|
De periode vlak voor de kerst is de meest donkere periode van het hele jaar. De ochtend begint laat, de avond vroeg en zelfs midden op de dag is het vaak nog schemerachtig. In de volksmond wordt er vaak gesproken over de ‘donkere dagen voor kerst’. Dan vraag ik me af hoe het kan dat exact nu de meest duistere periode van het jaar plaatsvindt? Leve google!
Het is allemaal te koppelen aan de stand van de zon ten opzichte van de aarde. Om dit te kunnen begrijpen is een stukje astronomie vereist. De aarde staat niet geheel ‘recht’ in relatie tot de zon. In werkelijkheid vertoont de aardas een afwijking van 23,5° met haar baan om de zon. Gedurende de omloop van de aarde blijft de scheefstand in dezelfde richting hetzelfde. Als gevolg hiervan helt gedurende het ene half jaar het noordelijk halfrond meer richting de zon, waardoor dit deel langduriger beschenen wordt. Het andere half jaar helt het zuidelijk halfrond sterker richting de zon en wordt deze helft meer beschenen. Dit alles heeft effect op de hoeveelheid zonlicht en temperatuur.
In onze winter staat het noordelijk halfrond het verst van de zon afgebogen waardoor de hoeveelheid zonneschijn hier minder is. De dagen zijn kort: ’s morgens wordt het laat licht en ’s avonds vroeg donker. Ook is de hellingshoek van de zon ten opzichte van het aardoppervlak klein, waardoor er sprake is van een lage concentratie zonne-energie per vierkante meter. Al deze factoren leiden ertoe dat het oppervlak van het noordelijk halfrond maar in zeer geringe mate wordt opgewarmd. De temperaturen zijn daarom laag.
In de zomer zijn de rollen omgedraaid. Dan staat het noordelijk halfrond het meest naar de zon toe gebogen. Het ontvangt veel licht, de dagen zijn lang en de hellingshoek van de zon is groter (de zonnestralen vallen ‘rechter’ op de aarde). Daardoor kan het aardoppervlak veel sterker verhit worden en zijn de temperaturen op het noordelijk halfrond hoog. Maar er is nog iets. Voor onze beleving van het weer buiten is het niet zozeer de totale daglengte die ertoe doet, maar vooral hoe vaak de zon achter het wolkendek vandaan komt en dus zichtbaar is. De weerinstituten KMI en KNMI meten daarom maandelijks de zonuren: het aantal uren waarop de zon als zodanig te zien is. Over een periode van 30 jaar worden deze cijfers per maand verwerkt tot gemiddelden. Het zal je niet verbazen dat december als somberste maand uit de bus komt: gemiddeld over de Benelux noteren we slechts 45 zonuren in de decembermaand, het laagste van alle maanden.
Voilà dat hebben we ook weer geleerd! 
|
)
