag haar nooit meer terug: ze was veranderd in maïs. Wanneer je nu een maïskolf ziet in bladeren gehuld, zie je altijd zilveren draden: dat zijn de haren van de goede oude vrouw die voor maïs heeft gezorgd, zodat de indianenkinderen geen honger lijden.

Er was eens een verstandig, slim boertje; van zijn streken zou veel te vertellen zijn, maar het mooiste verhaal is toch dit, hoe hij de duivel eens te pakken had en hem voor de gek heeft gehouden.

Eens op een dag was het boertje aan het werk geweest op de akker en hij maakte zich juist klaar om weer naar huis te gaan, toen de schemering al gevallen was. Daar zag hij ineens middenop zijn land een hoop gloeiende kolen, en toen hij er vol verbazing naar ging kijken, toen zat er boven op die gloed een klein zwart duiveltje.

"Zit jij soms op je schat?" zei het boertje. "Jawel," antwoordde het duiveltje, "op een schat waar meer goud en zilver inzit, dan jij van je levensdagen gezien hebt." - "Die schat ligt op mijn land en is dus van mij," zei het boertje. "Zeker, hij is van jou," antwoordde de duivel, "als je me twee jaar lang de helft geeft van de opbrengst van je akker: geld heb ik genoeg, maar mijn verlangen gaat uit naar de vruchten der aarde."

Het boertje ging er op in. "Maar om te voorkomen, dat er ruzie komt bij het verdelen," zei hij, "krijg jij, wat boven de grond is, en ik, wat er onder is." Dat vond de duivel best, maar 't slimme boertje had rapen gezaaid.

Toen de oogsttijd kwam, verscheen de duivel om zijn aandeel te halen, maar wat z'n deel was, was niets dan gele verwelkte blaren, en het boertje, in z'n schik, groef z'n rapen op. "Nu ben je in 't voordeel geweest," zei de duivel, "maar dat gebeurt geen tweede keer. Nu is jouw aandeel, wat boven de grond is, en het mijne, wat eronder is." - "Ook al goed!" antwoordde het boertje.

En toen het zaaitijd was, toen zaaide het boertje geen rapen, maar tarwe. Het koren rijpte, het boertje ging naar de akker en sneed de volle halmen tot de grond af. Toen de duivel kwam, vond hij niets dan de stoppels, en hij ging woedend door een rotsspleet omlaag. "Zo moet je vossen beetnemen," zei het boertje en hij ging z'n schat halen.

Wie na donker met Kapoes wandelde, zag hem opeens terzijde gaan en met zijn driekantige steek onder de arm in de berm wachten op datgene wat over de weg kwam... de voorschaduw van een gebeurtenis die eens komen zou, een nachtelijk voorgezicht. Wie dan niet naast Kapoes ging staan en halsstarrig door bleef lopen op de weg, kreeg zo'n oorveeg van een onzichtbare hand, dat hij met suizebollend hoofd opzij tuimelde.

Nee, tegen Peter Kapoes hadden zelfs de beide advocaten geen kans.

Op een avond kwam deze duivelbanner op een wagen, met twee paarden bespannen, over het Olfertsveld gereden. Hij zat op het voorkrat en achter hem was een zitplank over de wagen gelegd.

In het midden van het veld gekomen tekende hij wonderlijke figuren in de lucht met zijn zweep en sprak zeven krachtige woorden. Aan de macht van het woord konden de advocaten geen weerstand bieden en of ze wilden of niet, ze moesten op de zitplank plaatsnemen. Peter haalde er de zweep over en de wagen snelde over de heide.

Toen ze eenmaal het Olfertsveld achter zich gelaten hadden, kon Peter Kapoes de advocaten niet langer op de wagen houden. Ze sprongen eraf, schudden hun vuisten tegen de voerman en trachtten de wagen te doen keren: ze probeerden van alles, ze trokken zo hard ze konden, staken hun armen en benen tussen de spaken van de wielen en lieten zich zo meeslepen, ja, ze beten hele stukken uit het hout, maar de wagen ging onherroepelijk vooruit en Peter deed of hij niets zag of hoorde. Rustig zijn pijp rokend, sprak hij zo nu en dan de paarden vriendelijk toe, want de dieren hadden het zwaar te verantwoorden: ze zweetten zo dat er geen haartje op hun lijf droog bleef.

Waarom de advocaten niet terug konden naar hun oude spookplaats, het Olfertsveld? Dat zat hem in de zeven krachtige woorden, die Peter Kapoes gesproken had. Altijd moesten ze bij de wagen blijven, zo lang de paarden trekken konden en dat ze dat konden, daarvoor had Peter op zijn manier gezorgd.

De tocht ging in het holle van de nacht over Drachten, Opeinde en Suameer en daarna linksaf naar Garijp tot de wagen stilstond in een hooiland, dat nog steeds het Advocatenland heet. Daar trok Peter met zijn voet een kring in het gras onder het prevelen van een bezwering en daarna dreef hij de advocaten binnen die kring, en reed naar Beetsterzwaag om de dukaten in ontvangst te nemen.

Daar stonden nu de spoken op het afgelegen hooiland, veroordeeld om binnen de door Peter getrokken kring te blijven. Jarenlang heeft het geduurd eer er op die plek een grasscheutje opkwam, zo werd er de grond platgetreden door de al maar heen en weer lopende advocaten.

Eindelijk groeide er weer gras, als een bewijs dat de beide spoken rust hadden gevonden en nu is deze plek niet meer terug te vinden in het hooiland.

Het was niet pluis op het Olfertsveld en iedereen in Beetsterzwaag wist wie daar rondspookten: de twee boze advocaten. Jarenlang hadden ze kwade zaken gedaan en ze wisten precies waar de mazen van de wet het nauwst en waar ze het wijdst waren. Zo hielpen ze de boeven ontsnappen en eerlijke mensen lieten ze tegen de lamp lopen.

Het waren twee broers die samen hun praktijk uitoefenden en ook in hetzelfde huis woonden. Als je er 's avonds voorbijkwam, kon je ze te keer horen gaan, want dan bespraken ze de streken die ze zouden uithalen en telkens dronken ze elkaar toe, tot ze erbij in slaap vielen.

Eens echter hadden ze zoveel gedronken, dat ze niet meer wakker werden. "Nu zullen we geen last meer van hen hebben," dachten de mensen in Beetsterzwaag, maar ja, ze hadden buiten de advocaten gerekend. De beide broers hadden geen groter plezier gekend dan het plagen van hun medemensen, en in hun kwaliteit van spoken ging hun dat nog beter af.

In die tijd was het Olfertsveld een schraal heideland, waar de weg van Beetsterzwaag naar Olterterp doorheen liep. Overdag was het er erg stil: de scheper hoedde er zijn schapen, een jager, met het geweer onder de arm, een weitas over de schouder en een patrijshond naast zich, loerde er op de hazen en over de weg reed zo nu en dan een sjees voorbij of een voerman liep er naast de zwaarbeladen wagen voort, een lange pijp in de mond.

Na zonsondergang echter was het gedaan met rust en vrede. "De dag is voor jullie, maar de nacht is voor ons," dachten de advocaten en dan begonnen ze te spoken. Wie 's avonds of 's nachts het Olfertsveld overstak, hoorde opeens voetstappen achter zich, zonder dat hij iemand zag. Werd hij bang en stapte hij vlugger door, dan liepen de onzichtbare achtervolgers ook sneller, en als hij het op het laatst op een lopen zette hoorde hij het schaterend gelach van de advocaten, dat van alle zijden tegelijk scheen te komen.

Ook rijtuigen en ruiters lieten ze niet rustig voorbijgaan, en wat de mensen niet konden waarnemen, zagen de paarden, want die sloegen dan op hol en menig ruiter tuimelde uit het zadel.

De koetsiers wisten wel beter en ze deden dan geen moeite om de paarden in te houden. Legden de dieren de oren in de nek, beten ze onrustig op het bit, sloegen ze met de staart of sprongen ze terzijde, dan gaven ze hun de vrije teugel om maar zo snel mogelijk het veld achter zich te hebben. Als zo'n rijtuig dan hotsend en botsend over de oneffen weg ratelde, hoorden de inzittenden duidelijk het luide lachen van de twee kwade advocaten.

't Is gemakkelijk te begrijpen dat men hen liever kwijt dan rijk was en toen de geduchte duivelbanner en heksenmeester Peter Kapoes van Oldeboorn het plan opperde om voor tien gerande gouden dukaten het Olfertsveld van de spoken te verlossen, werd dat voorstel in Beetsterzwaag met beide handen aangenomen.

Zo op het oog was Peter Kapoes maar een heel gewoon mannetje, een klein keuterboertje die maar weinig land bezat en met hard werken aan de kost moest komen, maar - pas op! - er zat meer achter Kapoes dan je denken zou. Datzelfde eenvoudige boertje liet heksen met bezemstok en al uit de lucht vallen en spoken klappertandden van schrik als hij hen aansprak. Als Kapoes de voordeur van een spookhuis naderde, waar niemand wonen dorst en menigeen - rats! - de hals was afgesneden dan stoven de kwade geesten de achterdeur uit.

Lang geleden kwam er eens een rondtrekkende kabouter door een dorpje. Het was vreselijk weer; het stormde en het regende, en hij was drijfnat geworden. Bij iedere hut klopte hij aan, maar niemand had medelijden met hem, niemand wilde opendoen en hem binnenlaten. En de mensen scholden hem nog uit ook.

Aan de rand van het dorp woonden twee vrome arme mensen, een oude herder en zijn vrouw. De arme kabouter sleepte zich tenslotte moe en afgemat naar hun huisje en klopte met zijn stok driemaal zachtjes aan het raam. De oude man deed open en liet hem binnenkomen. Graag bood hij het weinige aan dat zij in huis hadden en de vrouw bracht hem meteen wat brood, melk en kaas. De kabouter slurpte wat druppels melk, en at wat broodkruimels en een klein stukje kaas.

"Ik dank jullie hartelijk voor jullie gastvrijheid en God zal 't je lonen," zei hij. "Nu heb ik genoeg gerust, ik stap maar weer op."

"Ach nee, doe dat toch niet!" riep de vrouw, "wil je in de nacht naar buiten in dat weer? Blijf toch liever hier slapen."

Maar de kabouter schudde zijn hoofd en glimlachte. "Boven op de berg heb ik nog van alles te doen en ik mag niet langer wegblijven. Morgen zullen jullie wel aan me denken," zei hij. Daarna nam hij afscheid, en de beide oudjes legden zich ter ruste.

De volgende ochtend werden ze al vroeg gewekt door onweer en hevige storm. Bliksemstralen flitsten door de rode lucht en het water kwam in stromen de berg af. Daar scheurde boven op de berg een reusachtig stuk rots los, rolde door het water de helling af naar het dorp en sleepte onderweg bomen, stenen en aarde mee. Zo kwam er een geweldige lawine en een stortvloed van water naar beneden, en mensen en vee en alles wat er leefde in het dorp werden eronder bedolven.

De stroom was al bijna tot aan de hut van de twee oude mensen gekomen. Bevend kwamen ze voor de deur staan. Maar daar zagen ze dat er midden in de stroom een groot rotsblok kwam aanzetten en bovenop zat de kleine kabouter vrolijk te wippen, alsof hij op een paard reed. Hij roeide met een dennenstam en zorgde ervoor dat het rotsblok zo kwam te liggen, dat het water zich daarachter stuwde en opzij langs de hut heen stroomde. Zo bleven de twee oude mensen gespaard en hadden ze geen gevaar meer te duchten.

Toen begon de kabouter opeens te groeien en te groeien... hij werd zo groot als een geweldige reus en loste tenslotte op in de lucht. De oude herder en zijn vrouw knielden neer en dankten God voor hun redding.

In een mooi vissersdorpje met een haven vol kleine en grote vissersboten, woonde eens een visser die een schitterende boot had - veruit de mooiste van het hele dorp. Dat was ook geen wonder, want geen van de andere vissers onderhield zijn boot zo goed als hij. En toch was er sinds enkele dagen iets vreemds aan de hand met het bootje. Elke morgen stond hij er versteld van dat het aan boord zo nat was hoewel het niet had geregend en er geen storm was geweest. Het leek wel of iemand tijdens de nacht met de boot uitvoer.

Om erachter te komen wat er precies aan de hand was, verstopte de visser zich op zekere avond achter een duin nabij de haven vanwaar hij prima zicht had op zijn bootje.

Toen het middernacht sloeg, hoorde hij opeens stemmen en gelach, en toen hij goed keek ontdekte hij een groepje vrouwen op de steiger waaraan ook zijn bootje lag afgemeerd. Ze hadden een lange jurk aan en droegen allemaal een lampje. Ze stapten in zijn boot en hij hoorde dat een van de vrouwen zei: "Eén voor één, één voor twee, één voor drie, één voor vier, één voor vijf, één voor zes, één voor zeven."

Bij het laatste woord was de boot opeens verdwenen; hij leek in rook op te zijn gegaan. De volgende ochtend lag de boot weer op zijn vaste stek, maar weer was hij nat. Dit keer wist de visser in elk geval al wie de daders waren.

De volgende nacht wilde hij nog iets meer te weten komen. Hij zou geen oog dicht doen tot hij eindelijk wist wat de vrouwen midden in de nacht met zijn boot deden en wat ze daar buiten de haven uitspookten. Toen het donker was geworden, verstopte hij zich in de achtersteven van zijn boot en wachtte af.

Klokslag middernacht verschenen de zeven vrouwen weer en ieder droeg haar lampje. Ze gingen aan boord en nadat ze allemaal waren gaan zitten, zei degene die blijkbaar de aanvoerster was van de groep: "Eén voor één, één voor twee, één voor drie, één voor vier, één voor vijf, één voor zes, één voor zeven."

Anders dan de avond ervoor, voer de boot niet meteen uit. Er was duidelijk iets niet in orde. De aanvoerster sprak tot de andere vrouwen: "Mijn zusters, is één van jullie zwanger?" De vrouwen keken elkaar aan en antwoordden in koor. "Ik niet!" Daarna sprak de aanvoerster de woorden: "Eén voor één, één voor twee, één voor drie, één voor vier, één voor vijf, één voor zes, één voor zeven, één voor acht."

En ziedaar, de boot gleed geruisloos over het water en steeg op als een rookpluim in de wind tot hij op een onbekende plek landde. De vrouwen sprongen op het strand en volgden een lang zandpad. Nieuwsgierig sloop de visser de groep achterna. De vrouwen gingen een huis binnen dat een nogal obscure indruk maakte. Er was geschreeuw en gejoel, gevloek en gelach te horen. Het was een lawaai van jewelste. Mannen liepen in en uit en vertelden elkaar de sterkste verhalen. De taal die ze spraken, verstond de visser niet. Het had het gevoel dat hij in Egypte was. Er stonden palmen langs het strand. Hij nam een takje mee om te kunnen aantonen dat hij alles echt had meegemaakt en dat hij er echt was geweest. Daarna spoedde hij zich naar de boot en verstopte zich weer in de achtersteven.

Nog voor dageraad kwamen de zeven vrouwen terug. Ze gingen aan boord en de aanvoerster sprak wederom haar formule. De boot steeg op als een rookpluim in de wind en landde op de plek waar hij altijd lag afgemeerd. De vrouwen gingen van boord en liepen het dorp in. Ze lieten de visser achter, die nog helemaal in de war was van hetgeen hij had beleefd.

Toen hij bij zijn buren aankwam met het verhaal dat hij in het verre Egypte was geweest, begonnen ze hard te lachen. Niemand geloofde hem. Maar dat had de visser wel verwacht en dus haalde hij het palmtakje tevoorschijn dat hij uit Egypte had meegebracht. De buren werden stil, want inderdaad, in hun vissersdorpje en ook in de wijde omgeving groeiden geen palmen. Ze zeiden dat er hekserij in het spel was en dat hij dit beter niet had kunnen doen. De visser liet zich niet bang maken en zette zijn onderzoek voort.

De volgende zondag had de plaatselijke priester het in zijn preek over de vele gelovigen die hun hoofd niet eerbiedig wilden buigen zodra de geestelijke de klokken luidde. De visser dacht dat hij daarmee ook zeker de zeven vrouwen bedoelde. Dat bracht hem op een idee. Hij ging naar de priester en vertelde hem dat er heksen in de omgeving woonden. De priester zei: "Begin jij nou ook al. Hoe vaak moet ik dat verhaal nog horen? Ik zeg je dat in ons dorp geen heksen meer wonen." - "O jawel," zei de visser. "Het is niet moeilijk om erachter te komen." - "Hoe dan?" vroeg de priester. "Om ze te herkennen moeten we zout voor de kerkdeur strooien." - "Zout voor mijn kerkdeur?" herhaalde de priester ietwat geschrokken.

En toch gebeurde het. De volgende zondag strooide de priester zout voor de kerkdeur en wachtte af wat er zou gebeuren. Toen de klokken begonnen te luiden, verlieten ook zeven jonge meisjes hun huis om naar de kerk te gaan. Bij de kerkdeur aangekomen, bleven ze plotseling staan; ze konden geen stap meer doen.

De geestelijke verzocht hun binnen te komen, maar wat hij ook zei, de meisjes konden niet over het zout stappen dat voor de kerkdeur lag. Dus de visser had gelijk. En op deze wijze waren de heksen opgespoord.

Na korte tijd kwam hij terug met een zware staaf in zijn handen, die hij het meisje aanreikte met de woorden: "Neem dit aan kindlief, het is puur korrelzilver uit de schatkamer van de berg, waarin nog nooit een mens geweest is. Ik wil je tot het rijkste meisje van de streek maken op één voorwaarde: iedere zaterdag op dit uur moet je mij bezoeken." Verblind door de glans van het edele metaal willigde Traudl zonder aarzelen zijn verzoek in. Zij hield haar belofte. Iedere zaterdag na haar samenzijn met Christoph bezocht zij het aardmannetje dat al bij de ingang op haar wachtte. Door het gezelschap van het frisse jonge meisje werd de oude dwerg vrolijk en blij en iedere keer als Traudl zich klaarmaakte om naar huis te gaan, kreeg zij koninklijke geschenken.

Nu hadden de mensen iets om over te praten en te roddelen, niemand kon er een verklaring voor vinden hoe zo'n arm boerenweesmeisje opeens aan zoveel geld gekomen was. Zij had een grote boerderij laten bouwen. Er stond gezond vee in de stallen, en velden en weiden omgaven de grote deftige hoeve. Sieraden en mooie kleren had zij in overvloed.

Nu zou je denken, dat het meisje daar gelukkig mee was, maar de onverwachte, moeiteloos verworven rijkdom had haar eenvoudige vrolijke aard veranderd. Traudl werd hoogmoedig en humeurig, onrechtvaardig en egoïstisch en de trouwe Christoph kreeg veel te verduren.

Al gauw viel de winter in met sneeuw en koude, en werd het haar te veel moeite, het afgesproken bezoek bij het aardmannetje af te leggen. Langzamerhand vergat zij haar weldoener helemaal. Zij had alles wat zij zich maar wensen kon en had hem niet meer nodig.

Op een stormachtige nacht in december brak er plotseling op de boerderij van het meisje brand uit. Het vuur was overal tegelijk, in het woonhuis, in de stallen en schuren. De daken stonden in lichterlaaie en de storm wakkerde de gloed aan tot één grote vuurzee. Ternauwernood kon Traudl zich in veiligheid stellen.

Zij riep om hulp en huilde tranen met tuiten. Maar de buren, die nieuwsgierig aan waren komen snellen, bleven als aan de grond genageld staan en staken geen hand uit. Het meisje was hun te arrogant geworden, haar rijkdom was te raadselachtig geweest. Zij waagden hun leven niet om de wild om zich heen grijpende vuurgloed te bedwingen.

Een lelijk grijs klein mannetje sprong vergenoegd rond en riep met hese stem: "Zo gewonnen, zo geronnen!" Nu was Traudl nog armer dan tevoren. Van haar geld en goederen was niets overgebleven dan een drukkend schuldgevoel. Zij wist maar al te goed dat zij Christoph in haar verwaandheid getergd en verwaarloosd had en dat zij haar eens gegeven woord niet had gehouden.

Haar trouwe vrijer ontving haar echter met open armen. Hij was bijna gelukkig over het ongeluk dat zijn liefste getroffen had, want daardoor had hij haar weer teruggekregen. Hij vergaf haar alles en in mei zou eindelijk de bruiloft zijn.

Toen de lente met zijn zachte nachten, zijn bedwelmende zoete lucht en de roep van de nachtegaal zijn intocht hield, kwamen zij opnieuw weer iedere keer op de Röhrerbühel bij elkaar. De avond voor de trouwdag ontmoeten zij elkaar nog één keer op hun geliefde plekje. Zwijgend zat het paar op het zachte mos onder de machtige sparrenboom.

Het was bijna middernacht toen zij afscheid namen. Bij de ingang van de mijngang hoorde Traudl weer de bekende klank van het ertshamertje en de zachte glans van de karbonkel was in de diepte te zien. Besluiteloos en bang bleef ze staan, toen ging ze schoorvoetend de vanouds bekende weg naar beneden de grot in, waar het aardmannetje op de rotswand zat te kloppen. Toen hij het meisje in de gaten kreeg, barstte hij in lachen uit en riep spottend: "Ha, ben je daar, mijn duifje! Ik moet je nu zeker belonen voor je ondank? Nou, kom maar mee, dan zal ik je mijn rijkdommen laten zien!"

Het gezicht van het aardmannetje was bleek en ingevallen. Zijn haren en baard hingen verward om z'n verwrongen gelaat en de diepliggende ogen fonkelden onrustig als die van een krankzinnige. Met ijzeren greep pakte hij het tegenstribbelende meisje bij de hand en trok haar met zich mee door eindeloos lange schachten en gangen, waarvan de wanden schitterden van het goud en de edelstenen. Eindelijk bleven zij staan. Het meisje deinsde huiverend terug. Aan haar voeten gaapte een donkere afgrond en in de onmetelijke diepte ervan kolkten wilde wateren. Voor haar ogen rukte de dwerg de karbonkel van zijn borst en slingerde hem in de afgrond. "Doof uit, zon van de schacht, verzink rijkdom van de berg, de oude dwerg voert zijn bruid naar huis in het eeuwige rijk van de nacht," riep hij met donderende stem, en reeds hadden de wilde wateren hem en zijn slachtoffer verslonden.

De trouwdag was aangebroken. Vol verwachting stond de bruidegom met zijn gasten voor de kerk. Zij wachtten tevergeefs. Het werd middag, de avond viel, bloedrood verdween de zon achter de bergen, maar de bruid kwam niet opdagen. Dagenlang werd er naar haar gezocht. Traudl was en bleef spoorloos en ook het aardmannetje heeft men sindsdien niet gehoord of gezien.

Lang geleden was er in de omgeving van Kitzbühel nog een zilvermijn. De mijnwerkers werkten ijverig in de mijngangen en schachten van de Röhrerbühel en brachten veel kostbaar erts naar boven. Eens hadden goedige aardmannetjes de rijkdom van de mijn in een droom aan drie boeren verraden. Toen de mijnwerkers daarna werkelijk zilveraderen vonden, kende hun hebzucht al gauw geen grenzen meer. Zij groeven steeds dieper in de berg en vielen de dwergen zo lastig bij hun werk, dat deze tenslotte vertoornd het wat verderop gingen zoeken. Slechts één van hen, een norse, rare oude snuiter, bleef de berg trouw en ging zo woest tekeer in de eindeloze gangen en tunnels, dat al gauw geen mijnwerker zich meer in de diepte durfde wagen, want bergbeken en ontploffend mijngas bedreigden een ieders leven. Zo raakte de grote winstgevende mijn in verval. Onberoerd liggen nu de schatten in de Röhrerbühel.

Nadat het aardmannetje de mijnwerkers verjaagd had, raakten de gangen in verval en talrijke schachten stonden onder water. De oude dwerg echter verlangde soms hevig naar menselijk gezelschap. In heldere maannachten hurkte hij treurig neer voor de verwaarloosde ingang van de mijn, of sloop door weer en wind naar de dorpen en gehuchten en keek nieuwsgierig door de ramen.

De mensen vermeden echter de omgeving van de Röhrerbühel. Bij het vervallen bergwerk was het volgens hen niet pluis. Alleen jonge paartjes uit de omgeving hadden er plezier in op zachte zomeravonden daar rond te dwalen, want het was er eenzaam en mooi onder de brede sparren. De sterren schitterden boven de spitse Kitzbüheler Horn, de maan goot zijn zilveren licht over weiden en bossen en glimwormpjes verlichtten de duisternis met hun fosforescerende gloed.

Onder een geweldige boom zat Traudl, een arm boerenweesmeisje, met haar verloofde. Het plekje was helemaal naar hun zin en zij lachten en plaagden elkaar, zoals jonge verliefde mensen nu eenmaal graag doen. Christoph, zo heette de jongen, wilde gauw trouwen, het meisje echter had grote plannen voor de toekomst.

Het was al laat toen de twee uiteen gingen, in tegenovergestelde richting op weg naar huis. Traudls weg voerde langs de mijngang. Van verre hoorde zij al een helder en regelmatig kloppen en klinken. Toen zij bij de mijn kwam, stond de poort wijd open en een flauwe lichtglans scheen uit de diepte. Zij voelde zich niet op haar gemak, maar de nieuwsgierigheid won het van haar angst en dreef haar voorwaarts. Voorzichtig en langzaam ging zij naar binnen en liep door een lange gang het licht tegemoet.

Opeens doemde er een wijde ruimte op, en zij zag een oeroud mannetje met een baard, op een rotsblok zittend, ijverig op mijnwerkerswijze op het gesteente los hamerend. Een grote karbonkel op de borst van de dwerg straalde een helder licht uit en deed het veelkleurige erts aan de wanden schitteren. Het meisje wilde zich al weer verwijderen, toen het mannetje plotseling ophield met zijn werk. Als een jonge man sprong hij op toen hij het mooie jonge ding in de gaten kreeg en zijn ogen straalden van plezier. Hij hield het meisje bij haar jurk vast en smeekte haar nog een poosje te blijven en hem gezelschap te houden.

Traudl stemde toe en vertelde uit zichzelf hoe zij binnengekomen was. Daar zij behalve Christoph, geen mens op aarde had, vertrouwde zij het aardmannetje al haar plannen, zorgen en wensen toe. De dwerg luisterde aandachtig, toen glimlachte hij sluw en verdween in de diepte van de schacht.

Antip was een rijke boer. Hij woonde boven aan de helling van een steile heuvel. Maar Antip was een gierig mens. Hij was erg op zijn geld gesteld en ook al zou er iemand van honger voor zijn huis sterven, dan nog kon hij het niet over zijn hart verkrijgen ook maar één cent weg te geven. Wat Antip wel deed, was geld lenen, maar dan uitsluitend als men er hem iets voor in onderpand kon geven.

In het dorp van Antip woonde nog een andere boer, Sergej. Maar Sergej was arm en dat was altijd zo geweest. Maar door allerlei omstandigheden had hij nu helemaal niets meer waarvan hij en zijn familie zouden kunnen leven, zodat zij met de hongersnood bedreigd werden. Dag in dag uit piekerde boer Sergej erover wat hij moest doen om aan geld te komen. En op een dag zei hij tegen Marja zijn vrouw: "Marja, ik denk dat ik een oplossing heb gevonden; ik zal naar Antip gaan!"

"Maar Sergej, domoor, weet je dan niet dat Antip zonder onderpand niemand geld zal lenen?"

"Ik denk dat hij mij dit keer wel geld zal lenen, ook al heb ik geen onderpand."

Hij verliet het armzalige huisje, liep de heuvel op en klopte bij Antip aan.

"Vadertje Antip, heb medelijden, anders sterven wij van de honger."

"Maar beste broeder Sergej, weet je dan niet dat ik nooit iemand geld leen?"

"Wil je me ook geen geld lenen, als ik je een borg breng?"

"Dat weet ik nog niet. Het zal ervan afhangen wie je borg is."

"Mijn borg is de heilige Nikola. Thuis heb ik zijn iconenbeeld staan." Toen moest Antip diep nadenken, want Nikola als borg kon je niet zo maar afslaan. Omdat hij een vroom man was, sprak hij tot Sergej: "Ik zal erover nadenken. Kom vanavond maar met de icoon van Nikola bij me."

En zo verliet Sergej Antips huis en keerde vol goede moed naar huis terug. Antip zou hem vast geld lenen, zodat zij niet van honger behoefden om te komen. En tegen zijn vrouw zei hij opgewekt: "Antip heeft mij niet zonder meer weggestuurd; hij heeft gevraagd of ik vanavond bij hem wil komen."

"Maar wat heb je dan tegen hem gezegd?" vroeg Marja.

"Ik heb hem gezegd dat Nikola mijn borg zal zijn."

"Maar hoe kun je dat nu doen?"

"Maar mijn beste vrouwtje, weet je dan niet dat als er iemand is die weet wat er bij de mensen gebeurt en ziet hoe moeilijk ze het hebben, dat toch wel Nikola is. Ik ben er zeker van dat hij ons niet in de steek zal laten."

Tegen de avond pakte boer Sergej de icoon van Nikola en zei tegen zijn vrouw: "Marja, je moet je warm aankleden en met me meegaan. Als ik bij Antip naar binnen ga, moet jij je buiten voor het raam schuil houden en goed luisteren naar wat ik zeg. Ik zal de icoon vragen: 'Vadertje Nikola, wil je mijn borg zijn?' Als je dat gehoord hebt, moet je zachtjes maar duidelijk met een lage stem zeggen: 'Ik zal borg zijn.'"

En zo gingen ze samen op weg; boer Sergej voorop met de icoon onder zijn arm en daarachter zijn vrouw Marja. Ze klappertandde van angst. "Maar Marja, er is toch geen reden om bang te zijn? Heb ik je niet verteld dat vadertje Nikola alles ziet en ons niet in de steek zal laten?"

Het was gaan sneeuwen en moeizaam liepen Sergej en Marja de steile heuvel op tot Antips huis. Sergej klopte aan en ging met de icoon van Nikola naar binnen.

"Vadertje Antip, hier ben ik, zoals we afgesproken hebben."

"En je borg heb je ook meegebracht?"

Sergej haalde de icoon van Nikola te voorschijn en zette hem neer. En terwijl Antip en zijn vrouw naar de icoon keken, bekruiste Sergej zich en bad: "Vadertje Nikola, wil alsjeblieft mijn borg zijn!" En terwijl Antip zich nog afvroeg of de heilige werkelijk zou verklaren borg te willen zijn, hoorden zij plotseling duidelijk een stem: "Ik ben borg!" Een zachte, maar duidelijke stem had gezegd: "Ik ben borg!" Iedereen had het gehoord, Sergej, Antip en diens vrouw. "Heb je het ook gehoord, vrouw?" vroeg Antip. "Jazeker, ik heb het gehoord!" zei Antips vrouw. "Heb je veel geld nodig, Sergej?"

Sergej voelde zich niet meer zo zeker van zijn zaak, want de stem die ze zojuist gehoord hadden klonk heel anders dan de stem van zijn vrouw. Toch zei hij: "Kun je me honderd roebel lenen?"

"Antip, geef hem er tweehonderd," zei zijn vrouw. En terwijl Antip zijn geldkist te voorschijn haalde en die opendeed, draaide hij zich naar Sergej om en vroeg: "Tot wanneer wil je dat geld lenen?"

"Ik zal het met Nieuwjaar weer terugbrengen," zei Sergej. Daarop gaf Antip Sergej tweehonderd roebel en Sergej vertrok. Buiten wachtte Marja hem op. Het was intussen pikdonker geworden en er woei een flinke sneeuwjacht.

Nu waren de problemen voor Sergej en zijn gezin voorlopig ten einde. Maar de tijd vloog voorbij. Voor Sergej en Marja er erg in hadden was het al Kerstmis en over enkele dagen zou het Nieuwjaar zijn. En dan moest Sergej zijn schuld terugbetalen, maar hij had geen geld. Hij had gehoopt met dat geleende geld orde op zaken te stellen, dat alles weer goed ging en hij genoeg geld zou verdienen om Antip terug te betalen. Maar voor de arme Sergej was het onmogelijk zo'n groot bedrag bijeen te brengen. Tweehonderd roebel: dat was een vermogen!

Het werd Nieuwjaar en Antip wachtte op Sergej, maar die kwam niet opdagen. Hij wachtte nog een dag en nog één, maar Sergej kwam niet. Antip voelde zich steeds bozer worden; hij had vertrouwen in Nikola als borg gehad en nu was hij toch bedrogen.

De volgende dag besloot Antip de icoon van Nikola naar de markt te brengen. Daar had hij de hele dag rondgelopen en geprobeerd de icoon te verkopen, maar er was niemand die haar wilde hebben. Onder het rondlopen sprak Antip steeds maar tegen Nikola en verweet hem, dat hij er niet voor gezorgd had dat Sergej op tijd het geld had teruggebracht. "Je hebt toch persoonlijk gezegd dat je borg zou zijn voor die arme stakker!" En terwijl hij daar zo rondliep, werd hij steeds razender, omdat hij besefte dat men hem had beetgenomen! Het werd al donker toen Antip naar huis terugging. Hij was boos en droeg de icoon onder zijn arm. Terwijl hij daar zo liep kwam hem een oude man tegemoet. Deze vroeg hem: "Waar ga je heen, mijn zoon?" Wrevelig antwoordde Antip: "Ik heb een heiligenbeeld dat ik verkopen wil." Dat had hij die dag al zo vaak gezegd. "Wat moet je ervoor hebben?"

"Doet er niet toe."

Toen haalde de oude man twee biljetten van honderd roebel te voorschijn, gaf ze aan Antip en nam de icoon in ontvangst. "Ga met God, mijn zoon."

Zonder nog één keer naar de oude man te kijken draaide Antip zich om en ging op weg naar huis. Het was langzamerhand helemaal donker geworden. Antip had al zijn aandacht bij de twee bankbiljetten die hij stevig in zijn hand hield en lette helemaal niet op de weg. En zo kon het gebeuren dat hij plotseling uitgleed over een glad stuk wegdek.

Maar toen hij probeerde om weer te gaan staan lukte dat niet. Hoe hij het ook probeerde, met geen mogelijkheid kon hij weer opstaan. Antip werd bang en begon luid om hulp te roepen en op het geluid van zijn geschreeuw kwamen de mensen toegesneld. Ze tilden hem op en brachten hem naar huis.

Maar met het geld kon Antip niet veel meer beginnen, want vanaf dat ogenblik kon hij niet meer lopen.

De Geute is een van de mondingen van de IJssel en daar is het niet pluis. Ja, daar gebeuren soms wonderlijke dingen. Tenminste wanneer men er met het net gaat vissen. Dat ondervond eens een visser die zich er niet aan gestoord had. Hij had een goede vangst maar er overkwam hem iets om van te griezelen.

Hij lag 's nachts in de Geute, aan de kant van de wal. Hij en zijn knecht lagen reeds lang te kooi en sliepen de slaap van de rechtvaardigen. Maar ze hadden het net gebruikt en dat zou hen duur komen te staan. Want op een gegeven ogenblik wordt de knecht wakker en denkt: "Wat hoor ik toch voor vreemd gezang? Wonderlijk, op deze eenzame plaats, midden in de nacht. Wie kunnen er nu lopen zingen?" Hij roept de schipper en zegt: "Luister eens, wat is dat daar?" - "Watte?" vraagt de schipper slaperig, en hij wrijft zich de ogen uit. "Hoor je dan niet zingen?" De schipper gaat rechtop in de kooi zitten en luistert. Ja, waarachtig, er wordt gezongen. En wat een vreemd lied. Verstaan ze het goed, wordt daar gezongen:

"De lamp brandt, de lamp brandt,
Maar wij gaan liever over zand."

De schipper en de knecht staan op, schieten gauw de broek aan en gaan naar dek. Wat zien ze daar? Vier mannen. Of zijn het slechts schimmen? Het is zo onwerkelijk. Men kan niet duidelijk onderscheiden. Komt het gezang van die vier schimmen? Of ergens anders vandaan?

De schipper en de knecht staan in spanning. Wat gaat er gebeuren? De vier gedaanten komen recht naar de botter toe. Wel nog aan toe, wat zou dat moeten? Ze horen duidelijk zeggen: "Hier brandt de lamp, maar wij gaan liever over zand." Vreemde woorden. Wat hebben ze te betekenen?

De vier schimmen zijn de botter genaderd en zonder een woord te zeggen strekken ze hun acht handen uit en leggen die aan boord. Zo loodzwaar drukken die handen op de kant van de botter dat deze bedenkelijk overhelt. Zwijgend staan de vier schimmen in de duisternis, en laten hun handen loodzwaar wegen op de rand van de botter; tot kantelens toe.

De schipper en zijn knecht staan verlamd van schrik. Reeds schept de botter water, nog een ogenblik en hij kapseist. Plotseling flitst het door het brein van de schipper: "De straf voor het netvissen." Ineens schiet de macht in zijn spieren terug en bijgestaan door de knecht gooit hij de trossen los en weet met een forse stoot de botter van wal te krijgen. En toen er van door. Zo vlug ie maar kon. De Geute uit en zee in. Nooit heeft die visser weer met het net in de Geute gevist.

En dan die andere visser, die het net in de Geute uitgeworpen had. Weet je wat die beleefde? Men had hem nog wel gewaarschuwd: "Denk om die boerenplaats daar. Kom daar niet te dicht bij. Daar is het niet pluis." - "Wat is daar dan?" had de visser ongelovig gevraagd. "Wat zou me tegenover die boerenplaats kunnen gebeuren?" - "Ja, pas maar op, blijf er maar vandaan, meer zeg ik niet," huiverde de zegsman, "het is er niet in orde wat ik je zeg." Maar de schipper sloeg de raad in de wind.

Hij viste er lustig op los, de hele nacht door, en haalde het net er door of het de gewoonste zaak van de wereld was. Hij floot er zijn deuntje bij en de knecht zong een vrolijk liedje. Wat kon hem gebeuren hier. 't Scheen alles zo veilig als wat. En de vangst was goed. Het weer was prachtig, dus er was niets wat hen deerde.

Maar jawel, wie niet luisteren wil moet voelen. Want zie, stond daar niet, op de hoogte van de boerenplaats, op de dijk 'de vurige man'? Groot en dreigend stond hij daar te vlammen en zijn gloeiende rechterhand wees naar zee. "Schipper," schreeuwde de knecht en zijn stem sloeg over van hete angst, "schipper, kijk es!" - "Watte?" vroeg de schipper die nog niets gezien had, want hij was te druk bezig de vangst uit de netten te pellen, "watte, Piet?" - "Kijk," hikte Piet, "op de dijk."

De schipper hief het grijze hoofd op en jawel hoor, daar zag hij de dreigende vurige gestalte staan, hoog, op de dijk, tegenover de boerenplaats. Van klinkklaar vuur was ie, roodgloeiend, en zijn ogen gloeiden witheet. "Wa-a-a-at is dat?" hijgde de schipper. "De vurige man!" klonk het van de dijk, "de vurige man! Wat moet dat hier in de Geute?"

De schipper vergeet zijn roer en zijn netten en klemt zich van angst aan de mast vast. Hij knijpt zijn ogen toe om de vurige verschijning maar niet te zien maar dat is vruchteloos, want zo hel gloeit de vurige man dat het schelle licht door de oogleden heen dringt. Dreigend blijft de vlammende arm naar de zeekant wijzen. "We moeten weg," bibbert de knecht eindelijk. "Ja, weg, weg," hijgt de schipper en met een ruk gooit hij het roer om. De knecht hijst de zeilen en weg varen ze, zo hard de wind hen voortdrijven wil. Weg, uit de Geute, om er nooit weer met het net te komen vissen.

Nee, in de Geute is het niet pluis.

En die andere nacht dan. Het was kalm weer, zacht briesje en heldere maan. Een visser met het net bezig. En een goede vangst. Natuurlijk, in de Geute zit wel vis. Maar de visser werd weggejaagd. Evengoed als de twee vorigen. Nee, niet door vier schimmen, ook niet door de vurige man, maar door een witte gedaante.

Ja, en die bleef niet op de dijk, zoals de vurige man, nee, die kwam over het water naar de botter gestapt. Eerst leek het maar een nietig klein wit wolkje, en de schipper met zijn knecht wijdden er niet te veel aandacht aan. "Zie je dat wolkje," had de schipper gezegd. "Datte?" vroeg de knecht. Maar verder praatten ze er niet over. Maar jawel, dat wolkje werd groter en nam vorm aan. Niet ineens. Nee, je kon niet zeggen, nu is het nog een wolkje en zie, nu is het een witte gedaante. Nee, 't ging zo van lieverlede. 't Kwam dichter bij en 't groeide, 't groeide al maar door, al maar door, en toen, vlak bij de botter, stond ie ineens, hoog opgericht, de witte gedaante. Akelig glinsterden zijn ogen en zijn lange witte mantel wapperde wijd uit. Met zijn lange magere armen maaide hij in de lucht; schrikwekkend om aan te zien.

De schipper maakte dat hij wegkwam met zijn botter. Pas toen het schip in zee was liet de witte gedaante af. Al die tijd had ie achter de botter aangehold. Zwaaiend met zijn magere armen en zijn mantel woest wapperend achter hem aan.

Nee, in de Geute is het niet pluis.

Vroeg in de ochtend werd zij door Thorsteinn gewekt. Hij vroeg haar hem te volgen, wat zij direct deed. Hij ging nu met haar naar de schaapskooi, waar hij haar de schapen van haar vader en de andere dalbewoners teruggaf en haar uit het dal bracht. Het weer was intussen mooi en helder geworden. Bij het afscheid zei Thorsteinn tegen Ketilrídur: "Ik zal je nu mijn hond lenen om je naar huis te vergezellen. Hij zal je bij het bijeenhouden van de kudden net zo goed kunnen helpen als een flinke man en hij zal je thuis bij het hek weer verlaten. Ik verzoek je echter, zodra je thuis bent, mensen te verzamelen, die je kunnen helpen, wanneer het nodig is. Maar je moet niet eerder met hen hierheen komen, voordat ik mijn hond Sörli gestuurd heb. En dan wil ik je nog vragen, niet eerder te trouwen, voordat je weet, wat er van mij geworden is." Daarna namen ze afscheid. En Ketilrídur ging naar huis, en Sörli dreef alle schapen tot binnen de omheining bij de boerderij van haar vader.

Groot was de vreugde over de terugkeer van Ketilrídur, en voor haar ouders was het als hadden zij hun dochter van de dood teruggekregen. Zij vroegen naar haar belevenissen, en zij vertelde alles van het begin tot het einde. De dalbewoners kregen nu ook hun schapen terug en men prees Ketilrídur om al haar flinkheid en overleg, die zij getoond had. Maar Ketilrídur riep zo gauw mogelijk een aantal mensen bij elkaar en zij kreeg vierentwintig van de flinkste mannen uit de buurt. De jongen, die aanvoerder werd, heette Ketill.

De winter brak aan. En op een nacht droomde Ketilrídur, dat Thorsteinn tot haar kwam en haar om hulp vroeg. Zij stond de volgende morgen vroeg op, kleedde zich aan en ging naar buiten. Voor de deur stond Sörli. Toen hij haar zag, sprong hij uitgelaten tegen haar op. Zij bedacht zich niet lang, maar liet onmiddellijk de mannen, die haar hun hulp aangeboden hadden, waarschuwen. Snel werden alle voorbereidingen getroffen, en Sörli liep voorop. Laat in de middag bereikten zij het dal en de boerenhofstede. Buiten was geen mens te zien. Toen zei Ketilrídur tot haar metgezellen: "Wacht achter het huis op mij. Ik wil eerst alleen naar binnengaan, maar houdt je gereed om te komen zodra ik jullie roep." Dat beloofden zij.

Zij ging het huis binnen en kwam in de woonkamer, aan het einde waarvan zich een verhoging bevond. Daar ging Ketilrídur zitten. Zij zag een oude man en een oude vrouw en zes jonge jongens, die allemaal een boos gezicht trokken. De oude vrouw keerde zich naar Ketilrídur en vroeg of zij iets wilde eten, daar zij wel erge honger zou hebben. Ketilrídur nam het aanbod graag aan. Toen haalde de vrouw een schaal met vlees en bood die Ketilrídur aan. Zij nam de schaal aan, maar toen zij er in keek, schrok zij vreselijk, want het was mensenvlees.

Zij zei, dat ze dit eten niet gewend was en vroeg de oude vrouw haar iets beters te brengen. Toen bracht men haar schapenvlees. Nu merkte Ketilrídur dat de oude man een mes tevoorschijn haalde en het begon te slijpen. Daarop zei hij tegen de jongens dat het wel het beste zou zijn, het meisje direct te doden. En hij beval hun haar te grijpen. Zij sprongen op om zijn bevel op te volgen. Maar zij smeekte hun, eerst haar doodsgebed te mogen zingen, omdat zij tenslotte een christen was. De oude man voelde niets voor religie en wilde daarom geen toestemming geven, maar de zoons waren nieuwsgierig en wilden het gebed graag horen, want zoiets hadden zij nog nooit meegemaakt. Zodoende werd het haar toegestaan. Zij verzocht hun haar tot de deur te begeleiden, opdat God haar ziel niet uit hun huis hoefde te halen. De oude man wilde ook dat weer niet toelaten, maar de zonen zetten door en brachten haar tot op de drempel van de deur, terwijl de oude met een mes in zijn handen volgde. Toen bad Ketilridur met luide en zeer duidelijke stem:

"Keta, Keta, Keta van mij,
Kom met je mannen naderbij
En haal de ziel van mij."

Nauwelijks hadden Ketill en zijn mannen dat gehoord, of zij waren al met hun wapens bij de deur. De zoons lieten Ketilrídur los om zich te verdedigen, maar het lukte hun niet. De hele bende werd gedood en hun lijken werden verbrand. Nu begon men het huis te doorzoeken, om Thorsteinn te vinden. Sörli wees hun de weg en bracht hen naar een afgesloten ruimte. Daar vonden zij Thorsteinn, zittend op een stoel. Zijn armen waren aan de stoelleuning vastgebonden, en zijn benen staken tot de knieën in een kuip water. Vóór hem stond een schaal met gerookt schapenvlees, maar hij kon er niet aankomen. Men bevrijdde hem van zijn boeien en verfriste hem. Nu vertelde hij, wie hij was, en hoe deze slechte mensen hem uit een dorp weggevoerd hadden, waar hij een flinke schaapherder geweest was.

De hofstede werd tot op de grond toe verbrand. Alles wat waarde had, nam men mee. Men vond er buitengewone rijkdom en kende dit alles toe aan Ketilrídur en Thorsteinn. Hierna trokken zij met hun schatten huiswaarts en beloonden hun metgezellen met rijke geschenken voor hun hulp. Toen vroeg Thorsteinn Ketilrídur ten huwelijk en Grímur gaf graag zijn toestemming. Iets later vierden zij bruiloft, en na Grímur's dood namen zij de boerderij over. Zij leefden tot op hoge leeftijd gelukkig met elkaar en waren in die dagen zeer rijk, en hiermee eindigt deze geschiedenis.

In een dal in het oosten, in het district Sudurmúla, woonde lang geleden een boer, Grímur geheten. Zijn vrouw heette Thórkatla en zijn dochter, hun enig kind, Ketilrídur. Het dal was dicht bevolkt. Eens in de herfst, kon men de schapen, toen men ze van de zomerweiden in de bergen wilde weghalen, zeer moeilijk vinden, en daarom rustte men enige mannen uit om de eenzame berggebieden te doorzoeken. Maar het hielp niets. Grímur was de meeste schapen kwijt. Hij was - zoals de meeste van hen - hierover zeer ontstemd, maar kon er niets tegen doen. Toen de winter aanbrak, had Ketilrídur het volgende gesprek met haar vader: "Ik smeek je, vader, laat mij naar die eenzame plaatsen gaan, om je schapen te zoeken. Ik heb zo'n vermoeden, dat ik niet vergeefs zal zoeken, wanneer je mij dit toestaat."

Grímur antwoordde glimlachend: "Ik heb al altijd geweten, dat je de moed van een man hebt. Maar dit is niets voor jou. Misschien zijn daar in die eenzame stukken land trollen, kobolds of struikrovers. Ze zouden je nazitten en overvallen. En dat zou je dood kunnen zijn, of in het beste geval eeuwige gevangenschap."

Ketilrídur zei: "Ik geloof, dat aan zulke dingen veel meer gewicht gehecht wordt dan nodig is. En ik ben helemaal niet bang."

Zij gaf het niet op en telkens weer verzocht zij haar vader, haar toestemming te geven, tot hij eindelijk toestemde. Hij gaf haar echter een herdersjongen mee als bescherming en daarmee stelde zij zich tevreden. Zij nam proviand en extra schoenen mee, want zij dacht wel een heel eind te moeten gaan. Zij nam afscheid van haar ouders en ging met de jongen op weg. Maar zodra zij haar ouders niet meer kon zien, stuurde zij de jongen terug. Hij deed het tegen zijn zin en zei tegen Grímur, dat zij zijn gezelschap niet wenste. Dat maakte de boer erg bezorgd, want hij was bang, dat de dood zich in de omgeving ophield en haar misschien al volgde.

Lange tijd liep Ketilrídur nu door eenzame en onbewoonde streken. Tenslotte werd het donker en er stak een zware sneeuwstorm op, zodat zij nauwelijks voor zich uit kon zien. Zij vergiste zich in de weg en zwierf lange tijd rond, zonder te weten waarheen, tot zij eindelijk een rotskam onder haar voeten voelde. Daarover gaat ze naar beneden, ofschoon de meeste mensen deze weg onbegaanbaar gevonden zouden hebben, omdat er veel rotsblokken lagen en stukken harde sneeuw. Met grote moeite lukte het haar beneden te komen. Daar was zo'n sneeuwjacht, dat men geen hand voor ogen kon zien. Zij meende in een dal te zijn. Er stroomde een rivier doorheen, met ijs aan de oevers. Toen zij een klein eindje langs deze rivier gelopen had, zag zij plotseling een grote schaapskooi. Ervoor staat een man, omringd door vele schapen. Zijn gezicht ziet er niet kwaad uit. Zij begroet hem, maar hij groet slechts koel terug. Toen herkende Ketilrídur de schapen van haar vader en de andere dalbewoners.

De man dreef de kudde de kooi binnen en Ketilrídur hielp hem. Daarna vroeg zij zijn naam en waar zij op dat ogenblik was. Hij zei, dat hij Thorsteinn heette. De naam van het dal wist hij niet, hij zei alleen, dat er zich maar één boerderij bevond. Ketilrídur wilde daar om onderdak voor de nacht vragen, maar hij vond dat een gevaarlijk plan, indien zij liever in leven wilde blijven.

Hij zei: "Niemand, die daar om onderdak vraagt, laat men zijn leven behouden, maar ik zal zorgen, dat je niets gebeurt, wanneer je met mij meegaat. Ik weet, wat je hierheen gebracht heeft, en het is mijn oprechte wens, dat je voornemen een gelukkige afloop krijgt."

Nu gingen beiden naar de boerderij en het huis binnen, waarin hij een hoek leegmaakte en een valdeur omhoog schoof, waaronder zich een onderaardse ruimte bevond. Daar liet hij Ketilrídur naar beneden zakken en verzocht haar dringend, zich niet te bewegen en geen geluid voort te brengen, wat er ook gebeuren mocht, of wat zij ook zou horen, want het gold haar leven. Hierna sloot hij de toegang weer af en ging weg.

Kort daarna hoort zij een hevig lawaai en het geluid van menselijke stemmen. Zij hoort, dat er niet minder dan zes mensen zijn, die naar de gast zoeken en vragen. Maar Thorsteinn ontkent, dat er iemand gekomen is. Ketilrídur is door deze woeste manier van doen verlamd van schrik, want het hout kraakte en de onderaardse ruimte trilde van het gestamp en getrappel. Tenslotte verminderde het lawaai en werd alles stil. Toen viel Ketilrídur in slaap, want zij was erg moe.

Zo kwam hij in een bos. Hij liep voort tot hij moe werd en legde zich toen onder een boom te slapen. Toen hij 's morgens wakker werd had hij honger, want sinds hij uit het paleis was verjaagd, had hij niets gegeten. Toen zag hij, dat hij onder een perenboom had gelegen en dat daar mooie peren aan hingen. Hij plukte er een paar af. Maar wat verder stond een boom, waaraan nog veel grotere peren zaten. Ook daarvan sloeg hij er enkele af en ging toen rustig bij een beekje zitten.

Hij at drie van de grote peren op, maar... o wonder... toen begon zijn neus te groeien en werd zo lang, dat zijn hoofd door de zwaarte voorover boog. Hij moest zelf lachen, toen hij zich in het water bekeek, maar plezierig vond hij het toch niet, want hij kon zich niet meer roeren door die grote zware neus. Toen hij wat van de schrik bekomen was, voelde hij, dat hij nog honger had... Kom, dacht hij, ik heb nog peren over, laat ik die ook maar opeten. Toen nam hij een van de kleine peren en at die op, en daar begon zijn neus weer te krimpen, en toen er drie in zijn maag waren verdwenen, was ook zijn neus weer net zo klein als hij vroeger geweest was.

"Dat is aardig," dacht hij. "Ik ga naar het hof en zal wel zien, dat ik mijn eigendommen terugkrijg." Hij ging naar de perenboom, stopte zijn zakken vol peren, en ging toen meteen op weg naar de koningsdochter.

Dicht bij de stad ruilde hij zijn mooie kleren tegen het pak van een bedelaar en zo kwam hij op het plein van het paleis. Daar riep hij: "Koop, peren, koop!" maar hij vroeg zoveel geld voor zijn peren, dat niemand er van kocht.

Maar de prinses was erg snoeplustig. Toevallig zat zij voor het raam en zag de perenkoopman, en toen zij hoorde, dat zijn peren zo duur waren, dacht ze: "dan zijn het zeker bijzonder lekkere peren, daar moet ik er een paar van hebben." Ze zond dus haar kamermeisje uit om de peren te kopen en toen die terugkwam, at ze er dadelijk drie op. Maar toen begon haar neus te groeien, te groeien, net zo lang tot hij lang genoeg was.

De lijfartsen van de koning en alle dokters uit de stad kwamen er aan te pas, maar de neus werd er niet kleiner door. Toen werden beroemde professoren en dokters van heinde en ver ontboden, maar niets mocht baten, de kwaal scheen ongeneeslijk. Eindelijk kwam er weer een vreemde dokter aan het paleis, tenminste, men dacht dat het een vreemde dokter was, maar in werkelijkheid was het de man, die door de prinses bedrogen was. Hij onderzocht de koningsdochter en verklaarde daarna, dat de prinses niet genezen kon worden, omdat ze onrechtvaardig verkregen goed in haar bezit had.

Dat wilde de koning natuurlijk niet geloven, maar toen de dokter volhield, bekende de prinses eindelijk, dat ze een oud hoedje had, dat haar eigenlijk niet toebehoorde. Dat werd gehaald en toen gaf de dokter haar twee van de kleine peren. Toen begon haar neus te krimpen en werd al kleiner en kleiner. En de prinses was al blij, dat ze genezen was. Maar neen. Het krimpen hield op, voordat de neus zijn behoorlijke lengte had teruggekregen.

"Ik begrijp er niets van," zei de dokter, "dan moet de prinses nog meer onrechtvaardig verkregen goed bezitten." En nu kwam het uit, dat ze ook nog een fluitje had.

"Dan wil ik wel geloven, dat het middel niet helpt," zei de dokter.

Het fluitje werd hem ter hand gesteld en nu kreeg de prinses nog een peer, zodat haar neus normaal werd. Met geschenken overladen verliet de dokter het hof, maar omdat hij zich op de trouweloze koningsdochter wilde wreken, gaf hij haar bij zijn afscheid nog een pap van fijngewreven grote peren, met de raad om daarmee haar neus van tijd tot tijd nog eens flink in te smeren. Toen maakte hij, dat hij uit de stad weg kwam. Het duurde echter niet lang, of de prinses proefde eens van de pap en vond die zo lekker, dat ze er flink van at. Toen begon haar neus weer te groeien en werd net zo lang, als hij geweest was.

De koning was woedend op de bedrieger en trok hem met een leger achterna. Deze was juist met het fluitje en het hoedje behouden op de boerderij van zijn broer aangekomen, toen het leger in de verte naderde. Maar de broers waren niet bang. De een zwaaide met het hoedje en de ander blies op het fluitje, en toen hun gevraagd werd, wat ze begeerden, verlangden ze een leger, groter en sterker dan dat van de koning. Toen werd de koning verslagen en de koningsdochter liep moederziel alleen door het paleis met haar grote neus.

Er was eens een arme landedelman, die, toen hij stierf, aan zijn beide zoons niets achterliet dan een grote kist. Ze wisten niet wat er in de kist zat en, toen hun vader begraven was, besloten ze de kist open te maken, om te zien wat die bevatte. Maar de kist was leeg; alleen lag op de bodem een oud hoedje en een fluitje.

"Veel is het niet," zeiden ze tot elkaar, "en er zal niets anders op zitten, dan dat wij de wijde wereld intrekken, om te zien hoe we aan de kost komen."

De een nam het hoedje en de ander het fluitje, en ze spraken af, dat ze over een jaar terug zouden komen om te vertellen hoe het hen vergaan was. Maar voordat ze scheidden, blies de een voor de grap eens op zijn fluitje en stond er opeens een klein mannetje voor hem, dat vroeg wat hij verlangde. "O, als ik het toch voor het zeggen heb, geef mij dan een zak met goud." En nauwelijks had hij dat gezegd, of het mannetje kwam met een zak met goud aan.

"Dat is aardig," riep de ander, "dat is een kostelijk fluitje!" en van blijdschap zwaaide hij met zijn hoedje. Maar nauwelijks had hij dat gedaan of er kwam weer een mannetje, dat nu aan hem vroeg, wat hij wenste. "Geef mij ook maar een zak goud," zei hij, en terstond werd aan zijn verlangen voldaan. Het ontdekken van die bijzondere eigenschap van hun bezittingen bracht natuurlijk verandering in hun plannen. De ene broer besloot voor zijn goud een boerderij te kopen en daar rustig te gaan wonen, maar de eigenaar van het fluitje wilde liever wat van de wereld zien, en hij trok naar de hoofdstad.

Toen hij in de stad was aangekomen en daar wat rondwandelde, om al het merkwaardige te bekijken, zag hij ook de prachtige koets waarin de koning met zijn dochter gezeten was. "Wel," dacht hij, "dat is een mooi rijtuig, maar ik zal toch eens zien, of mijn fluitje mij niet aan een nog mooier helpen kan." Hij blies en verlangde van het mannetje een koets en paarden, die mooier waren dan die van de koning. Daar ging hij mee uit rijden, telkens als hij wist, dat de koning een rijtoer maakte en hij zorgde, dat hij hem dan tegenkwam. De koning en zijn dochter werden jaloers, omdat er iemand was, die een mooier rijtuig had en lieten daarom een gouden koets maken. Maar nauwelijks was die klaar, of de jongen zorgde, dat hij een koets kreeg, die nog veel kostbaarder was en schitterde van de edelstenen.

De koning en de prinses waren daar natuurlijk boos over, maar ze vonden het toch wenselijker die man tot vriend dan tot vijand te hebben, en ze nodigden hem aan het hof. Daar werd hij minzaam ontvangen en de koningsdochter was zelfs zo vriendelijk voor hem, dat hij tenslotte verliefd op haar werd. Ze deed alsof ze hem ook liefhad en toen ze hem goed in haar macht had, vroeg ze waar hij toch al zijn schatten vandaan haalde. Eerst wilde hij zijn geheim niet verklappen en hij diste allerlei verhalen op, maar de prinses geloofde die niet en wist hem eindelijk zover te brengen, dat hij het fluitje toonde en vertelde, welke bijzondere eigenschappen het bezat.

Ze vroeg toen of ze er ook eens op fluiten mocht, maar dat weigerde hij. Het was hem echter niet mogelijk te blijven weigeren toen ze aanhield, en de koningsdochter blies op het fluitje. Dadelijk verscheen het mannetje en vroeg, wat ze begeerde. En toen beval ze die man, die bij haar zat, weg te jagen. Dat gebeurde natuurlijk, en zo stond hij daar, arm en berooid, buiten de stad.

Hij wist niet beter te doen dan naar zijn broer te gaan en aan deze zijn ongeluk te vertellen. Zij beraadslaagden hoe ze het fluitje terug zouden krijgen en besloten, dat hij weer naar de stad zou gaan en het met de hulp van het hoedje zou proberen.

Niet lang daarna reed hij dus weer in een koets door de stad en vertoonde zich met nog meer praal dan vroeger. Eindelijk liet hij een paleis bouwen, dat nog veel mooier was dan het koninklijk paleis. Toen kon de koningsdochter het niet langer uithouden, en ze ontbood hem weer aan het hof. Daar was het hem juist om te doen, want zo hoopte hij haar het fluitje weer te kunnen afnemen. Maar het kwam anders uit, dan hij verwacht had. Want toen hij bij de prinses was, kwam zijn verliefdheid weer boven en was het hem niet mogelijk haar iets te weigeren. Toen zij hem beloofde, dat ze hem zijn fluitje zou teruggeven, als ze eens met het hoedje mocht zwaaien, was hij zo verblind, dat hij daar geen gevaar in zag en haar het hoedje in handen gaf. Ze zwaaide ermee, en voor de tweede maal beval zij het kereltje hem weg te jagen. De jongen was radeloos. Hoe zou hij nu het hoedje en het fluitje terugkrijgen? Naar zijn broer durfde hij niet te gaan en in de stad blijven wilde hij ook niet. Mistroostig ging hij op pad.