|
xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />
Was het verzet tegen Egmont een vergissing?
Of het is niet waar dat Egmont helemaal dood is.
Deze vraag wordt de laatste tijd veel gesteld en dan meestal beperkt tot het verzet tegen het inschrijvingsrecht.
Met het inschrijvingsrecht wilde men aan de Francofonen die in Vlaams Brabant woonden en zich niet wensten met de Vlaamse gemeenschat samen te leven (zich niet wilden integreren) het recht geven om zich fictief te domiciliëren in een hoofdstedelijke gemeente, teneinde hen de mogelijkheid te geven bij verkiezingen voor een francofone lijst te stemmen.
En ik geef graag toe, dat ik die bedenking zou kunnen delen indien men er toen had bijgevoegd, dat zulks geen negatieve invloed zou gehad hebben op de verhouding van het aantal Vlaamse gekozenen binnen de agglomeratie, zoals men later gedaan heeft met de Europese verkiezingen, wat Vlaams Brabant betreft. Maar dat was niet het geval? Dat is één.
En twee. In mijn verzet tegen Egmont heb ik nooit naar het inschrijvingsrecht verwezen; dat was eerder het punt van de Brusselse Vlamingen; En ze hadden in de context van toen gelijk.
Het Egmontpakt
Maar vooraf nog dit. Ik heb, bij de in-overwegingneming van het Egmontontwerp door de Kamer, niet tegengestemd maar mij onthouden. Ik stemde niet voor om andere grieven dan het inschrijvingsrecht en niet tegen omdat daar ook veel positieve perspectieven instaken.
Bij elk communautair disput, stelde ik mij steeds de vraag: moest een gelijkaardig probleem zich in Wallonië stellen, hoe zou men daar reageren en waarom moeten wij altijd als extremisten en nog veel lelijker gescholden worden, als wij precies hetzelfde doen wat zij, in ons geval, zouden doen?
Dat een eerbaar vergelijk mogelijk is blijkt uit de taalwet; zoals die uit de parlementaire commissie gekomen is? Een commissie waarin de meerderheid van de stemgerechtigde leden Francofoon waren en een commissie onder leiding van twee Francofone Ministers nl. Gilson en Larock.
Ongelukkiger wijze kwam daarna Hertoginnedal en de aloude Belgische traditie wou, dat de staatslieden daar eerst nog een paar ezelsoren moesten aan naaien. Of om een beeld van vader Eyskens te gebruiken; dat men een paard in een kemel omtoverde.
Het heeft Minister Gilson niet geholpen; de volgende verkiezing werd hij, voor de rest van zijn leven, van de Brussels francofone lijst geschrapt.(over extremisme gesproken?).
Wat mij dan wel bezonder dwars zat? Laat mij mijn verhaal doen, in telegramstijl.
(Het zal toch nog lang genoeg uitvallen.)
Het Egmontpakt kwam tot stand op een maandag. De dinsdag ben ik, zonder enig vooroordeel, in de Tweekerkenstraat, het partijhoofdkwartier. Een onderhandelaar zegt mij dat er nog geen tekst bestaat? Het liep er zo af dat hij mij stond te beliegen; ik zat lelijk in nesten. Ik was toen hoofdredacteur van een gewestelijk weekblad De Ronsenaar,
het Weekblad der Vlaamse Ardennen. Ik stelde me voor dat de lezers verwachtten, dat ze bij het eind van de week iets over het pakt zouden vernemen.
Op mijn terugweg naar het station kom ik voorbij het huis van de parlementaire redactie van De Gazet van Antwerpen. Daar zetelt Karel De Witte, een man van één stuk.
Een kopje koffie kan geen kwaad.
Zijn antwoord: wij hebben het stuk, onder voorbehoud van embargo tot zaterdag Dat betekent dat we voor zaterdag niets publiceren.
Zaterdag is de dag waarop alle betrokken partijen congresseren met uitzondering van VU. Daar hoefde geen tekeningske bij. De VU met de rug tegen de muur. Hun affiches hingen hier en daar nog aan de muren;gedaan met geven en toegeven Zou het buigen of barsten worden?
En Karel, als ik er mij toe verbindt dat er voor zaterdag niets verschijnt? Afgesproken, maar uw artikel verschijnt dan ook tegelijkertijd in De Gazet van Antwerpen. Wat mij dwong de tekst dubbel aandachtig te lezen?
Donderdag: Gemeenschappelijke vergadering van CVP Senatoren en Kamerleden om het congres van Zaterdag te Gent voor te bereiden.
Een goede uiteenzetting vanwege de onderhandelaars. Quasi geen vragen uit de vergadering. Niemand vraagt naar de tekst van het akkoord. Het zou zeker iedereen verwonderd hebben indien ik ook mijn vraagje niet had gesteld. Het was niet mijn bedoeling daar zwaar op te wegen; het was nog geen wetsontwerp en wellicht zou iedereen scherper gaan kijken na de Congressen. Ik wou toch wel weten of er andermaal geen grondige wijzigingen voorzien waren aan de taalwet, waarop ik een antwoord kreeg, dat de ganse vergadering moest gerust stellen. Ik wou het wel zeker weten en las een paar zinnen uit het pakt voor.
Dat was er teveel aan. Niet alleen om de inhoudelijke vraag, maar: hoe komt het dat wij geen tekst hebben en sommigen wel. Het groeide uit tot een verontwaardiging en grote namen voelden zich als kleine kinderen behandeld. Men eiste de schorsing van de vergadering tot iedereen in het bezit zou zijn van de tekst van zogeheten pakt. Bezorg ons de tekst en diensten van de senaat zullen wel klaren, dat wij snel allemaal een tekst hebben.
En zo geschiedde. Van veel discussie kwam er echter niet veel meer in huis. Iedereen wou kennelijk eerst de tekst gelezen hebben. De tekst verdween in de binnenzak of in de boekentas. Ze zouden hem thuis eens rustig lezen in het vooruitzicht van het Congres van aanstaande zaterdag..
Op het Congres van Gent
Op de parlementairen na kende niemand de tekst. En dat zal wel bij alle congressen van de andere betrokken partijen zo geweest zijn om de risico4s van de gedocumenteerde kritiek zo klein mogelijk te houden. Op het congres van Gent kreeg ik ruim de tijd om mijn argumentatie te ontwikkelen voor een aandachtig publiek.
Een paar goedmenende collegas susten dat het maar om voorlopige teksten ging en nog niet over wetteksten, dat in de tussentijd nog veel mogelijk was. Anderen vonden dat ik wel mijn best gedaan had, maar dat het toch aan ons niet was om het akkoord op te blazen; dat moesten maar liever overlaten aan de partij met de slogan: gedaan met geven en toegeven? En die zouden pas morgen congres hebben?
Ik geniet wel de faam van een zeer goed geheugen te hebben, maar wat mijn argumentatie van toen was, daarvoor zou ik mijn tekst moeten terug vinden en die zit sinds enkele jaren in het archief te Antwerpen of te Leuven. Wat ik wel weet dat ik geen woord over het inschrijvingsrecht heb gerept, dat liet ik liever aan de Brusselse Vlamingen.
In ieder geval stemde toen meer dan een vierde van de stemgerechtigden tegen het akkoord. Niet overrompelend maar in de context van toen, toch een niet te miskennen signaal.
Het Egmont wetsontwerp voor de Kamercommissie.
- Het was de tijd van de karwats en het aquarium-
Het pakt geraakte, met de karwats toch ook door het congres van de VU,waar men aanvankelijk de gevolgen op langere termijn heeft onderschat. Dit zou het begin van het einde inluiden voor de VU of beter voor de versplintering ervan.
En eindelijk kwam men ook klaar met de vertaling van het pakt in een wetsontwerp. Zou de junta van de partijvoorzitters er eveneens in lukken dit eveneens door het parlement te jagen? Of zou het parlement voldoende zelfrespect opbrengen en willen en durven stellen: wij en niemand anders zijn bevoegd voor de wetgevende macht? Of gaat het zich echt laten muilbanden,deze keer niet door de uitvoerende macht; maar door een officieuze van club partijvoorzitters, die al gauw in de wandelgangen de bijnaam kreeg van de Junta.
Er werd wel een buitengewone speciale parlementaire commissie opgericht. Dit was geen nieuwigheid. Het was de regel dat een dergelijke zou voorgezeten door de voorzitter van het parlement, die meestal na de openingsvergadering, zich liet vervangen door de, in de te behandelen materie, meest beslagen ondervoorzitter.
Op dat ogenblik was ik eerste ondervoorzitter. Ik zou het erg gevonden hebben, als voorzitter niet aan de commissie debatten te kunnen deelnemen.
Maar ik vond het wel grof, dat door de aanduiding van een lid van junta van de partijvoorzitters, men als het ware het parlement wou muilbanden.
Ik moet hier wel direct aan toevoegen, dat zulks niet het geval is geweest, integendeel.
Het aquarium
Men had er immers iets anders op gevonden. Men zou de parlementsleden zolang en zo dikwijls laten tussenkomen als
Ze het zinvol vonden, maar de makers van het pakt zouden niet deelnemen aan het debat, niet reageren en op niets en aan niemand antwoorden.
Het komt me voor dat er niet veel verbeelding nodig is om te begrijpen hoe provocatief dit werkte. Achteraf kan men wel invullen,dat zulks gebeurde om te vermijden dat er tegenstrijdige uitleg zou gegeven worden, waarna men de ene tegen de andere zou kunnen uitspelen. Het was al risicovol genoeg dat men de toelichting overliet aan een minister en aan een staatssecretaris,die de totstandkoming van het pakt niet hadden meegemaakt.
Tegenover de vergadering sloegen de aanwezige juntaleden
Een gek figuur; soms zag men wel hun mond opengaan maar er kwam geen geluid uit, zo lijk bij de vissen in een aquarium. Het werd dan ook al gauw mondgemeen: wij gingen niet naar de vergadering, maar naar het aquarium.
Hun zwijgen had natuurlijk het averechts effect.
Andere methodes waren, dat men de zogeheten besprekingen liet doorgaan in volle zomervakantie. Wie weet konden de parlementsleden zo mede onder druk komen te staan van hun gezin. dat met vakantie wou ?
Het begon aanvankelijk met dagenlange vergaderingen om te eindigen in de ene nachtvergadering na de andere.
Een parlementair verslag dat beperkt werd tot 600 blz.,
Met het volume van een dikke telefoonboek.
Er waren natuurlijk veel soorten van tussenkomsten:tussenkomsten ten gronde en er werd ook een heel stuk gefilibusterd, meestal van uit de oppositie zo als dit in alle parlementen ter wereld gaat. Er werd gepleit van uit een conservatieve hoek, vanuit Waals, Brussels en Vlaams standpunt. Vanuit de oppositie waren vooral de liberalen aan zet en dan nog, niet bepaald het soort dat bekend stond voor zijn Vlaams reflex. Met het gevolg dat men mij er ook op wees. Waarop ik slechts een antwoord had: Als de kiekens het snot in de kop krijgen, helpt alleen nog blauwen alluin
Wat mezelf betreft , ik heb wel geen 500 amendementen ingediend, maar toch een heel pak. Stuk voor stuk heb ik ze eerst kritisch laten bekijken door een paar Vlaamse collegas uit de eigen partij die zich voorlopig wel onderworpen aan de partijdiscipline,
Zo herinner ik mij dat ik, gedurende enkele dagen, gans het wetsontwerp heb doorwerkt en amendementen heb geformuleerd, samen met e,en socialist Michiel Vandenbussche, die ik nog kende uit tijd van Leuven Vlaams en die later soialistish volksvertegenwoordiger werd o.a. in het Brussels parlement.
Het was niet mijn gewoonte om onbeslagen, onvoorbereid en ongecontroleerd op glad ijs te gaan. Via mijn contacten met anti-Egmonters kan ik ook getuigen dat het vals is te stellen dat het verzet hoofdzakelijk gedragen werd door louter taalflaminganten, integendeel vele autonomisten reageerden uit vrees dat men langs de ingeslagen weg zou vastlopen en zij konden niet overweg met de geheimdoenerij, de zelfgenoegzaamheid en de dwangmentaliteit van de Egmonters.
Een echt parlement heeft niet alleen het recht,maar de heilige plicht te weten waarover het gaat, alvorens het aan om het even welke maatregel zijn goedkeuring geeft. Een echt parlement heeft niet het recht katten in zakken te kopen, noch te verkopen.
Lees het rapport, als ge echt nog wilt weten.
Als ge echt wilt weten en de discussie hierover wilt heropenen, herlees dan eerst het parlementair verslag.
Maar is er wel een valabel verslag? Het werd opgesteld door een notabel VU-lid Baert en er bestaan alleen een beperkt aantal proefdrukken van, in eerste instantie bestemd voor de leden van de parlementaire commissie. Maar die kwam nooit tot het proeflezen en dus niet tot de goedkeuring.
Ik heb mijn exemplaar al ,een tijd geleden geschonken aan de heerVerdoodt en het berust dus in vrede in het Vlaams archief te Antwerpen. Het ligt daar trouwens niet alleen. Daar heb ik ook een pak volledige stenografische verslagen kunnen bijvoegen, waarover ik kon beschikken dank zij Fernand De Bondt, destijds Staatsecretaris voor de Hervorming van de Instellingen, wat mij moest toe laten het ontwerprapport kritisch te lezen.
Ik moet er wel nog aan toevoegen, dat de junta van partijvoorzitters, buiten de parlementaire vergadering nog een poging gedaan heeft om hun oorspronkelijk dictaat nog enigszins bij te sturen, o.a. door de akkoorden van Stuyvenberg, die mee in de Parlementaire Commissie verwerkt werden.
BHV een kwalijke nageboorte van Egmont
En wie scherp achteruit wil kijken zal ook moeten toegeven dat de huidige BHVmiserie een kwalijke rest is van de Egmontaffaire. In Egmont hadden het alternatief aanvaard: Ofwel Franse lijsten in Vlaams Brabant, ofwel het inschrijvingsrest
In dergelijke debatten is er maar één goede vuistregel, nl: Hoe zouden den Walen reageren, indien zij ooit,wat Wallonië betreft, met een gelijkaardig probleem zouden geconfronteerd worden?
Een dergelijk debat zou geen vijf minuten duren.
En waarom is voor Vlaanderen goed wat voor Wallonië niet goed is?
Waarom steeds twee maten en twee gewichten?
Waarom verwaarloosd men systematisch te vergelijken om zo tot een eerbaar vergelijk te komen in plaats van die eeuwige compromitterende compromissen?
Een voorbeeld van Waalse reactie in vergelijkbare omstandigheden
Voorafgaand aan Hertoginnedal kwam Theo Lefevre naar de Vlaamse CVP-fractie met het voorstel om acht Vlaamse gemeenten bij Brussel te voegen.
Hem werd geantwoord daar ook drie Waalse bij te voegen, dit op basis van de kiezerslijsten, waar toen nog de geboorte plaats van de kiesgerechtigden in voorkwam en waaruit bleek dat in die gemeenten een 20% inwijking werd vastgesteld.
Resultaat? De dag daarna was het ganse aanhechtingsvoorstel van de tafel verdwenen?
Wel kwamen op de volgende kiezerslijsten de geboorteplaatsen ?
Wanneer gaan eens de regel leren toepassen: Fas est ab hoste doceri Wanneer gaan we eens bij de Walen naar school gaan? En een definitief einde stellen aan de politiek van twee maten en twee gewichten. Het is daaraan dat België kapot gaat.
Terug naar BHV, de kwalijke nageboorte van Egmont
Noteer; in België bestaat er al lang geen Belgisch parlement meer maar wel een bicommunautair parlement.
De Francofonen waren eisende partij in functie van een grendelgrondwet, dubbele meerderheden enz. Probeer dat eens ongedaan te maken? Ge zult ze zien steigeren?
Een logisch en grondwettelijk gevolg was dat de kiesdistricten
moesten georganiseerd binnen de Gemeenschapsgrenzen.
En wat gebeurd er?
Kort na het terzielegaan van Egmont krijgen wij de eerste Europese verkiezingen.
Tot voor kort waren de Provincies de basiseenheid. Gezien er deze keer waren er slechts twee kiesdistricten voorzien, een Vlaams en een Frans . Het Frans kiesdistrict omvat Wallonie en Brussel, zegge binnen de Gemeenschapsgrenzen. En normaal zou men een voor Vlaanderen dat het kiesdistrict mogen verwachten binnen de Vlaamse Gemeenschapsgrenzen,blijft nl. Vlaanderen en Brussel
Strikt genomen moet men Halle Vilvoorde niet splitsen,ook grondwettelijk niet; men moet alleen de kiesdistricten aanpassen aan de Gemeenschapsgrenzen.
Men had eens Waals Brabant bij het Vlaams kiesdistrict voegen?
Ten tijde van de Cultuurraden werd en twee keer, door het spel van apparentering binnen Brabant, een Vlaming verkozen in de Waalse raad. Ze zijn er nooit binnen gelaten, maar er manu militari uit geweerd en geen haan die erover kraaide?
En toen heeft in stilte,de Walen het kiesdistrict Brabant gesplitst? Geen sprake van compensatie of andere gehelen?
Maar voor Vlaams Brabant moest men de gemeenschapsgrenzen overschrijden, niet met Brussel,
maar met Wallonië en het is daar dat het schoentje nijpt?
En daar was geen ander achterscherms argument voor dan het verwerpen van Egmont en meteen van het inschrijvingsrecht?
Ik ben toen nog wel naar de tribune gestapt om de Vlaamse collegas erop te wijzen dat ze bezig waren met een verminkt Vlaanderen naar Europa te gaan, dat De Walen, en terecht!!, nooit zoiets zouden aanvaarden.
Maar de Vlamingen waren crisismoe. Ik heb toen enkele reacties genoteerd zo in den aard van het begint altijd zo-: ge hebt ten gronde gelijk MAAR ziet dat de regering valt? En dat verandert toch niets aan het aantal Vlaamse gekozenen, dat ligt toch al vast in de wet, én degenen die voor een Franstalige lijst stemmen zouden toch niet voor ons stemmen enz. In een woord, ze waren crisismoe. Zelfs op VU-banken bleef het deze keer muisstil. Ook daar was men crisismoe.
De Walen zijn dat nooit of hun staatslieden zijn vroeger bij de zaak en zouden nooit zulke voorstellen laten tot stand komen. Zij voorkomen de crisisbij het opstellen van de teksten.
Het is zulke staatslieden die wij nodig hebben.
Ze passen de gulden regel toe: voorkomen is beter dan genezen.
En sindsdien zitten we met BHV, met dat bekakt kind van Egmont, op onze schoot. Het is dus niet waar,Karel, dat Egmont helemaal dood is.
Jan Verroken
|
