Klik op de krant voor leesbaar formaat… 

Video over Lissabon met muziek van Maria João en Mário Laginha

In een vorig bericht (KLIK HIER) gaf ik reeds
de overeenkomsten aan tussen ‘fado’ en ‘morna’.
Ondertussen heb ik de tekst van “Sôdade” gevonden…
hierbij, met een eigen vertaling… gezongen door Ana Maria...

(1) São Tomé en Principe (Portugees: São Tomé e Príncipe) is een eilandengroep aan de westkust van Afrika, in de golf van Guinea. São Tomé en Principe bestaat uit zes eilanden waarvan São Tomé verreweg het grootst is. Daarna komt het veel kleinere Principe en de vier echt kleine eilanden: Pedras, Tiñosas, Rolas (of Ilha Das Rôlas), en Caroco. De eilanden zijn bergachtig en vulkanisch, hebben een tropisch en vochtig klimaat, en een zeer royale plantengroei. De belangrijkste economische hulpbron is de landbouw, die de inwoners kokosnoten, koffie, cacao en palmolie verschaft. De bevolking bestaat voor het overgrote deel uit mestiezen (kruising tussen Afrikanen en Portugese kolonisten).

'De Portugese Zola' werd hij genoemd, omdat hij het naturalisme in de Portugese literatuur had geïntroduceerd, en ook omdat hij in zijn roman Het vergrijp van Pater Amaro (1875-76) de hypocrisie van de kerk aan de kaak had gesteld. José Maria Eça de Queiroz wilde 'een elektrische schok geven aan dit enorme ingeslapen varken' dat zijn geboorteland in de 19de eeuw volgens hem was. Behalve met Pater Amaro deed hij dat met Neef Bazilio (1878), waarin een overspeldrama de basis is voor een vernietigend beeld van de Lissabonse burgerij, en zijn magnum opus De Maia's (1888). Deze zeden- annex familieroman over een ingedommelde samenleving volgt een half dozijn personages (onder wie een revolutionaire schrijver met de naam Ega) die zich onledig houden met (incestueuze) avontuurtjes en gedoemde plannen. De Maia's had het slotstuk moeten zijn van een 12-delige cyclus die nooit afkwam. De laatste jaren van zijn leven was Eça consul in Parijs, schreef hij allegorische verhalen (bijvoorbeeld De Mandarijn) en werkte hij aan een postuum verschenen roman, De stad en de bergen, waarin het leven op het slaperige platteland van Portugal wordt verheerlijkt.

In het kader van "Portugal en the world" festival  te Brussel:
BOZAR LITERATUUR
J. Rentes de Carvalho over Eça de Queiroz
Glans en pracht van Portugal
Dinsdag 15.01.2008 12:40
Paleis voor Schone Kunsten / Studio

Het verhaal van Trio Lágrima begon in de zomer van 2003, toen Barbara (zang), Alexander (gitaar) en Isolde (klarinet en accordeon) elkaar muzikaal vonden en hun hart voorgoed verloren aan de Portugese fadomuziek . Begin maart 2004 legden zij hun muzikale examen af in "het hol van de leeuw": zij trokken naar Lissabon, waar zij verschillende avonden optraden in vermaarde fadohuizen, zoals “Tasca do Chico” en “A Tipóia”. Ze kwamen terug met een koffer vol mooie herinneringen en enthousiaste reacties van de Portugezen zelf: hun fado, die - hoewel vernieuwend - toch de Portugese roots van de fado niet verloochent, viel enorm in de smaak.

A história do Trio Lágrima começou no Verão de 2003, quando a Barbara, o Alexander e a Isolde se encontraram musicalmente e se apaixonaram pela música do fado. Em Março de 2004, fizeram com êxito o exame musical no país do fado: foram a Lisboa, onde actuaram várias noites em ilustres casas de fado, como a “Tasca do Chico” e “A Tipóia”. Voltaram com uma mala cheia de recordações bonitas e reacções entusiastas dos Portugueses: o fado deles, que – embora inovador – não desmente os raízes portugueses do fado, agradou imenso.

COM QUE VOZ – MET DEZE STEM
Amalia Rodrigues
Letra e Musica : Luis de Camões / Alain Oulman

Com que voz chorarei meu triste Fado
 Met deze stem zal ik mijn droevige fado bewenen,
Que em tão dura paixão me sepultou.
Die me in zulke harde hartstocht heeft begraven.
Que mor não seja a dor
Als het niet de pijn is
Que me deixou o tempo,
Die me de tijd heeft gelaten,
De meu bem desenganado.
Van mijn ontgoocheling.

Mas chorar não estima neste estado
Maar huilen betekent niets in deze staat,
Aonde suspirar nunca aproveitou.
Waar het zuchten nooit heeft geholpen.
Triste quero viver,
Droevig wil ik leven,
Pois se mudou em tristeza
Want in treurigheid is veranderd
A alegria do passado
De vrolijkheid van het verleden.

De tanto mal, a causa é amor puro,
De oorzaak van zoveel pijn is zuivere liefde
Devido a quem de mim tenho ausente,
Die ik moet aan degene die ver van mij is.
Por quem a vida e bens dele aventuro.
Voor wie alles een avontuur is.

De stad der blinden is een roman van de Portugese schrijver en Nobelprijswinnaar José Saramago. Het boek beschrijft hoe de mens reageert als plotseling het zicht wordt ontnomen, en hoe beschaafde mensen in noodsituaties kunnen degenereren tot dierlijk gedrag. Het boek is in een zeer merkwaardige stijl geschreven, waarbij komma's en hoofdletters op een manier worden gebruikt die men niet is gewend. Ook worden eigennamen niet gebruikt. In plaats daarvan benoemt de auteur de hoofdpersonages simpelweg met 'de oogarts', 'de vrouw van de oogarts', 'het meisje met de zonnebril', etc.

Ergens in Lissabon raakt een automobilist ineens blind terwijl hij voor een verkeerslicht wacht. De man wordt uiteindelijk naar een oogarts gebracht, die niets vindt: het oog is volledig intact. Toch beweert de man dat hij niets ziet behalve wit, alsof hij "in een melkzee is ondergedompeld".

Vrij snel daarna worden andere mensen, die met de eerste blinde in contact zijn gekomen, ook blind: de oogarts, de man die de eerste blinde naar huis bracht en vervolgens diens auto stal ("de dief"), en een aantal patiënten. Ze worden opgespoord en in quarantaine geplaatst. De vrouw van de oogarts, die wel kan zien (en haar gezichtsvermogen ook niet zal verliezen), doet alsof ze ook blind is om bij haar man te zijn. De groep wordt ondergebracht in een voormalig gesticht, waar een vleugel voor de blinden en een vleugel voor de vermoedelijk besmetten is ingericht. Wanneer een vermoedelijk besmette daadwerkelijk blind wordt, wordt hij of zij hardhandig naar de blindenafdeling gedreven. De overheid kondigt aan op gezette tijden eten klaar te zetten, maar dreigt dat degene die probeert te ontsnappen of te dicht bij het hek komt wordt neergeschoten. Het gesticht wordt al snel voller en voller doordat telkens nieuwe busladingen blinden en besmetten arriveren.

Als de plaag, die al snel de bijnaam "de witte ziekte" krijgt, om zich heen grijpt, raakt het gesticht al snel overbevolkt. De zalen raken vol en de toiletten raken verstopt, zodat men al snel de behoeften in de tuin doet. Overal ligt vuilnis, en de vloer van het gebouw wordt steeds smeriger. De vrouw van de oogarts ontpopt zich als leidster en moeder en handhaaft in haar slaapzaal de maximaal mogelijke hygiëne. De autodief probeert avances te maken naar een jonge vrouw maar wordt door haar getrapt met haar naaldhak. De wond ontsteekt, en gek van de koorts en pijn loopt de dief naar het hek. Daar schieten de soldaten hem zonder pardon dood.

Terwijl de toestand in het gesticht verslechtert, raken meer en meer mensen blind. De overheid tracht de blinden eerst te isoleren, maar roept uiteindelijk de noodtoestand uit en vormt een regering van nationale eenheid. Het mag niet baten, meer en meer mensen raken blind tot uiteindelijk de hele stad, en misschien zelfs heel Portugal en de wereld niet meer kan zien. Dit vindt plaats in een toenemende paniek en wetteloosheid.

Op een dag neemt een groep blinden van een bepaalde slaapzaal bezit van al het voedsel. Ze hebben gordijnenroeden als wapen, en zelfs een pistool. Deze groep, "de schoften", eist eerst betaling met juwelen voor het eten, en vervolgens seksuele diensten van de vrouwen. De vrouw van de oogarts beraamt een aanslag, en verwondt de leider van de schoften dodelijk met een schaar op het moment dat een andere vrouw hem pijpt. De schoften raken in paniek, maar barricaderen de gangen met bedden en dreigen met hun pistool. Uiteindelijk breekt brand uit en een groep van zeven mensen, geleid door de vrouw van de oogarts, ontsnapt. Niemand probeert ze tegen te houden, de soldaten zijn weg.

De groep trekt door de stad en tracht een onderkomen te vinden. Ze ontmoeten blinden die met open mond regenwater proberen op te vangen, en anderen die supermarkten plunderen. Weer anderen zijn dodelijk verongelukt. Ze komen een vrouw tegen die als een dier leeft en kippen en konijnen met de blote handen wurgt en rauw opeet. Ten slotte bereiken ze het appartement van de oogarts en zijn vrouw, en gaan daar wonen.

Op een dag krijgen de blinden, te beginnen met de eerste, weer een voor een hun gezichtsvermogen terug. De stad is er nog.

Sobre a nudez forte da Verdade
o manto diáfano da Fantasia

Over de rauwe naaktheid van de Waarheid
de doorschijnende mantel van de Fantasie

José Saramago (°Azinhaga, 16 november 1922) is een van de belangrijkste Portugese hedendaagse schrijvers. Hij won in 1998 de Nobelprijs voor de Literatuur.

José Saramago wordt geboren op 16 november 1922 als kind uit een daglonersgezin op het Portugese platteland, in het dorpje Azinhaga in de provincie Ribatejo. In de officiële registers staat hij echter op 18 november. Zijn ouders zijn José de Sousa en Maria de Piedade. 'Saramago' is de naam van een wild kruid, en tevens de roepnaam van zijn vader. Bij de burgerlijke stand wordt deze roepnaam per ongeluk aan zijn naam toegevoegd. José Saramago heet dus voluit José de Sousa Saramago.

Na twee jaar, in 1924 verhuist het straatarme gezin naar Lissabon, waar bijna heel zijn leven zich heeft afgespeeld. Saramago komt wel nog een aantal keren naar zijn geboortedorp terug. Vader begint bij de politie. Zijn twee jaar oudere broer Francisco sterft na twee maand.

Kort daarop moet José Saramago wegens geldgebrek het lyceum inwisselen voor de ambachtsschool, richting automechanica. Na een hele reeks betrekkingen, van autohersteller, slotenmaker en tekenaar tot ambtenaar bij de gezondheidsdienst, komt hij op een drukkerij en in de krantenwereld terecht. Al tijdens zijn studie mechanica is hij echter een fervente bezoeker van de openbare bibliotheek van Lissabon.

In 1944 huwt hij Ilda Reis. Saramago is dan ambtenaar bij de gezondheidsdienst. Hun enige kind, Violante, wordt in 1947 geboren. Dat jaar komt ook zijn eerste roman (Terra de Pecado - Het land van de zonde) uit. Hij schrijft nog een onafgewerkte roman, maar stopt met schrijven omdat hij volgens zichzelf 'niets behoorlijks meer te melden' heeft. Tot 1966 legt hij dan ook de pen neer.

In 1949 wordt Saramago om politieke redenen ontslagen. Eind de jaren vijftig begint hij bij een uitgeverij te werken, zodat hij de Portugese schrijverswereld leert kennen. Vanaf 1955 werkt hij deeltijds als vertaler. In 1966 verschijnt zijn eerste dichtbundel (Os Poemas Possíveis), in 1970 zijn tweede (Provalmente Alegria). In 1967-68 werkt hij aanvullend als literatuurcriticus.

Na de scheiding van zijn vrouw in 1970 begint hij een relatie met de Portugese schrijfster Isabel da Nógreba, die tot 1986 zal duren.

In 1972 en 1973 is hij redacteur bij het dagblad Diário de Lisboa, waar hij als politiek commentator werkte en waar hij enige tijd het culturele supplement verzorgde. Hij behoorde tot de eerste Directie van de Portugese Schrijvers Vereniging. Gaandeweg begint hij zelf artikelen te schrijven, zichzelf aan cultuur bijbrengend wat hij aan scholing mist. Saramago wordt omstreden als gehard communist en genadeloos criticus, als zelfverklaard atheïst en pessimist.

Na de Anjerrevolutie neigt Portugal korte tijd naar het Communisme. Van april tot november 1975 werkt Saramago, die het communistisch gedachtegoed steunt, als vicehoofdredacteur bij de krant Diário de Notícias. Na een machtswisseling verliest Saramago zijn baan. Hij besluit zich op zijn 53ste aan de literatuur te wijden. Dat is een sprong in het diepe omdat hij al een tijd niet meer schrijft en weinig op zijn palmares heeft (een paar poëziebundels, verzamelde journalistieke stukken en een roman).

Vijf jaar later, in 1980 krijgt hij succes in eigen land met zijn roman 'Opgestaan van de grond', over de mensonwaardige levensomstandigheden van de Portugese landarbeiders. In 1981 breekt hij internationaal door met zijn roman 'Memoriaal van het klooster'.

In 1988 huwt Saramago de Spaanse journaliste Pilar del Rei. Zij is tevens de vertaalster van een aantal van zijn boeken. Haar familie geeft Saramago's boeken uit.

Saramago houdt een aantal eredoctoraten aan de Universiteit van Turijn (Italië), Universiteit van Sevilla (Spanje), Universiteit van Manchester (Verenigd Koninkrijk) en Coimbra (Portugal).

Lees verder op wikipedia via volgende link: KLIK HIER!
In het Portugees: KLIK HIER!
Op 3 oktober 2007 werd een interview met Saramago uitgezonden op Klara in Ramblas (12:05).... voor een link: KLIK HIER!

Jan Van Eyckplein met het standbeeld van Jan Van Eyck. Deze beroemde schilder van o.a. ‘Het Lam Gods’ wordt als de belangrijkste der Vlaamse Primitieven beschouwd, maar was ook belangrijk in de relaties met het Portugese hof.

Gezien in de Gentpoortstraat nr. 41: één van de ramen met een afbeelding van Van Eyck.

Filips de Goede, hertog van Boergondië, was reeds voor een tweede maal weduwnaar en kinderloos toen hij in 1428 besloot om naar de hand te dingen van Isabel van Portugal, dochter van koning João I. Om over dit huwelijk te bemiddelen zond hij een delegatie naar Portugal. Jan van Eyck, die reeds enkele jaren hofschilder was van Filips, maakte deel uit van deze ambassade, die vertrok in oktober 1428. Van Eyck schilderde twee portretten van Isabel. Eén werd over land teruggestuurd, de andere over zee, maar geen van beide bleef bewaard. Filips gaf zijn akkoord voor onderhandelingen, die in Sintra werden gevoerd, onder leiding van Hendrik de Zeevaarder. In juni 1429 werd alles afgerond, maar het zou tot 7 januari 1430 duren vooraleer het kerkelijk huwelijk in Sluis werd ingezegend door de bisschoppen van Doornik en Évora, maar hier komen we later nog op terug.

Filipe o Bom, Duque da Borgonha, já tinha sido viúvo duas vezes, sem crianças, quando em 1428 decidiu pedir à mão da Infanta Isabel de Portugal, filha do rei João I. Mandou uma delegação a Porugal para negociar o casamento. Jan van Eyck, que já era pintor da corte de Filipe há alguns anos, fez parte desto embaixada que partiu em Outubro de 1428. Van Eyck pintou dois retratos de Isabel. Um foi retornado por via terrestre, o outro por via marítima, mas ambos se perderam. As negociações foram feitas em Sintra, sob a direcção de Henriques o Navegador. Filipe obteve um accorde em Junho de 1429, mas duraria até dia 7 de Janeiro de 1430, data em que o casamento foi abençoado en Sluis, pelos bispos de Doornik e de Évora, mas voltar-se-á a tratar disso mais adiante.

Praça da Figueira
Dit plein, dat bij de restauratie onder Pombal werd ontworpen en moest dienen als marktplein, wordt nu beheerst door een beeld van João I.