Keizerlijk Meise Sib, de orde van de autochtone Meisenaars, verzamelt alles over het historische Meise
14-09-2011
268 P.v.Br. XXIII
268 P.v.Br. XXIII
Hasselt bekleedde een afzonderlijke plaats in de rij van de afhankelijkheden van Meise. Twee oorkonden verklaren dit : een uit 1197 en een uit 1255. De eerste gaat over de mansus, Vacuus mansus, apud Hasselt. In de cijnsboeken van de 13de en begin 14de eeuw wordt deze mansus hoeve genoemd. Die bestond oorspronkelijk uit een of meerdere mansi, elk 12 bunder groot. Dat wijst erop dat rond de Hasseltkapel een deel van een s herendomein lag, dat reeds vroeger aan de mansionarii werd uitgegeven. De Asselenberg behoort tot de oudste koutercomplexen van Meise en het is deze Asselenberg, gelegen onder Meise (Hasselt) en Oppem, die de band is geweest tussen de moederparochie en de afhankelijkheid Oppem. Zij is de oude schakel tussen Meise en Oppem, maar ook tussen Meise en St.-Brixius Rode. Volgens de legger van het kaartboek van 1776 bevestigt dit de eenheid Meise Rode en dat de aanrakingspunten vooral situeerde rond de kapel van Hasselt. Ook de aanspraken van de heren van Grimbergen en deze van Wolvertem, Oliverius de Sottenghem, in de onderhandelingen over hun respektievelijke rechten op Hasselt, wijzen op de uitzonderlijke situatie. Het is onbetwistbaar dat Hasselt onder de parochie Meise is gelegen, maar hoe zou het komen dat aan drie zijden van de vier de Hasselenberg gedeeld wordt met andere parochiën. Dat vinden we ook in de overeenkomst tussen de abdijen van Grimbergen en Jette in 1256. De kapel beschikte over een eigen bedienaar in de 12de en 13de eeuw. Arnoldus, presbyter de Hasselt werd in 1197 vermeld en in de regeling van 1156. De Hasselenberg behoorde tot de vruchtbaarste grond van de streek, want er bevond zich hier enkel akkerland en geen eussels, driesen en heiden. Er vestigde zich alleszins een bevolkingskern van mansionarii en censuarii, wat blijkt uit de parcellaire indeling in kleine blokken van 1 à 2 dagwand. Ook de geslachtsnaam de Hasselt, reeds gekend in 1218, getuigt hier voor de bezitter van een hof in de omgeving van de kapel.
267 P.v.Br. XXII Hasselt De abdij van Grimbergen richtte in 1652 de oude St.-Elooikapel op. De oorsprong van de St.-Elooiviering gaat terug tot de oudste tijden en houdt verband met de oude paardenommegangen, waarvan Meise een centrum is.
De oudste vermelding van Hasselt is 1197 toen Daniël de Lyes een mansus qui
dicitur Vacuus Mansus, aan de abdij van Grimbergen overmaakte met toestemming
van de leenheer, Gerardus, ecclesie Grimbergensis advocatus. De capella de Hasselt werd voor het eerst vernoemd in 1222, wanneer Arnoldus, prebyter de Hasselt et Arnoldus filius ejusdem optreden als getuigen in een giftbrief van kastelein Adam van Grimbergen. In de overeenkomst omtrent de verdeling van de novale tienden te Meise tussen de abdijen van Grimbergen en Ninove, wordt Hasselt onder de appendicia de Menz vernoemd op gelijke voet van Oppem en Rode. Later, in 12 over 56, wordt er tussen de abdijen van Grimbergen en Jette een bijzondere regeling getroffen omtrent de bediening van de capella de Hasselt. Een Willelmus de Hasselt cum filliis suis is leenman van Walterus de Wamblinis in1218.
Van de oude romaanse kerk is er niets overgebleven. Het huidige gebouw dagtekent gedeeltelijk uit de XVIde en XVIIde eeuw. Merkwaardig waren tot in 1963 de muurschilderingen, enig in het genre in onze Brabantse kerken. Tot grote ergernis van velen werden ze met een grijze verflaag overschilderd.
Ze werden later gerestaureerd en uit het verslag van de restaurateur blijkt dat het een gelukkig toeval was dat ze overschilderd werden. Anders waren ze misschien definitief verloren gegaan. Het was ten andere niet de eerste keer dat ze overschilderd werden. We begrijpen echter niet dat de paalschildering van de H. Petrus (ronde paal vooraan het koor rechts) niet gerstaureerd werd. Deze is waardevoller. Bovendien zou de moderne muurschildering in het Chiroheem dringend moeten beschermd en hersteld worden. Zij is van constructivist Jan Beekman. Bij de opgravingen tijdens de restauratiewerken aan de kerk werden twee oude munten gevonden.
264 P.v.Br. XX De algemene toestand van de parochie Meise in de XIIde en XIIIde eeuw. In de oudste pouillés van Kamerijk komt Meise voor als een van de rijkst bedeelde parochiën van de dekenij Brussel. Meise mag aldus doorgaan als één van de tien voornaamste parochiën van gans de oude dekenij Brussel, tussen Dender, Schelde, Rupel en Dijle. Meise telde er in de 12de en 13de eeuw meerdere priesters met aan het hoofd de pastoor. Meermaals wordt in de oorkonden gesproken van de sacerdotes de Menze (J.J. De Smet, o.c., p. 827). Wij hadden een pastoor te Meise met een coadjutor voor Rode, één voor Oppem, één voor Hasselt en één voor de zielenkapelanij. Reken daarbij de prior in het nonnenklooster van Nieuwenrode. Dit maakt 6 priesters. Wij vermoeden dat er een 7de priester te Meise verbleef, in de kapel van het kasteel van Boechout, maar deze had nog het statuut van de eigenpriesters, rechtstreeks verbonden aan de kasteelheer. Wij menen derhalve te mogen besluiten dat de parochie Meise met haar zeven priesters een van de belangrijkste van de oude dekenij Brussel was in de XIIIde eeuw.
263 P.v.Br. XIX De abdij van Ninove kreeg het aan de stok metde Crainhems in het kasteel van Boechout. Maar ook met de plaatselijke heren boterde het niet. Vooral de milites de Ophem, leenmannen van de Boubourgs krachtens het feodaal recht, waren niet gewillig om aan hun tienden te verzaken. Willem van Oppem werd voor 1170 door dit geschil in de ban van de kerk geslagen. Dit is ons bekend door de oorkonde van 1176 waarin abt Egbertus van Grimbergen bemiddelt tussen de zonen van Willem van Oppem en de abdij van Ninove. Hoe ingewikkeld de zaken ook schijnen, wanneer het over feodale toestanden gaat en de oorzaak van de betwisingen niet altijd wordt vernoemd, blijkt dat, door het naast mekaar leggen van de oorkonden uit een ganse periode, er soms toch klaarheid komt. Hiervoor getuigt vn. de brief van 1204. Dit zal ook het geval zijn voor het tiende van de Crainhems. De abdij van Ninove was in die tijd in Meise nog tiendencollecteur. Het oud geslacht van de Bourbourg werd toen uitgesloten voor de inmenging in parochiale goederen. Enkel de Crainhems en de plaatselijke heren bleven over. In 1211 verzaakte Willem van Ophem aan elke betwisting. Na de Crainhems is het de beurt aan de ridders van Meise om afstand te doen van hun tiendenbezit in 1223.
262 P.v.Br. XVIII Het patrimonium Het Curegoed De lijst van stukken uit het parochieel archief vermeldt er 8. Het Kerk- en H. Geestgoed. Van het oude dotatiegoed resten slechts littekens in de toponomie van het dorp. Het Kerckeveldt, het ST.-Maartensbosch de Cruyswinckel onder Oppem. In Meise zijn we goed ingelicht door een metingboek van 1776 waarin naast de beschrijving van de goederen ook niet minder dan 20kaartbladen de juiste ligging aangeven. Het Tiendendomein is de trouwste weerspiegeling van de feodale toestanden te Meise in de 12de 13de eeuw. De oorkonden daaromtrent zijn de bijzonderste getuigenissen omtrent de feodale indeling van Meise. De oude tak van Grimbergen, de tak verwant met de heren van Aalst en Ninove en de kasteleinen van Vlaanderen te Bourbourg, de pas aangekomen heren van Kraainem op de burcht te Boechout en de plaatselijke milites de Menza. Twee abdijen zullen er met mekaar concurrere : Grimbergen en Ninove. Door verwantschap met de Berthouts hebben heel wat aan onze streek vreemde heren bezit verworven. De schakel komt langs de graven van Aalst en de heren van Ninove. De abdij van Ninove bekwam haar deel tiende te Meise, dat minstens op de helft van de ganse tiende mag geschat worden, van de tak Grimbergen, Aalst en Ninove. De abdij van Grimbergen verwierf het andere deel van de rechtstreekse tak van Grimbergen zelf.
Verslag St.-Annaprocessie 24.7.2011Op zondag 24 juli werden de beelden van de H. Anna gewijd. De mis werd opgeluisterd door een groep Afrikaanse zusters uit Kikwit. Ulakose Chane (veel dank in het Kirundi). De homilie van onze pastoor Jan Lagae was origineel. Hij sneed het thema aan van oma H. Anna, want zij was de oma van Jezus. In feite kunnen wij haar adopteren als patrones van de omas en de H.Joaquim van de opas. Na de mis vertrok de processie : 120 gelovigen gingen mee langs het historisch traject, door de Plantentuin. Dat aantal was o.a. te danken aan de inzet van Monica Van den Brande op de dienst Cultuur van de gemeente. Voor de veiligheid zorgde mijn goede vriend, manusje van alles, Julien De Roover. Voor de gelegenheid werden de beelden van Henri Lenaerts, waar we voorbij trokken gelabeld : de Moeder van Meise (Mariakapel versierd met bloemen en twee lantaarntjes), Zittende moeder of Vruchtbaarheid, De Vorser en Onze bestemming). Vooraan liep een wachter van de Plantentuin in livrei, gevolgd door pastoor Jan Lagae met de monstrans, geflankeerd door Raf Meyskens en Flor Teck, met voor de gelegenheid gemaakte flambies. Vrijwilligers droegen de vaandeltjes met het verhaal van Maria. Deze werden ons ter beschikking gesteld door Jef Van de Brande van de parochieploeg van Wolvertem. De beelden van St.-Anna werden gedragen door Anne Verbelen met kleinkind, Anne Marie De Smedt (voorzitter van de Ouderenadviesraad) met Hannah Lamberts (mijn kleindochterje) en Jeanine Biesemans (in naam van de KVL. vroeger St.-Annabond). Linda Van Keymolen, Anna-Marie De Smedt, Laura en Adriaan De Keersmaeker, Jef De Cuyper en Paul Borremans hadden s zaterdags reeds twee prachtige bloementapijtjes gemaakt en de kapel opgesmukt. De bloemen werden gratis geleverd door twee broers en hun zus Van der Perre uit Oppem (aan de Oppemse hoeve). Grecy Malfliet had haar best gedaan met een altaartje voor de Oranjerie met het gevelbeeldje van het heilig Mariajaar. Door het bosje ging het naar de kapel, waar Guido De Smedt, die op zijn vrije dag vrijwillig kwam werken, de beelden in hun nis zette. De medewerkers van de dienst openbare werken van de gemeente verdienen een pluim, voor de prachtige restauratie, die de bewondering van velen opwekte. Aan de kapel werd er gerust en gebeden en iedereen kreeg het gelegenheidsbidprentje. Er waren er 100, maar helaas te weinig. We maken er bij! De processie eindigde aan de pastorij St.-Martinus (Cultuurhuis), waar een receptie aangeboden werd door de gemeente. Ontkurken, opdienen en bijvullen werd door mijn kinderen en hun gezin, en enkele vrijwilligers gedaan. Veronique Deforche zette zich opvallend in. Ik sprak nog een dankwoord uit naar de vrijwilligers, de gemeente (schepen Jos Emmerechts en Marie Jeanne Thaelmans waren aanwezig) en de Plantentuin. Opvallend was dat het hier om een bonte mengeling van gelovigen ging. Heel wat vrienden en kennissen daagden op. De voorzitter van de kerkfabriek en zijn echtgenote waren ook op het appel. Aan de St.-Annakapel waren ook nog veel nieuwsgierigen opgedaagd die devoot meebaden en deelnamen aan deze plechtigheid. Dank aan allen die zich hiervoor gratis en zomaar belangeloos hebben ingezet. Een gelukkige Jef de Cuyper. Dit verslag kwam tot stand na e-mail briefing, waarbij iedereen kwaliteitsverbetering kon aanbrengen. Onvermijdelijk zijn we nog enkele mensen vergeten te bedanken. Dat doen we bij deze : Ulakose Chane!
260 St.-Annakapel III De beelden Het oorspronkelijke houten beeld van St.-Anna-Ten-Drieën verdween hoogst waarschijnlijk toen de Fransen in Meise kwamen (2de helft 17de eeuw). Er zijn drie nissen in de kapel en er moeten dus drie beelden komen. - Voor de nis in de achterzijde werd een recenter stenen beeld van de heilige Anna-Ten-Drieën gekocht in Beauraing. Maar onder de nis in het achtergeveltje staat 1855. Toen was Amedée de Beauffort eigenaar van het domein (gekocht in 1830). - Voor de nis in de voorgevel kregen we een houten beeld van de Heilige Anna met Maria, van een schenker die anoniem wenst te blijven, die het aankocht in Oostenrijk.- In de grote nis binnen in de kapel komt een replica van het waarschijnlijk oorspronkelijke beeld. Het werd gefreesd en gesculpteerd uit een oude eiken balk van dezelfde periode, door Marcel Cloots uit Westrode. Algemene info De beelden zullen voor de feestdag van de heilige Anna op 24 juli tijdelijk geplaatst worden, onder toezicht. Omdat deze beelden waardevol zijn en dus niet constant aanwezig kunnen blijven, zullen wij voor schaduwbeelden zorgen (met foto overplakt en geplastificeerd). Wie wil toetreden tot de e-mailgroep St.-Annakapel of informatie kan verschaffen, kan zich opgeven (jef.de.cuyper@pandora.be ) en wordt dan verder rechtstreeks op de hoogte gehouden.
Jef De Cuyper, vrijwilliger en gids in de Plantentuin Meise
259 St.-Annakapel II Sint-Annakapel in Meise Op de kapel is het jaartal 1757 vermeld. Ze werd nochtans vroeger opgericht, of er had al een eerdere kapel gestaan: * De kapel wordt reeds vermeld in 1690, op een postkaart die uitgegeven werd door A.Van Praet Meysse, met bijhorende tekst van Edwin Ganz (bewoner van de Oranjerie) : «s Avonds, bij zilveren maneschijn, wanneer de nachtvogels alleen de stilte breken en enkele kaarsen het beeld van Sint-Anna, patrones der moeders, verlichten, dan heerst er rond het kapelletje een geheimzinnige stemming En als de parochieprocessie, in bonte wemelende stoet St.-Annas heiligdom nadert en errond neerknielt, dan zou het talent van Alfred Delaunois of de pen van een Gezelle alleen de vrome poëzie kunnen schetsen, die uitstraalt van dit kapelletje, in zijn dichte lovermantel, aan de zoom van Boechouts park.» In die periode was Pierre Ferdinand Roose eigenaar van het domein en dus ook van de kapel. * Ook rond 1690, ten tijde van Sire Pieter Ferdinand Roose, graveerde Harrewijn een ets van het domein van Boechout. Hij plaatste de kapel in zijn panorama. Het groot werk van baron J. Le Roy Castella et Praetoria geeft een afdruk van deze ets. * In 'Meise in oude prentkaarten' van Jaak Verbaanderd staat de kapel ook afgebeeld met de tekst: «Een laatste plaats die een bezoek verdiende was de H.Annakapel opgericht in 1757. Zij verving een oud gebouwtje uit de tijd van Aartshertogin Isabella die veel belang stelde in de toewijding aan de moeder van de Heilige Maagd.»
