Over Vindevogel

Tien jaar “horen, zien en zwijgen”

Soudan voor de kamer op 21 juni 1951

Soudan, toenmalig socialistisch burgemeester van Ronse, deed tijdens een politieke tussenkomst, die niets te maken had met de repressie, reagerend op  interruptie van de gewezen liberale minister Van Glabbeke, een emotionele uitval over de rechtbanken van de repressie.

Wij vertalen letterlijk uit “De Parlementaire Handelingen” van die dag:

“Zo, zoals wij gezien hebben – gij zijt er getuige van geweest –zetelden zekere militaire rechtbanken als in een theater .  De massa was daar,en zij juichte de patriottische verklaringen van de magistraten toe. De massa was daar, en eiste strenge veroordelingen en de pers volgde”

Hij voegde eraan toe:

“op zekere ogenblikken is het goed daaraan te herinneren”.

En hij zei verder ooit voor zo een rechtbank, gezegd te hebben, voordat hij zijn pleidooi ter zake begon:

 “Ik wil u een passage uit Michelet voorleggen,nl een uitreksel uit l’histoire de la Révolution française,  en steek u deze passage goed in het hoofd “ het volk in “colère” dwingt rechters en beulen, maar terug kalm geworden keert het hen de rug toe, vol afgrijzen ( horreur)”

.

Ik was toen in het parlement aanwezig. Ik weet niet of het gros van de vergadering zich afvroeg, wat en wie hij bedoelde, maar ik dacht voor mijzelf aan het proces van Vindevogel. En geen enkel Ronsenaar zal daar toen anders over gedacht hebben.

Officieel ging zijn tussenkomst over de Procureur Generaal Bekaert, in verband met zijn onderzoek in de zaak van het dynamiseren van de ijzertoren en de houding van de pers terzake; maar het voorbeeld ging uitdrukkelijk en uitsluitend over de verloedering van  de Krijgsraden?
En alleen het geval Vindevogel paste hierbij, als ware het hierin gegoten.

Een paar verhelderende anekdoten

a) Die emotionele nevenbeschouwing en de misprijzende verontwaardiging hierin klonk zo echt, dat de Kamervoorzitter(1939 tot 1954) Fr.Van Cauwelaert het nodig en nuttig vond, om er onmiddellijk zijn waardering over uit te spreken als volgt:”de woorden die minister Soudan komt uit te spreken moeten ons allemaal verblijden. Laten wij ons allemaal verheugen, dat hier een zo onafhankelijk en verheven taal wordt gesproken (Toejuichingen op de banken van de Christelijke Volkspartij en op de meeste banken van de socialisten en Liberalen).

Natuurlijk dacht haast niemand hierbij aan het geval Vindevogel, behalve de spreker en ikzelf.?

b) Ik vond het belangrijk hier even de naam FransVan Cauwelaert te citeren, daar die een grote rol gespeeld heeft in de tragedie Vindevogel en de politieke miserie van Ronse.
Zo werd in de eis van de doodstraf, zwaar gebruik gemaakt van de, tijdens de oorlog 14/18, onderschepte brieven van soldaat Vindevogel aan Van Cauwelaert, waarin hij zijn beklag had gemaakt over de taaltoestanden in het Belgisch leger.
Neem daarbij het feit dat hij, in het prille begin van de jaren 20, de coalitie (het mystiek huwelijk) tussen Huysmans en van Cauwelaert, in zijn blad “Het Volk van Ronse” had toegejuicht. Dit werd hem nooit vergeven, temeer daar dit geleid had tot breuk in de Katholieke partij van Antwerpen én met Paul Segers, die te Ronse kind aan huis was.

 (Paul Segers niet te verwarren met P.W.Segers)

Men verdacht Vindevogel ervan, zo hij ooit in het parlement zou geraken, dat hij te Ronse hetzelfde verderfelijk spelleke zou spelen als Van Cauwelaert in Antwerpen.
Eigenlijk was Vindevogel voor hen nog veel erger, hij was voor hen een verkapte communist, die in 1921 te Ronse, Reeds met de Socialisten en de Volksbond had meegesleurd had in een zinloze staking. Ook dit laatste zou men hem nooit vergeven.

Deze gebeurtenissen, samen met zijn nooit aflatendeVlaamse weerbaarheid, die de eenheid van het Vaderland bedreigde, verwekte in die middens, tegen hem een dodelijke haat. Die haat zou, bij enkele vooraanstaande politieke tegenstrevers, tot aan zijn dood blijven  duren.     

 En nog lang daarna zal blijven duren. 

Maar ik wil er hier al bijvoegen, dat deze personen m.i. geen beslissend impact gehad hebben op zijn ter doodveroordeling en zeker niet op zijn executie. Daarvoor wogen zij op dat ogenblik politiek veel te licht

De financiele crisis had hen al in 1930 vleugellam gemaakt en, vlak voor de oorlog, had REX de meerderheid in Patria veroverd, tot en met de meerderheid in de eigendom van de lokalen.
 

Tien jaar horen, zien en zwijgen

Toen de processen gedaan waren, zelfs toen ik de wedersamenstelling in de brochure achter de rug had, wist ik al, dat ik een akelige vertoning had meegemaakt, precies in den aard als door Soudan zo prangend werd beschreven. 
Ik bleef achter met oneindig veel vraagtekens.

Wat zat daar allemaal achter, wie zat daar allemaal achter? Als niet-Ronsenaar wiet ik niets over vooroorlogse geschiedenis en nauwelijks iets over de oorloggeschiedenis.
 Waarom al die herkenbare rammelende leugens, en vanwaar al die haat, die maar al te duidelijk van strikt persoonlijken aard was?
De maatschappij, het vaderland enz werden er al te herkenbaar bij gehaald uit noodzakelijkheid des middels.als een al te doorichtbaar voorhangsel.

Er waren wel een paar merkwaardige uitzonderingen.
Vooral het getuigenis van de H. Portois, die ik niet kende, noch van haar noch van pluimen.
Alsof men wist dat wij iets anders gingen meemaken, werd het bij zijn aantreden even stil in de zaal.
Men fluistere: hij is uit het kamp van Lagache, dus een politiek tegenstrever van Vindevogel, maar dat is ne serieuse vent, iemand met groot moreel gezag te Ronse.

Wij citeren hierna alleen een klein stukje uit zijn getuigenis.

Toen alles nogal positief, te positief,  klonk voor Vindevogel, onderbrak de substituut met een vraag .

"De substituut: Kan de getuige, als man van de wet, wat de politiek was van Vindevogel?

Portois: Il etait germanophile et ne s’en cachait pas.

(Hij was duitsgezind en hij stak dat niet weg)

Vindevogel: Mr de voorzitter, kan getuige, die mijn administratief beheer van heel dicht heeft kunnen volgen, kan hij niet zeggen of ik, in mijn administatief leven, niet steeds onpartijdig ben geweest, en mijn eigen partijleden of zo ooit heb bevoordeligd?.

Portois: Je n’ai aucune raison de penser le contraire…je n’ai pas l’impression qu’au point de vu administatif Vindevogel était partial".

Ik heb geen reden om het tegenovergestelde te denken…Ik heb niet de indruk, dat Vindevogel partijdig was op administatief gebied.

Vooral die man deed mij definitief twijfelen en nog een paar anderen met hem.

Dit deed mij in mijn “Verantwoording” van de verslagbrochure o.a. schrijven:

“Om in de lijn van de strikte objectiviteit te blijven, heb ik mij principieel onthouden van alle commentaar, zij het dan zelfs in de vorm van uitleg.

En tot slot:

"Met deze brochure meen ik antwoord gegeven te hebben op de vaak zo angstig gestelde vraag, of er in deze tijd of er,zoniet in de voorbije, dan toch in deze woelige en gevoelsgeladen tijden nog altijd zin, plaats en papier bestaat voor objectiviteit".

Wie alleen naar zichzelf luistert, leert nooit iets bij.

Daarna heb ik tien jaar lang mijn mond gehouden en geluisterd naar vriend en tegenstrever van Vindevogel.

Als verantwoordelijke uitgever van het stenoverslag, werd ik systematisch aangesproken en alle mogelijke mensen, medestanders en tegenstanders, medestrijders en medestrijders van Vindevogel.
Door voorstanders en tegen standers van het burgemeesterschap, werd ik bijgelicht en gedocumenteerd over wie is wie en wat is wat, gedurende de oorog,voor de schermen en achter

de schermen.
Ook later, in het parlement, werd ik, door oud-collega’s van Vindevogel, bij de arm genomen. Daar trok men o.a. mijn aandacht op de vraag: Wat met Vindevogel en de Conventie van den Haag die vlak voor de oorlog nog eens werd meegedeeld aan alle bestuuursverantwoordelijken van het ganse land, met daarbij de "gedragscode" in geval van bezetting in oorlogstijd, door de regeringen opgesteld tussen1935 en 194O  enz enz?
Ik moest toegeven dat ik daar van gehoord had, ook tijdens het proces, maar bij de inhoud en de betekenis hiervan was ik nooit blijven staan.
Na lezing van die dokumenten was ik er diep van overtuigd, dat Vindevogel onrechtvaardig ter dood werd veroordeeld, en dat niet terechtgesteld werd maar kortweg cynnisch werd vermoord in fuctie van louter persoonlijke wraak  .
Ik leerde elken dag iets bij, ontzettend veel over het levensverhaal van Vindevogel, van voor en tijdens de oorlog, maar ook veel over anderen over de getuigen ten laste en ten ontlaste, voor na en tijdens de oorlog.  In ’t kort alles, (of bijna alles) wat men moet weten om zich een zelfstandig oordeel te vormen over de tragedie Vindevogel. (Zie documentatie bij KADOC)

Men moet onderscheid maken a) Vindevogel van 1907 tot 1940 en b) de Vindevogel van de oorlogstragedie.

Over dit laatste was mijn oordeel ongeveer klaar, na tien jaar, en kon ik voor het eerst een stuk hiervan kwijt  in de Ronsenaar van september 1955.

(Iedere week over verscheidene bladzijden, vijf weken na mekaar)

Na tijdje kon men bijna eenparig horen: "indien zijn proces maar een paar maand later was voorgekomen , het zou nooit gebeurd zijn?"
Of: "was hij maar gevlucht, maar zo zat hij niet.in mekaar"

Niet zolang na de executie, was haast niemand nog fier over zijn getuigenis tenlaste, dit op een vijftal na. 
Men kon zelfs horen: "waarom heeft men niet meer getuigen ten ontlaste opgeroepen, o.a. uit de Volksbond zelf ?"

Wordt vervolgd

.

19-05-2007 om 00:00 geschreven door jan verroken  

Nog over de Vindevogeltragedie

te Ronse

Wat Vindevogel er zelf over dacht?

Noteer: tragedie in de Grieks wil zeggen schuld, maar “schuldeloze schuld.”.

Het kan wel verhelderend zijn om even te luisteren naar wat hij er zelf over zegt? Ik neem hiervoor, uit zijn betoog voor de rechtbank, enkele algemene beschouwingen, die los staan van de feitelijke beschuldigingen in zijn dossier.

1)Wanneer de gouverneur D.V. mij gevraagd heeft of hij mijn kandidatuur voor het burgemeesterschap mocht voordragen, dacht ik maar aan het voedselprobleem en aan hetoplossen van de bevoorradingsmoeilijkheden.
 Ik had mij daarbij voorgenomen zo matig en onpartijdig  te besturen en, zoveel ik kon, te vermijden, dat ik andersdenkenden aanstoot zou geven.
 Ik wist wel, dat ik een burgemeester uit de minderheid was.Tot iets was ik echter wel besloten: de Vlaamse taalwetten, zoals zij waren in al hun striktheid toe te passen, daar ik er geheel mijn leven voor gestreden had en anderen had ten laste gelegd, dat zij het niet gedaan hadden. Zo zal ik misschien de misnoegdheid geprikkeld hebben van mijn oude tegenstrevers.

2) Wanneer in oktober 1943 in mijn huis een bom geworpen werd en men getracht heeft gans mijn familie om te brengen, kan men toch wel begrijpen, dat ik en mijn vrouw en kinderen het terrorisme niet meer bekeken hebben als de gewoonste mens ter wereld.

Op 24 december daaropvolgend werd viermaal op mij geschoten en lieten de moordenaars mij voor dodelijk gewond liggen.Welke mens zou dat kunnen onverschillig doormaken en zekere reacties in zijn gemoed kunnen onderdrukken? Dood of levend, ik heb alles doorstaan en de duim niet willen leggen voor mijn aanvallers en diegenen die er achter stonden Zij hebben nu de macht.

3)Er is in het oorlogsverloop te Ronse voor sommigen oorlogspolitiek; er is echter ook veel vooroorlogse politiek.
Ik heb 25 jaar lang politiek gewonnen; mijn tegenstrevers hebben door de oorlog hun revanche; nu ben ik overwonnen. Zij hebben gewonnen niet met open strijd; maar in de lelijkheid van leugen en verdachtmaking. Zij hebben de macht en de middelen om mij te beschuldigen; ik zit sinds 3 september opgesloten en moet mij verdedigen met wat ik uit het geheugen kan aanvoeren en dan nog voor zoveel mijn rechters in mijn waarheidsliefde en mijn goede trouw willen geloven.

4)Ik heb bestuurd en geleefd als in een glazen huis; ik was omringd van andersdenkenden, die ik niets verdoken heb en die nu opkomen als mijn beschuldigers.
Meermaals heeft men mij tijdens de oorlog er op gewezen, dat ik gevaarlijk leefde en tegen mij dossiers zouden opgemaakt worden door mijn onmiddellijke medewerkers en bedienden. Ik heb altijd geantwoord:” wie wel doet, moet niet vrezen” Nu stel ik vast dat ik overmoedig geweest ben.

Ik had er niet op gerekend dat men met kwade trouw aan de zaken een verkeerde voorstelling kon geven en dat ik zou moeten bewijzen iets niet gedaan te hebben.

Na de Krijgsraad kwam het Krijgshof

Verontschuldig dat ik ook hier zo weinig mogelijk namen noem en mij zoveel mogelijk beperk tot de tot de feiten.

Voor het Krijgshof werden slechts twee stukken aan het dossier toegevoegd nl een kiesmanifest uit 1922 en en verklaring van de provinciegouverneur die destijds aan Vindevogel gevraagd had om zijn kandidatuur als burgemeester te mogen voordragen.
a) een kiesmanifest uit het jaar 1922. De Audteur keerde in zijn beschuldigingen zelfs nog terug tot de oorlog 14/18. niettegenstaande Vindevogel toenoorlogsvrijwilliger was geweest en alle mogelijke onderscheidingen, 8 frontstrepen, had bekomen, werd hij, zoveel jaren later, van defaitisme beschuldigd. Vooral dat hij met Van Cauwelaert had gecorrespondeerd werd zwaar in de verf gezet. Niet te geloven, maar waar. 

Alsof men schrik had, dat zijn fouten van 40/45 niet volstonden om hem te veroordelen.

b) een verklaring van de Provinciegouverneur, waarin deze bevestigt dat Vindevogel niet de kandidaat van de Duitsers was, maar op verzoek van de gouverneur benoemd werd als tegenkandidaat voor de kandidaat van de Duitsers.

Achteraf gezien :Waarom werd een verklaring van Soudan verzwegen?

Achteraf stelt zich wel een vervelende vraag: 30 april 1945 was de periode waarop de eerste gevangenen uit de concentratiekampen terug keerden, wat op zich al niet bevorderlijk was voor een zakelijke en eerlijke benadering.

Onder de teruggekeerde politieke gevangenen van Ronse, waren ook die van Buchenwald, waarbij Minister Soudan, de burgemeester van Ronse samen met nog enkele andere uitgemergelde Ronsenaars..

Onderzoekers nl een paar gendarmen uit Ronse, boden zich bij Soudan aan, om van hem te vernemen of Vindevogel niet betrokken was o.a. bij de verklikking van zijn andere Ronsische medegevangenen?

Hierop reageerde Soudan, dat Vindevogel daar niets mee te maken had en ze, een voor een, de schuldige kenden, die hij bij naam noemde.

De echte schuldige was trouwens zelf een weerstander, bij wie, betrapt door de Duitsers, een ledenlijst afhandig werd gemaakt.

Maar het resultaat van  die ondervraging werd echter niet bij het dossier gevoegd?
Dat heb ik nooit begrepen. Zou men dit ook niet gedaan hebben indien het resultaat anders was geweest?

Nog iets, waar niemand kon nevens kijken. De voorzitter van het Hof zat bij wijlen letterlijk te vechten met de vaak en moest van tijd tot tijd door een tikje wakker gehouden worden. Onder het  publiek in de zaal

werd gefluisterd, dat hij zwaar getroffen werd door een bericht, dat een dochter van hem in een concentratiekamp bezweken was. Die akelige tijding had hem wellicht een paar slapeloze nachten had bezorgd?.

Een mens zou voor veel minder er stil bij worden?

Ik ben er heilig van overtuigd dat uiteindelijk niet de feiten, die Vindevogel ten laste werden gelegd, aan de basis liggen van zijn ter doodveroordeling, maar dat die vooral moet gezien worden in die fatale samenloop van  dramatische omstandigheden in die barbaarse tijden?.

Rechters zijn ten slotte ook maar mensen?

Maar kan dat, als de informatie klopt, zo een betrokkene een rechtzaak laten voorzitten, zonder de objectiviteit van het gerecht in vraag te stellen?

En wat te denken over de scheldende voorzitter van de krijgsraad? Dat kan toch ook niet in een beschaafd land?

Hoe een voorzitter van de Krijgsraad zoiets verantwoorden?

Zoals ik hiervoor al schreef, iets voor de vijftigste verjaardag van terechtstelling van Vindevogel, werd mijn stenoverslag opnieuw uitgegeven door het Davidsfonds Leuven.Persoonlijk heb ik daar geen enkele verdienste aan ; het initiatief hiertoe werd buiten mij om genomen.

Die uitgave was voorzien van een juridische uitleiding of naschrift van de hand van Koen Baert, jurist.

Besluit: men had beter eerst de zaak Vindevogel aan herziening onderworpen i.p.v. de zaak Laplasse.

Hierbij nog een zeer belangrijke anekdote.

Bij het voorstellen van het Davidsfondsboek aan de pers, werd mij om een interview gevraagd door VTM, wat ik aanvaarde.

Bij deze opperde ik voor de TV de veronderstelling, dat de scheldendeVoorzitter van de Krijgsraad een soort toneelspel had opgevoerd.

Zoals hij tekeergegaan was had hij Vindevogel wel tien keer de doodstraf moeten laten toekennen,---- én het gebeurde niet eens éénmaal? Zulks tot grote desillusie van zijn doodsvijanden, die niet alleen op een ter dood veroordeling hadden gerekend maar ze eisten daarbij dat de terechtstelling zou gebeuren op de markt te Ronse.

Waarom zulk een scheldproces en toch geen doodsvonnis?Wat stak daarachter?

Diezelfde avond nog, kreeg ik een telefoon uit Gent.

Men deelde mij mee, dat mijn veronderstelling klopte.

Als het mij nog interesseerde zouden ze mij het schriftelijk bewijs sturen.

Dit schriftelijk bewijs berust thans ook op het archief KADOC te Leuven.

Op een bepaald ogenblik vroeg de berucht geworden voorzitter van de Krijgsraad een onderhoud aan de aalmoezenier van het gevang te Gent.(Die aalmoezenier was een oom van onze gesperkspartner)

 Op uitdrukkelijke vraag van de H. Dubois,voorzitter van de Krijgsraad, schreef de aalmoezenier een uitvoerig verslag van dit onderhoud..

De H.Dubois vertelde hem, dat hij een absolute tegenstander was geweest van de doodstraf voor Vindevogel, dat heel zijn zogeheten brutaal optreden moest gezien als en poging om niet van zwakheid of onverantwoorde mildheid verdacht te worden .

Hij had het ook over de kwalijke druk op de publieke opinie te Ronse.

Hij had er ook veel moeite mee dat men Vindevogel had laten terechtstellen, dat dit strijdig was met het feit dat er twee verschillende vonnissen waren geweest.

Hij vroeg aan de aalmoezenier, verslag van zijn verklaringen te maken. Hij drong erop aan dat dit geen vertrouwelijk gesprek was, maar dat de aalmoezenier daar gebruik kon van maken waar het nuttig bleek.

 Mijn gesprekspartners waren door hun oom, de aalmoezenier, in het bezit van dit vertrouwelijk document, dat ik ’s anderendaags via de post mocht ontvangen

Ik hoop voor de H. Dubois, dat hij hiermee toch een deel van zijn gemoedsproblemen is kwijtgeraakt. 

Voor de geschiedenis heb ik, als reeds gezegd, dit document bij KADOC neergelegd bij,de rest van het dossier Vindevogel en ik heb eveneens een kopie aan een lid van de familie Vindevogel overhandigd.

Wordt vervolgd

15-05-2007 om 22:09 geschreven door jan verroken